Nauczysz się
omawiać obyczaje i kulturę starożytnego Rzymu;
omawiać zwyczaje związane z higieną, kosmetyką i ubiorem;
charakteryzować system rzymskich łaźni Termy łaźni oraz ich znaczenie w życiu starożytnych Rzymian.
Wprowadzenie Zwyczaje Rzymian związane z higieną i kosmetyką znacznie różnią się od współczesnych, szczególnie gdy w grę wchodzi pojęcie prywatności w czasie wykonywania czynności uznawanych dziś za ściśle intymne. W czasie zajęć dowiesz się, dlaczego łaźnie miały dla Rzymian znaczenie nie tylko ze względu na higienę, ale również odgrywały rolę propagandową.
Przejdź do poprzedniej ilustracji
Przejdź do następnej ilustracji
Rx5xlJTZDRoiV 1 Czarno-biała ilustracja przedstawia widok na wnętrze rzymskiego budynku użyteczności publicznej – Termy Karakalli. Budynek ma bardzo wysoki sufit, wnętrze wykonane jest z dwukolorowych płyt, w środku widoczne są fontanny oraz liczne zdobienia ścienne - mozaiki oraz płaskorzeźby. We wnętrzu znajdują się ludzie.
Niemiecka encyklopedia Josepha Kurschnera, fragment wnętrza Term Karakalli (według XIX-wiecznej rekonstrukcji), 1891 r., wikimedia.org, domena publiczna
R1YzlzMIibKhk 1 Rzeźba nieznanego autora przedstawia popiersie cesarza Karakalli – mężczyzny w średnim wieku, który ma krótkie kręcone włosy oraz krótki zarost. Mężczyzna spogląda się w prawą stronę. Na jego twarzy widoczne są zmarszczki. Cesarz sportretowany został w zbroi oraz szatach. Popiersie stoi na czarnym cokole wewnątrz budynku.
Popiersie cezara Karakalli, 212 r. n. e., Muzeum Narodowe w Rzymie, Włochy, roma-nonpertutti.com, CC BY 3.0
RtXMFFa5qR8aq 1 Ilustracja nieznanego autora przedstawia widok na monetę (Sestercję) z wizerunkiem Karakalli – awers oraz rewers (przód i tył monety). Moneta jest zniszczona, widoczna jest podobizna Karakali oraz budynek z wieloma kolumnami.
Sestercja z wizerunkiem Karakalli, 213 r. n. e., własność domu aukcyjnego, wikimedia.org, CC BY 3.0
R1CrOsCpJLtVj 1 Ilustracja przedstawia pocztówkę autorstwa P. Stachiewicza, na której znajduje się podobizna Patroniusza odzianego w togę. Młody mężczyzna jest ubrany w białą togę, w dłoniach trzyma księgę i siedzi na złotym fotelu. Obok niego znajduje się duży wazon oraz czerwone kwiaty.
„Petroniusz odziany w togę”, pocztówka wydana nakładem Księgarni J. Czerneckiego w Krakowie, pinterest.fr, CC BY 3.0
R1ApaFD2zrXFd 1 Ilustracja nieznanego autora przedstawia grupę osób przebywającą na placu miejskim. Widoczna scena obrazuje pożegnanie mężczyzny ze swoją rodziną. Mężczyzna ubrany jest w zbroję oraz długą togę, ze smutkiem spogląda się na swoją żonę oraz córkę. Za żegnającą się rodziną znajdują się trzy osoby – dwóch starców oraz kobieta. W tle widoczne są budynki, obok których znajdują się rzeźby – psa, a w oddali kobiety.
„Patrycjusz odziany w togę”, online-skills, CC BY 3.0
R1RXT0ZAMX7DM 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na fragment mozaiki pod tytułem „triumf Neptuna”. Na mozaice zawarto dużą liczbę postaci – ludzi, syren, oraz Neptuna w końskim zaprzęgu. Scena została przedstawiona na jasnym tle.
Autor nieznany, Fragment mozaiki z triumfem Neptuna we frigidarium łaźni w Ostii, Włochy, online-skills, CC BY 3.0
R1AEIuKzMjmyA 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na ruiny łaźni Hadriana, które znajdują się na dzisiejszym terytorium Libii. Na fotografii widoczne są kolumny oraz pozostałości murów budynku. Fotografia ruin została wykonana w pochmurny dzień, w tle widoczne są drzewa.
Łaźnie Hadriana, Leptis Magna, Afryka, thisotherworld.co.uk, CC BY 3.0
W rzymskiej łaźni R14p49nB4b48x 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na łaźnie miejską w brytyjskim mieście Bath. Zbiornik wodny znajduje się na dziedzińcu budynku, wokół niego ciągną się kamienne kolumny. W tle widoczna jest grupa ludzi zwiedzająca budynek. Fotografia została wykonana w jasny i bezchmurny dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Łaźnia to pierwsze miejsce, do którego udawał się po przebudzeniu Petroniusz, arbiter elegantiarum z sienkiewiczowskiego „Quo vadis”. Właśnie kąpiel i masaż doprowadzały go do właściwej formy i sprawności, a swoją łaźnię traktował nie tylko jako miejsce służące dbaniu o higienę i relaks, ale również jako dzieło sztuki: W łaźniach publicznych bywał rzadko: chyba że zdarzył się jakiś budzący podziw retor, o którym mówiono w mieście, lub gdy w efebiach odbywały się wyjątkowo zajmujące zapasy. Zresztą miał w swej insuli własne kąpiele, które słynny wspólnik Sewerusa, Celer, rozszerzył mu, przebudował i urządził z tak nadzwyczajnym smakiem, iż sam Nero przyznawał im wyższość nad cezariańskimi, chociaż cezariańskie były obszerniejsze i urządzone z nierównie większym przepychem. Wynika stąd nie tylko, że posiadanie własnej łaźni było luksusem, dostępnym najbogatszym obywatelom, ale również, że łaźnie publiczne były miejscem spotkań towarzyskich, wydarzeń publicznych, zmagań sportowych. Henryk Sienkiewicz, „Quo Vadis”, Kraków, 2004.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na łaźnie miejską w brytyjskim mieście Bath. Zbiornik wodny znajduje się na dziedzińcu budynku, wokół niego ciągną się kamienne kolumny. W tle widoczna jest grupa ludzi zwiedzająca budynek. Fotografia została wykonana w jasny i bezchmurny dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Łaźnia to pierwsze miejsce, do którego udawał się po przebudzeniu Petroniusz, arbiter elegantiarum z sienkiewiczowskiego „Quo vadis”. Właśnie kąpiel i masaż doprowadzały go do właściwej formy i sprawności, a swoją łaźnię traktował nie tylko jako miejsce służące dbaniu o higienę i relaks, ale również jako dzieło sztuki: W łaźniach publicznych bywał rzadko: chyba że zdarzył się jakiś budzący podziw retor, o którym mówiono w mieście, lub gdy w efebiach odbywały się wyjątkowo zajmujące zapasy. Zresztą miał w swej insuli własne kąpiele, które słynny wspólnik Sewerusa, Celer, rozszerzył mu, przebudował i urządził z tak nadzwyczajnym smakiem, iż sam Nero przyznawał im wyższość nad cezariańskimi, chociaż cezariańskie były obszerniejsze i urządzone z nierównie większym przepychem. Wynika stąd nie tylko, że posiadanie własnej łaźni było luksusem, dostępnym najbogatszym obywatelom, ale również, że łaźnie publiczne były miejscem spotkań towarzyskich, wydarzeń publicznych, zmagań sportowych. Henryk Sienkiewicz, „Quo Vadis”, Kraków, 2004.
Łaźnia w mieście Bath, Anglia, online-skills, CC BY 3.0
RPPJPwktpywRn 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na główny basen w łaźni miejskiej w brytyjskim mieście Bath. Zbiornik wodny znajduje się w pobliżu kamiennych kolumn, na których widoczne są metalowe latarnie. W tle znajdują się pomarańczowe ściany budynku. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Rzymskie łaźnie wyposażone były w system podłogowego ogrzewanie (hypocaustum), dzięki któremu można było kontrolować temperaturę wody w basenach, zapewniając zarówno zbiorniki z wodą gorącą, jaki i zimną. Łaźnie publiczne, często fundowane przez bogatych i wpływowych Rzymian dla zyskania poparcia w społeczeństwie, otwarte były dla wszystkich. Tradycyjnie kobiety i niewolnicy i służący korzystali z łaźni publicznej rano, podczas gdy panowie pojawiali się tam po południu. Jak mężczyźni zażywali kąpieli? Zazwyczaj udawali się najpierw na palestrę, czyli dziedziniec, by wykonać ćwiczenia fizyczne, a następnie zażywali relaksującej kąpieli. Byli przy tym bardzo przezorni – nie zostawiali odzieży i należących do siebie przedmiotów bez opieki, słusznie obawiając się kradzieży. Na szczęście nie brakowało niewolników, którzy, za drobną opłatą, strzegli własności zażywających kąpieli Rzymian.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na główny basen w łaźni miejskiej w brytyjskim mieście Bath. Zbiornik wodny znajduje się w pobliżu kamiennych kolumn, na których widoczne są metalowe latarnie. W tle znajdują się pomarańczowe ściany budynku. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Rzymskie łaźnie wyposażone były w system podłogowego ogrzewanie (hypocaustum), dzięki któremu można było kontrolować temperaturę wody w basenach, zapewniając zarówno zbiorniki z wodą gorącą, jaki i zimną. Łaźnie publiczne, często fundowane przez bogatych i wpływowych Rzymian dla zyskania poparcia w społeczeństwie, otwarte były dla wszystkich. Tradycyjnie kobiety i niewolnicy i służący korzystali z łaźni publicznej rano, podczas gdy panowie pojawiali się tam po południu. Jak mężczyźni zażywali kąpieli? Zazwyczaj udawali się najpierw na palestrę, czyli dziedziniec, by wykonać ćwiczenia fizyczne, a następnie zażywali relaksującej kąpieli. Byli przy tym bardzo przezorni – nie zostawiali odzieży i należących do siebie przedmiotów bez opieki, słusznie obawiając się kradzieży. Na szczęście nie brakowało niewolników, którzy, za drobną opłatą, strzegli własności zażywających kąpieli Rzymian.
Główny basen w łaźniach w Bath, Anglia, online-skills, CC BY 3.0
ROwshin0NrpRG 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na ruiny rzymskich łaźni w Izraelu. Na zdjęciu widoczne są kolumny oraz pozostałości murów budynku. Przed budynkiem widoczny jest kamienny chodnik. W tle znajduje się las. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jak przebiegała rzymska kąpiel? Oto Twój przewodnik po łaźni – przestrzegaj kolejności, a wszystko pójdzie jak z płatka! 1. Palestra – dziedziniec – ćwiczenia fizyczne – tutaj zadbasz o kondycję i zapragniesz relaksującej kąpieli. 2. Apodyterium – przebieralnia – tutaj się rozbierasz, pamiętaj jednak o najęciu niewolnika do pilnowania odzieży – w przeciwnym razie będziesz zmuszony wracać do domu nago! 3. Tepidarium – sala łaziebna. Tutaj zaczyna się Twoja kąpiel, stąd możesz przejść do sali o niższej temperaturze lub do sali z gorącą parą. 4. Sudatoria – sala z parą – tutaj gorące powietrze otwiera pory w skórze 5. Caldarium – tutaj zrelaksujesz się w basenie z gorącą wodą, a wynajęci niewolnicy natrą cię oliwą i zeskrobią z twojego ciała brud za pomocą specjalnych sierpowatych narzędzi (strigiles) 6. Tepidarium – powrót do sali łaziebnej, tutaj się ochłodzisz 7. Frigidarium – gdy twoje ciało lekko się ochłodzi, jesteś już gotowy, by wejść do lodowatej wody, a następnie – poddać się kolejnym zabiegom oliwienia i skrobania. Gratulacje! Właśnie masz za sobą swoją pierwszą rzymską kąpiel! Pamiętaj, by – jeżeli masz na to ochotę – rozmawiać w czasie wszystkich zabiegów z przyjaciółmi, filozofować lub po prostu rozmyślać o swoim życiu!
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na ruiny rzymskich łaźni w Izraelu. Na zdjęciu widoczne są kolumny oraz pozostałości murów budynku. Przed budynkiem widoczny jest kamienny chodnik. W tle znajduje się las. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jak przebiegała rzymska kąpiel? Oto Twój przewodnik po łaźni – przestrzegaj kolejności, a wszystko pójdzie jak z płatka! 1. Palestra – dziedziniec – ćwiczenia fizyczne – tutaj zadbasz o kondycję i zapragniesz relaksującej kąpieli. 2. Apodyterium – przebieralnia – tutaj się rozbierasz, pamiętaj jednak o najęciu niewolnika do pilnowania odzieży – w przeciwnym razie będziesz zmuszony wracać do domu nago! 3. Tepidarium – sala łaziebna. Tutaj zaczyna się Twoja kąpiel, stąd możesz przejść do sali o niższej temperaturze lub do sali z gorącą parą. 4. Sudatoria – sala z parą – tutaj gorące powietrze otwiera pory w skórze 5. Caldarium – tutaj zrelaksujesz się w basenie z gorącą wodą, a wynajęci niewolnicy natrą cię oliwą i zeskrobią z twojego ciała brud za pomocą specjalnych sierpowatych narzędzi (strigiles) 6. Tepidarium – powrót do sali łaziebnej, tutaj się ochłodzisz 7. Frigidarium – gdy twoje ciało lekko się ochłodzi, jesteś już gotowy, by wejść do lodowatej wody, a następnie – poddać się kolejnym zabiegom oliwienia i skrobania. Gratulacje! Właśnie masz za sobą swoją pierwszą rzymską kąpiel! Pamiętaj, by – jeżeli masz na to ochotę – rozmawiać w czasie wszystkich zabiegów z przyjaciółmi, filozofować lub po prostu rozmyślać o swoim życiu!
Ruiny starożytnych łaźni rzymskich w Izraelu, online-skills, CC BY 3.0
R1BO6eYnvJQM7 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na Rzymską łaźnię w Herkulanum, na jej dnie widoczna jest mozaika przedstawiająca postać mężczyzny, który ma dwa syrenie ogony zamiast nóg. Mężczyzna w jednej dłoni trzyma rybę, a w drugiej kij. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje. 1. Kąpiel w naszym dzisiejszym rozumieniu jest sprawą intymną, dokonującą się w odosobnieniu i z dużą dbałością o jej prywatny charakter. Zupełnie inaczej traktowali kąpiel starożytni Rzymianie, dla których kąpiel był wydarzeniem wręcz towarzyskim. Oprócz higieny, którą zapewniały: kąpiel, nacieranie oliwą, zeskrobywanie brudu, wizyta w łaźni dawała również okazję do prowadzenia interesów, poznawania ludzi oraz pozwania najnowszych plotek. Wizyta w łaźni rzymskiej spełniała więc role podobną do tej, jak dzisiejsze wyjście na siłownię, wizyta w salonie piękności, spotkanie z przyjaciółmi.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na Rzymską łaźnię w Herkulanum, na jej dnie widoczna jest mozaika przedstawiająca postać mężczyzny, który ma dwa syrenie ogony zamiast nóg. Mężczyzna w jednej dłoni trzyma rybę, a w drugiej kij. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje. 1. Kąpiel w naszym dzisiejszym rozumieniu jest sprawą intymną, dokonującą się w odosobnieniu i z dużą dbałością o jej prywatny charakter. Zupełnie inaczej traktowali kąpiel starożytni Rzymianie, dla których kąpiel był wydarzeniem wręcz towarzyskim. Oprócz higieny, którą zapewniały: kąpiel, nacieranie oliwą, zeskrobywanie brudu, wizyta w łaźni dawała również okazję do prowadzenia interesów, poznawania ludzi oraz pozwania najnowszych plotek. Wizyta w łaźni rzymskiej spełniała więc role podobną do tej, jak dzisiejsze wyjście na siłownię, wizyta w salonie piękności, spotkanie z przyjaciółmi.
Rzymska łaźnia w Herkulanum, Włochy, online-skills, CC BY 3.0
R12o0h3nhhxcW 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na Rzymską łaźnię w Pompejach. Wewnątrz budynku znajduje się posadzka, ściany, na których widoczne są pozostałości po malowidłach. Budynek jest zniszczony i stanowi zabytek. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje. 1. Możliwość korzystania z łaźni była bardzo ważna dla obywateli starożytnego Rzymu, dlatego każdy, kto wystąpił w roli fundatora, z miejsca zyskiwał popularność i wdzięczność ludu. Taki cel przyświecał Karakalli, który nie tylko ufundował słynne termy, ale również zadbał o to, by odzwierciedlały one jego pozycję oraz aspiracje. W ten sposób powstały łaźnie mogące pomieścić jednocześnie sześćset osób i mające długość oraz szerokość dwóch współczesnych boisk piłkarskich. Dostęp do wody był prawem każdego obywatela, prawda jednak była taka, że bogatsi obywatele mogli dużo łatwiej z niej korzystać. Woda dostarczana akweduktami była rozdzielana hierarchicznie: 10% – cezar 40% – bogaci obywatele 50% – użytek publiczny. Oczywiście, bogaci obywatele uiszczali za specjalny przydział wody odpowiednio naliczony podatek, zaś woda przeznaczona do użytku publicznego trafiała do łaźni, żłobów i fontann. Najbiedniejsi byli zmuszeni przynosić wodę z łaźni do domów.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na Rzymską łaźnię w Pompejach. Wewnątrz budynku znajduje się posadzka, ściany, na których widoczne są pozostałości po malowidłach. Budynek jest zniszczony i stanowi zabytek. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje. 1. Możliwość korzystania z łaźni była bardzo ważna dla obywateli starożytnego Rzymu, dlatego każdy, kto wystąpił w roli fundatora, z miejsca zyskiwał popularność i wdzięczność ludu. Taki cel przyświecał Karakalli, który nie tylko ufundował słynne termy, ale również zadbał o to, by odzwierciedlały one jego pozycję oraz aspiracje. W ten sposób powstały łaźnie mogące pomieścić jednocześnie sześćset osób i mające długość oraz szerokość dwóch współczesnych boisk piłkarskich. Dostęp do wody był prawem każdego obywatela, prawda jednak była taka, że bogatsi obywatele mogli dużo łatwiej z niej korzystać. Woda dostarczana akweduktami była rozdzielana hierarchicznie: 10% – cezar 40% – bogaci obywatele 50% – użytek publiczny. Oczywiście, bogaci obywatele uiszczali za specjalny przydział wody odpowiednio naliczony podatek, zaś woda przeznaczona do użytku publicznego trafiała do łaźni, żłobów i fontann. Najbiedniejsi byli zmuszeni przynosić wodę z łaźni do domów.
Łaźnie w Pompejach, Włochy, online-skills, CC BY 3.0
R1EmjJMzcoDBE 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na ruiny rzymskich łaźni w Hiszpanii. Budynek ma kamienne schody oraz kąpielisko wyłożone płytami. Wokół kąpieliska znajdują się łuki i kolumny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje. 1. Łaźnia dla starożytnych Rzymian była miejscem symbolicznym. Była znakiem cywilizacji i kultury, które niosło ze sobą Cesarstwo Rzymskie, przeciwieństwem barbarzyństwa oraz zdziczenia. W słynnych termach Karakalli znajdowały się dwie biblioteki z tekstami po grecku i po łacinie. Łaźnie pojawiały się na terenach podbitych przez Rzym, ze swoją wyszukaną architekturą oraz ideą higieny, spotkań, rozmów, dyskusji, sportów, które stanowiły integralną część funkcjonowania cywilizowanej społeczności.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na ruiny rzymskich łaźni w Hiszpanii. Budynek ma kamienne schody oraz kąpielisko wyłożone płytami. Wokół kąpieliska znajdują się łuki i kolumny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje. 1. Łaźnia dla starożytnych Rzymian była miejscem symbolicznym. Była znakiem cywilizacji i kultury, które niosło ze sobą Cesarstwo Rzymskie, przeciwieństwem barbarzyństwa oraz zdziczenia. W słynnych termach Karakalli znajdowały się dwie biblioteki z tekstami po grecku i po łacinie. Łaźnie pojawiały się na terenach podbitych przez Rzym, ze swoją wyszukaną architekturą oraz ideą higieny, spotkań, rozmów, dyskusji, sportów, które stanowiły integralną część funkcjonowania cywilizowanej społeczności.
Rzymskie łaźnie, Hiszpania, online-skills, CC BY 3.0
Animacja 3D pt. Higiena i ubiór w starożytnym Rzymie R19FUPC8RPeik 1 Animacja 3D pod tytułem Higiena i ubiór w starożytnym Rzymie. Na ścianach wirtualnego pomieszczenia znajduje się sześć obrazów w złotych ramach. Pierwszy obraz przedstawia pomnik Owidiusza, który został wykonany z szarego kamienia. Przedstawiony na rzeźbie mężczyzna jest w podeszłym wieku, ubrany jest w długą szatę, w dłoni trzyma zwój. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Rzymianin w todze to obraz, który najczęściej przemawia do nas, gdy szukamy skojarzeń dotyczących ubioru w starożytnym Rzymie. Dostojni senatorowie, patrycjusze w długich szatach są wręcz symbolem mody męskich potomków Romulusa i Remusa. Pod togą Rzymianin nosił krótką, sięgającą do kolan szatę – tunikę. Drugi obraz przedstawia młodą parę – mężczyznę i kobietę. Oboje ubrani są w kolorowe szaty. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Nie należy dać się zwieść pozornej niedbałości i nonszalancji togi. Ubiór ten, stosowany przez arystokrację babilońską i asyryjską oraz Etrusków, wymagał specjalnych umiejętności – aby toga nie opadła, nosząca ją osoba musiała cały czas trzymać rękę na wysokości talii. O tym, jak złożonym w istocie ubiorem była toga świadczy chociażby fakt, że ubierano ją przy pomocy niewolników. Trzeci obraz to scena z filmu Quo Vadis, na której to znajdują się dwaj mężczyźni ubrani siedzący na tarasie z widokiem na morze. Obaj ubrani są w białe togi. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Sienkiewiczowski arbiter elegantiarum, czyli autorytet w sprawach elegancji, Gajusz Petroniusz, zawsze pojawiał się publicznie tylko w idealnie ułożonej todze. Posiadał specjalnie przeszkolone niewolnice – vestiplicae – których główną funkcją było układanie fałd togi. Petroniusz sprawę tę traktował niezwykle poważnie; świadczy o tym między innymi pochwała, jaką obdarzył swoją niewolnicę odpowiedzialną za układanie jego szat: „Dobrześ ułożyła dziś fałdy i rad jestem z ciebie,Eunice”. Czwarty obraz przedstawia trzy szare zęby na białym tle. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Rzymianie mieli swoje osiągnięcia nie tylko w utrzymywaniu higieny ciała, ale również i na polu higieny jamy ustnej. W czasach świetności Imperium Rzymskiego funkcjonowały nawet sztuczne zęby z kości słoniowej i złota! Podobnie, jak w przypadku układania szat, również i w przypadku dbałości o zęby Rzymianie korzystali z pomocy specjalnie w tym celu przeszkolonego niewolnika. To właśnie on czyścił zęby i dziąsła swego pana miękką gałązką pokrytą specjalnym środkiem czyszczącym. Piąty obraz to ilustracja przedstawiająca ucztę Messaliny – grupa osób biesiaduje w pokoju. W pomieszczeniu widoczne są kobiety oraz mężczyźni, którzy spożywają posiłek. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Rzymianie słynęli z wystawnych uczt, których menu mogło wpływać na psucie się zębów, a wobec braku rozwiniętej stomatologii musieli liczyć się z ryzykiem szybkiej utraty zębów. Oczywiście, podobnie jak dziś, szczególnie rzymskim pięknościom, zależało na pięknym wyglądzie, stosowały więc specyfiki do czyszczenia zębów o składzie bardzo kontrowersyjnym z punktu widzenia dzisiejszej stomatologii. Messalina stosowała specyfik zawierający sproszkowane rogi jelenia, powszechnie używano również zmielonych skorup oraz muszel. Jednak tym, co najbardziej szokuje, jest fakt, że do specyfików czyszczących zęby dodawano mocz, ze względu na zawartość amoniaku. Szósta fotografia przedstawia widok na dziedziniec, na którym znajduje się zbiornik wodny przeznaczony do kąpieli. Obok zbiornika wodnego znajdują się kamienne kolumny. Po kliknięciu na punkt znajdujący się pod obrazem zostanie wyświetlona informacja dodatkowa. Rzymianie nie mieli zaufania do idei mydła, wyrabianego w czasach antycznych z popiołu oraz tłuszczu zwierzęcego. Dużo większą popularnością cieszyło się nacieranie oliwą i zdrapywanie brudu specjalnie do tego przeznaczonymi narzędziami. Mianem mydła Rzymianie określali raczej celtycką płukankę do mycia włosów. Podobnie, jak w przypadku kąpieli, również korzystania z toalety Rzymianie nie traktowali jako czynności, której koniecznie musi towarzyszyć wysoki stopień intymności. W Rzymie istniały toalety publiczne (forica), które były otwartymi pomieszczeniami, z długimi ławami, zawierającymi w sobie otwory. Bez najmniejszego skrępowania ludzie siadali koło siebie, korzystając z ubikacji i jednocześnie prowadząc rozmowy. Higienę zapewniały umywalki, fontanny oraz kanalik z wodą zapewniający higienę intymną.
Animacja 3D pod tytułem Higiena i ubiór w starożytnym Rzymie. Na ścianach wirtualnego pomieszczenia znajduje się sześć obrazów w złotych ramach. Pierwszy obraz przedstawia pomnik Owidiusza, który został wykonany z szarego kamienia. Przedstawiony na rzeźbie mężczyzna jest w podeszłym wieku, ubrany jest w długą szatę, w dłoni trzyma zwój. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Rzymianin w todze to obraz, który najczęściej przemawia do nas, gdy szukamy skojarzeń dotyczących ubioru w starożytnym Rzymie. Dostojni senatorowie, patrycjusze w długich szatach są wręcz symbolem mody męskich potomków Romulusa i Remusa. Pod togą Rzymianin nosił krótką, sięgającą do kolan szatę – tunikę. Drugi obraz przedstawia młodą parę – mężczyznę i kobietę. Oboje ubrani są w kolorowe szaty. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Nie należy dać się zwieść pozornej niedbałości i nonszalancji togi. Ubiór ten, stosowany przez arystokrację babilońską i asyryjską oraz Etrusków, wymagał specjalnych umiejętności – aby toga nie opadła, nosząca ją osoba musiała cały czas trzymać rękę na wysokości talii. O tym, jak złożonym w istocie ubiorem była toga świadczy chociażby fakt, że ubierano ją przy pomocy niewolników. Trzeci obraz to scena z filmu Quo Vadis, na której to znajdują się dwaj mężczyźni ubrani siedzący na tarasie z widokiem na morze. Obaj ubrani są w białe togi. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Sienkiewiczowski arbiter elegantiarum, czyli autorytet w sprawach elegancji, Gajusz Petroniusz, zawsze pojawiał się publicznie tylko w idealnie ułożonej todze. Posiadał specjalnie przeszkolone niewolnice – vestiplicae – których główną funkcją było układanie fałd togi. Petroniusz sprawę tę traktował niezwykle poważnie; świadczy o tym między innymi pochwała, jaką obdarzył swoją niewolnicę odpowiedzialną za układanie jego szat: „Dobrześ ułożyła dziś fałdy i rad jestem z ciebie,Eunice”. Czwarty obraz przedstawia trzy szare zęby na białym tle. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Rzymianie mieli swoje osiągnięcia nie tylko w utrzymywaniu higieny ciała, ale również i na polu higieny jamy ustnej. W czasach świetności Imperium Rzymskiego funkcjonowały nawet sztuczne zęby z kości słoniowej i złota! Podobnie, jak w przypadku układania szat, również i w przypadku dbałości o zęby Rzymianie korzystali z pomocy specjalnie w tym celu przeszkolonego niewolnika. To właśnie on czyścił zęby i dziąsła swego pana miękką gałązką pokrytą specjalnym środkiem czyszczącym. Piąty obraz to ilustracja przedstawiająca ucztę Messaliny – grupa osób biesiaduje w pokoju. W pomieszczeniu widoczne są kobiety oraz mężczyźni, którzy spożywają posiłek. Obraz jest opatrzony następującym opisem: Rzymianie słynęli z wystawnych uczt, których menu mogło wpływać na psucie się zębów, a wobec braku rozwiniętej stomatologii musieli liczyć się z ryzykiem szybkiej utraty zębów. Oczywiście, podobnie jak dziś, szczególnie rzymskim pięknościom, zależało na pięknym wyglądzie, stosowały więc specyfiki do czyszczenia zębów o składzie bardzo kontrowersyjnym z punktu widzenia dzisiejszej stomatologii. Messalina stosowała specyfik zawierający sproszkowane rogi jelenia, powszechnie używano również zmielonych skorup oraz muszel. Jednak tym, co najbardziej szokuje, jest fakt, że do specyfików czyszczących zęby dodawano mocz, ze względu na zawartość amoniaku. Szósta fotografia przedstawia widok na dziedziniec, na którym znajduje się zbiornik wodny przeznaczony do kąpieli. Obok zbiornika wodnego znajdują się kamienne kolumny. Po kliknięciu na punkt znajdujący się pod obrazem zostanie wyświetlona informacja dodatkowa. Rzymianie nie mieli zaufania do idei mydła, wyrabianego w czasach antycznych z popiołu oraz tłuszczu zwierzęcego. Dużo większą popularnością cieszyło się nacieranie oliwą i zdrapywanie brudu specjalnie do tego przeznaczonymi narzędziami. Mianem mydła Rzymianie określali raczej celtycką płukankę do mycia włosów. Podobnie, jak w przypadku kąpieli, również korzystania z toalety Rzymianie nie traktowali jako czynności, której koniecznie musi towarzyszyć wysoki stopień intymności. W Rzymie istniały toalety publiczne (forica), które były otwartymi pomieszczeniami, z długimi ławami, zawierającymi w sobie otwory. Bez najmniejszego skrępowania ludzie siadali koło siebie, korzystając z ubikacji i jednocześnie prowadząc rozmowy. Higienę zapewniały umywalki, fontanny oraz kanalik z wodą zapewniający higienę intymną.
„Higiena i ubiór w starożytnym Rzymie”, online-skills, CC BY 3.0
Zadania RJ0aXFXltf1yB Ćwiczenie 1
Rzymski specyfik do czyszczenia zębów mógł zawierać: Możliwe odpowiedzi: 1. sok z cytryny, 2. mocz, 3. wino
Rzymski specyfik do czyszczenia zębów mógł zawierać: Możliwe odpowiedzi: 1. sok z cytryny, 2. mocz, 3. wino
Rzymski specyfik do czyszczenia zębów mógł zawierać:
RLckm6PLJiLoW Ćwiczenie 2
Fundatorem imponujących łaźni publicznych był: Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron, 2. Neron, 3. Karakalla
Fundatorem imponujących łaźni publicznych był: Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron, 2. Neron, 3. Karakalla
Fundatorem imponujących łaźni publicznych był:
RapxubD2DEHu8 Ćwiczenie 3
Połącz w pary terminy oraz ich wyjaśnienia: hypocaustum Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą arbiter elegantiarum Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą tepidarium Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą frigidarium Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą
Połącz w pary terminy oraz ich wyjaśnienia: hypocaustum Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą arbiter elegantiarum Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą tepidarium Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą frigidarium Możliwe odpowiedzi: 1. autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku, 2. system ogrzewania podłogowego, 3. sala łaziebna, 4. pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą
Połącz w pary terminy oraz ich wyjaśnienia:
system ogrzewania podłogowego, sala łaziebna, pomieszczenie w łaźni, zawierające basen z zimną wodą, autorytet w sprawach elegancji i dobrego smaku
hypocaustum
arbiter elegantiarum
tepidarium
frigidarium
RtsWdEUZ68Dzp Ćwiczenie 4
Niewolnica, która zajmowała się układaniem szat, to: Możliwe odpowiedzi: 1. vestiplica, 2. terma, 3. forica
Niewolnica, która zajmowała się układaniem szat, to: Możliwe odpowiedzi: 1. vestiplica, 2. terma, 3. forica
Niewolnica, która zajmowała się układaniem szat, to:
R1IPke9YWokIN Ćwiczenie 5
Połącz w pary imiona i opisy osób: Petroniusz Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz Messalina Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz Eunice Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz Karakalla Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz
Połącz w pary imiona i opisy osób: Petroniusz Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz Messalina Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz Eunice Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz Karakalla Możliwe odpowiedzi: 1. używała do czyszczenia zębów środka zawierającego sproszkowane rogi jelenia, 2. niewolnica specjalizująca się w układaniu szat, 3. posiadał łaźnie mogące konkurować wystrojem z łaźniami Nerona, 4. wybudował łaźnie mogą ce pomieścić 600 osób naraz
R1cMb0wWpECzt Ćwiczenie 6
Sierpowate narzędzia do zeskrobywania brudu z ciała to: Możliwe odpowiedzi: 1. caldares, 2. strigiles, 3. serpiles
Sierpowate narzędzia do zeskrobywania brudu z ciała to: Możliwe odpowiedzi: 1. caldares, 2. strigiles, 3. serpiles
Sierpowate narzędzia do zeskrobywania brudu z ciała to:
caldares
strigiles
serpiles
RzRy7OyYhKwee Ćwiczenie 7
Połącz łacińską nazwę pomieszczenia z jego funkcją: Palestra Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą Apodyterium Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą Tepidarium Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą Sudatoria Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą
Połącz łacińską nazwę pomieszczenia z jego funkcją: Palestra Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą Apodyterium Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą Tepidarium Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą Sudatoria Możliwe odpowiedzi: 1. przebieralnia, 2. sala kąpielowa, 3. dziedziniec, 4. sala z parą
Słowniki Hypocaustum Hypocaustum
system podłogowego ogrzewania, stosowany w domach i łaźniach rzymskich; pod posadzką znajdowała się przestrzeń podpierana siecią filarów, pomiędzy którymi krążyła para pochodząca z ogromnych pieców karmionych paliwem przez niewolników. Unosząc się, para ogrzewała zbiorniki wodne i całe pomieszczenia.
Termy Termy
łaźnie publiczne budowane w miastach starożytnej Grecji, szczególnie w okresie hellenistycznym, charakterystyczne przede wszystkim dla kultury rzymskiej.
Vestiplica Vestiplica
(łac. praczka) kobieta zawodowo pracująca w pralni, trudniąca się praniem, często także prasowaniem i sortowaniem odzieży.
R1LWTPfmK0iJ7 1 Słownik łacińsko-polski.
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
Przejdź do poprzedniej ilustracji
Przejdź do następnej ilustracji
R1YzlzMIibKhk 1 Rzeźba nieznanego autora przedstawia popiersie cesarza Karakalli – mężczyzny w średnim wieku, który ma krótkie kręcone włosy oraz krótki zarost. Mężczyzna spogląda się w prawą stronę. Na jego twarzy widoczne są zmarszczki. Cesarz sportretowany został w zbroi oraz szatach. Popiersie stoi na czarnym cokole wewnątrz budynku.
Popiersie cezara Karakalli, 212 r. n. e., Muzeum Narodowe w Rzymie, Włochy, roma-nonpertutti.com, CC BY 3.0
R1CrOsCpJLtVj 1 Ilustracja przedstawia pocztówkę autorstwa P. Stachiewicza, na której znajduje się podobizna Patroniusza odzianego w togę. Młody mężczyzna jest ubrany w białą togę, w dłoniach trzyma księgę i siedzi na złotym fotelu. Obok niego znajduje się duży wazon oraz czerwone kwiaty.
„Petroniusz odziany w togę”, pocztówka wydana nakładem Księgarni J. Czerneckiego w Krakowie, pinterest.fr, CC BY 3.0
R1RXT0ZAMX7DM 1 Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na fragment mozaiki pod tytułem „triumf Neptuna”. Na mozaice zawarto dużą liczbę postaci – ludzi, syren, oraz Neptuna w końskim zaprzęgu. Scena została przedstawiona na jasnym tle.
Autor nieznany, Fragment mozaiki z triumfem Neptuna we frigidarium łaźni w Ostii, Włochy, online-skills, CC BY 3.0
Bibliografia Z. Kubiak, Dzieje Greków i Rzymian , Warszawa 2014.
P. Veyne (red.), Człowiek Rzymu , Warszawa 2000.
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu , Warszawa 2008.