Ważne daty

Postmodernizm jako styl w architekturze

Początki postmodernizmu w architekturze przypadają na lata 60. XX wieku i związane są głównie z krytyką modernizmu, w którym widziano podporządkowanie się idei o utopijnym charakterze, a za funkcjonalizm betonu i estetykę szkła uważano za nudne. Przełomem było ukazanie się publikacji Jane Jacobs The Death and Life of Great American Cities i Roberta Venturiego Complexity and Contraddiction in Architecture (Złożoność i sprzeczność w architekturze). Jacobs jako główną tezę stawiała dążenie do uproszczenia struktury, natomiast Venturi zwrócił uwagę na rolę wprowadzenia do architektury ironii.

Przełomowy moment nastąpił 15 lipca 1972 uważa się za symboliczny i spektakularny koniec modernizmu. Tego dnia miało miejsce wyburzenie 14 piętrowych wielkopłytowych apartamentowców w St. Louis, wzniesionych 20 lat wcześniej przez Minoru Jamasakiego. Pierwszym zagorzałym krytykiem modernizmu był Robert Venturi, amerykański architekt, który wpłynął na kształtowanie się tendencji postmodernistycznych. Poddał w wątpliwość słynną dewizę Ludwiga van der Rohe, słynnego mistrza modernizmu w architekturze „Mniej znaczy więcej” oraz potępił  obojętność wobec otoczenia i historii, opowiadając się tym samym za czerpaniem inspiracji z tradycji.  Postmoderniści wracali do tradycji, ale jej nie kopiowali, a dowolnie łączyli z nowoczesnymi. Stosowali współczesne materiały i konstrukcje, łącząc je z elementami stylów historycznych i dostosowując je do współczesnych funkcji obiektu.  Nie jest to zatem wierne kopiowanie, jak w eklektycznych projektach XIX wiecznych. Często architektura przyjmie charakter ironicznego żartu, wprowadzając nienaturalność w zestawieniach elementów dawnych i współczesnych, upraszczając formy i modyfikując je w dowolny sposób. Postmoderniści uważali, że architektura powinna być środkiem przekazu konkretnych treści, związanych z przeznaczeniem i funkcją budowli i wpływają na jej formę.

Architektoniczne przykłady postmodernizmu

Postmodernizm w historycznej odmianie odnosi się do nowego klasycyzmu, różnych odmian historyzmu, a także architektury późnego modernizmu z elementami tradycyjnymi. Był więc kierunkiem eklektycznym. Pomnikiem postmodernizmu określany bywa AT&T, budynek zaprojektowany przez architekta Philipa Johnsona i Johna Burgee, a powstający  w latach 1979‑1984. Stał się natychmiast kontrowersyjny ze względu na swój ozdobny otwarty frontonFrontonfronton. Bryła budowli przypomina chicagowskie drapacze chmur, ale jego zwieńczenie posiada klasyczny charakter – przerwany tympanon nawiązuje do barokowych lub neobarokowych zabytków. Wejście zostało zaprojektowane w renesansowej formie  przypominające kaplicę Pazzich. Wewnątrz pojawiają się natomiast formy średniowieczne: romańskie kolumny, sklepienia krzyżowe.

R1HGPG0c0l8dA

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fotografię wieżowca ATT Building w Nowym Jorku, zaprojektowany przez Philipa Johnsona i Johna Burgee'a. Budynek wyróżnia się pośród innych ukazanych na zdjęciach wielkością i zwieńczeniem. Znajduje się tutaj dekoracja w postaci przerwanego tympanonu, nawiązująca do stylów historycznych. Okna w fasadzie ułożone są symetrycznie.

Formy historyczne pojawiające się w architekturze postmodernistycznej często są uproszczeniami i zawierają zmodyfikowane elementy konstrukcyjne. Public Sevices w Portland, zaprojektowany przez Michaela Gravesa zawiera spłaszczone pilastry, dekorowane motywem załamującej się wstęgi, przypominającej girlandę. Architekt wprowadził do fasady także kolorową strukturę o trójdzielnym podziale: podstawa w kolorze turkusowym, środkowa z terakoty i górna – niebieska, nadając  symbolikę uprawnej ziemi, ogrodu i nieba.

RxINRFf2Wo9uh1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fotografię Portland Building, w Portland, zaprojektowaną przez Michaela Gravesa. Obejmuje widok z góry na bryłę budowli, znajdującej się na skrzyżowaniu ulic. Lewa, biała fasada posiada dekoracyjne pilastry zakończone kostkowymi głowicami, prawa pilastry zakończone girlandą. Po lewej i prawej stronie, w tle znajdują się inne budowle. Chodnikiem przed Portland Building przechadzają się ludzie.

Wyrazem sporu pomiędzy neomodernistami i tradycjonalistami stał się konkurs na opracowanie fasady nowego skrzydła National Gallery w Londynie. Projekt fasady  Roberta Venturiego i Denise’a Scotta Browna dostarczył jedno z najbardziej wyrafinowanych rozwiązań w architekturze publicznej okresu ponowoczesnego. W swoim rozwiązaniu połączył  modernizm, współczesną konstrukcję, angielski klasycyzm, stal, kamień i szkło, zachowując symbolikę, kontekst i kreatywność przestrzenną. Odniesienia klasyczne widoczne są w zastosowaniu pilastrów, belkowania, korynckiej kolumny, które wynikają ze stylu sąsiedniego budynku. Jednak te nawiązania są łamane – pomiędzy pilastrami pojawiły się nieregularne ślepe okna, gzymsGzymsgzymspod oknem urywa się, a prostokątne wejście nie łączy się z klasycznymi elementami.

RUiygVxoNwoOb1

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fotografię Sainsbury Wing w Londynie, zaprojektowanego przez Roberta Venturiego. Większość kadru wypełnia lekko zakrzywiona fasada niewysokiego budynku. Monumentalizm elewacji podkreślają korynckie pilastry osadzone na wysokich cokołach. Pomiędzy nimi, sięgając prawie połowy wysokości budynku, znajduje się wnęka, która dodaje lekkości masywnemu obiektowi i sprawia wrażenie, że górna część elewacji została zawieszona nad ziemią. To wrażenie potęguje jeszcze silny kontrast między ciemną, nieoświetlona wnęka, a białą elewacją jaśniejącą w blasku słonecznego dnia. To nietypowe, nowoczesne rozwiązanie portyku wgłębnego. Budynek jest w zwartej zabudowie miejskiej, na pierwszym planie znajduje się fragment placu, po którym przechadzają się ludzie.

Postmodernizm, nawiązuje często do klasycznych rozwiązań, łącząc je z kiczem. Projektanci inspirowali się pop‑artem, zmierzając do konsumpcjonizmu i estetyki masowej. Charles Moore w Piazza d’Italia posłużył się fantazją i zaprojektował plac w formie wielu zapożyczeń z włoskiej architektury klasycznej. W realizacji artysty można dostrzec elementy bazyliki w Vicenzie Andrei Palladia, Fontanny di Trevi w Rzymie, elementy łuku triumfalnego. Architekt uzyskał efekt teatralnej scenografii, wprowadzając żywą, intensywną kolorystykę, neony, elementy ze stali nierdzewnej.

R1Nyf2Z3RHlKS1

Prezentacja „Historyzujące odmiany postmodernizmu w architekturze” zawiera informacje na temat projektu zaprojektowanego przez Charlesa Moore'a Piazza de 'Italia. Zawiera omówienie szczegółów, które nawiązują do stylów historycznych. W prezentacji pokazanej są zbliżone na części fragmenty zespołu architektonicznego - łuki, kolumny, fontannę. inne detale architektoniczne. Projekt uwagi zwraca uwagę na kolorystykę uwzględnioną na intensywnych, czystych barwach. W tle na zdjęciu widoczne są inne budowle. Plazza de Itali, Nowy Orlean, Charles Moore, 1076-79. Celem projektu Moore"a było zaprojektowanie miejsca, które wyraża tożsamość mieszkańców, w przeważającej części zasięgu włoskiego. kształt pałacu budzi przede wszystkim reminiscencję (wspomnienia i refleksje) geograficzne. W centralnym punkcie mamy mamy warstwowo ustopniowany zarys włoskiego buta, kompleks z Sycylią. równo rozmieszczone kulisy, obejmują przegląd kulturowych symboli włoskiej tożsamości. są to przede wszystkim kolumny, które są uporządkowane i nawet używane są systemy w historii sztuki nieznane. można tu znaleźć kolumny toskańskie, doryckie, jońskie, korynckie, mieszane. Wolfgang Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, Warszawa 1998 Znajdujący się na podłodze kontur mapy, kolumny i łuk nawiązujący do serii: element architektoniczny prezentowany przez renesansowego architekta, Sebasyiana Serlio, składający się z trzech przęseł między czterema kolumnami, z których środkowe przęsło jest wyróżnione łukowatym zwieńczeniem. Kapitele kolumn w nosy świecą neonami zmieniając to miejsce w bajkowo odrealnioną przestrzeń, ten efekt odwołujący się do charakterystycznych włoskich miast, placyków z fontannami, przy których wieczorami toczy się życie towarzyskie, został wzmocniony przez podświetlenie fontann. Eklektyzm Plazza de Italia polega raczej na przywoływaniu lokalnych tradycji niż czerpaniu ze znanych wzorców wielkiej architektury włoskiej. Multimedia: podkład muzyczny: spokojna melodia w tle.

Prezentacja „Historyzujące odmiany postmodernizmu w architekturze” zawiera informacje na temat projektu zaprojektowanego przez Charlesa Moore'a Piazza de 'Italia. Zawiera omówienie szczegółów, które nawiązują do stylów historycznych. W prezentacji pokazanej są zbliżone na części fragmenty zespołu architektonicznego - łuki, kolumny, fontannę. inne detale architektoniczne. Projekt uwagi zwraca uwagę na kolorystykę uwzględnioną na intensywnych, czystych barwach. W tle na zdjęciu widoczne są inne budowle. Plazza de Itali, Nowy Orlean, Charles Moore, 1076-79. Celem projektu Moore"a było zaprojektowanie miejsca, które wyraża tożsamość mieszkańców, w przeważającej części zasięgu włoskiego. kształt pałacu budzi przede wszystkim reminiscencję (wspomnienia i refleksje) geograficzne. W centralnym punkcie mamy mamy warstwowo ustopniowany zarys włoskiego buta, kompleks z Sycylią. równo rozmieszczone kulisy, obejmują przegląd kulturowych symboli włoskiej tożsamości. są to przede wszystkim kolumny, które są uporządkowane i nawet używane są systemy w historii sztuki nieznane. można tu znaleźć kolumny toskańskie, doryckie, jońskie, korynckie, mieszane. Wolfgang Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, Warszawa 1998 Znajdujący się na podłodze kontur mapy, kolumny i łuk nawiązujący do serii: element architektoniczny prezentowany przez renesansowego architekta, Sebasyiana Serlio, składający się z trzech przęseł między czterema kolumnami, z których środkowe przęsło jest wyróżnione łukowatym zwieńczeniem. Kapitele kolumn w nosy świecą neonami zmieniając to miejsce w bajkowo odrealnioną przestrzeń, ten efekt odwołujący się do charakterystycznych włoskich miast, placyków z fontannami, przy których wieczorami toczy się życie towarzyskie, został wzmocniony przez podświetlenie fontann. Eklektyzm Plazza de Italia polega raczej na przywoływaniu lokalnych tradycji niż czerpaniu ze znanych wzorców wielkiej architektury włoskiej. Multimedia: podkład muzyczny: spokojna melodia w tle.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DXGTUed3P

Historyzująca odmiana postmodernizmu nie zawsze korzystała z bezpośredniego nawiązania i zapożyczeń z dawnych stylów. Formę aluzji zastosował Johann Otto von Spreckelsen w łuku triumfalnym Grande Arche, budowanym w latach 1982‑1989 dla uczczenia ludzkości i idei humanitarnych, dokończonym po śmierci architekta przez Paula Andreu, a nawiązującym do Łuku Triumfalnego Jeana Françoisa‑Thérèse Chalgrina, poświęconego ofiarom wojen rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich. Postmodernistyczny projekt jest otwartym sześcianem o prawie idealnej konstrukcji.

R1Ryeev5MR1Ux

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fotografię Grande Arte, zaprojektowaną przez Johanna Ottona von Spreckelsena i Paula Andreu Budynek ma kształt sześcianu z wyciętym ramieniem. Ma ramę z betonu, pokrytą szkłem i marmurem. Wewnątrz mieści się restauracja. Po lewej stronie stoi rusztowanie. Przez przelot widoczne jest niebieskie niebo. Przed budowlą mieści się duży plac. Po obu stronach rozciąga się panorama miasta z innymi budynkami współczesnymi.

Z pojęciem postmodernizmu łączą się niekiedy inne nurty współczesnej architektury: neokonstruktywizm, dekonstruktywizm, czy high‑tech. Jednak ich nowatorskie rozwiązania nie łączą się z historyzująca odmiana ponowoczesności i są tematem odmiennych tendencji.

R1US83krtAcIt

Ćwiczenie 4

Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.

Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.

Określ, jaką formę posiada przedstawiony na ilustracji obiekt (typ obiektu). Odpowiedź zapisz pod ilustracją małymi literami.

.................

R1HTkziesXrnf

Ćwiczenie 7

Odpowiedz na pytanie. Do jakiego detalu architektonicznego nawiązuje zwieńczenie ATT.

Odpowiedz na pytanie. Do jakiego detalu architektonicznego nawiązuje zwieńczenie ATT.

Określ, do jakiego detalu architektonicznego nawiązuje zwieńczenie AT&T.

.................

Słownik pojęć

Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

RUiygVxoNwoOb1

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fotografię Sainsbury Wing w Londynie, zaprojektowanego przez Roberta Venturiego. Większość kadru wypełnia lekko zakrzywiona fasada niewysokiego budynku. Monumentalizm elewacji podkreślają korynckie pilastry osadzone na wysokich cokołach. Pomiędzy nimi, sięgając prawie połowy wysokości budynku, znajduje się wnęka, która dodaje lekkości masywnemu obiektowi i sprawia wrażenie, że górna część elewacji została zawieszona nad ziemią. To wrażenie potęguje jeszcze silny kontrast między ciemną, nieoświetlona wnęka, a białą elewacją jaśniejącą w blasku słonecznego dnia. To nietypowe, nowoczesne rozwiązanie portyku wgłębnego. Budynek jest w zwartej zabudowie miejskiej, na pierwszym planie znajduje się fragment placu, po którym przechadzają się ludzie.

RxINRFf2Wo9uh1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fotografię Portland Building, w Portland, zaprojektowaną przez Michaela Gravesa. Obejmuje widok z góry na bryłę budowli, znajdującej się na skrzyżowaniu ulic. Lewa, biała fasada posiada dekoracyjne pilastry zakończone kostkowymi głowicami, prawa pilastry zakończone girlandą. Po lewej i prawej stronie, w tle znajdują się inne budowle. Chodnikiem przed Portland Building przechadzają się ludzie.

R1HGPG0c0l8dA1

Ilustracja o kształcie pionowego prostokąta przedstawia fotografię wieżowca ATT Building w Nowym Jorku, zaprojektowany przez Philipa Johnsona i Johna Burgee'a. Budynek wyróżnia się pośród innych ukazanych na zdjęciach wielkością i zwieńczeniem. Znajduje się tutaj dekoracja w postaci przerwanego tympanonu, nawiązująca do stylów historycznych. Okna w fasadzie ułożone są symetrycznie.

R1Ryeev5MR1Ux1

Ilustracja o kształcie poziomego prostokąta przedstawia fotografię Grande Arte, zaprojektowaną przez Johanna Ottona von Spreckelsena i Paula Andreu Budynek ma kształt sześcianu z wyciętym ramieniem. Ma ramę z betonu, pokrytą szkłem i marmurem. Wewnątrz mieści się restauracja. Po lewej stronie stoi rusztowanie. Przez przelot widoczne jest niebieskie niebo. Przed budowlą mieści się duży plac. Po obu stronach rozciąga się panorama miasta z innymi budynkami współczesnymi.

Bibliografia

Koch W., Style w architekturze, W. Baraniewski (tłum.), Warszawa: „Świat Książki”, 1996

Piotrowski P., W kręgu dyskusji postmodernistycznych,  repozytorium.amu.edu.pl (dostęp z dnia 31.03.2018)

Słownik sztuki XX wieku, Gérard Durozoi (red.), Warszawa 1998