Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Jakie formy krasu występują na powierzchni i pod powierzchnią terenu? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie przejdź do wykonania zadań.

Jakie formy krasu występują na powierzchni i pod powierzchnią terenu? Zapoznaj się z opisem grafiki interaktywnej, a następnie przejdź do wykonania zadań.

R1R3VsJX19sFQ1
Ilustracja przedstawia powierzchnię oraz przekrój pewnego terenu bogatego w różne zjawiska krasowe - podziemne i te występujące na powierzchni. Kolejne punkty, wskazują poszczególne z nich i zawierają ich krótką charakterystykę. 1. Polje Rozległe obniżenie o stromych zboczach i płaskim dnie.
Zdjęcie przedstawia pole krasowe w Bośni i Hercegowinie, polje na zdjęciu to duże, kotlinowate zagłębienie o wyrównanym dnie, ograniczonym ze wszystkich stron wyraźnymi stromymi zboczami porośniętymi trawą. W tle rozciągają się góry, nad którymi znajduje się błękitne niebo pokryte jasnymi chmurami.Indeks górny Popovo Polje to pole krasowe w Bośni i Hercegowinie, położone w pobliżu wybrzeża Adriatyku.
Indeks górny Źródło: Igor Trklja. Licencja: CC BY 3.0, 2. Kocioł zapadliskowy Głębokie zapadlisko o stromych ścianach.
Zdjęcie przedstawia dół otoczony stromymi ścianami pokrytymi roślinami. Jest to kocioł zapadliskowyIndeks górny Tiankeng Xiaozhai – Niebiańska Studnia, 3. Lej krasowy Owalne zagłębienie, powstające w wyniku rozpuszczania lub zapadania się terenu.
Zdjęcie przedstawia okrągłe zagłębienie terenu. Jest to lejek.Indeks górny Lej krasowy na płaskowyżu Pulatkhan. Rejon Taszkent, Uzbekistan.
Źródło: Dmitriy Shpora. Licencja: CC BY 3.0
, 4. Ostaniec krasowy Izolowane wzniesienie, pozostałe po rozpuszczeniu skał otaczających. Kopulaste wzniesienie w strefie tropikalnej określane jest jako mogot.
Zdjęcie przedstawia ostaniec krasowy - Maczugę Herkulesa. Jest to formacja w kształcie maczugi.Indeks górny Maczuga Herkulesa – maczuga skalna, która znajduje się w Pieskowej Skale (teren Sułoszowej) na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego.
Źródło: Janmad. Licencja: CC BY-SA 2.5
, 5. Ponor Otwór, w który wpływa ciek powierzchniowy.
Zdjęcie przedstawiające korytarz wypełniony wodą, która wpływa pod powierzchnię terenu, czyli tak zwany ponor.Indeks górny Jaskinia Câmpeneasca, Rumunia., 6. Żebra krasowe Ostre krawędzie oddzielające sąsiadujące żłobki.
Zdjęcie przedstawiające żebro krasowe, ma ono kształt grzbietu o krawędzi ostrej, miejscami zaokrąglonej. Znajduje się na powierzchni skał.Indeks górny
Źródło: geografia24.eu. Licencja: Tylko do użytku edukacyjnego.
, 7. Żłobek krasowy Bruzda o przebiegu zgodnym z kierunkiem spływu wody.
Zdjęcie przedstawia żłobki w postaci podłużnych rowków. Żłobki krasowe występują na pochyłych powierzchniach. Indeks górny Źródło: Ekočlen. Licencja: CC BY-SA 2.5, 8. Dolina krasowa Dolina wykształcona na obszarach krasowych.
Zdjęcie przedstawia rozległe wgłębienie terenu powstałe przez połączenie lejów krasowych, uwałów i polji, co razem tworzy dolinę krasową.Indeks górny Dolina Sucha Kondracka
Źródło: Jerzy Opioła. Licencja: CC BY-SA 4.0
, 9. Wywierzysko Źródło krasowe, otwór, w którym wypływa woda krasowa na powierzchnię.
Zdjęcie przedstawia obszar, na którym widać wypływającą spod ziemi wodę, czyli wywierzysko.Indeks górny Wywierzysko Lodowe. Źródło w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich
Źródło: Jerzy Opioła. Licencja: CC BY-SA 4.0
, 10. Stalagmit Naciek jaskiniowy w postaci stożka lub słupa wyrastającego z dna jaskini.
Zdjęcie przedstawia stalagmit, stożkowaty twór będący wynikiem nacieków znajdujący się na dnie jaskini.Indeks górny Stalagmit w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie
Źródło: Jacek Halicki. Licencja: CC BY 3.0
, 11. Stalagnat Naciek jaskiniowy powstały z połączenia stalaktytu i stalagmitu.
Zdjęcie przedstawia stalagnaty w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie.Indeks górny Stalagnaty w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie.
Źródło: Jacek Halicki. Licencja: CC BY 3.0
, 12. Stalaktyty Naciek jaskiniowy w formie narastającego ku dołowi sopla.
Zdjęcie przedstawia stalaktyty w Jaskini Niedźwiedziej, twory przypominające sople, powstałe w wyniku nacieku skalnego zwisają ze sklepienia jaskini.Indeks górny Stalaktyty w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie., 13. Jaskinia Naturalna pustka w skale, powstała w wyniku rozpuszczania.
Zdjęcie przedstawia wnętrze jaskini Niedźwiedziej w Kletnie. Jest ona bogata w różne podziemne zjawiska krasowe.Indeks górny Wnętrze jaskini Niedźwiedziej w Kletnie, obszaru chronionego w ramach programu Natura 2000.
Źródło: Jacek Halicki. Licencja: CC BY 3.0
Grafika interaktywna pt. Zjawiska krasowe
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1

Na podstawie ilustracji scharakteryzuj formy krasu występujące na powierzchni i pod powierzchnią terenu. Uzupełnij poniższe schematy, wstawiając w puste pola ramek odpowiednie nazwy z rozsypanki. Wybierz wersję podstawową lub rozszerzoną.

RYBESWl9hT2Fh
Scharakteryzuj: lej krasowy, wywierzysko, jaskinię.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1BQ8aVp7oTX2
Scharakteryzuj: stalagmit, stalaktyt, stalagnat, perły jaskiniowe, grotę.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RyzS71qA0EzRA
Wybierz formy krasowe występujące pod powierzchnią terenu. Możliwe odpowiedzi: 1. stalaktyt, 2. stalagmit, 3. stalagnat, 4. jaskinia, 5. żebra, 6. polie, 7. lejek, 8. ostaniec
RaC375iTNtDKw
Ćwiczenie 2
Rodzaje krasu powierzchniowego Możliwe odpowiedzi: 1. lej krasowy, 2. stalagnat, 3. wywierzysko, 4. stalaktyt, 5. stalagmit Rodzaje krasu podziemnego, zaliczanego do form naciekowych Możliwe odpowiedzi: 1. lej krasowy, 2. stalagnat, 3. wywierzysko, 4. stalaktyt, 5. stalagmit
1
Polecenie 2

Jakie typy minerałów ulegają zjawiskom krasowym oraz jakim ogólnym reakcjom ulegają? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie wykonaj ćwiczenie nr 3.

Jakie typy minerałów ulegają zjawiskom krasowym oraz jakim ogólnym reakcjom ulegają? Zapoznaj się z opisem grafiki interaktywnej, a następnie wykonaj ćwiczenie nr 3.

R1XQXE43yXZZc1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Grafika interaktywna pt. Minerały ulegające zjawiskom krasowym
Źródło: White W. B., Chemistry and karst, „Acta Carsologica” 2015, t. 44, nr 3, s. 349–362., domena publiczna.
1
Ćwiczenie 3
R1WCDWkzYoTEy1
Uzupełnij współczynniki reakcji chemicznych.
Uwaga!
W miejscach, w których współczynnik wynosi 1, zostaw puste miejsce.
  • Tu uzupełnij CO2+ Tu uzupełnij 2++ Tu uzupełnij HCO3-
  • Tu uzupełnij CO2+ Tu uzupełnij H2O Tu uzupełnij Mg2++ Tu uzupełnij HCO3-
  • Tu uzupełnij Ca2++ Tu uzupełnij H2O
RaaF4fiUvUjCU
Uzupełnij współczynniki reakcji chemicznych wybierając prawidłową cyfrę spośród podanych. Równanie pierwsze:
1 2 CaCO3+ 1 4 CO2+ 1 2 H2O 1 2 Ca2++ 1 2 HCO3-
Równanie drugie:
1 2 CaMgCO32+ 1 2 CO2+ 2 4 H2O 1 2 Ca2++ 1 2 Mg2++ 2 4 HCO3-