Witold Gombrowicz Piątek

Piszę ten dziennik z niechęcią. Jego nieszczera szczerość męczy mnie. Dla kogo piszę? Jeśli dla siebie, dlaczego to idzie do druku? A jeśli dla czytelnika, dlaczego udaję, że rozmawiam ze sobą? Mówisz do siebie tak, żeby cię inni słyszeli?

(…)

Trudność na tym polega, że piszę o sobie, ale nie w nocy, nie w samotności, tylko właśnie w gazecie i wśród ludzi. Nie mogę w tych warunkach potraktować siebie z należytą powagą, muszę być „skromny” – i znów mnie męczy to samo, co przez całe życie mnie męczyło, co tak zaważyło na moim sposobie bycia z ludźmi, ta konieczność lekceważenia siebie, aby się dostroić do tych, którzy mnie lekceważą, lub którzy w ogóle nie mają o mnie zielonego pojęcia. A tej „skromności” ja za nic nie chcę się poddać i odczuwam ją jako mego śmiertelnego wroga. (…) Trzeba grać w otwarte karty. Pisanie nie jest niczym innym, tylko walką, jaką toczy artysta z ludźmi o własną wybitność. (…) Powinienem potraktować ten dziennik jako narzędzie mego stawania się wobec was – dążyć do tego abyście w pewien sposób mnie ujęli – w sposób, który by umożliwił mi (niech się pojawi słowo niebezpieczne) talent. Ten dziennik niech będzie bardziej nowoczesny i bardziej świadomy i niechaj będzie przepojony ideą, że talent mój może powstać tylko w związku z wami, to jest iż wy jedynie możecie podniecić mnie do talentu – więcej – stworzyć go we mnie.

(…)

Wydobyć się na koniec z tego przedmieścia, przedpokoju, kredensu, stać się nie autorkiem – polskim, czyli podrzędnym, nieprawdaż? – ale zjawiskiem mającym własny sens i rację! Przebić się przez morderczą drugorzędność mego środowiska i wreszcie zaistnieć! Sytuacja moja jest dramatyczna i, rzekłbym, rozpaczliwa – ja już od dłuższego czasu sugeruję delikatnie tym umysłom, umeblowanym „rozgłośnymi nazwiskami” że jednak i bez światowej sławy można coś znaczyć, jeśli się jest naprawdę i bezwzględnie sobą; ale oni chcą abym ja naprzód stał się rozgłośny; dopiero wówczas wciągną mnie do swego inwentarza i będą się nade mną głowić. (...)

(…)

Inny zarzut w tej polemice zwrócił moją uwagę, ten mianowicie którym Łobodowski godzi w moją „geniuszowską minoderię”, co znaczy, że kokietuję „genialnością” i zdradzam skłonności do megalomanii. Przypuszczam, że jeszcze nieraz zostanę obstrzelany inwektywami z tej beczki – ja, i zapewne mój dziennik.

Zgadzam się… może być rażąca dla konwencjonalnego widzenia, przyzwyczajonego do taktownej skromności, ta nieprzyzwoitość z jaką obnażam moje apetyty gdy idzie o chwałę, odkrywczość, genialność nawet. Ale, skromnisie, nie macie powodu do obaw; i ja umiem stroić skromną minkę, nie gorzej od was; tyle tylko, że ona już nie może mi być przydatna w moim stosunku do czytelnika – który ja chcę mieć bardziej rzeczywistym, osadzonym na istotnej grze sił w literaturze.

I w mojej „minoderii”, obnażającej ambicje, więcej może skromności niż w waszym taktownym chowaniu ich pod sukno… I w ogóle, mając do czynienia z człowiekiem świadomym, który wie co robi i wie dlaczego to robi, nie używajcie chwytów płytkich jak uszczypnięcie.

witold Source: Witold Gombrowicz, Piątek, [w:] tegoż, Dziennik 1953-1956, Kraków 1997, s. 56–198.