Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Polecenie 1

Co odróżnia stal od żeliwa? Jakie są rodzaje stali ze względu na jej zastosowania? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie rozwiąż ćwiczenia.

R3ZJnrp5rRkVJ
Zdjęcie główne grafiki interaktywnej dotyczącej zastosowania stali przedstawia most Golden Gate w San Francisco. Most jest długi, zbudowany ze stali. Charakterystyczne jest jego czerwony kolor oraz jego dwie, wysokie kolumny ze stali, które połączone są stalowymi linami ze sobą oraz mostem. Opisano następujące kwestie: 1. Różnica pomiędzy stalą a żeliwem. Stal jest stopem żelaza i węgla, a czasem innych pierwiastków, takich jak chrom, nikiel, mangan i wiele innych. Żelazo jest metalem podstawowym stali, a jego zawartość masowa jest większa niż jakiegokolwiek innego pierwiastka. Zawartość % węgla jest mniejsza niż 2%. I to właśnie 2% zawartości węgla jest granicą między stalą i żeliwem. Żeliwo zawiera od 2,11 do 6,67% węgla w postaci cementytu F e 3 C lub grafitu. Zarówno stal, jak i żeliwo mogą zawierać wszystkie inne pierwiastki chemiczne, wraz z ich znanymi w procesie cynkowania ogniowego oddziaływaniami. To interakcja alotropów żelaza z pierwiastkami stopowymi, głównie węglem, nadaje stali i żeliwom ich unikalne właściwości jak na przykład wytrzymałość na rozciąganie, czy odporność na ścieranie., 2. Gatunki stali są często klasyfikowane ze względu na ich przeznaczenie, w którym wskazać można trzy podstawowe grupy: stal konstrukcyjna, stal narzędziowa, stal specjalna., 3. Stal konstrukcyjna. Stosowana jest do budowy konstrukcji stalowych, części urządzeń i maszyn o typowym przeznaczeniu. Cechy charakterystyczne tego typu stali to dobra odporność na zmęczenie oraz kruchość i pękanie, wysoka niewrażliwość na naprężenia, twardość i wytrzymałość na ścieranie, a także wiele innych. Stal konstrukcyjną stosuje się jeżeli konstrukcja lub element urządzenia pracuje w trudnych lub ekstremalnych warunkach atmosferycznych, wytężeniowych lub cieplnych. Stal konstrukcyjna jest wykorzystywana podczas budowy mostów, dachów, jest podstawą wielu konstrukcji stalowych. Zdjęcie przedstawia wieżę Eiffla., 4. Stal narzędziowa. Ma zastosowanie do produkcji narzędzi, elementów przyrządów pomiarowych oraz odpowiednich uchwytów. Charakterystyczne właściwości tego typu stali są osiągnięte przez wysoką zawartość węgla i odpowiednią obróbkę cieplną, a także przez użycie odpowiednich dodatków stopowych. Cechy stali narzędziowej to: wysoka twardość, odporność na ścieranie, niewielka odkształcalność i niewrażliwość na przegrzanie. Przykładem zastosowań jest produkcja narzędzi skrawających (wierteł, frezów, narzynek i pilników)., 5. Stal specjalna. Przeznaczona jest do wyjątkowych zastosowań. W ich skład wchodzi duża ilość dodatków stopowych. Wymaga ona bardzo skomplikowanej obróbki cieplnej, wysokiego nadzoru obróbki oraz montażu. Ze względu na wysoką cenę stali specjalnej, nie stosuje się jej powszechnie. Stal specjalna może posiadać takie właściwości jak: nierdzewność, kwasoodporność, żarowytrzymałość, magnetyczność oraz odporność na zużycie. Przykładem zastosowań jest produkcja narzędzi chirurgicznych, sztućców, naczyń i garnków, instalacji w przemyśle spożywczym, specjalistycznych maszyn i wielu innych., 6. Zróżnicowanie ilości węgla i wielu innych pierwiastków stopowych, a także kontrolowanie ich składu chemicznego i fizycznego w końcowej stali kontrolują i poprawiają jej właściwości, dzięki którym posiada ona szerokie i różnorodne zastosowania. Najważniejsze cechy to ogromna wytrzymałość (na ściskanie i rozciąganie), odporność na korozję, a także doskonała spawalność. Ponadto stal charakteryzuje się takimi właściwościami jak: sprężystość, twardość, wysoka temperatura topnienia, podatność na obróbkę termiczną i plastyczną, oraz umożliwia ona przewodnictwo ciepła oraz energii elektrycznej.
Grafika interaktywna pt. „Zastosowanie stali”
Źródło: Norma PN-EN 10020:2003. Definicja i klasyfikacja gatunków stali. 2003-07-08; Verein Deutscher Eisenhüttenleute (Ed.). Steel – A Handbook for Materials Research and Engineering, Volume 2: Applications. Springer-Verlag Berlin, Heidelberg and Verlag Stahleisen, Düsseldorf 1993, 839 pages, ISBN 3-540-54075-X, 3-514-00378-5., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Zastanów się nad rodzajami żeliwa i ich zastosowaniami. Przeanalizuj fiszki ze swoimi przemyśleniami. Kolejno przejdź do rozwiązania ćwiczeń.

RhTJe1kT5swg4
Podaj, z jakiego żeliwa wykonuje się między innymi grzejniki, wanny, umywalki.
Źródło: Campbell, F.C. (2008). Elements of Metallurgy and Engineering Alloys. Materials Park, Ohio: ASM International. p. 453. ISBN 978-0-87170-867-0., dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.
R1198eNr1f8nt
(Uzupełnij).
R12c1pFoJ8L6U2
Ćwiczenie 1
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi określające zastosowanie termitu. Możliwe odpowiedzi: 1. W kolejnictwie, 2. W wojsku, 3. W produkcji żeliwa, 4. W kosmetyce
RYxkYcnlP8bo82
Ćwiczenie 2
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
R1MhBTs16s53f2
Ćwiczenie 3
Który rodzaj żeliwa używany jest do produkcji części rolniczych? Zdjęcie przedstawia traktor z przyczepą jadący po polu. Możliwe odpowiedzi: 1. żeliwo ciągliwe z osnową ferrytyczną, 2. żeliwo białe, 3. żeliwo stopowe. 4. żeliwo sferoidalne.
Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna.