RHRd7bV5zlMFy1
Ilustracja przedstawia grupę młodych ludzi, którzy świętują i grają na instrumentach. Sześć osób siedzi na kocach na tarasie, wokół nich leżą czapeczki urodzinowe i prezenty. Jeden z chłopaków gra na gitarze, jedna z dziewcząt na ukulele. Wszyscy uśmiechają się i wyglądają na szczęśliwych. Tytuł lekcji: Gram w zespole instrumentalnym.

Gram w zespole instrumentalnym

Źródło: online-skills.
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela:

R1COssfdGSciJ
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

2. W zakresie gry na instrumentach. Uczeń:

1) gra na instrumentach ze słuchu lub/i przy pomocy nut (w zespole lub/i solo) na jednym lub kilku instrumentach melodycznych (do wyboru np. flet podłużny, flażolet, flecik polski, pianino, keyboard, gitara, dzwonki, metalofon, ksylofon i inne) oraz perkusyjnych niemelodycznych:

a) schematy rytmiczne,

b) melodie,

c) proste utwory,

d) akompaniamenty.

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:

1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (pięciolinia, klucz, nuta, pauza, wartość rytmiczna, dźwięk, gama, akord, akompaniament) oraz zależności między nimi;

2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).

2. Uczeń odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:

1) nazywa dźwięki gamy, rozpoznaje ich położenie na pięciolinii;

2) różnicuje wartości rytmiczne nut i pauz;

3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:

1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i charakteryzuje je;

4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:

1) muzyki ze względu na jej rodzaj (wokalna, instrumentalna, wokalno‑instrumentalna, artystyczna, rozrywkowa, ludowa oraz do wyboru: sakralna, filmowa, teatralna i inne).

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1. zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.

Nauczysz się

grać melodię utworu Stary McDonald;

grać akompaniament melodyczny do utworu Stary McDonald;

grać akompaniament perkusyjny do utworu Stary McDonald.

Zespoły muzyczne

Zespół muzyczny - dwóch lub więcej muzyków interpretujących wspólnie utwór muzyczny. W zależności od rodzaju obsady zespoły muzyczne dzielą się na wokalneZespół wokalnywokalne, instrumentalne, wokalno‑instrumentalne (oraz inne, np. wokalno‑taneczne; biorąc pod uwagę wielkość obsady, a także sposób wykonywania poszczególnych partii, wśród zespołów instrumentalnychZespół instrumentalnyzespołów instrumentalnych wyróżnia się zespoły muzyczne kameralneZespół kameralnykameralne i orkiestręOrkiestraorkiestrę.

Źródło: red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Zespół instrumentalny to zespół muzyczny składający się z samych instrumentalistów.

Źródło: red. Alina Gałązka i Tomasz Karpowicz, Słownik terminów muzyki rozrywkowej, Wydawnictwo Naukowe PW, Warszawa 2000

R17l5HqHvu9kf
Ćwiczenie 1
Wskaż zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. W zespole instrumentalnym występują tylko muzycy, którzy grają na instrumentach. 2. W zespole instrumentalnym występują tylko muzycy, którzy śpiewają. 3. W zespole instrumentalnym występują wokaliści oraz muzycy, którzy grają na instrumentach.

Wskaż zdanie prawdziwe.

  • W zespole instrumentalnym występują tylko muzycy, którzy grają na instrumentach.
  • W zespole instrumentalnym występują tylko muzycy, którzy śpiewają.
  • W zespole instrumentalnym występują wokaliści oraz muzycy, którzy grają na instrumentach.

Gram w zespole

Podczas dzisiejszej lekcji będziesz miał okazję zagrać w zespole popularną melodię amerykańską; „Stary McDonald”. Zagrasz na wielu instrumentach. Twoim „zespołem” będą nagrania muzyczne, w których będziesz na żywo uzupełniał brakujące głosy z partytury. Na początek zapoznaj się z partyturą.

R12ermwp30lud
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje. Sześć pierwszych punktów opisuje kolejne pięciolinie, znajdują się w nich partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Dwa ostatnie punkty podają informacje, które mają pomóc w odczytaniu zapisu nutowego. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk, dlatego zamieszczona jest informacja: Krzyżyk – jest to znak chromatyczny, podwyższający wysokość dźwięku o pół tonu. W tym przypadku krzyżyk leży na piątej linii, która wyznacza dźwięk f. Nuta f z krzyżykiem to fis. Pamiętaj o tym podczas gry na instrumencie. Kolejna dodatkowa informacja dotyczy metrum. Metrum cztery czwarte oznacza, że miarą taktu jest ćwierćnuta – wskazuje to dolna cyfra 4; górna cyfra, w tym wypadku również 4, wyznacza ilość miar w takcie. Podczas gry możesz liczyć do „czterech”: raz, dwa, trzy, cztery.
Zapis nutowy „Stary McDonald”, online‑skills, CC BY 3.0
Rr5QvcSZIpf07
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytania: 1. Partie jakich instrumentów melodycznych zamieszczone są w partyturze? 2. Partie jakich instrumentów sekcji rytmicznej są zamieszczone w partyturze? 3. Co oznacza znajdujący się przy kluczu krzyżyk na piątej linii?

Uzupełnij tekst.

W partyturze są zapisane melodie dla trzech instrumentów melodycznych. Czytając od góry są to: ............, .............. i ................... Instrumenty sekcji rytmicznej czytane od góry to: ......................................, .................., ................. Dla instrumentów melodycznych na najwyższej pięciolinii zapisany jest krzyżyk. Z tego też względu wszystkie nuty f zostają podwyższone o ............ tonu i zmieniają nazwę na .............

Przed Tobą partytura i nagranie. Wysłuchaj całości i śledź zapis muzyczny.

R1BtMJMBJ0GCp
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawia się napis: Utwór: Stary Mc Donald oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu piosenka w wykonaniu instrumentów szkolnych. Flet gra prostą melodię, dzwonki i metalofon grają akompaniament harmoniczny. Instrumenty perkusyjne wzbogacają brzmienie rytmicznym ostinato.
1

1. Utwór: Stary Mc Donald {audio}

„Stary McDonald”, online‑skills, CC BY 3.0

Na dzisiejszej lekcji zagrasz każdy z tych głosów. Zrób to wg poniższej instrukcji. Czynności powtórz za każdym razem, kiedy będziesz się uczyć partii innego instrumentu.

Instrukcja:

  1. Odtwórz nagranie tylko dla jednego instrumentu i  graj na instrumencie razem z nagraniem.

  2. Odtwórz kolejne nagranie. W tym nagraniu nie został nagrany instrument, na którym uczysz się danej partii. Ty wykonasz partię tego instrumentu i uzupełnisz w ten sposób cały zespół. Kiedy będziesz grał ze wszystkimi, czytaj nuty z  partytury dla całego zespołu.

Gram na flecie

Krok 1. Graj swoją partię instrumentalną.

RKrYP5tZN2LDY
Ilustracja interaktywna przedstawia flet podłużny. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis Stary McDonald oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu partia fletu. Flet gra prostą melodię mającą formę A A B A. Część A składa się z dźwięków: d g g g d e e d h h a a g. Część B z dźwięków d g g g d g g g i 12 dźwięków g.
„Stary McDonald” - flet, solo, online-skills, CC BY 3.0
R1K0jA5qYlAtm
Na ilustracji zapis nutowy partii fletu. Zapisano melodię piosenki “Stary Mc Donald” Melodia ma formę A A B A. Część A składa się z dźwięków: d g g g d e e d h h a a g. Część B z dźwięków d g g g d g g g i dwunastu dźwięków g.
„Stary McDonald” zapis nutowy na flet, online-skills, CC BY 3.0

Krok 2. Graj w zespole

R1e0R4dMxWcpy1
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte.

Gram na dzwonkach

Krok 1. Graj swoją partię instrumentalną.

R1SFLkiVQTzxT
Ilustracja interaktywna przedstawia dzwonki chromatyczne. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis Stary McDonald oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu partia dzwonków. Dzwonki grają akompaniament, mający formę A A B A. Część A składa się z: sześciokrotnego powtórzenia dźwięków g d h g, jednego powtórzenia dźwięków fis d a d i dźwięków g d h d g (pauza). Część B z dwukrotnego powtórzenia motywu: g d h d g (pauza) i czterokrotnego powtórzenia dźwięków g d h d.
RBYrLiR9nOUJT
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy partii dzwonków. Zapisano akompaniament, mający formę A A B A. Część A składa się z: sześciokrotnego powtórzenia dźwięków g d h g, jednego powtórzenia dźwięków fis d a d i dźwięków g d h d g (pauza). Część B z dwukrotnego powtórzenia motywu: g d h d g (pauza) i czterokrotnego powtórzenia dźwięków g d h d.

Krok 2. Graj w zespole.

R1Kf6et8rkC8Y1
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte.
Widok nutowy utwory „Stary McDonald”, online-skills, CC BY 3.0

Gram na metalofonie

Krok 1. Graj swoją partię instrumentalną.

R1dQxFT0qgjl3
Ilustracja interaktywna przedstawia metalofon. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis Stary McDonald oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu partia metalofonu. Akompaniament ma formę A A B A. Część A składa się z: 3 powtórzenia dźwięków g d, motywu g d e fis, 3 powtórzenia g d i dźwięku g i pauzy. Część B z dwukrotnego powtórzenia motywu g h g pauza i czterokrotnego powtórzenia dźwięków g i h.
R1OVapQK80jHC
Ilustracja przedstawia zapis nutowy partii metolofonu. Zapisano akompaniament mający formę A A B A. Część A składa się z: 3 powtórzenia dźwięków g d, motywu g d e fis, 3 powtórzenia g d i dźwięku g i pauzy. Część B z dwukrotnego powtórzenia motywu g h g pauza i czterokrotnego powtórzenia dźwięków g i h.

Krok 2. Graj w zespole.

R10gM96KE5OYJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte.
Widok nutowy utwory „Stary McDonald”, online-skills, CC BY 3.0

Gram na pudełku akustycznym

Krok 1. Graj swoją partię instrumentalną.

RSQLifmXargKf
Ilustracja interaktywna przedstawia pudełko akustyczne. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis Stary McDonald oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu partia pudełka akustycznego. Pudełko gra w rytmie ćwierćnut. Na początku cztery dźwięki wyższe a potem aż do końca utworu jeden dźwięk wyższy, jeden dźwięk niższy.
R6Q8yuMXOVRiD1
Ilustracja przedstawia zapis partii pudełka akustycznego. Zapisano akompaniament rytmiczny, składający się ćwierćnut. Na początku cztery dźwięki wyższe, a potem aż do końca utworu jeden dźwięk wyższy, jeden dźwięk niższy.

Krok 2. Graj w zespole.

RF7S2mVc5IxE91
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte.

Gram na trójkącie

Krok 1. Graj swoją partię instrumentalną.

RZ5yxPimxUPg4
Ilustracja interaktywna przedstawia dziewczynkę, grającą na trójkącie. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis Stary McDonald oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu partia trójkąta. Trójkąt gra co drugi takt całą nutę - 5 razy, potem jedną całą nutę, cztery półnuty, jedną całą nutę, pauza całonutowa i dwie całe nuty.
Rv0KdsWKkruW4
Ilustracja przedstawia zapis nutowy partii trójkąta. Zapisano co drugi takt całą nutę - 5 razy, potem jedną całą nutę, cztery półnuty, jedną całą nutę, pauza całonutowa i dwie całe nuty.
„Stary McDonald” zapis nutowy na trójkąt, online-skills, CC BY 3.0

Krok 2. Graj w zespole.

R6cCp2pX9AJlh1
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte.

Gram na tamburynie

Krok 1. Graj swoją partię instrumentalną.

R17G0gijhXn4i
Ilustracja interaktywna przedstawia tamburyn, leżący na pieńku. Po naciśnięciu punktu aktywnego, wyświetla się napis Stary McDonald oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu partia tamburynu. Tamburyn gra akompaniament w formie A A B A. Część A składa się z dwóch motywów: ćwierćnuta, pauza ósemkowa, ósemka, ćwierćnuta, pauza ćwierćnutowa, dwóch półnut i jednego motywu: ćwierćnuta, pauza ósemkowa, ósemka, ćwierćnuta, pauza ćwierćnutowa. Część B składa się z dwóch motywów składających się z trzech ćwierćnut i pauzy ćwierćnutowej, dwóch półnut i dwóch motywów składających się z dwóch ósemek i ćwierćnuty.
RtpQUVzyHjTvT
Ilustracja przedstawia zapis nutowy partii tamburynu. Zapisano akompaniament w formie A A B A. Część A składa się z dwóch motywów: ćwierćnuta, pauza ósemkowa, ósemka, ćwierćnuta, pauza ćwierćnutowa, dwóch półnut i jednego motywu: ćwierćnuta, pauza ósemkowa, ósemka, ćwierćnuta, pauza ćwierćnutowa. Część B składa się z dwóch motywów, składających się z trzech ćwierćnut i pauzy ćwierćnutowej, dwóch półnut i dwóch motywów składających się z dwóch ósemek i ćwierćnuty.

Krok 2. Graj w zespole.

RTdCyccwgTKL91
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Stary McDonald" w aranżacji na instrumenty szkolne. W zapisie znajdują się partie: fletu, dzwonków, metalofonu, pudełka akustycznego, trójkąta, tamburynu. Przy kluczach wiolinowych pojawia się jeden krzyżyk fis. Metrum utworu to cztery czwarte.

Gratuluję. Jeżeli dotarłeś do tego miejsca, to znaczy, że zagrałeś w zespole instrumentalnym na wszystkich instrumentach.

Podsumowanie

Przed Tobą kilka zadań o instrumentach, na których najczęściej grają uczniowie w szkolnych zespołach instrumentalnych.

R12bFdupsshjX
Ćwiczenie 3
Podziel instrumenty na te, na których można grać tylko rytm i na te które grają również melodię. Instrumenty: dzwonki, trójkąt, marakasy, tamburyn, metalofon.

Ułóż puzzle, aby zobaczyć instrumenty

Ćwiczenie 4
R1I6p6gUh46Wc
Odpowiedz na pytania: 1. Do jakiej grupy instrumentów należy flet? 2. Jakie znasz instrumenty perkusyjne melodyczne? 3. Jaki znasz instrument z drewnianymi sztabkami?
RzhQZmkBXYnCA
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie: Jaki instrument grał melodię w opracowaniu piosenki "Stary Mc Donald".

Rozwiąż rebus, kliknij punkt i wpisz odpowiedź.

.................
RwonNvg8T2fzG
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie: Jaki instrument może naśladować dzwonki od sań?
Ćwiczenie 7
RlGqfId6bH5T3
Wymień instrumenty używane na dzisiejszej lekcji.

Praca domowa

Polecenie 1
Podziel instrumenty używane na dzisiejszej lekcji na te, które mogą zagrać melodię i te, które grają tylko rytm.
Podziel instrumenty używane na dzisiejszej lekcji na te, które mogą zagrać melodię i te, które grają tylko rytm.

Słownik pojęć

Orkiestra
Orkiestra

wieloosobowy zespół instrumentalny, grający pod kierownictwem dyrygenta.

Zespół instrumentalny
Zespół instrumentalny

zespół muzyczny, w skład którego wchodzą tylko instrumentaliści.

Zespół kameralny
Zespół kameralny

nieduży zespół instrumentalistów lub wokalistów, zwykle 2–9 muzyków (od duetu do nonetu).

Zespół wokalny
Zespół wokalny

składający się wyłącznie z wokalistów.

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encylopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

red. Alina Gałązka i Tomasz Karpowicz, Słownik terminów muzyki rozrywkowej, Wydawnictwo Naukowe PW, Warszawa 2000

red. Renata Gozdecka, Agnieszka Weiner, Profesjonalizm w edukacji muzycznej. Propozycje dla zmieniającej się szkoły, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2013