Historia i forma baletu

Historia i forma baletu

Zapoznanie uczniów z formą muzyczno – taneczną, czyli baletem. Wskazanie w balecie elementów: literackich, teatralnych, muzycznych, tanecznych. Omówienie powstania i rozwoju baletu. Przedstawienie najważniejszych kompozytorów tworzących balety oraz wskazanie najważniejszych widowisk tanecznych. Wysłuchanie i percepcja fragmentów muzycznych baletu. Obejrzenie fragmentów baletu na odtwarzaczu dvd.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić historię powstania i rozwoju sztuki taneczno – muzycznej, czyli baletu.

2. Omówić budowę i formę baletu.

3. Wskazać najważniejszych kompozytorów piszących balety.

4. Wskazać tytuły najważniejszych dzieł światowej sceny baletowej.

5. Wyrazić i opisać emocje wywołane obejrzeniem na dvd scen baletowych.

Metoda pracy i jej forma

Metoda opisu z elementami pogadanki. Aktywne słuchanie i oglądanie baletów. Wyrażanie i opisywanie emocji związanych z obejrzanymi fragmentami baletów.

3. 1. Podręcznik: Wacław Panek, Świat muzyki.

   2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

   3. Płyta z nagraniem baletu Piotra Czajkowskiego Jezioro łabędzie.

   4. Odtwarzacz dvd.

   5. Płyta dvd z nagraniem baletu Jezioro łabędzie Piotra Czajkowskiego.

   6. Karta pracy ucznia.

4. 3. 7. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe. Sprawdzenie obecności.

      8. Sprawdzenie zadania domowego.

      9. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

      10. Podanie tematu lekcji.

( 10 min.)

4. 11. Obejrzenie na odtwarzaczu dvd nagrania baletu Jezioro łabędzie Piotra Czajkowskiego. Metodą pogadanki wskazanie formy oraz omówienie najważniejszych elementów i cech charakterystycznych występujących w dziele. Przedstawienie sztuk biorących udział w tworzeniu baletu.

   12. Metodą opisu, przedstawienie historii baletu i jego rozwoju do dzisiejszych czasów. Przedstawienie wielkich twórców baletu oraz najważniejszych dzieł światowej sceny baletowej.

• Notatka:

Termin balet posiada kilka powiązanych ze sobą znaczeń:

• Rodzaj widowiska teatralnego, w którym głównym środkiem wyrazu jest taniec wykonywany przez tancerzy według choreografii, z towarzyszeniem muzyki, na tle dekoracji.

• Zespół baletowy (na przykład balet Teatru Wielkiego).

• Utwór muzyczny napisany specjalnie dla widowiska baletowego.

• Całokształt sztuki baletowej danej epoki lub kraju (na przykład: balet romantyczny, balet polski).

Historia baletu

Historia baletu jest zaledwie fragmentem historii tańca obejmującym czasy nowożytne i odnosi się głównie do kultury europejskiej. Balet powstał z renesansowych maskarad karnawałowych oraz popularnych we Włoszech triumfów, które przerodziły się w widowiska dworskie złożone z recytatywu, śpiewu, muzyki, pantomimy i tańca. Od początku XV wieku krystalizował się specyficzny styl włoski, a jego najwybitniejszym przedstawicielem był Domenico da Piacenza i jego dwaj uczniowie: Antonio Corazzano i Guglielmo Ebreo, ten ostatni wydał Rozprawę o sztuce tańczenia. W 1489 roku w Tortonie odbył się ślub księcia Mediolanu, Galeazzo Viscontiego z Izabellą Aragońską. Z tej okazji Bergonzio di Botta przygotował dla dworu uroczyste interludium, oparte na temacie wyprawy Jazona i Argonautów po złote runo. Przedstawienie to można uznać za pierwsze widowisko baletowe. Na francuski dwór balet zawitał dzięki Katarzynie Medycejskiej. Mylnie uznaje się za pierwsze baletowe widowisko - Le Ballet Comique de la Reyne (Komiczny Balet Królowej) wystawione przez nią w 1581 roku. Miedzy XVI a XVII wiekiem balet przybrał formę widowiska o treści mitologicznej, wykonywanego przez dworzan. W XVIII wieku powstała opera baletowa, w której przeważały nad partiami śpiewanymi partie tańczone, wykonywane przez zawodowych tancerzy (Marie Camargo, A i G. Vestris) z dużym już wirtuozerstwem. Przełomową datą w kształtowaniu się baletu zawodowego był 1661 rok, w którym Ludwik XIV założył Narodową Akademię Muzyki i Tańca. Oderwanie się baletu od opery nastąpiło głównie dzięki działalności J.G. Noverre'a, który stworzył balet d'action (dramat baletowy) w drugiej połowie XVIII wieku. Inni reformatorzy działający we Włoszech (S. Vigano, C. Blasis) ukształtowali podstawy stylu romantycznego. W 1832 roku choreograf Filippo Taglioni stworzył pierwszy romantyczny balet Sylfida. Głównym dziełem epoki stał się jednak inny balet - Giselle. Dominował wtedy głównie taniec kobiecy. Za największe primabaleriny epoki uznano: Marię Taglioni, Carlottę Grisi i Fanny Elssler, a za największego tancerza i choreografa J. Perrot'a. W drugiej połowie XIX wieku nowym centrum sztuki baletowej stała się Rosja. Marius Petipa stworzył tam balet‑divetissement, klasyczny dziś typ baletu o ustalonej budowie, do którego należą schoreografowane przez niego Jezioro łabędzie i Śpiąca królewna Piotra Czajkowskiego. Przeciw zrutynizowaniu tańca baletowego wystąpiła na początku XX w. Isadora Duncan. Skostniałe schematy tradycyjnego baletu zreformował Michaił Fokin, np. w swych choreografiach Ognistego ptaka i Pietruszki do muzyki I. Strawińskiego, wystawione przez zespół Ballets Russes. Najwybitniejszymi tancerzami epoki byli Anna P. Pawłowa, Wacław Niżyński, Matylda Krzesińska, Tamara P. Karsawina. W drugiej połowie XX wieku duże znaczenie dla rozwoju współczesnego baletu miała działalność M. Béjarta i R. Petit.

( 20 min.)

Faza podsumowująca

Obejrzenie na odtwarzaczu dvd fragmentu baletu Jezioro łabędzie oraz wskazanie i opisanie uczuć wywołanych przez ekranizację baletu.

( 15 min.)

5. 6. Wacław Panek, Świat muzyki.

   7. Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia.

   8. Irena Turska, Przewodnik baletowy (PWN)

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji: Historia i forma baletu.

Zadanie domowe