534 p.n.e. – wystawienie pierwszej tragedii z aktorem przez Tespisa
525‑456 p.n.e. – lata życia Ajschylosa
496‑406 p.n.e. – lata życia Sofoklesa
ok. 485‑406 p.n.e. – lata życia Eurypidesa
ok. 445‑385 r. p.n.e. – lata życia Arystofanesa
342‑291 p.n.e. – lata życia Menandra
ok. 250‑184 p.n.e. – lata życia Plauta
ok. 190‑150 p.n.e. – lata życia Terencjusza
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RhCNFigFTXcaF1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń: 7. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku: a) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym.
Nauczysz się
rozróżniać najważniejszych przedstawicieli greckiego i rzymskiego teatru;
opisywać budowę teatru greckiego i sposób prezentowania spektakli teatralnych w starożytności;
przedstawiać złożony charakter starożytnego teatru jako zjawiska kulturalnego, religijnego i społecznego.
Początki teatru antycznego
Teatr był dla obywateli greckich państw bardzo ważnym elementem życia. Było to wydarzenie religijne, poświęcone bogom i początkowo przedstawiające wyłącznie bogów. W trakcie świąt obywatele udawali się do teatru, by oglądać rywalizację tragediopisarzy. Agony tragiczne były finansowane przez obywateli, reżyserowali je obywatele, grali w nich obywatele i obywatele je oglądali. Było to więc ważne wydarzenie dla całej społeczności państwa‑miasta. Teatr angażował grecką społeczność, aktywizował ją. Wiedze o tym, jak przebiegały i wyglądały spektakle teatralne, czerpiemy w związku z tym z wielu źródeł – nie tylko literackich. Ważnym źródłem jest architektura – zachowane pozostałości dawnych teatrów. Równie ważne będą inne pozostałości materialne – malowidła dokumentujące spektakle, maski teatralne, listy zwycięzców w agonach, nawet dość popularne ceramiczne figurki, przedstawiające aktorów i odgrywane postaci. Badając teatr należy uwzględnić wszelkie dostępne źródła.
Początek widowiskom w Grecji dał chór, który śpiewał i prezentował pewne układy taneczne. Wprowadzenie dialogu między aktorem i chórem stanowiło już późniejszy etap rozwoju widowisk. Chór tańczył na ubitym piasku, na specjalnym placu, nazywanym orchestraOrchestraorchestra („miejsce do tańca”). Plac ten wyznaczony był u podnóża wzgórza, na którym mogli siedzieć widzowie i z dobrej perspektywy oglądać całe widowisko. Gdy na wzgórzu zaczęły pojawiać się rzędy ław do siedzenia, zaczyna powstawać theatronTheatrontheatron („miejsce do patrzenia”), czyli widownia. Z czasem po przeciwległej stronie orchestry pojawił się dodatkowy budynek – tzw. skeneSkeneskene. Jego powstanie wymuszone było potrzebą przebierania się aktora, który z początku był jeden i wcielał się w różne role, podejmując interakcję z chórem. Budynek skene mógł stanowić również element widowiska, przedstawiając w tle pałac lub dom. W późniejszym etapie rozwoju widowisk dach skene mógł również stanowić idealne miejsce do ukazania się aktora, odgrywającego boga.
Z czasem drewniane elementy teatru zastąpiły trwalsze kamienne konstrukcje. Najważniejszym kamiennym teatrem, wzorem dla powstających później budowli, był ateński teatr Dionizosa z IV w. p.n.e. (wcześniejsza drewniana konstrukcja pochodziła z V w. p.n.e.). Znajdował się on na zboczu Akropolu i jego widownia mogła pomieścić nawet kilkanaście tysięcy osób. To na nim swoje sztuki wystawiali najwybitniejsi greccy tragediopisarze.
R1XyPgyGW1r0M1
Fotografia nieznanego autora przedstawia pozostałości teatru Dionizosa w Atenach. Ukazuje ona kamienne ruiny, w tle widoczna jest panorama miasta. Fotografia została wykonana w bezchmurny dzień.
Pozostałości teatru Dionizosa w Atenach (zdjęcie współczesne), Wikipedia, domena publiczna
Najwybitniejsi przedstawiciele greckiej tragedii
Początek rozwoju greckiej tragedii dał Pizystrat, który, ustanawiając Wielkie Dionizje, trwale wprowadził do Aten obrzędy ludowe i podniósł je do rangi święta. Wprowadzenie aktora, który zaczyna podejmować dialog z chórem, przypisuje się tradycyjnie Tespisowi z Ikarii (VI w. p.n.e.). Pierwszą tragedię tego typu miał on zaprezentować w roku 534 p.n.e. Choirilosowi z Aten (VI/V w. p.n.e.) przypisuje się wprowadzenie masek teatralnych i urozmaicenie kostiumów, natomiast Frynichowi (IV/V w. p.n.e.) – wprowadzenie ról kobiecych, które jednak były odgrywane wyłącznie przez mężczyzn.
RUHvBpj5lsQ4M1
Fotografia nieznanego autora przedstawia płaskorzeźbę pod tytułem wóz Tespisa. Rzeźba składa się się z sześciokąta w którym została przedstawiona podróż Tespisa. Jego wóz ciągnięty jest przez dwa konie. Sam Tespis jest ubrany w szaty, w dłoni trzyma zwitek papierów.
Nino Pisano, Przedstawienie wozu Tespisa, na którym miał wystawiać swoje sztuki, 1334-1336, Dzwonnica Giotta, Florencja, Włochy, Wikipedia, CC BY 2.5
Szczyt swojego rozwoju tragedia przeżywała w V w. p.n.e., kiedy tworzyli trzej wielcy tragediopisarze:
RSWLkBhFFDfcP1
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Ajschylosa, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ajschylos ma łysą głowę oraz włosy z boku głowy, na jego twarzy widoczne są liczne zmarszczki oraz bujny zarost. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ajschylos (525-456 r. p.n.e.) – najstarszy spośród wielkich tragików. Brał udział w walkach Greków z Persami, co miało wpływ na jego twórczość. Udoskonalił tragedię, wprowadzając drugiego aktora, nadal jednak chór odgrywa w jego sztukach rolę zdecydowanie dominującą. Jego twórczość cechuje podniosły ton i majestatyczność postaci. Zachowało się 7 tragedii Ajschylosa (poza fragmentami i znanymi tytułami niektórych pozostałych sztuk): Persowie, Błagalnice, Prometeusz skowany, Siedmiu przeciw Tebom oraz trylogia Oresteja (składają się na nią tragedie pt. Agamemnon, Ofiarnice i Eumenidy).
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Ajschylosa, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ajschylos ma łysą głowę oraz włosy z boku głowy, na jego twarzy widoczne są liczne zmarszczki oraz bujny zarost. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ajschylos (525-456 r. p.n.e.) – najstarszy spośród wielkich tragików. Brał udział w walkach Greków z Persami, co miało wpływ na jego twórczość. Udoskonalił tragedię, wprowadzając drugiego aktora, nadal jednak chór odgrywa w jego sztukach rolę zdecydowanie dominującą. Jego twórczość cechuje podniosły ton i majestatyczność postaci. Zachowało się 7 tragedii Ajschylosa (poza fragmentami i znanymi tytułami niektórych pozostałych sztuk): Persowie, Błagalnice, Prometeusz skowany, Siedmiu przeciw Tebom oraz trylogia Oresteja (składają się na nią tragedie pt. Agamemnon, Ofiarnice i Eumenidy).
Popiersie Ajschylosa, pomiędzy 1-50, Muzeum Kapitolińskie, Rzym, Włochy, Wikipedia, domena publiczna
RMjx8Kdm6HcGZ1
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Sofoklesa, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Sofokles ma średniej długości włosy oraz bujny zarost. Na jego twarzy nie widać żadnych emocji. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Sofokles (496-406 r. p.n.e.) – młodszy od Ajschylosa twórca, którego rozkwit twórczości przypada na czasy Peryklesa. Rozwinął on w tragedii psychologię postaci, rezygnując z wpływu bogów i ich roli w sztuce. Ze względu na rozbudowane charaktery i mistrzowskie intrygi, sztuki Sofoklesa do dziś cieszą się niezwykłą popularnością. W całości zachowało się 7 tragedii: Ajas, Antygona, Król Edyp, Trachinki, Elektra, Filoktet i Edyp w Kolonie.
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Sofoklesa, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Sofokles ma średniej długości włosy oraz bujny zarost. Na jego twarzy nie widać żadnych emocji. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Sofokles (496-406 r. p.n.e.) – młodszy od Ajschylosa twórca, którego rozkwit twórczości przypada na czasy Peryklesa. Rozwinął on w tragedii psychologię postaci, rezygnując z wpływu bogów i ich roli w sztuce. Ze względu na rozbudowane charaktery i mistrzowskie intrygi, sztuki Sofoklesa do dziś cieszą się niezwykłą popularnością. W całości zachowało się 7 tragedii: Ajas, Antygona, Król Edyp, Trachinki, Elektra, Filoktet i Edyp w Kolonie.
Popiersie Sofoklesa, Lateran, Rzym, Włochy, Wikipedia, CC BY 4.0
RGwDuTm1Q2XfN1
Fotografia nieznanego autora przedstawia współczesną adaptację mitu o Królu Edypie autorstwa Sofoklesa. Na scenie znajdują się trzej mężczyźni, każdy ubrany w długie i bogato zdobione szaty. Dwóch mężczyzn znajduje się na pierwszym planie, trzeci w oddali.
Współczesna adaptacja „Króla Edypa” Sofoklesa, telemagazyn.pl, CC BY 3.0
R192COUzmgmfU1
Fotografia nieznanego autora przedstawia rzeźbę Eurypidesa, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ma on długie włosy oraz średniej długości zarost. Eurypides pozuje na siedząco, jego dolne partie ciała zostały okryte szatą. Obok rzeźby znajdują się zapiski w języku starogreckim. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Eurypides (ok. 485-406 r. p.n.e.) - być może najbardziej nowatorski z trzech wielkich tragików. Często podejmował mniej znane mity, lub wystawiał znane historie w nowatorski sposób. Krytykowany był za swoje poglądy dotyczące wiary i życia społecznego (zwalczał poglądy o nierówności kobiet i mężczyzn oraz wolnych i niewolników; był również pacyfistą). Poglądom tym niejednokrotnie dawał wyraz również w swojej twórczości. Zachowało się do dziś 17 tragedii Eurypidesa oraz 1 dramat satyrowy pt. Cyklop (dramaty takie były wystawiane wraz z tragediami podczas agonów).
Fotografia nieznanego autora przedstawia rzeźbę Eurypidesa, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ma on długie włosy oraz średniej długości zarost. Eurypides pozuje na siedząco, jego dolne partie ciała zostały okryte szatą. Obok rzeźby znajdują się zapiski w języku starogreckim. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Eurypides (ok. 485-406 r. p.n.e.) - być może najbardziej nowatorski z trzech wielkich tragików. Często podejmował mniej znane mity, lub wystawiał znane historie w nowatorski sposób. Krytykowany był za swoje poglądy dotyczące wiary i życia społecznego (zwalczał poglądy o nierówności kobiet i mężczyzn oraz wolnych i niewolników; był również pacyfistą). Poglądom tym niejednokrotnie dawał wyraz również w swojej twórczości. Zachowało się do dziś 17 tragedii Eurypidesa oraz 1 dramat satyrowy pt. Cyklop (dramaty takie były wystawiane wraz z tragediami podczas agonów).
Pomnik Eurypidesa, II w., Luwr, Paryż, Francja, Wikipedia, domena publiczna
Rozwój tragedii i komedii attyckiej
W IV i III w. p.n.e. stopniowo unowocześniano teatry, wprowadzając wiele udogodnień, jeszcze bardziej urozmaicających spektakle. Z czasem podczas przedstawień zaczęto wykorzystywać wymyślne wynalazki – np. żurawie - pozwalające podnosić aktorów, specjalne podesty czy urządzenia imitujące konkretne dźwięki (np. grzmot).
Jeszcze w V w. obok tragedii zaczyna kwitnąć komedia. Jest to gatunek wyraźnie bardziej realistyczny i satyryczny. Autorzy komedii staroattyckiej (starej) atakują niektóre przejawy życia społecznego i politycznego w polis ateńskiej. Nie oszczędzają wodzów, polityków, uczonych, czy nawet innych poetów. Najwybitniejszy przedstawiciel komedii starej – Arystofanes (ok. 445‑385 r. p.n.e.) w swoich utworach przedstawia chociażby Eurypidesa czy Sokratesa. Pod tym względem można komedię staroattycką porównać do dzisiejszych spektakli kabaretowych. Najbardziej znane komedie Arystofanesa to: Chmury, Osy, Ptaki czy Żaby.
Z czasem w gatunku komedii zachodzą wyraźne zmiany, zaczyna ona zmieniać się w scenki z życia rodzinnego lub komiczne trawestacje mitów (tzw. komedia średnia). Ostatecznie zaczyna w niej dominować komizm sytuacyjny i jaskrawe wyśmiewanie konkretnych typów charakteru (tzw. komedia nowa). Spośród twórców komedii nowej najbardziej znany jest Menander (342‑291 r. p.n.e.), którego twórczość będzie wzorem dla autorów komedii rzymskiej.
RpaOyuRw2pHyl1
Fotografia nieznanego autora przedstawia podwójną rzeźbę Arystofanesa i Meandry – czyli twórców komedii starej i nowej. Z lewej strony widoczny jest Arystofanes został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku, ma on średniej długości włosy oraz bujny zarost. Meandra został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, ma on krótkie włosy, oraz gładko ogoloną twarz. Fotografia rzeźby została wykonana na czarnym tle.
Wspólne przedstawienie Arystofanesa i Menandra – twórców komedii starej i nowej, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina, Moskwa, Putin, Wikipedia, CC BY-SA 3.0
R1HDCZ0b4qPxQ1
Fotografia nieznanego autora przestawia mozaikę, na której obecni są trzej aktorzy ubrani w biało-złote szaty. Na mozaice widoczne są zapiski w starogreckim języku.
Mozaika przedstawiająca aktorów komediowych, III-IV w., Dom Menandra, Mitylena, Grecja, Wikipedia, domena publiczna
Teatr w Rzymie
Próba przeniesienia greckich spektakli na grunt rzymski okazała się niełatwym zadaniem. Tragedie rzymskie w większości stanowiły jedynie przeróbki znanych utworów greckich. Dopiero poeta Newiusz (zw. ok. 201 r. p.n.e.) jako pierwszy zaproponował tragedię o tematyce rzymskiej (tzw. fabula praetexta). Na warsztat brano w tym przypadku rzymskie legendy (np. w tragedii Romulus) lub wydarzenia historyczne (np. Wojna punicka). Twórczość Newiusza miała mieć wpływ na napisaną później przez Wergiliusza Eneidę. W późniejszym okresie tragedie w Rzymie pisał również m.in. Seneka Młodszy, choć utwory te prawdopodobnie przeznaczone były jedynie do recytacji.
RnH7lJjhQj4aZ1
Ilustracja przedstawia stronę ze starodruku komedii Plauta „Dwie Bakchidy”. Ukazuje ona łaciński tekst i postacie dwóch mężczyzn stojących obok drzewa.
Ilustracja pochodząca ze starodruku komedii Plauta „Dwie Bakchidy”, XVI w., Wikipedia, CC BY-SA 2.0
RiTynKrJqR8eC1
Fotografia nieznanego autora przedstawia współczesną inscenizację komedii Plauta „Żołnierz Samochwał”. Ukazuje ona dwóch młodych mężczyzn ubranych w starożytne kostiumy – kostium biednego mieszkańca wsi/miasta oraz żołnierza ubranego w zbroję.
Współczesna inscenizacja komedii Plauta „Żołnierz Samochwał”, Wikipedia, CC BY-SA 2.0
Ważne były dokonania Rzymian w dziedzinie komediopisarstwa. Pierwsze próby podejmowali Liwiusz Andronik i Newiusz. Gatunek ten rozwinęli: Plaut (ok. 250‑184 r. p.n.e.) i Terencjusz (ok. 190‑150 r. p.n.e.).
R1F7y9xwPtuNZ1
Ilustracja interaktywna przedstawia Plauta, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Ma krótkie włosy, średniej długości zarost, jego oczy są szeroko otwarte, a twarz nie wyraża emocji. Na jego głowie widoczny jest wieniec laurowy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Plaut przerabiał głównie komedie Menandera i innych przedstawicieli attyckiej komedii nowej. Jego żywy, potoczny język i wciągające intrygi zapewniły mu rozgłos i sławę najwybitniejszego komediopisarza rzymskiego. Zachowało się 21 komedii Plauta, do najbardziej znanych należą: Żołnierz Samochwał, Dwie Bakchidy, Skąpiec i Bracia.
Ilustracja interaktywna przedstawia Plauta, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Ma krótkie włosy, średniej długości zarost, jego oczy są szeroko otwarte, a twarz nie wyraża emocji. Na jego głowie widoczny jest wieniec laurowy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Plaut przerabiał głównie komedie Menandera i innych przedstawicieli attyckiej komedii nowej. Jego żywy, potoczny język i wciągające intrygi zapewniły mu rozgłos i sławę najwybitniejszego komediopisarza rzymskiego. Zachowało się 21 komedii Plauta, do najbardziej znanych należą: Żołnierz Samochwał, Dwie Bakchidy, Skąpiec i Bracia.
Plaut, images-na.ssl-images-amazon.com, CC BY 3.0
R1bNFnwznvuTG1
Fotografia nieznanego autora przedstawia portret Terencjusza, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Terencjusz ma krótkie włosy, bokobrody oraz duży zarost. Jego twarz nie wyraża emocji. Jego portret został umieszczony w okręgu, który jest otoczony przez zielone i pomarańczowe okręgi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Terencjusz, pochodzący z Afryki wyzwoleniec, należał do otoczenia Scypionów. Jego komedie również stanowią przeróbki utworów Menandera. Jednak w przeciwieństwie do Plauta, Terencjusz był wierniejszy greckiemu oryginałowi. Pisał również językiem bardziej charakterystycznym dla wykształconych elit. Zachowało się 6 komedii Terencjusza: Świekra, Dziewczyna z Andros, Bracia, Samodręk, Eunuch, Formio.
Fotografia nieznanego autora przedstawia portret Terencjusza, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Terencjusz ma krótkie włosy, bokobrody oraz duży zarost. Jego twarz nie wyraża emocji. Jego portret został umieszczony w okręgu, który jest otoczony przez zielone i pomarańczowe okręgi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Terencjusz, pochodzący z Afryki wyzwoleniec, należał do otoczenia Scypionów. Jego komedie również stanowią przeróbki utworów Menandera. Jednak w przeciwieństwie do Plauta, Terencjusz był wierniejszy greckiemu oryginałowi. Pisał również językiem bardziej charakterystycznym dla wykształconych elit. Zachowało się 6 komedii Terencjusza: Świekra, Dziewczyna z Andros, Bracia, Samodręk, Eunuch, Formio.
Terencjusz, Wikipedia, domena publiczna
Polecenie 1
Z pomocą słownika przetłumacz tekst o teatrze w starożytnym Rzymie.
Quamquam Rōmānī mīmō potius favēbant, tertiō ante Chrīstum nātum saeculō etiam fābulae Graecō mōre compositae in Ītaliā spectābantur. Histriōnum capita personīs obtēcta erant, quae hominum mōrēs significārent. Prīmō ante Chrīstum nātum saeculō Rōmānī theātrīs solidā strūctūrā aedificātīs ūtēbantur. Histriōnum mūnere lībertīnī fungēbantur. Feminis in scaenam prōdīre diū nōn licēbat, quā dē causā virī eās imitābantur. Erant histriōnēs, quī apud populum in magnō honōre essent.
Na podstawie: Anne Millard, Ecce Romani, Ravensburg 1987, s. XXVI.
Chociaż Rzymianie cenili bardziej mimMimymim, w trzecim wieku przed Chrystusem oglądane były także sztuki pisane na sposób grecki. Głowy aktorów zakryte były maskami teatralnymi, które ukazywały (oznaczały) charaktery postaci (ludzi). W pierwszym wieku przed Chrystusem Rzymianie korzystali ze stałych, budowanych teatrów. Zawodem aktorskim zajmowali się wyzwoleńcy. Kobietom przez długi czas nie wolno było wychodzić na scenę, z tego powodu naśladowali je mężczyźni. Bywali aktorzy, którzy byli darzeni wielką czcią wśród ludzi.
Źródło: tłumaczenie autora materiału
Zadania
R1669abZwttLT
Ćwiczenie 1
Z poniższych tytułów dzieł wskaż te, którymi autorem był Terencjusz. Możliwe odpowiedzi: 1. Świekra 2. Dziewczyna z Andros 3. Skąpiec 4. Żołnierz Samochwał 5. Król Edyp 6. Cyklop
Z poniższych tytułów dzieł wskaż te, którymi autorem był Terencjusz. Możliwe odpowiedzi: 1. Świekra 2. Dziewczyna z Andros 3. Skąpiec 4. Żołnierz Samochwał 5. Król Edyp 6. Cyklop
R1Wp2m8R3jLbq
Ćwiczenie 2
Poniższym terminom dotyczącym teatru przypisz odpowiednią definicję. orchestra Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. skene Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. theatron Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. mimy Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. dytyramby Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne.
Poniższym terminom dotyczącym teatru przypisz odpowiednią definicję. orchestra Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. skene Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. theatron Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. mimy Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne. dytyramby Możliwe odpowiedzi: 1. nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., 2. początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii., 3. nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., 4. pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., 5. realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne.
Poniższym terminom dotyczącym teatru przypisz odpowiednią definicję.
realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne., pieśni chóralne o charakterze patetycznym. Często były śpiewane na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton., nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra., nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią., początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii.
orchestra
skene
theatron
mimy
dytyramby
R1SIGV3ve4jz1
Ćwiczenie 3
Do poniższych imion twórców dodaj odpowiednie opisy: Tespis z Ikarii Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej Choirilos z Aten Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej Ajschylos Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej Menander Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej
Do poniższych imion twórców dodaj odpowiednie opisy: Tespis z Ikarii Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej Choirilos z Aten Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej Ajschylos Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej Menander Możliwe odpowiedzi: 1. grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), 2. poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych, 3. tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, 4. przedstawiciel tzw. komedii nowej
Do poniższych imion twórców dodaj odpowiednie opisy:
przedstawiciel tzw. komedii nowej, grecki poeta, któremu przypisuje się wprowadzenie aktora odpowiadającego chórowi (początek tragedii), tragediopisarz, uczestnik wojen z Persami, który wprowadził w tragedii drugiego aktora, poeta grecki, któremu przypisuje się pierwsze zastosowanie masek teatralnych
Tespis z Ikarii
Choirilos z Aten
Ajschylos
Menander
RLyDHr8jPfKFS
Ćwiczenie 4
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Chmury, Osy, Ptaki i Żaby to tytuły komedii Menandra., 2. Król Edyp i Antygona to znane tytuły tragedii Sofoklesa., 3. Arystofanes to przedstawiciel tzw. komedii staroattyckiej., 4. Seneka Młodszy pisał tragedie prawdopodobnie przeznaczone do recytacji., 5. Znanymi twórcami komedii rzymskiej są Plaut i Wergiliusz.
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Chmury, Osy, Ptaki i Żaby to tytuły komedii Menandra., 2. Król Edyp i Antygona to znane tytuły tragedii Sofoklesa., 3. Arystofanes to przedstawiciel tzw. komedii staroattyckiej., 4. Seneka Młodszy pisał tragedie prawdopodobnie przeznaczone do recytacji., 5. Znanymi twórcami komedii rzymskiej są Plaut i Wergiliusz.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Chmury, Osy, Ptaki i Żaby to tytuły komedii Menandra.
Król Edyp i Antygona to znane tytuły tragedii Sofoklesa.
Arystofanes to przedstawiciel tzw. komedii staroattyckiej.
Seneka Młodszy pisał tragedie prawdopodobnie przeznaczone do recytacji.
Znanymi twórcami komedii rzymskiej są Plaut i Wergiliusz.
RBVZDiVvEOeyd
Ćwiczenie 5
Twórczość Plauta i Terencjusza wzorowana była na komediach: Możliwe odpowiedzi: 1. Arystofanesa, 2. Menandra, 3. Newiusza
Twórczość Plauta i Terencjusza wzorowana była na komediach: Możliwe odpowiedzi: 1. Arystofanesa, 2. Menandra, 3. Newiusza
Twórczość Plauta i Terencjusza wzorowana była na komediach:
Arystofanesa
Menandra
Newiusza
R4OrH2wGn6Sc8
Ćwiczenie 6
Sokrates i Eurypides pojawili się na scenie jako postaci komedii: Możliwe odpowiedzi: 1. Arystofanesa, 2. Menandra, 3. Plauta
Sokrates i Eurypides pojawili się na scenie jako postaci komedii: Możliwe odpowiedzi: 1. Arystofanesa, 2. Menandra, 3. Plauta
Sokrates i Eurypides pojawili się na scenie jako postaci komedii:
Arystofanesa
Menandra
Plauta
R5RJNr4cBrOWN
Ćwiczenie 7
Do części teatru NIE należy: Możliwe odpowiedzi: 1. orchestra, 2. skene, 3. dithyrambos
Do części teatru NIE należy: Możliwe odpowiedzi: 1. orchestra, 2. skene, 3. dithyrambos
Do części teatru NIE należy:
orchestra
skene
dithyrambos
Słowniki
Słownik pojęć
Dytyramb
Dytyramb
pieśń chóralna o charakterze patetycznym. Często była śpiewana na cześć Dionizosa, niejednokrotnie miała tragiczny ton. Dytyramb miał z czasem, wraz z pojawieniem się aktorów, przeobrazić się w tragedię.
Mimy
Mimy
realistyczne scenki rodzajowe z życia wiejskiego i miejskiego. Był to gatunek popularny w Rzymie, przedstawieniom towarzyszył często akompaniament muzyczny, w samych mimach często pojawiały się sceny nieprzyzwoite i frywolne.
Orchestra
Orchestra
nazwa placu, centralnej części teatrów greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią.
Skene
Skene
początkowo drewniany, później kamienny budynek usytuowany naprzeciw widowni w teatrach greckich, po przeciwnej stronie orchestry. Służył aktorom jako garderoba, nieraz również jako element scenografii.
Theatron
Theatron
nazwa widowni w teatrach greckich i rzymskich. W początkach teatru greckiego miejsca do siedzenia były wyznaczane na wzgórzach, u podnóży których znajdowała się orchestra.
Fotografia nieznanego autora przedstawia płaskorzeźbę pod tytułem wóz Tespisa. Rzeźba składa się się z sześciokąta w którym została przedstawiona podróż Tespisa. Jego wóz ciągnięty jest przez dwa konie. Sam Tespis jest ubrany w szaty, w dłoni trzyma zwitek papierów.
Nino Pisano, Przedstawienie wozu Tespisa, na którym miał wystawiać swoje sztuki, 1334-1336, Dzwonnica Giotta, Florencja, Włochy, Wikipedia, CC BY 2.5
R1H6ofONvUM6g1
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Ajschylosa, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ajschylos ma łysą głowę oraz włosy z boku głowy, na jego twarzy widoczne są liczne zmarszczki oraz bujny zarost. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle.
Popiersie Ajschylosa, pomiędzy 1-50, Muzeum Kapitolińskie, Rzym, Włochy, Wikipedia, domena publiczna
R1PjGNenQmyet1
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Sofoklesa, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Sofokles ma średniej długości włosy oraz bujny zarost. Na jego twarzy nie widać żadnych emocji. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle.
Popiersie Sofoklesa, Lateran, Rzym, Włochy, Wikipedia, CC BY 4.0
Rw3LbNmBGkm5C1
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Sofoklesa, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Sofokles ma średniej długości włosy oraz bujny zarost. Na jego twarzy nie widać żadnych emocji. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle.
Pomnik Eurypidesa, II w., Luwr, Paryż, Francja, Wikipedia, domena publiczna
RpaOyuRw2pHyl1
Fotografia nieznanego autora przedstawia podwójną rzeźbę Arystofanesa i Meandry – czyli twórców komedii starej i nowej. Z lewej strony widoczny jest Arystofanes został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku, ma on średniej długości włosy oraz bujny zarost. Meandra został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku, ma on krótkie włosy, oraz gładko ogoloną twarz. Fotografia rzeźby została wykonana na czarnym tle.
Wspólne przedstawienie Arystofanesa i Menandra – twórców komedii starej i nowej, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina, Moskwa, Putin, Wikipedia, CC BY-SA 3.0
R1HDCZ0b4qPxQ1
Fotografia nieznanego autora przestawia mozaikę, na której obecni są trzej aktorzy ubrani w biało-złote szaty. Na mozaice widoczne są zapiski w starogreckim języku.
Mozaika przedstawiająca aktorów komediowych, III-IV w., Dom Menandra, Mitylena, Grecja, Wikipedia, domena publiczna
RNf2sXHhstjDO1
Ilustracja interaktywna przedstawia Plauta, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Ma krótkie włosy, średniej długości zarost, jego oczy są szeroko otwarte, a twarz nie wyraża emocji. Na jego głowie widoczny jest wieniec laurowy.
Plaut, images-na.ssl-images-amazon.com, CC BY 3.0
R9H7q1bvSJN2x1
Fotografia nieznanego autora przedstawia portret Terencjusza, który został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku. Terencjusz ma krótkie włosy, bokobrody oraz duży zarost. Jego twarz nie wyraża emocji. Jego portret został umieszczony w okręgu, który jest otoczony przez zielone i pomarańczowe okręgi.
Terencjusz, Wikipedia, domena publiczna
RREOCOPvOwB7K1
Ilustracja przedstawia popiersie Arystofanesa, który został przedstawiony jako starszy mężczyzna posiadający bujne włosy oraz zarost. Jego twarz nie zdradza emocji. Fotografia popiersia została wykonana na czarnym tle.
Arystofanes, http://i.dr.com.tr, CC BY 3.0
Rqz9Vgux1hDQ91
Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie Menandera, który został ukazany jako mężczyzna w średnim wieku. Ma on krótkie włosy oraz brak zarostu. Na jego twarzy widoczne są liczne zmarszczki mimiczne, jego twarz wydaje się lekko uśmiechać. Popiersie posiada liczne pęknięcia oraz rysy.
Menander, Muzeum Chiaramonti, Watykan, Wikipedia, domena publiczna
Bibliografia
K. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1969.
J. Noel Robert, Rzym. Przewodnik po cywilizacji, Warszawa 2007.
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.
W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1999.
W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1987.
