RIFGomkcolKMH
Ilustracja przedstawia fragment grafiki Viktora Vasarely, Bez tytułu z „Hołd dla Picassa”. Na tle w różnych odcieniach koloru niebieskiego i fioletowego, przechodzących od jasnego do ciemnego, znajdują się kropki w podobnych kolorach. Kropki są ułożone w rzędach, jedna przy drugiej i zajmują całą powierzchnię ilustracji. Kropki tworzą efekt trójwymiarowości - po lewej stronie tworzą wypukłą kulę, a po prawej - kształt wklęsły.

Grafika

Viktor Vasarely, Bez tytułu z „Hołd dla Picassa”, sitodruk, 1973 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA), Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Viktor Vasarely, Bez tytułu z „Hołd dla Picassa, sitodruk, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/60254 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Grafiką zajmowało się wielu artystów, zanim jeszcze zaistniała jako dziedzina sztuki. Jako druk forma graficzna znana była już w IV wieku. Jednak grafika artystyczna rozpowszechniła się za sprawą Albrechta Dürera [czytaj: albrechta dyrera]  w XVI wieku. Czy współczesny artysta tworzy ją jednak w taki sam sposób jak człowiek renesansu czy baroku?

Wraz z rozwojem techniki, zmieniły się możliwości artystów, materiały. Nie oznacza to jednak całkowitej rezygnacji z wypracowanych przed wiekami metod. Techniki graficzne stosowane przez dawnych artystów to między innymi:

  • monotypia,

  • drzeworyt,

  • miedzioryt,

  • sitodruk.

Techniki te przetrwały do współczesności i cieszą się do dziś popularnością.

Postęp oparty na narzędziach komputerowych przyczynił się natomiast do powstania nowej techniki - grafiki komputerowej.

Nauczysz się
  • Przedstawiać grafikę jako dziedzinę sztuki.

  • Wymieniać cechy twórczości artystów reprezentujących współczesne awangardy artystyczne.

  • Prezentować artystyczne dokonania wybranych twórców.

  • Omawiać przykładowe grafiki w odniesieniu do kierunków, jakie reprezentują.

  • Stosować terminologię właściwą dla analizy dzieła.

  • Określać użytkowy charakter grafiki.

Czym_jest_grafika

Czym jest grafika?

Według „Słownika terminologicznego sztuk pięknych” grafika to:

Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz
Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz Słownik terminologiczny sztuk pięknych

jeden z podstawowych działów sztuk plastycznych, obejmujący techniki warsztatowe pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej formy druku (płyty metal., klocka drzeworytniczego i in.). W szerszym znaczeniu grafika obejmuje rysunek i liternictwo niepowielane. Zależnie od funkcji rozróżnia się grafikę artystyczną (zwaną też niezależną lub warsztatową) i użytkową (zwaną też stosowaną lub projektową).

Słownik Źródło: Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2003, s. 137.

Charakterystyczną cechą grafiki artystycznej jest skupienie...  

Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz
Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz Słownik terminologiczny sztuk pięknych

w rękach artysty całego procesu twórczego, od projektu, poprzez dobór odpowiedniej techniki i opracowania formy druku, do wykonania odbitek. Grafik musi przewidzieć ostateczny efekt w czasie opracowywania płyty, a formą kontroli są próbne odbitki.

Słownik Źródło: Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2003, s. 137.

Graficzne_techniki_artystyczne_prezentacja_multimedialna

Prezentacja multimedialna

Zapoznaj się z prezentacją, w której omówione zostały wybrane graficzne techniki artystyczne: monotypia, drzeworyt, miedzioryt, sitodruk oraz grafika komputerowa.

Pq2aFElBE
R5FrYePeecBra
Graficzne techniki artystyczne, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Graficzne techniki artystyczne, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P9uZAbGD9

Monotypia

1,1

Monotypia jest to technika graficzna, w której artysta nanosi farbę lub atrament na powierzchnię, a następnie ręcznie lub przy użyciu prasy przenosi obraz na papier lub inny materiał. Istotą monotypii jest to, że każda odbitka jest unikalna, ponieważ farba jest rozprowadzana na powierzchni, co nie pozwala na tworzenie identycznych kopii.

R1bflTGHfbSaw
Egzotyczne drzewa na plaży, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Egzotyczne drzewa na plaży, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P13QQChHA

Monotypia

R1Z3IhnLfrXBa
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Monotypia”.
Transkrypcjablackwhite
PuRTgh5Y0

Drzeworyt

1,1

Drzeworyt to technika graficzna, w której artysta rysuje lub graweruje bezpośrednio na drewnianej płycie, która jest następnie pokrywana farbą i odbijana na papierze lub innym materiale.

Rsobb4aNPjOIh
Rzeźbienie dzieła w drewnie, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Rzeźbienie dzieła w drewnie, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P19wR23X2

Drzeworyt

ROn7VNLmh4spB
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Drzeworyt”.
Transkrypcjablackwhite
PxAUY6TlJ

Miedzioryt

1,1

Miedzioryt to technika graficzna, w której obraz jest grawerowany lub trawiony na płycie miedzianej. Następnie płytę pokrywa się farbą, a nadmiar farby jest ścierany, pozostawiając farbę tylko w wyciętych linach i zagłębieniach. Płyta miedziorytnicza jest następnie dociskana do papieru w prasie, tworząc odbitkę.

RQ1dGhTJxm1x2
Płyta miedziorytnicza i odbitka ryciny przedstawiającej niemieckiego poetę Ambrosiusa Hannemanna, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Płyta miedziorytnicza i odbitka ryciny przedstawiającej niemieckiego poetę Ambrosiusa Hannemanna, ilustracja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chalcography.PNG#mw-jump-to-license/span> [dostęp 26.10.2023], licencja: CC BY-SA 3.0.
Transkrypcjablackwhite
Prpk3umnc

Miedzioryt

RJRsbyVJLoheH
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Miedzioryt”.
Transkrypcjablackwhite
Pr1jmgOo4

Sitodruk

1,1

Sitodruk to technika drukarska, w której farba jest przenoszona na powierzchnię, na przykład tkaninę, papier lub inne materiały, poprzez przepuszczenie jej przez sito z wygrawerowanymi lub wytrawionymi otworami w określonym wzorze. Jest to proces wykorzystywany do drukowania na różnych przedmiotach, od koszulek po plakaty i opakowania.

Rt2aFzCBPVNlJ
Korzystanie z maszyny drukarskiej w warsztacie, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Korzystanie z maszyny drukarskiej w warsztacie, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PqAlUgf6M

Sitodruk

R18AFC8QEWdbp
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Sitodruk”.
Transkrypcjablackwhite
P3G1nkJos

Grafika komputerowa

1,1

Największy wkład w rozwój grafiki komputerowej miała firma Adobe System, która opracowała technologię PostScrit pozwalającą na opisywanie treści i obrazów graficznych za pomocą języka programowania. Grafika komputerowa ma szerokie zastosowanie w przemyśle – umożliwia projektowanie różnorodnych urządzeń, w reklamie - billboardów, plakatów, ulotek, współcześnie wykorzystywana jest także we wzornictwie przemysłowym.

RFlxcxDCzsTYm
Tworzenie grafiki komputerowej, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Tworzenie grafiki komputerowej, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P16SXZAbv

Grafika komputerowa

RI1eWZlVyGTkI
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Grafika komputerowa”.
Transkrypcjablackwhite
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 1
RcV37B2Vpxf8v
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
R1OjxIp82Irvr
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
R2yFC6Q296IZf
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

W_strone_abstrakcji

W stronę abstrakcji

W grafice twórców współczesnych pojawiły się wpływy malarstwa abstrakcyjnego. Artyści‑graficy związani byli często z ekspresjonizmem abstrakcyjnymEkspresjonizm abstrakcyjnyekspresjonizmem abstrakcyjnym, inspirowali się sztuką spod znaku color field paintingColor field paintingcolor field painting, czy ulegali wpływom minimalistówMinimaliściminimalistówkonceptualistówKonceptualiścikonceptualistów.

Pionierem abstrakcji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej był rzeźbiarz i malarz, William Turnbull [czytaj: łiliam ternbul] (1922 - 2012). Artysta tworzył pod wpływem rozpowszechnionej pod koniec lat 40. teorii, że struktury w przyrodzie powstają w wyniku procesów matematycznych i często przyjmują formę spirali. Z tym pomysłem związane są także grafiki Turnbulla [czytaj: ternbula], nawiązujące do ekspresjonizmu abstrakcyjnego.

R1ZqXbjJrrY5K
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Williama Turnbulla pod tytułem „Formy morskie” i prezentuje wszelkiego rodzaju liście, kamienie i zwierzęta żyjące pod wodą. Wyróżnić tutaj można ślimaka morskiego (położony w dwóch trzecich wysokości dzieła) oraz ukwiały (dół pracy.) Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Monotypia „Formy morskie”, wykonana przez namalowanie obrazu, a następnie nałożenie na niego papieru i wykonanie grafiki, będącej odbitką malarskiego dzieła. Praca zwraca uwagę spontanicznością efektów abstrakcyjnej tekstury, nawiązuje do dokonań przedstawicieli ekspresjonizmu abstrakcyjnego. – cechuje się przypadkowością linii, nieregularność kształtów i struktury, różnorodność plamy barwnej.
William Turnbull, „Formy morskie”, monotypia, 1949 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: William Turnbull, Formy morskie, Monotypia, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/turnbull-sea-forms-p77465 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Twórczość amerykańskiego malarza Al Helda (1928 - 2005) cechuje się licznymi zmianami stylistycznymi - w latach pięćdziesiątych styl jego dzieł malarskich odzwierciedlał abstrakcyjny ton ekspresjonistyczny, a w latach sześćdziesiątych przeszedł na styl geometryczny.

Od 1978 roku posunął się jeszcze dalej w eksperymenty, włączając kolor do swoich prac.

Pod koniec lat 70. artysta skierował się w stronę trójwymiarowości, ale nie zrezygnował z stosowania geometrycznych kształtów i linii.

Cechy te widoczne są w drzeworycie „Kyoto Wa” [czytaj: kjoto ła].

R1cC7TA573fgk
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Ala Helda pod tytułem „Kyoto-wa” i prezentuje prostokąt, w który wpisany zostały figury geometryczne – okręgi, prostopadłościany, graniastosłupy. Każda z figur została przedstawiona za pomocą innych kolorów – okręgi za pomocą żółto-zielonego koloru, graniastosłup za pomocą pomarańczowo-czerwonego koloru, zaś prostopadłościan za pomocą błękitnego koloru. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Al Held eksperymentuje formą i kształtami. Nie będąc przywiązanym do jednej formalnej szkoły, w tej pracy zmierza ku geometryzacji abstrakcji poprzez stosowanie matematycznych figur, linii prostych, geometrycznych podziałów, symetrii kompozycji kształtów. Autor zastosował rytmiczne układy kolorów w figurach, powtarzających się łukach.
Al Held, „Kyoto‑wa”, drzeworyt barwny, 1985 r., Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, Stany Zjednoczone, 1stdibs.com, CC BY 3.0
Źródło: Al Held, Kyoto-wa, drzeworyt barwny, Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, dostępny w internecie: https://www.1stdibs.com/art/prints-works-on-paper/al-held-kyoto-wa/id-a_2969631/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Vija Celmins [czytaj: wija celmins] (ur. 1938) to łotewsko‑amerykańska artystka wizualna, najbardziej znana z fotorealistycznych obrazów i rysunków naturalnych środowisk i zjawisk, takich jak ocean, pajęczyna, pola gwiezdne i skały. „Nocne niebo” należy do serii dwóch cykli prac, ukazujących artystyczne wizerunki nocnego nieba, wypełnione gwiazdami.

W grafice artysta opiera się na fotografii astronomicznej, a nie bezpośredniej obserwacji nocnego nieba.

50
RcgkvhCPZRGVC
Vija Celmins, „Nocne niebo”, drzeworyt, 1997 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Vija Celmins, Nocne niebo, Drzeworyt, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/celmins-night-sky-woodcut-ar00480 [dostęp 8.03.2023], licencja: CC BY 3.0.
50

Gwiazdy zostały oddane za pomocą bardzo małych znaków, przeważnie owalnych, które są w nieregularny sposób zagęszczone. Z bliskiej odległości kształty te wydają się wysoce abstrakcyjne, a ich związek z fotografią nocnego nieba jest prawie całkowicie niezauważalny. Tłem jest faktura nieopracowanego drewna matrycy, tworzy czysty czarny kwadrat. W dolnej części kompozycji widoczne są drobne, blade linie, powstałe z odcisku usłojenia drewna, które dodają faktury graficznej na monochromatycznej powierzchni.

Minimalizm

Rozwijający się w sztukach plastycznych w latach 60. minimalizm (minimal art) przeciwstawiał się nagromadzeniu środków wypowiedzi artystycznej, formalnym bogactwie, dążąc do oszczędności w formie. Ślady minimalistów można zauważyć także w pracach współczesnych grafików, także konceptualistów.

Amerykański artysta związany z różnymi ruchami, m.in. ze sztuką konceptualną i minimalizmem, Sol LeWitt [czytaj: sol lełet] (1928- 2007) jest najbardziej znany ze swoich programowych rysunków ściennych i konstrukcji modułowych, ale obok tych prac stworzył ponad 350 projektów graficznych, obejmujących tysiące litografii, sitodrukówSerigrafiasitodruków, akwafortAkwafortaakwafort, akwatintAkwatintaakwatint, drzeworytówDrzeworytdrzeworytówlinorytówLinorytlinorytów.

W całej jego twórczości powtarzał się motyw wzoru zatytułowany „Loopy Doopy” [czytaj: lupi dupi]- rygorystycznych zestawów wzorów, kształtów, siatek i kolorów oddawanych ołówkiem i farbą w spójności ze ścisłymi instrukcjami i diagramami, których należy przestrzegać podczas wykonywania pracy.

Motyw ten pojawił się także w serii dwukolorowych drzeworytów w czerwieni i błękicie.

R1MVMNxlicBdk
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Sol LeWitta pod tytułem „Loopy Doopy, Niebieski/czerwony”. Praca prezentuje czerwone tło, na którym znajdują się liczne linie w kolorze niebieskim. Linie swoim kształtem przypominają poplątany makaron spaghetti. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Wyrafinowane zasady tworzenia sztuki przez Sol LeWitta w drzeworycie to linie z podstawowych kolorów i uproszczonych kształtów. Według artysty ich układ nie jest ani przewidywalny, ani logiczny. Istotne jest stworzenie dzieła dla samego jego istnienia, bez powiązania z rzeczywistą materialnością obecności.
Sol LeWitt, „Loopy Doopy, Niebieski/czerwony”, drzeworyt, 2000 r., Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, nbmaa.org, CC BY 3.0
Źródło: Sol Lewitt, Loopy Doopy, Niebieski/czerwony, Drzeworyt, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://nbmaa.org/exhibitions/strict-beauty-sol-lewitt-prints [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Grupę brytyjskich artystów współczesnych działająca w latach 90. XX, zwaną Young British Artists,[czytaj: jong britisz artists] w skrócie YBA's, reprezentuje Damien Steven Hirst [czytaj: Dejmien Stiwen Herst] (ur. 1965), którego twórczość cechuje umiejętność wykorzystania w swoich pracach koloru i kształtu oraz proste przesłanki, na których opiera się większość jego najlepszych prac.

Artysta stworzył całą serię prac, w których wykorzystuje kropki. Skrajną wersję jego doświadczeń prezentuje drzeworyt „Pridinol” [czytaj: Prydynol].

RgWWmxxOkSxTN
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Damiena Hirsta pod tytułem „Pridinol”. Praca prezentuje szare tło, na którym znajduje się niebieska kropka. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Grafika jest czystym, dwukolorowym drzeworytem. Tytuł minimalistycznej pracy odnosi się do silnego środka farmaceutycznego zwiotczającego mięśnie, stosowanego między innymi w leczeniu choroby Parkinsona.
Damien Hirst, „Pridinol”, drzeworyt, 2010 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, artnet.com, CC BY 3.0
Źródło: Damien Hirst, Pridinol, Drzeworyt, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: http://www.artnet.com/artists/damien-hirst/pridinol-from-12-woodcut-spots-HfEHTpc9cbXbqwvea5zK7Q2 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Neofiguracja

Deformacyjny charakter neofiguracji, zapoczątkowanej podczas wystawy zorganizowanej z 1959 roku w Museum of Modern Art [czytaj: mjuzeum of modern art] w Nowym Jorku odznaczał się ekspresyjnością, odzwierciedlał lęk i niepokój współczesnego człowieka.

Poza deformacją i odniesieniami do antropomorfizmu, przybierał często formę akcentującą także egzystencję istoty żywej w ogóle, także zwierząt. Poza symbolem, w pracach artystów pojawiły się elementy tragizmu, okrucieństwa, które niejednokrotnie przybierały formę groteskową.Z agresywnej postawy i silnych przekonań znany jest meksykański artysta José Luis Cuevas [czytaj: Hose Luis Kuewas] (1934 – 2017). Choć przez krótki czas uczęszczał do wybitnej meksykańskiej instytucji Escuela de Pintura [czytaj: eskłela de pintura], uważał się za rysownika samouka, szukającego alternatywy dla meksykańskich muralistów i ich społecznego przekazu.

Jego rysunki przedstawiają izolację człowieka i niemożność komunikowania się. Wiele jego prac przedstawia zniekształcone postacie ludzkie lub takie, w których zachodzi proces transformacji w jakieś zwierzę. Szczególnie inspirował się stylami graficznymi Francisco Goyi [czytaj: fransisko goi], Pabla Picassa [czytaj: pabla pikassa].

RGkr3GtPelJPr
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa José Louisa Cuevasa pod tytułem „Kretyn”. Najbardziej widocznym elementem na obrazie jest wizerunek zdeformowanej postaci, umieszczony po lewej stronie, składający się z głowy, czarnej plamy i chudych nóg. Głowa jest koścista, na czole przedarta w pół. Przedstawione zostało tylko jedno oko, które jest otwarte. Usta również są otwarte i pokazują zęby. Nogi zwrócone są w kierunku prawego dolnego rogu. W prawym górnym rogu znajduje się mniejsza postać, wpisana w bladozielony prostokąt. Stoi na trzech kończynach, w pochylonej pozycji. Rękoma opiera się o piłkę lub kulę. Na głowie ma czapkę z pomponem. Uśmiecha się szyderczo, pokazując zęby. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Litografia obnaża cechy człowieka o błazeńskim zachowaniu, co zostało podkreślone wizerunkiem postaci, zamieszczonej w prawym górnym rogu.
José Luis Cuevas, „Kretyn”, litografia, 1956 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA), Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: José Luis Cuevas, Kretyn, litografia, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/60571?artist_id=1325&page=1&sov_referrer=artist [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Georg Baselitz [czytaj: georg bazelic] (ur. 1938) Prace niemieckiego artysty charakteryzują ekspresjonistyczne kreślone znaki i niewyrafinowane, groteskowe, przedstawienie figuratywne. Pracując w malarstwie, rysunku, grafice i monumentalnej rzeźbie w drewnie, artysta często porusza kwestie związane z niemiecką tożsamością narodową po II wojnie światowej. Ukazywał fragmentaryczne postacie, które w późniejszym okresie odwracał do góry nogami, co stało się jego znakiem rozpoznawczym.

Wczesne doświadczenia Baselitza [czytaj: bazelica] z grafiką rozpoczęły się w miejskim warsztacie dla artystów w Berlinie Zachodnim. Zaczął od akwafortyAkwafortaakwaforty i wkrótce przeszedł na drzeworyt. Podczas pobytu we Włoszech w połowie lat 60. odkrył XVI‑wieczne druki manierystyczne i rozpoczął osobistą kolekcję, która jest obecnie dobrze znana.

Wypróbował również technikę drzeworytu tonalnego (eksponującego światłocień).

RXqTwGEe2CFxp
Ilustracja interaktywna przedstawia nienazwaną pracę autorstwa Georga Baselitza, wykonaną techniką drzeworytu. Praca została odciśnięta na białej kartce, a w prawym dolnym rogu znajduje się podpis autora. Stempel jest w kolorze czarno- brązowym, z licznymi wydrążonymi liniami. Niektóre elementy zlewają się ze sobą, utrudniając ich zidentyfikowanie. Praca ukazuje odpoczywającego mężczyznę w średnim wieku, spoglądającego w niebo. Mężczyzna siedzi na płaskiej powierzchni, z prawą nogą podwiniętą pod lewą. Ma skrzyżowane ramiona na klatce piersiowej. Ma długie włosy, ubrany jest w rozpięty płaszcz z kołnierzem i guzikami oraz szerokie spodnie. W tle za mężczyzną znajdują się fragmenty pni drzew i gałęzi. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Drzeworyt „Bez tytułu” Baselitza z 1967 roku przedstawia leśnika. Postać jest ukazana fragmentarycznie, a zastosowanie efektów światłocieniowych potęguje dramatyzm mężczyzny.
Georg Baselitz, Bez tytułu, drzeworyt, 1967 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA), Nowy Jork Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Georg Baselitz, Bez tytułu, Drzeworyt, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/59579 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Na uwagę zasługuje twórczość Susan Charny Rothenberg [czytaj: Suzan Szarny Rotenberg] (1945 - 2020), amerykańskiej malarki, rzeźbiarki, która zasłynęła z wizerunków konia, w których dokonała syntezy przeciwstawnych sił - abstrakcji i naturalizmu.

Te zainteresowania zaprezentowała także w grafice. Głowa i kości pochodząca z grupy czterech, pierwszych serii drzeworytów artystki, wykonanych w 1980 roku, zawierających od trzech do sześciu różnych impresji.

RvlQ6ShwedO8Y
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Susan Rothenberg pod tytułem „Głowa i kości”. Dzieło prezentuje abstrakcyjną wizję tych części ciała. W centrum grafiki znajduje się coś, co kształtem może przypominać palącą się zwierzęcą głowę oraz kości, które znajdują się pod głową. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Grafika jest ściśle związana ze stylem artystki. W drzeworycie ukazała zdeformowane kształty głowy konia i jego dwóch ułożonych pionowo kości nóg, zestawiając je z innymi formami kościopodobnymi.
Susan Rothenberg, „Głowa i kości”, 1980 r., drzeworyt, Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Susan Rothenberg, Głowa i kości, Drzeworyt, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/rothenberg-head-and-bones-p07740 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Wyjątkową pracą o charakterze neofiguratywnym jest drzeworyt Thomasa Kilppera [czytaj: Tomasa Kilpera], najbardziej znanego z drzeworytów, podejmujących problematykę od scen politycznych po portrety, polityków, bojowników o wolność, szpiegów i protestujących studentów.

Jedną z serii unikalnych grafik powstałych na mahoniowym parkiecie w biurowcu przy Blackfriars Road [czytaj: blakfrajers rołd], wykupionym przez artystę w 1999 roku jest „The Ring: Henry Cooper” [czytaj: de ring: henri kuper].

Monumentalny drzeworyt przedstawiał ring bokserski otoczony przez publiczność około osiemdziesięciu postaci, których imiona zostały wycięte na krawędzi dzieła. Artysta czerpał portrety z fotografii i akwafort, które wykonał jako slajdy i rzutował na podłogę, po czym rzeźbił relief dłutem i piłą łańcuchową. Następnie wykonał szereg odbitek, stanowiących indywidualne portrety, na wielu nowych i znalezionych materiałach. Wykorzystał nawet stare zasłony pozostawione w budynku, często zszywając kilka kawałków w jedną dużą, prostokątną połać.

Kilppera zafascynowała historia budynku i jego lokalizacji oraz powiązania z jego osobistą historią i motywami. Autor odniósł się do postaci kaznodziei i mówcy Rowlanda Hilla [czytaj: rołlanda hila], który wzniósł na tym miejscu kaplicę, która następnie została przejęta przez firmę inżynierską i zamieniona w magazyn mebli, natomiast w latach 1907‑1909 funkcjonowała jako jedno z najwcześniejszych kin w Londynie, aż w końcu w roku 1910 budynek stał się popularnym miejscem bokserskim The Ring [czytaj: De Ring], aż do zniszczeń wojennych w 1940 roku.

Budynek pełnił także funkcję kuchni, sali muzycznej i teatru, w którym The Old Vic Company [czytaj: de old wik kompany] wystawiał sztuki Szekspira. Został również wykorzystany przez Alfreda Hitchcocka [czytaj: Alfreda Hiczkoka] jako plan jego niemego filmu The Ring [czytaj: de ring] w 1926 roku.

R1cMvPibrISwn
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Thomasa Kilppera pod tytułem „The Ring: Henry Cooper”. Na białym tle została wywieszona praca składająca się z trzech połączonych ze sobą kawałków materiału przymocowanych do cienkiej linki trzema czarnymi klamerkami. Lewa strona została odciśnięta na białym tle, prawa - na żółtym, wypłowiałym, a w prawym, dolnym rogu znajduje się wyróżniająca się część granatowa. Dzieło, wykonane techniką drzeworytu przedstawia twarz dorosłego mężczyzny. Ma on dość szczupłą twarz, duże, pomarszczone czoło, krótkie włosy oraz duże oczy i nos. Patrzy wprost na odbiorcę dzieła. Ma poważny wyraz twarzy, usta ułożone w prostej linii, brwi uniesione do góry. Na drzeworycie znajduje się także górna część ramion mężczyzny. Na prawej, żółtej stronie dzieła znajdują się ledwo widoczne geometryczne wzory. Tło jest czarne z białymi liniami, a ułożenie ich przypomina panele podłogowe. Granatowy fragment materiału ozdobiony jest liśćmi w ciepłych kolorach. Na całej pracy znajdują się liczne zarysowania. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Postać przedstawiona na tej grafice to angielski bokser wagi ciężkiej Henry Cooper (ur. 1934), który zasłynął jako pierwszy, który pokonał amerykańskiego mistrza świata Mohammeda Ali (ur. 1942). Kilpper wybrał Coopera jako symbol brytyjskiej potęgi po II wojnie światowej. Nadruk artysta wykonał na trzech odcinkach materiału, w tym kawałku ciężkiej, jasnoniebieskiej wzorzystej bawełny, która mocno wyróżnia się w prawym dolnym rogu. Biała bawełna po lewej stronie przechodzi we wzorzysty żółtawy bawełniany splot po prawej, łącząc się linią wzdłuż środka nadruku i środka twarzy Coopera.
Thomas Kilpper, „The Ring: Henry Cooper”, 2000 r., drzeworyt na tkaninie, Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Thomas Kilpper, The Ring: Henry Cooper, Drzeworyt na tkaninie, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/kilpper-the-ring-henry-cooper-p78537 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

W stylu POP‑ART

Zapoznaj się z tekstem Doroty Folgi‑Januszewskiej, która omawia wpływ pop‑artu na sztukę XX wieku.

RoMGZElivIto4
Pop-art, s. 11 „Silny wpływ na sztukę XX połowy XX wieku wywarł pop‑art, termin oznaczający zjawisko artystyczne został utworzony, aby, jak się w 1952 roku zdawało, określić nowy trend w sztuce XX wieku. (…) W okresie niechęci do muzealnych świętości oraz znużenia chmurną literaturą i filozofią egzystencjalistyczną, pop‑art nie był wybrykiem kilku artystów w Anglii i USA, ale ruchem społeczno‑kulturowym, którego teoretyczne podstawy budowane były w wielu dyscyplinach humanistyki. (…) To ryzykowne zerwanie z estetyczną i elitarną tradycją „sztuk pięknych” okazało się przełomem kulturowym, który z jednej strony przyniósł negację sztuki współczesnej w ogóle, ale z drugiej strony ze sztuki jako obszaru zarezerwowanego jedynie dla pewnych grup zainteresowanych uczynił zjawisko masowe i wszechobecne. (…) Wielu badaczy uważa, że stał się początkiem narodzin kultury postmodernistycznej i dlatego godny jest szczególnej obserwacji.”
Dorota Folga – Januszewska, „Pop‑art”, [w:] „Wiedza i życie”, 1998, s. 11.
Źródło: Dorota Folga-Januszewska, Pop-art” [w:] „Wiedza i życie”, 1998, s. 11, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Ikoną pop‑artu w sztuce stał się niewątpliwie Andy Warhol [czytaj: endi łorhol] (1928 - 1987), amerykański artysta, reżyser filmowy i producent. Jego prace wykazują silny związek między ekspresją artystyczną, reklamą i kulturą celebrytów lat 60. XX wieku i obejmują różnorodne media, w tym malarstwo, sitodruk, fotografię, film i rzeźbę.

Warhol [czytaj: łorhol] przywiązywał bardzo dużą wagę do medialnej promocji własnej osoby i twórczości, przy czym kreował się na nihilistę, a zarazem przeciętnego konsumenta kultury popularnej.

Do historii przeszły jego liczne prowokatorskie wypowiedzi typu: „Myślę, że malarz pokojowy to najlepszy artysta”. W swej twórczości często odwoływał się do tematów stanowiących codzienną pożywkę współczesnych mediów: seksu i śmierci, a zarazem stwierdził: Zdałem sobie sprawę, że wszystko, co robię, musi być związane ze śmiercią (1963). Ów podstawowy temat, obecny. (źródło: PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Warhol-Andy;3993963.html).

Warhol [czytaj: łorhol] stosował do tworzenia swoich dzieł technikę serigrafiiSerigrafiaserigrafii. Jednym z nich są Czaszki – dzieło składające się z sześciu płócien, które są wyświetlane razem w pionowej siatce trzech rzędów po dwa. Każdy panel odtwarza ten sam obraz fotograficzny ludzkiej czaszki. Czarno‑białe zdjęcie, na którym opiera się dzieło, wykonał Ronnie Cutrone [czytaj: roni kutron], wówczas jeden z asystentów Warhola [czytaj: łorhola]. Cutrone [czytaj: kutron] umieścił czaszkę na stole, opierając ją na kawałku sklejki pokrytym białym papierem przed pustą ścianą studia. Warhol polecił mu zrobić kilka zdjęć, zmieniając położenie źródła światła, aby rzucać różne dramatyczne cienie.

RTG2OYW8fLoOS
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Andy’ego Warhola pod tytułem „Czaszki”. Dzieło ukazuje dziesięć zdjęć, na których znajduje się dziesięć czaszek, które są różnokolorowe. Wyróżniamy czaszki w kolorach: czerwonym, niebieskim, szarym, białym (trzy razy), ciemno szarym (dwa razy), błękitnym, różowym i grafitowym. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Czoło i kość policzkowa czaszek wyraźnie się wyróżniają, a oczodoły i inne wgłębienia znajdują się w głębokim cieniu. Niektórzy historycy sztuki powiązali wielokrotne wykorzystywanie czaszki jako motywu powiązanego postrzeleniem artysty w 1968 roku. Inni sugerowali, że Warhol zainteresował się czaszką jako motywem związanym z kondycją człowieka.
Andy Warhol, „Czaszki”, 1976 r., sitodruk i farba akrylowa, Galeria Lévy Gorvy, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, levygorvy.com, CC BY 3.0
Źródło: Andy Warhol, Czaszki, Sitodruk i farba akrylowa, Galeria Lévy Gorvy, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.levygorvy.com/happenings/andy-warhol-skulls/ [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Ważna postacią dla pop‑artu był także Roy Lichtenstein [czytaj: Roj Lichtensztajn] (1923 - 1997), amerykański malarz, rzeźbiarz i grafik.

Po 1960 roku artysta wprowadził do swojej twórczości technikę, która miała imitować druk, estetyką bardzo zbliżoną są do komiksu. Stosował w tym celu uroszczone środki wyrazu, wprowadzał wyrazowe onomatopejeOnomatopejaonomatopeje, stosując tzw. rastryRasterrastry. Rycina „Motyw Indian amerykańskich IV” z 1980 roku jest drzeworytem połączonym z litografią na białym papierze. Praca jest inspirowana doświadczeniami z końca lat 70., gdy mieszkał w pobliżu rezerwatu Indian Shinnecock [czytaj: szinekok].

W grafice Lichtenstein połączył dwa odmienne, aspekty amerykańskiej kultury - odniesienie do rodzimych artefaktów, takich jak totemy, ze stylem wizualnym inspirowanym współczesnymi materiałami drukowanymi.

R1WaeI80Ktdcm
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Roya Lichtensteina pod tytułem „Motyw Indian amerykańskich IV”. Dzieło ukazuje tytułowy motyw, który swoim kształtem przypomina pionową deskę z wyciętymi zębami na bocznej ściance. Motyw ten jest trójkolorowy – biało-czerwony na powierzchni oraz żółty przeplatający się pomiędzy poszczególnymi „zębami”. Motyw ma kwadratowe oczy, nos w kształcie plusa i usta przypominające swoim kształtem sidła. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. W „Motywie Indian amerykańskich IV” artysta stworzył wrażenie przestrzeni, wprowadzając zygzakowatą linię po prawej krawędzi totemu, a także wskazał głębię rzeźby w drewnie, dodając ciemne cieniowanie wzdłuż ich wyciętych obszarów. Jest to odważny, uderzający obraz w swoich surowych formach i palecie, a efekt ten wzmocniony jest przez wykrzywione usta.
Roy Lichtenstein, „Motyw Indian amerykańskich IV”, drzeworyt i litografia, 1980 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Roy Lichtenstein, Motyw Indian amerykańskich IV, drzeworyt i litografia, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/lichtenstein-american-indian-theme-iv-p12129 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Kulturą pop‑artu był zafascynowany także Eduardo Paolozzi [czytaj Edłardo Paolocci] (1924 - 2005), angielski artysta, jeden z założycieli Independent Group [czytaj: independent grup]. Mimo że zasłynął jako rzeźbiarz, znane są też jego prace graficzne. Jedną z nich jest sitodruk „Jedwabny świat Michała Anioła”, w której Paolozzi [czytaj Paolocci] łączy elementy popkultury i renesansu.

RPrGKr28bFV2p
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Eduardo Paolozzi pod tytułem „Jedwabny świat Michała Anioła”. Praca to połączenie grafik w różnych stylach. Ogólnie można odebrać je jako chaotyczne. Na samej górze znajduje się fragment na całą szerokość pracy, przeważa kolor różowy. Przedstawia trzy postaci wykonane z różnokolorowych pikseli. Jest to mężczyzna, kobieta i biskup. Zaraz pod postaciami znajduje się napis na niebieskim tle z tytułem w języku angielskim. Niżej, po lewej stronie znajduje się wizerunek Myszki Miki z pikseli. Po prawej zaś stronie - głowa rzeźby mężczyzny, obrócona prawym profilem, z bujnymi, kręconymi włosami, o spokojnym wyrazie twarzy. Niżej, pod myszą znajdują się: czarne kropki na czerwonym tle, pomarańczowe paski na czerwonym tle, czarne paski i czarny pasek w białe wzory. Obok nich, pod głową, znajdują się czerwono - pomarańczowe wzory i zielone kropki na białym tle, a na samym dole- różnokolorowe, geometryczne wzory. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. W grafice natychmiast zauważalne są odniesienia do Myszki Miki Walta Disneya [czytaj: łolta disneja], gry komputerowej oraz do rzeźby Dawida autorstwa Michała Anioła. Artysta sprawia, że w jednym dziele funkcjonują rożne, chociaż odległe światy, które fascynują także współczesnego odbiorcę. Innowacyjne wykorzystanie koloru i wzoru przypomina współczesną grafikę kolażu, w której technologia cyfrowa pozwoliła na połączenie tekstury i wzoru.
Eduardo Paolozzi, „Jedwabny świat Michała Anioła”, sitodruk, 1967 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Eduardo Paolozzi, Jedwabny świat Michała Anioła, Sitodruk, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/paolozzi-the-silken-world-of-michelangelo-p04777 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Iluzja OP‑ARTU

Op‑art to kierunek, którego szczyt popularności przypada na lata 60. i 70 XX wieku. Jego przedstawicielom zależy przede wszystkim na zaskakującej grze z percepcją. Stąd też stosują zestawienia barwne lub fakturalne, kompozycje geometryczne, wywołujące ten optyczny efekt. Wykorzystując zasady geometrii, artyści tworzą zupełnie nowy, precyzyjny i jednocześnie skomplikowany rodzaj sztuki, tworząc przestrzenne iluzje i wykorzystując niezwykłe kolory.

Op‑Art nawiązuje do stylu Bauhausu [czytaj: bałhałsu]. Wnika w przestrzeń publiczną i jest widoczny np.: na budynkach. Widzowie w pracach artystów op‑art'u mogą dostrzec ruch - wrażenie jest spowodowane subiektywnym odczuwaniem kolorów i wzorów. Victor Vasarely [czytaj: Wiktor Wasareli] (1906 - 1997) wcześnie wykorzystał te środki do perfekcji.

R3TrPY9ItDXYD
Ilustracja przedstawia grafikę Viktora Vasarely, Bez tytułu z „Hołd dla Picassa”. Na tle w różnych odcieniach koloru niebieskiego i fioletowego, przechodzących od jasnego do ciemnego, znajdują się kropki w podobnych kolorach. Kropki są ułożone w rzędach, jedna przy drugiej i zajmują całą powierzchnię ilustracji. Kropki tworzą efekt trójwymiarowości -tworzą wypukłe kule w lewym dolnym i prawym górnym rogu, a w pozostałych dwóch rogach znajdują się kształty wklęsłe. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Węgierski artysta uzyskał iluzjonistyczne efekty dzięki precyzyjnym kombinacjom linii, geometrycznym kształtom, a także kolorom i cieniom. Kompozycja przykuwa wzrok poprzez pełną iluzji głębię, ruch i trójwymiarowość.
Viktor Vasarely, Bez tytułu z „Hołd dla Picassa”, sitodruk, 1973 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA), Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Viktor Vasarely, Bez tytułu z „Hołd dla Picassa, Sitodruk, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/60254 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Opartowski charakter ma drzeworyt Tkactwo Lygii Pape [czytaj: lygii pejp] (1927 - 2004), brazylijskiej artystki, która porusza się w różnorodnych mediach i gatunkach. W eksperymentach z drzeworytem akcentuje nawiązania do sztuki ludowej. W pewnym stopniu nawiązanie do tkactwa w tytule odnosi się do połączenia zmechanizowanej reprodukcji i umiejętności lub pomysłowości, a także nawiązania do tradycji pracy tekstylnej w rdzennych społecznościach Brazylii. W ten sposób Tkactwo zderza współczesne idee dotyczące reprodukcji z tradycyjnymi technikami, czyniąc z nich przedmiot sztuki plastycznej.

Ruch i plastyczność związana z tekstyliami, a także ich bliskość ciału, wprowadzają również kolejny element niezdyscyplinowania do pozornie utrwalonej geometrii. Mimo że praca kojarzy się z abstrakcją, nawiązuje do form graficznych, eksponujących grę linii.

RkWl82yYz6HDh
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę autorstwa Lygii Pape pod tytułem „Tkactwo”. Dzieło ukazuje szare tło oraz umieszczone na nim ciemne poziome linie, które tworzą figury – prostokąty, trójkąty. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Praca składa się z kilku nakładających się na siebie form geometrycznych. Formy składają się z poziomych rowków lub linii, które wydają się być wynikiem naturalnych słojów drewna użytego do wykonania nadruku. Mimo prostych kształtów i wzorów, kompozycja jest złożona, tworzy pozory przecięcia, i nakładania się, co nadaje dziełu dziełu efekt złudzenia optycznego.
Lygia Pape, „Tkactwo”, 1957 r., drzeworyt, Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0
Źródło: Lygia Pape, Tkactwo, Drzeworyt, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/pape-weaving-p80082 [dostęp 18.06.2021], licencja: CC BY 3.0.

Grafika_komputerowa

Grafika komputerowa

Grafika komputerowa łączy informatykę, matematykę i sztukę. Ma szerokie zastosowanie w projektowaniu już od lat 50. XX wieku. Nie jest techniką artystyczną, a raczej metodą pracy z wykorzystaniem narzędzi komputerowych i nowych technologii.

Jednak przed artystami uprawiającymi klasyczne techniki graficzne otworzyła nowe możliwości pracy. Co różni graficzne techniki warsztatowe od grafiki komputerowej?

Grafika stworzona metodą cyfrową w łatwy sposób może być reprodukowana, dlatego jest popularna wśród artystów kontynuujących sztukę pop‑artu i plakacistów. Artyści nie tylko mogą projektować swoje prace, wykorzystując programy komputerowe, ale także je drukować. Dzięki możliwościom tabletów graficznych, artyści mogą tworzyć prace technicznie przypominające tradycyjne formy graficzne, wprowadzać elementy trójwymiarowe, naśladować struktury.

RQDlAkhy4b5BZ
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Bena Laposky'ego pod tytułem „Oscillon 40”. Dzieło prezentuje grafikę stworzoną za pomocą oscyloskopu. Grafika swoim kształtem przypomina jabłko. Dodatkowo na ilustracji został umieszczony interaktywny punkt: 1. Jednym z najwcześniejszych dzieł elektronicznych w kolekcji jest „Oscillon 40” z 1952 roku. Ben Laposky [czytaj: ben laposki], używał oscyloskopu do manipulowania falami elektronicznymi, które pojawiały się na małym ekranie fluorescencyjnym. Artysta sfotografował wiele kombinacji tych fal i nazwał swoje obrazy „Oscillonami”.
Ben Laposky, „Oscillon 40”, 1952 r, Muzeum Wiktorii i Alberta, Londyn, Wielka Brytania, digitalartarchive.siggraph.org, CC BY 3.0
Źródło: Ben Laposky, Oscillon 40, Grafika komputerowa, Muzeum Wiktorii i Alberta, Londyn, dostępny w internecie: https://digitalartarchive.siggraph.org/artwork/ben-f-laposky-oscillon-40/ [dostęp 15.09.2021], licencja: CC BY 3.0.
RSjCdv4sTwcZB1
Ilustracja interaktywna przedstawia pracę Kena Knowltona pod tytułem „Studium percepcji (Akt). Dzieło przedstawia portret nagiej kobiety wykonany w technice komputerowej. Portret jest czarno-biały i został stworzony z różnych znaków i symboli. 1. Ken Knowlton [czytaj: ken nołlton] jest pionierem animacji komputerowej. Informatyk i inżynier, pracował w Bell Labs w latach 1963-1982. W latach 60. tworzył realistyczne obrazy, nadrukowując kilka ilustracji jedna na drugiej. Jednym z najsłynniejszych dzieł było „Studium percepcji” z 1967 r., stworzone wraz z Leonem Harmona’em [czytaj: leonem harmołnem], znane również jako „Akt”. Grafika przypomina technikę rastrową stosowaną przez artystów pop-artu.
Ken Knowlton, „Studium percepcji (Akt)”, 1967 r., Galeria Sztuki Albright‑Knox, Buffalo, Stany Zjednoczone, albrightknox.org, CC BY 3.0
Źródło: Ken Knowlton, Studium percepcji (Akt), Grafika komputerowa, Galeria Sztuki Albright-Knox, Buffalo, dostępny w internecie: https://www.albrightknox.org/artworks/p20142-computer-nude-studies-perception-i [dostęp 15.09.2021], licencja: CC BY 3.0.
33
RQ1lyQ1pHmO30
Anna Barańska, „In time and space I”, 2018 r., annabeatabaranska.weebly.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Anna Barańska, In time and space I, technika komputerowa, dostępny w internecie: https://annabeatabaranska.weebly.com/other-techniques.html [dostęp 16.03.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
33
RUJbK8Z8VwdSU
Anna Barańska, „In time and space II”, 2018 r., annabeatabaranska.weebly.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Anna Barańska, In time and space II, technika komputerowa, dostępny w internecie: https://annabeatabaranska.weebly.com/other-techniques.html [dostęp 13.03.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
34
RZU6tbQ6YFQJM
Anna Barańska, „In time and space III”, 2018 r., annabeatabaranska.weebly.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Anna Barańska, In time and space III, technika komputerowa, dostępny w internecie: https://annabeatabaranska.weebly.com/other-techniques.html [dostęp 13.03.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Podsumowanie

Podsumowanie

Grafika, jako dziedzina sztuki związana jest z rysunkiem, który jest podstawowym środkiem w tworzeniu matrycy. Jej związek z malarstwem widoczny jest natomiast w efektach odbitek, w których stosowane są te same środki, co u malarzy. Dlatego reprezentuje też kierunki współczesne, właściwe malarstwu awangardowemu. Nieograniczone możliwości daje współcześnie spopularyzowana grafika komputerowa, wykorzystująca nowoczesne technologie.

Cwiczenia

Ćwiczenia

Rq6t3kcInTSa21
Ćwiczenie 1
Zaznacz kierunki lub ugrupowania zaliczane do tzw. II awangardy (po II wojnie światowej). Możliwe odpowiedzi: 1. RYT, 2. Op-art, 3. Pop-art, 4. Kubizm, 5. Fowizm, 6. Minimalizm, 7. Dadaizm, 8. Konceptualizm. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Rn9cSlcZ8G3qd1
Ćwiczenie 2
Z pośród wymienionych, wskaż artystów, których prace tworzone są zgodnie z kierunkiem minimalizmu Możliwe odpowiedzi: 1. Sol Le Witt, 2. Damien Hirst, 3. William Turnbull, 4. Al Held
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RgNIy8qyep9r51
Ćwiczenie 2
Powiąż dzieła z autorami oraz kierunkami, które reprezentują. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
R1YdiCdoJxq7D
Ćwiczenie 3
Wskaż autora dzieła „Motyw Indian amerykańskich IV”. Możliwe odpowiedzi: 1. Roy Lichtenstein, 2. Andy Warhol, 3. Susan Rothenberg, 4. José Luis Cuevas. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RDQ2OBfF3glMA
Ćwiczenie 3
Powiąż dzieła z kierunkami, które reprezentują. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rsyzeh83jUJo12
Ćwiczenie 4
O którym artyście mówi opis? Zapisz jego pełne imię i nazwisko. (...) Jego rysunki przedstawiają izolację człowieka i niemożność komunikowania się. Wiele jego prac przedstawia zniekształcone postacie ludzkie lub takie, które przekształcają się w zwierzęta. Szczególnie inspirował się stylami graficznymi Francisco Goyi, Pabla Picassa. Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 4

Wykonaj zadania dotyczące środków wyrazu zastosowanych w dziele Georga Baselitza

RPWpVXuYUvK0a
Ilustracja do ćwiczenia, moma.org, CC BY 3.0
Źródło: Ilustracja do ćwiczenia, licencja: CC BY 3.0.
R1KAGua4VScmB
Jaki kierunek reprezentuje grafika? Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RHw2yJEQh1y2I
Jaką techniką graficzną jest wykonane? Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1C6V5N1T4yH4
Zaznacz cechy, które odnoszą się do dzieła i kierunku: Możliwe odpowiedzi: 1. Deformacja kształtów, 2. Delikatna, cienka linia, 3. Wyrazista, mocna linia, 4. Rozczłonkowanie postaci. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RslBFkT8CTyaM2
Ćwiczenie 5
Wskaż imię i nazwisko jednego z założycieli Independent Group oraz autora Jedwabnego świata Michała Anioła. Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R95P1VNXfbPke1
Ćwiczenie 5
Wskaż dzieło wykonane techniką komputerową. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RfOdbUj7yxkxl2
Ćwiczenie 6
Wskaż pojęcia/artystów kojarzących się z op-artem. Możliwe odpowiedzi: 1. Victor Vasarely, 2. Lygia Pape, 3. Dostrzeganie ruchów tam, gdzie ich nie ma, 4. Eduardo Paolozzi, 5. Roy Lichtenstein, 6. Independent Group, 7. RYT. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RaZB5FWriUVyC2
Ćwiczenie 6
Do dzieła dobierz następujące informacje. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 7

Zadanie plastyczne. Wykonaj pracę graficzną -  inspirację dowolnej pracy graficznej z tego e‑materiału i nadaj jej tytuł. Wykorzystaj w tym celu różne materiały: nici, piasek, papier o różnej grubości i inne. Przed przystąpieniem do pracy sporządź plan wszystkich czynności.

R1AQAqEkQVzWp
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 8

Zadanie plastyczne. Przed wykonaniem pracy zgromadź odpowiednie narzędzia (płytka linoleum, rylce). Wykonaj pracę plastyczną w technice linorytu, inspirowaną neofiguracją lub grafikę komputerową inspirowaną op‑artem lub pop‑artem. Nadaj jej odpowiedni tytuł.

Rr1oI5TE655VA
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Slownik_pojec

Słownik pojęć

Akwaforta
Akwaforta

kwasoryt, technika graficzna wgłębna, trawiona; także odbitka uzyskana tą techniką; na zawerniksowanej płycie miedzianej wykonuje się rysunek stalową igłą; dla osiągnięcia różnego natężenia kresek płytę trawi się kilkakrotnie kwasem azotowym; w powstałe zagłębienia (po oczyszczeniu płyty) wciera się farbę drukarską i wykonuje odbitki.

Akwatinta
Akwatinta

technika graficzna wgłębna, trawiona; także odbitka uzyskana tą techniką; płytę miedzianą z wykonanym rysunkiem pokrywa się mieszaniną alkoholu i pyłku żywicznego i lekko podgrzewa; płytę kilkakrotnie zanurza się w kwasie azotowym (werniksując partie dostatecznie wgłębione), który wytrawia metal odsłonięty między ziarenkami żywicy; oczyszczoną płytę pokrywa się farbą i wykonuje odbitki.

Color field painting
Color field painting

jedna z głównych, obok action painting [czytaj: ekszyn pejting], tendencji w malarstwie amerykańskim, rozwijająca się po II wojnie światowej w ramach ekspresjonizmu abstrakcyjnego (zwanego też szkołą nowojorską).

Drzeworyt
Drzeworyt

technika graficzna wypukła; na drewnianym klocku powleczonym gruntem opracowuje się rysunek; metalowymi dłutami lub rylcami wycina się tło (na odbitce białe), partie wypukłe pokrywa się farbą i odbija ręcznie na papierze.

Ekspresjonizm abstrakcyjny
Ekspresjonizm abstrakcyjny

termin stosowany wobec różnorodnych dzieł malarzy tworzących w Nowym Jorku od lat 40. do 60. XX w; według R. Motherwella [czytaj: moterłela] dzieło malarskie powinno wyrażać „wewnętrzne doświadczenie rzeczywistości”.

Konceptualiści
Konceptualiści

sztuka konceptualna, sztuka pojęciowa, typ działania sprowadzony do przekazu koncepcji myślowej drogą komunikatu słownego, wykresu, rysunku technicznego, fotografii itp. Są to często teksty dotyczące samej sztuki, hasła parafrazujące potoczne zdania wymieniane między ludźmi, notatki o rozmaitych treściach, m.in badawczo‑naukowe, czynione przez dyletantów w danej dziedzinie wiedzy, propozycje wyobrażeń dotykających obszaru filozofii itd.

Linoryt
Linoryt

współczesna technika graficzna, wypukła, zbliżona do drzeworytu; w płycie linoleum wycina się nożem i innymi narzędziami partie kompozycji mające w odbitce pozostać białe; pozostałe części powleka się farbą i wykonuje odbitki; linoryty charakteryzują silne kontrasty czerni i bieli oraz większa niż w drzeworycie swoboda rysunku (linoleum pozwala na cięcie we wszystkich kierunkach).

Minimaliści
Minimaliści

minimal art, sztuka minimalna, termin określający tendencję w sztuce współczesnej (od końca lat 50. XX w.) zmierzającą do stosowania wyłącznie elementarnych form geometrycznych.

Onomatopeja
Onomatopeja

dźwiękonaśladownictwo, imitowanie pozajęzykowych efektów akustycznych środkami językowymi, przez gromadzenie dźwiękonaśladowczych słów, sekwencji głoskowych.

Raster
Raster

przyrząd optyczny w postaci płyty lub folii, przeznaczony w fotoreprodukcji do przetwarzania (zwane rastrowaniem) obrazu oryginałów wielotonalnych w układ tzw. punktów rastrowych, których wielkość i kształt odpowiada luminancji określonych miejsc obrazu oryginału (punkty większe, kwadratowe, odpowiadają ciemniejszym miejscom obrazu, punkty mniejsze, okrągłe — jaśniejszym); punkty rastrowe przekształca się w elementy formy drukowej, tworzące po wydrukowaniu złudzenie tonalności.

Serigrafia
Serigrafia

(inaczej: sitodruk) jedna z metod drukowania, w której stosuje się formę drukową najczęściej w postaci prostokątnej ramy z napiętą na niej siatką z włókien naturalnych lub syntetycznych (poliamidowych lub poliestrowych) albo z metalu, z wytworzonymi w niej elementami drukującymi (nie zakryte oczka siatki przepuszczające farbę) i niedrukującymi (zakryte oczka siatki).

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

  • Encyklopedia PWN (wersja elektroniczna).

  • Kubalska‑Sulkiewicz K. (red.), Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2003.

Notatki ucznia

Ro0G5wKa2VyCQ
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Galeria

Bibliografia

  • Folga - Januszewska D., Pop‑art, [w:] Wiedza i życie, s. 11, 1998.

  • Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, oprac. zbiorowe, Warszawa 1980.

  • Little S., Sztuka. Kierunki, mistrzowie, arcydzieła, Elipsa, Poznań 2007.

  • Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz, Warszawa, 2003.

  • Encyklopedia PWN (wersja elektroniczna).