Grafika interaktywna
Tablice fizyczne i chemiczne
W chemii i fizyce stosuje się wiele tablic gromadzących dane o różnych właściwościach materiałów i zjawisk. Zapoznaj się z grafiką interaktywną, która prezentuje różne rodzaje tablic, a następnie wykonaj polecenia umieszczone poniżej.
1. Przykład tabeli własności chemicznych substancji o charakterystycznym układzie, w którym na jednej z osi umieszczono kationy, na drugiej aniony. Litery oznaczają:
„R”: rozpuszczalny
„N”: nierozpuszczalny
„T”: Trudno rozpuszczalny
„—”: związek nie został otrzymany lub w roztworze zachodzą skomplikowane reakcje.
(powyższy podział, oznaczający masę substancji, którą można rozpuścić w 100 g wody, jest umowny)
2. Typowa tabela własności chemicznych lub fizycznych, przedstawiająca określone, te same, dane dla różnych substancji (tu: pierwiastków chemicznych).
3. Najprostszy rodzaj tabeli, używany wtedy, gdy trzeba porównać różne substancje pod względem tylko jednej ich własności.
Opis grafiki interaktywnej.
Na ekranie grafiki interaktywnej widoczny jest u dołu niebieski długopis leżący na notatniku złożonym z kolorowych kartek oprawionych w szarą okładkę. U góry na białym tle widoczne są czarne kontury trzech tabel, do których przyporządkowano cyfry od jeden do trzy. Cyfrę jeden przyporządkowano do tabeli widocznej w prawym i górnym rogu ekranu. Tabelę podpisano jako rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie. Po kliknięciu cyfry jeden na ekranie po prawej stronie u góry widoczna jest tabela przedstawiająca różne pierwiastki chemiczne i ich rozpuszczalność w wodzie. Jest to przykład tabeli chemicznej o charakterystycznym układzie, w którym na jednej osi umieszczono kationy, a na drugiej aniony. W poszczególnych kolumnach tabeli zapisano jedną z trzech liter wielka litera R wielka litera N lub wielka litera T. Wielka litera R oznacza, że substancja jest rozpuszczalna w wodzie. Wielka litera N oznacza, że substancja nie jest rozpuszczalna w wodzie. Wielka litera T oznacza, że substancja jest trudno rozpuszczalna w wodzie. W kilku kolumnach tabeli widoczny jest znak myślnika. Oznacza on, że związek nie został otrzymany w roztworze wodnym, lub zachodzą skomplikowane reakcje. Cyfrę dwa przyporządkowano do tabeli widocznej w górnej lewej części ekranu. Tabelę tę podpisano jako właściwości wybranych pierwiastków chemicznych. Po kliknięciu cyfry dwa, w prawej części ekranu pojawia się tabelka przedstawiająca właściwości pierwiastków chemicznych. W lewej kolumnie tabeli znajduje się nazwa pierwiastka a obok niej po prawej symbol chemiczny. W kolejnych kolumnach tabeli widoczne są informacje o wartościowości w związku chemicznym, gęstości wyrażonej w gramach na metr sześcienny, temperaturze topnienia oraz temperaturze wrzenia. Jest to przykład typowej tabeli umieszczonej w tablicach fizycznych lub chemicznych. Przedstawia ona określone te same dane dla różnych substancji lub w tym przypadku pierwiastków chemicznych. Cyfrę trzy przyporządkowano do tabeli widocznej w prawej i dolnej części ekranu. Tabelę tę opisano jako szybkość rozchodzenia się dźwięku. Po kliknięciu cyfry trzy po prawej stronie ekranu pojawia się tabela, w której zapisane są informacje na temat szybkości rozchodzenia się dźwięku w różnych ośrodkach. Tabela składa się z dwóch kolumn. Kolumna po lewej stronie zawiera informacje o rodzaju ośrodka, a kolumna po prawej szybkość rozchodzenia się dźwięku, wyrażoną w metrach. Na przykład, prędkość rozchodzenia się dźwięku w chlorze wynosi 206 metrów na sekundę, podczas gdy w aluminium jest to aż 6300 metrów na sekundę. Jest to przykład najprostszej tabeli, wykorzystywanej, gdy trzeba porównać różne substancje pod względem tylko jednej ich właściwości. Grafika przedstawia różne rodzaje tabel wykorzystywane w zależności od potrzeb. Wszystkie tego typu tabele można znaleźć w publikacjach o tablicach fizycznych, chemicznych, matematycznych, astronomicznych, bądź innych.
Grafika przedstawia fragmenty dwóch tablic - spróbuj nazwać wartości gromadzone w poszczególnych kolumnach, przeciągając kafelki na odpowiednie miejsca.
Nazwa, Temperatura topnienia 0C, Symbol chemiczny, Gęstość w g/m3, Wartościowość w związku chemicznym, Rodzaj ośrodka, Szybkość [m/s], Temperatura wrzenia 0C
Ćwiczenie alternatywne. Zaznacz odpowiedź poprawną: W jakich tablicach należy szukać informacji na temat oporności właściwej substancji?
- tablicach chemicznych
- tablicach fizycznych
- tablicach matematycznych
- tablicach astronomicznych
Na podstawie powyższej tabeli, odpowiedz na pytania:
a) Który pierwiastek ma najniższą temperaturę topnienia? ............
b) Podaj wartościowość glinu? ............
c) Odczytaj gęstość manganu: ............ g/cm3
Ćwiczenie alternatywne. Zaznacz odpowiedź poprawną: W jakich tablicach należy szukać informacji na temat elektroujemności substancji?
- tablicach chemicznych
- tablicach fizycznych
- tablicach matematycznych
- tablicach astronomicznych
Wskaż nieprawdziwe stwierdzenia:
- Wodorotlenek glinu Al(OH)3 rozpuszcza się w wodzie.
- Fosforan(V) magnezu Mg3(PO4)2 jest substancją rozpuszczalną w wodzie.
- Siarczan(VI) cynku ZnSO4 rozpuści się w wodzie.
Ćwiczenie alternatywne. Zaznacz odpowiedź poprawną: Jaka jest wartość liczby atomowej wodoru?
- jeden
- dwa
- dwanaście
- szesnaście
W razie wątpliwości skorzystaj z informacji zawartch w poniższej tabeli:
NAZWA | SYMBOL CHEMICZNY | WARTOŚCIOWOŚĆ W ZWIĄZKU CHEMICZNY | GĘSTOŚĆ w g/mIndeks górny 33 | TEMPERATURA TOPNIENIA °C | TEMPERATURA WRZENIA °C |
|---|---|---|---|---|---|
Antymon | Sb | III, V | 6,69 | 631 | 1587 |
Arsen | As | III, V | 5,78 | 817 | 603*** |
Azot | N | I, II, III, IV, V | 0,81*/1,15** | -210 | -196 |
Bar | Ba | II | 3,62 | 727 | 1900 |
Bizmut | Bi | III, V | 9,81 | 271 | 1564 |
Brom | Br | I, III, V, VII | 3,13 | -7 | 59 |
Chlor | Cl | I, III, V, VII | 1,65* | -101 | -34 |
Chrom | Cr | II, III, IV | 7,17 | 1910 | 2700 |
Cyna | Sn | II, IV | 7,28 | 232 | 2610 |
Cynk | Zn | II | 7,14 | 420 | 907 |
Fosfor biały | P | III, V | 1,82 | 44 | 280 |
Wodór | H | I | 0,07* /8,08** | -259 | -253 |
Tu uzupełnij m/s b) Podaj nazwę ośrodka, w którym szybkość rozchodzenia się dźwięku wynosi 3800 m/s?
Tu uzupełnij c) W którym z przedstawionych w tabeli ośrodków dźwięk rozchodzi się najszybciej, a w którym najwolniej?
najszybciej Tu uzupełnij, najwolniej Tu uzupełnij
Na podstawie powyższej tabeli, odpowiedz na pytania:
a) Odczytaj szybkość rozchodzenia się dźwięku w ebonicie.
............ m/s
b) Podaj nazwę ośrodka, w którym szybkość rozchodzenia się dźwięku wynosi 3800 m/s.
............
c) W którym z przedstawionych w tabeli ośrodków dźwięk rozchodzi się najszybciej, a w którym najwolniej? Podaj ich nazwy.
najszybciej - ..................,
najwolniej - ...................
Ćwiczenie alternatywne. Zaznacz odpowiedź poprawną: Fala dźwiękowa jest falą mechaniczną, która w u celu rozchodzenia się potrzebuje ośrodka. Im gęstszy jest ośrodek, tym szybkość rozchodzenia się dźwięku jest większa. W którym z podanych ośrodków prędkość dźwięku będzie najmniejsza?
- szkło
- aluminium
- ołów
- woda
- powietrza
W razie wątpliwości skorzystaj z informacji zawartch w poniższej tabeli:
RODZAJ OŚRODKA | SZYBKOŚĆ [m/s] |
|---|---|
Powietrze | 340 |
Rtęć | 1500 |
Woda | 1500 |
Lód | 3300 |
Beton | 3800 |
Stal | 5100 |
Aluminium | 6300 |
Ołów | 2100 |
Korek | 500 |
Ebonit | 2400 |
Szkło | 6000 |