Fotografia przedstawia tańczącą parę na konkursie tańca. Sylwetki pary, uchwycone od kolan do szyi, ukazane są na tle zaciemnionych rzędów widowni. Kobieta ma na sobie chabrową suknię z odbijającymi światło elementami przypominającymi duże cekiny. Suknia ma dekolt w kształcie litery „v”, element odsłaniający talię z lewej strony oraz głębokie rozcięcie rozpoczynające się na prawym biodrze. Tancerka ma rozłożone ręce, prawą wyciąga przed siebie, lewą trzyma przez mężczyzną. Mężczyzna ubrany jest w czarną koszulę z jasnymi mankietami rękawów wpuszczoną w czarne spodnie. Prawą ręką trzyma talię kobiety, a lewą – jej lewy nadgarstek. W tle widoczne jest jury.
Fotografia przedstawia tańczącą parę na konkursie tańca. Sylwetki pary, uchwycone od kolan do szyi, ukazane są na tle zaciemnionych rzędów widowni. Kobieta ma na sobie chabrową suknię z odbijającymi światło elementami przypominającymi duże cekiny. Suknia ma dekolt w kształcie litery „v”, element odsłaniający talię z lewej strony oraz głębokie rozcięcie rozpoczynające się na prawym biodrze. Tancerka ma rozłożone ręce, prawą wyciąga przed siebie, lewą trzyma przez mężczyzną. Mężczyzna ubrany jest w czarną koszulę z jasnymi mankietami rękawów wpuszczoną w czarne spodnie. Prawą ręką trzyma talię kobiety, a lewą – jej lewy nadgarstek. W tle widoczne jest jury.
I Ty możesz tańczyć
Para tańcząca na konkursie tańca, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Para tańcząca na konkursie tańca, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Paulo Coelho
Paulo CoelhoCzarownica z Portobello
W tańcu możesz sobie pozwolić na luksus bycia sobą.
cyt_Cohelo Źródło: Paulo Coelho, Czarownica z Portobello, tłum. Michał Lipszyc, Warszawa 2007.
Siedzenie i samo słuchanie muzyki może być niewystarczające. TaniecTaniecTaniec obok śpiewu jest jednym z najlepszych sposobów na przeżywanie i utrwalanie muzyki. Nie wszyscy są dobrymi tancerzami, ale korzyści jakie płyną z obcowania z tą dziedziną sztuki są niepodważalne. Kiedy zaczynasz się ruszać w rytm muzyki pooprawiasz swoją koordynację, wytwarza się w Tobie i wokół Ciebie dobra energia, ulega polepszeniu nasz stan fizyczny oraz pojawia się uśmiech.
Nauczysz się
Nazywać podstawowe kroki wybranych tańców.
Definiować pojęcia związane z tańcem.
Dostrzegać różnice między poszczególnymi tańcami.
Taniec ludowy Chapelloise (z francuskiego) [czytaj: Szapelłas], czyli „Belgijka”
Historia tańca „Belgijka”
Chyba najbardziej znana nazwa tego tańca pochodzi z samej Belgii, gdzie taniec ten figuruje również pod nazwą gigue (z francuskiego) [czytaj: żik]. Nazwę tę łatwo muzykowi skojarzyć z barokową suitą - czyli cyklem tańców z wielu regionów - każdy z nich ma inny charakter i w inne tempo. Innym skojarzeniem może być również taniec ludowy wykonywany w Szkocji lub Irlandii, głównie ze względu na charakterystyczną muzykę. Sceneria zamków średniowiecznych i barkowych komnat nie jest tutaj zupełnym przypadkiem. Tam właśnie w dawnych czasach prezentowana była „BelgijkaBelgijkaBelgijka”. „Belgijka”, o której tu mowa, ma zapisane swoje korzenie również we Francji, gdzie aktualną nazwę zawdzięcza miejscu prowadzenia warsztatów tanecznych, miasteczku Chapelle‑des‑Bois (z francuskiego) [czytaj: Szapel de Bła] w regionie Franche - Comté (z francuskiego) [czytaj: Fronsz Komte]
Taniec ten aktualnie przeżywa swój prawdziwy renesans i staje się ulubionym zwieńczeniem wielu imprez tanecznych, studniówek, balów. Również ze względu na swoje ludowe pochodzenie wykonywany jest podczas zabaw plenerowych, na polanach czy nawet w parkach.
Polecenie 1
Zapoznaj się z materiałem instruktażowym z filmu poniżej, dotyczącym „Belgijki”. Spróbuj zatańczyć krok podstawowy.
R18QAsSLZjXRF
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany Prezentacja tańca ludowego „Belgijka” na podstawie utworu „'tSmidje” autorstwa zespołu Lais wykonywanego przez studio tańca „Pasja” z Łodzi.
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany Prezentacja tańca ludowego „Belgijka” na podstawie utworu „'tSmidje” autorstwa zespołu Lais wykonywanego przez studio tańca „Pasja” z Łodzi.
Prezentacja tańca ludowego „Belgijka” na podstawie utworu „'tSmidje” autorstwa zespołu Lais wykonywanego przez studio tańca „Pasja” z Łodzi, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Studio tańca Pasja, online-skills, Prezentacja tańca ludowego „Belgijka” na podstawie utworu „'tSmidje” autorstwa zespołu Lais, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
Na podstawie wiedzy zdobytej z filmu, odpowiedz ile razy wykonuje się figurę „cztery kroki do przodu” i „cztery kroki do tyłu”.
R30fzmufIS6TS
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
Wysłuchaj „Belgijkę”. Z jakim innym znanym tańcem możesz go porównać? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
RsSD7bdHqCnO9
Utwór „'t Smidje” z albumu „Documenta” zespołu Lais do tańca „Belgijki”. Utwór trwa 4 minuty i 24 sekundy, wykonany jest w języku niderlandzkim. Charakteryzuje się żwawą muzyką oraz mocnym, rytmicznym głosem kobiecym. Na początku utworu słychać jedynie nieregularne brzmienie instrumentów, a następnie dwa kobiece głosy – jeden niższy, drugi wyższy.
Utwór „'t Smidje” z albumu „Documenta” zespołu Lais do tańca „Belgijki”. Utwór trwa 4 minuty i 24 sekundy, wykonany jest w języku niderlandzkim. Charakteryzuje się żwawą muzyką oraz mocnym, rytmicznym głosem kobiecym. Na początku utworu słychać jedynie nieregularne brzmienie instrumentów, a następnie dwa kobiece głosy – jeden niższy, drugi wyższy.
Muzyka do tańca „Belgijki” w wykonaniu zespołu Lais, „'tSmidje” (fragment) z albumu „Documenta”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Lais, online-skills, 't Smidje, licencja: CC BY 3.0.
Muzyka do tańca „Belgijki” w wykonaniu zespołu Lais, „'tSmidje” (fragment) z albumu „Documenta”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Lais, online-skills, 't Smidje, licencja: CC BY 3.0.
Utwór „'t Smidje” z albumu „Documenta” zespołu Lais do tańca „Belgijki”. Utwór trwa 4 minuty i 24 sekundy, wykonany jest w języku niderlandzkim. Charakteryzuje się żwawą muzyką oraz mocnym, rytmicznym głosem kobiecym. Na początku utworu słychać jedynie nieregularne brzmienie instrumentów, a następnie dwa kobiece głosy – jeden niższy, drugi wyższy.
RD8IZcdVi4ym4
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
Na podstawie informacji zdobytych z materiału filmowego wyjaśnij na czym polega integracyjność „Belgijki”? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
RFoS1tim9TViT
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
„Belgijkę” zalicza się do tzw. mikserów, czyli tańców wykonywanych w parach ustawionych w kole, z wymianą partnerów. Żywy, wesoły, skoczny i dość szybki charakter tańca, wskazuje również na pochodzenie skandynawskie, w szczególności na Szwecję, gdzie mógł być znany pod nazwą Aleman's marsj (z francuskiego) [czytaj: Alemens Massz], albo amerykańskie czy brytyjskie, ponieważ w kolekcjach tańców skandynawskich występuje pod nazwą All American Promenade (z angielskiego) [czytaj: Ol Amerikan Promenejd].
Podstawy tańca
W tym układzie chorograficznym trzeba się trzymać zasady „im więcej, tym lepiej”. Według niej można zorganizować wspaniałą zabawę dla większej grupy tancerzy. Wymagane jest jednak duża ilość wolnego miejsca i dobre chęci.
Kroki – choreografia
Osoby dobierają się w pary damsko‑męskie. Następnie tworzone są dwa koła: mniejsze mężczyzn w środku, większe kobiet na zewnątrz. Najważniejsze reguły tańca są następujące:
Pary wykonują 4 kroki w przód, obrót i 4 kroki w tył.
4 kroki w przód, obrót, 4 kroki w tył.
Doskok do siebie, odskok, zmiana miejsc.
Doskok do siebie, odskok, zmiana miejsc (partner wraca do wewnętrznego koła na swoje pierwotne miejsce, a partnerka wraca do zewnętrznego koła, ale do następnego partnera do tyłu [w polskiej wersji do przodu]).
RsSD7bdHqCnO9
Utwór „'t Smidje” z albumu „Documenta” zespołu Lais do tańca „Belgijki”. Utwór trwa 4 minuty i 24 sekundy, wykonany jest w języku niderlandzkim. Charakteryzuje się żwawą muzyką oraz mocnym, rytmicznym głosem kobiecym. Na początku utworu słychać jedynie nieregularne brzmienie instrumentów, a następnie dwa kobiece głosy – jeden niższy, drugi wyższy.
Utwór „'t Smidje” z albumu „Documenta” zespołu Lais do tańca „Belgijki”. Utwór trwa 4 minuty i 24 sekundy, wykonany jest w języku niderlandzkim. Charakteryzuje się żwawą muzyką oraz mocnym, rytmicznym głosem kobiecym. Na początku utworu słychać jedynie nieregularne brzmienie instrumentów, a następnie dwa kobiece głosy – jeden niższy, drugi wyższy.
Muzyka do tańca „Belgijki” w wykonaniu zespołu Lais, „'tSmidje” (fragment) z albumu „Documenta”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Lais, online-skills, 't Smidje, licencja: CC BY 3.0.
Muzyka do tańca „Belgijki” w wykonaniu zespołu Lais, „'tSmidje” (fragment) z albumu „Documenta”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Lais, online-skills, 't Smidje, licencja: CC BY 3.0.
Utwór „'t Smidje” z albumu „Documenta” zespołu Lais do tańca „Belgijki”. Utwór trwa 4 minuty i 24 sekundy, wykonany jest w języku niderlandzkim. Charakteryzuje się żwawą muzyką oraz mocnym, rytmicznym głosem kobiecym. Na początku utworu słychać jedynie nieregularne brzmienie instrumentów, a następnie dwa kobiece głosy – jeden niższy, drugi wyższy.
Wersja polska „Belgijki” różni się nieco od oryginalnego Chapelloise (z francuskiego) [czytaj: Szapelłas] pod względem przebiegu tańca. Różnica polega na zmianie kierunku przejścia partnerki do kolejnego partnera (w „Belgijce” do przodu, w Chapelloise (z francuskiego) [czytaj: Szapelłas] do tyłu). Chapelloise (z francuskiego) [czytaj: Szapelłas] tańczony jest też do różnych melodii, natomiast „Belgijka” w zasadzie tylko do dwóch utworów: najczęściej do „'t Smidje” w wykonaniu zespołu Laïs oraz do polskiego utworu Takie ładne oczy zespołu Czerwone Gitary.
R1dTBjx6CFWl0
Utwór „Takie ładne oczy” z albumu „Największe przeboje vol. 1” zespołu Czerwone Gitary do tańca „Belgijki”. Fragment trwa 37 sekund, wykonany jest w języku polskim. Charakteryzuje się melodyjnym, rytmicznym brzmieniem gitary oraz zgrywającym się z nim męskim głosem.
Utwór „Takie ładne oczy” z albumu „Największe przeboje vol. 1” zespołu Czerwone Gitary do tańca „Belgijki”. Fragment trwa 37 sekund, wykonany jest w języku polskim. Charakteryzuje się melodyjnym, rytmicznym brzmieniem gitary oraz zgrywającym się z nim męskim głosem.
Muzyka do tańca „Belgijki” w wykonaniu zespołu Czerwone Gitary, „Takie ładne oczy” z albumu „Największe przeboje vol. 1”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Czerwone Gitary, online-skills, Seweryn Krajewski, Takie ładne oczy, licencja: CC BY 3.0.
Muzyka do tańca „Belgijki” w wykonaniu zespołu Czerwone Gitary, „Takie ładne oczy” z albumu „Największe przeboje vol. 1”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Czerwone Gitary, online-skills, Seweryn Krajewski, Takie ładne oczy, licencja: CC BY 3.0.
Utwór „Takie ładne oczy” z albumu „Największe przeboje vol. 1” zespołu Czerwone Gitary do tańca „Belgijki”. Fragment trwa 37 sekund, wykonany jest w języku polskim. Charakteryzuje się melodyjnym, rytmicznym brzmieniem gitary oraz zgrywającym się z nim męskim głosem.
Popularność
„Belgijka” jako taniec zarówno dla młodszych jak i starszych stał się nie tylko dobrą zabawą, ale również chęcią wręcz sportowej rywalizacji i sprawdzianu swoich sił. Próba pobicia rekordu największej liczby osób tańczących „Belgijkę” odbyła się podczas Dni Obornik Wielkopolskich, które miały miejsce 17 czerwca 2016 i była ich inauguracją. Zgromadziła na terenach zielonych Zespołu Szkół – Gimnazjum nr 1 im. UNICEF w Obornikach łącznie 1428 osób między innymi ze szkół, gminnych przedszkoli oraz studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Rekord ten został pobity 1 czerwca 2017 na Rynku Wielkim w Zamościu z okazji obchodów Dnia Dziecka. Próba pobicia rekordu zorganizowana przez Młodzieżową Radę Miasta Zamość okazała się być udana - wzięło w niej udział 2798 osób.
RjYGvdkGbQp2i
Fotografia prezentuje grupę ludzi tańczących „Belgijkę” w czasie balu, który odbywa się na hali. Pomieszczenie jest obszerne, z belkami przytrzymującymi konstrukcję ściany uchwyconej na wprost. Podłoże jest zielone z obecnymi gdzieniegdzie pomarańczowymi liniami. Obecni w pomieszczeniu ludzie dobrani są w pary, trzymając się za ręce. Obecne są pary męsko‑damskie oraz jednopłciowe. Są to ludzie w różnym wieku. Z tyłu uchwycono scenę oraz ludzi grających na instrumentach. Na scenie przymocowano plakat – czerwony prostokąt ze złotym kształtem przypominającym krzyż.
Unuaiga (fotograf), Grupa ludzi tańcząca „Belgijkę” w czasie balu Nuit du Trad, 2018, Saint‑Girons, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Unuaiga (fotograf), Grupa ludzi tańcząca „Belgijkę” w czasie balu Nuit du Trad, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sur_les_chemins_-_Nuit_du_trad_de_Sent_Guirons_(01).jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY-SA 4.0.
RnPK0Bp0l9b7N
Fotografia prezentuje bicie rekordu w liczbie uczestników biorących udział w tańcu zwanym „Belgijką” na Rynku Wielkim w Zamościu. Fotografia została wykonana z lotu ptaka. Na rynku widoczna jest bardzo duża grupa osób, które stoją parami, tworząc kształty przypominające spłaszczone elipsy. Jest ich pięć – w środku najmniejsza oraz kolejne cztery, coraz większe. Na zewnątrz obecni się obserwujący. W tle fotografii uchwycono miejskie budynki oraz ustawione przed nimi chroniące przed słońcem parasole.
Paweł Nowak (fotograf), Taniec „Belgijka” na Rynku Wielkim w Zamościu, 2017, ezamosc.pl, CC BY 3.0
Źródło: Paweł Nowak, Taniec „Belgijka” na Rynku Wielkim w Zamościu, fotografia, dostępny w internecie: http://www.ezamosc.pl/wiadomosci/item/464-w-zamosciu-ma-rekord-w-belgijce-tanczylo-ok3-tysiace-osob-zdjecia [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
Taniec towarzyski Cha‑cha
Historia tańca Cha‑cha
Jednym z wpadających w ucho i bardzo rytmicznych tańców, pochodzących z Ameryki Południowej, jest taniec towarzyski o nazwie Cha‑chaCha‑chaCha‑cha (czytaj: cza‑cza). Podobnie jak większość tańców, które reprezentują ten kontynent, Cha‑cha [czytaj: cza‑cza] jest pełna wigoru, ekspresji i pięknego stylu. Nie ma turnieju tańca towarzyskiego, w którym nie byłoby pokazu Cha‑chy [czytaj: cza‑czy], mimo stosunkowo młodej historii powstania tego tańca.
R7mT620O1uA0C
Fotografia przedstawia parę tańczącą Cha‑chę – latynoamerykański taniec, na konkursie tańca. Na pierwszym planie widoczne są dwie osoby – mężczyzna i kobieta. Mężczyzna ubrany jest w ciemną bluzkę z długim rękawem oraz golfem, a także czarne spodnie. Ma krótkie, zaczesane do tyłu włosy. Jedną rękę skierował do tyłu na wysokość barków, drugą trzyma prawą dłoń stojącej na przeciwko niego kobiety, której długie, ciemne włosy spięte są w niski kucyk. Jej lewa ręka spoczywa na jej odsłoniętej talii. Nogi tancerki są ustawione w rozkroku. Lewa noga jest zgięta w kolanie, a prawa jest wyprostowana. Kobieta ma na sobie żółty komplet – top oraz spódnicę, ze srebrnymi pasami, które utrzymują strój na ciele kobiety. W tle widoczne są trybuny oraz lampy rozświetlające drewniany parkiet.
Para tańcząca Cha‑chę na turnieju tańca, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Para tańcząca Cha-chę na turnieju tańca, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Geneza
Wyczuwalne wpływy swingu [czytaj: słingu] i jazzu [czytaj: dżezu], z połączeniem tradycyjnej muzyki kubańskiej, wpłynęły wyraźnie na powstanie cha‑chy [czytaj: cza‑czy], które datuje się na lata 60 XX wieku. Początków cha‑chy [czytaj: cza‑czy] należy szukać w dwóch pokrewnych tańcach, mianowicie w rumbieRumbarumbie i mamboMambomambo. Ze względu na jej wesoły i beztroski charakter jest w grupie tańców towarzyskich zaliczana do najłatwiejszych w nauce.
R15WChQclnqpi
Ilustracja przedstawia białą, prostokątną mapę świata, na której lądy zostały zaznaczone kolorem beżowym. Wody nie zostały oznaczone. Na dole, z lewej strony od środka mapy, czerwoną, kwadratową ramką zaznaczono Amerykę środkową i południową.
Obszar, z którego wywodzi się Cha‑cha oraz pozostałe tańce latynoskie, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Obszar, z którego wywodzi się Cha-cha oraz pozostałe tańce latynoskie, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Podstawy tańca
Kroki cha‑chy [czytaj: cza‑czy] łatwo zapamiętać, wobec tego jest jednym z najbardziej lubianych tańców obok wszelakich układów choreograficznychChoreografiachoreograficznych w stylu disco [czytaj: disko], które spotkać możemy na różnych zabawach tanecznych.
R5BEPMdk1Rgb0
Fotografia przedstawia parę tańczącą Cha‑chę – latynoamerykański taniec, na konkursie tańca. Na pierwszym planie widoczne są dwie osoby – mężczyzna i kobieta. Mężczyzna ubrany jest w ciemną bluzkę z długim rękawem oraz golfem, a także czarne spodnie. Ma krótkie, zaczesane do tyłu włosy oraz krótką brodę. Ręce ma rozłożone na boki na wysokości ramion. Patrzy w stronę twarzy stojącej naprzeciwko niego kobiety, której długie, ciemne włosy spięte są w niski kucyk. Jej lewa ręka spoczywa na ręce mężczyzny, a prawa dotyka jego torsu. Tancerka stoi w rozkroku. Jej lewa noga jest cofnięta, opiera się na palcach, prawa jest zgięta w kolanie. Kobieta ma na sobie srebrną suknię odsłaniającą plecy oraz pomarańczowe buty na obcasie o średniej grubości. W tle widoczne są trybuny oraz lampy rozświetlające drewniany parkiet.
Para tańcząca Cha‑chę na konkursie tańca, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Para tańcząca Cha-chę na konkursie tańca, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Kroki
Podstawowe kroki cha‑chy [czytaj: cza‑czy] oparte są na tak zwanym kroku chasséChasséchassé, (z francuskiego) [czytaj: szase], czyli odstaw‑dostaw‑odstaw, w miarę umiarkowanym tempie w takcie 4/4, gdzie na minutę wypadają 32–33 takty. Na trzecią i czwartą miarę w takcie z podpowiedzią cha‑cha‑cha [czytaj: cza‑cza‑cza] odpowiadają kroki szybsze. Schemat rytmiczny jest następujący:
R11m76SFQfwei
Ilustracja przedstawia białą planszę, na której znajduje się takt oraz nuty. Z lewej strony jest metrum 4/4, następnie dwie ósemki, kreska taktowa, w nowym takcie – trzy ćwierćnuty oraz dwie ósemki, kreska taktowa, ćwierć nuta.
Plansza z zapisem rytmicznym: w metrum cztery czwarte - przedtakt: dwie ósemki; kreska taktowa; w nowym takcie trzy ćwierćnuty dwie ósemki; kreska taktowa; ćwierćnuta , online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Plansza z zapisem rytmicznym: w takcie na cztery czwarte – ćwierćnuta, ćwierćnuta, ćwierćnuta, dwie ósemki, kreska taktowa, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Akcenty przypadają na pierwszą i trzecią miarę taktową. Charakter tańca wymaga dużej sprawności i doskonałej techniki u tancerzy. W cha‑chy [czytaj: cza‑czy] trzeba wykazać się mocnymi i przeprostowanymi wręcz nogami, co nadaje niebywałego efektu. W zaawansowanych figurach (ronda, timestepyTimesteptimestepy (z angielskiego) [czytaj: tajm step]) przypadają kroki wolne i posuwiste, zaś na ósemkach kroki szybsze, ale bez zbędnych podskoków. Owe przeprosty kolan „na raz” są elementem wyróżniającym ten taniec od innych. Drugą taką figurą jest lockstep (z angielskiego) [czytaj: lok step]. Kilka pozostałych figur zaczerpniętych jest z rumby, ale nie wyglądają już tak kusząco, bowiem w cha‑chy [czytaj: cza‑czy], ze względu na jej szybsze tempoTempotempo, zwyczajnie nie ma na to czasu!
Zapoznaj się z fragmentem utworu w rytmie cha‑chyLet's Get Loud [czytaj: lets get lałd].
RZ5jqeFDVZrzp
Utwór „Let’s Get Loud” z albumu o tej samej nazwie w wykonaniu Jennifer Lopez. Fragment trwa 37 sekund, wykonany jest w języku angielskim. Charakteryzuje się powtarzalną melodią oraz mocnym, zmieniającym ton głosem kobiecym. Niektóre wersy, dla podkreślenia, śpiewane są przez więcej kobiet, lecz brzmią ciszej niż główny wokal.
Utwór „Let’s Get Loud” z albumu o tej samej nazwie w wykonaniu Jennifer Lopez. Fragment trwa 37 sekund, wykonany jest w języku angielskim. Charakteryzuje się powtarzalną melodią oraz mocnym, zmieniającym ton głosem kobiecym. Niektóre wersy, dla podkreślenia, śpiewane są przez więcej kobiet, lecz brzmią ciszej niż główny wokal.
Jennifer Lopez, „Let's Get Loud” (fragment), pochodzi z albumu o tej samej nazwie, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Jennifer Lopez, Gloria Estefan, Kike Santander, Let's Get Loud, licencja: CC BY 3.0.
Jennifer Lopez, „Let's Get Loud” (fragment), pochodzi z albumu o tej samej nazwie, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Jennifer Lopez, Gloria Estefan, Kike Santander, Let's Get Loud, licencja: CC BY 3.0.
Utwór „Let’s Get Loud” z albumu o tej samej nazwie w wykonaniu Jennifer Lopez. Fragment trwa 37 sekund, wykonany jest w języku angielskim. Charakteryzuje się powtarzalną melodią oraz mocnym, zmieniającym ton głosem kobiecym. Niektóre wersy, dla podkreślenia, śpiewane są przez więcej kobiet, lecz brzmią ciszej niż główny wokal.
Polecenie 4
Zapoznaj się z materiałem instruktażowym z filmu poniżej, dotyczącym cha‑chy (czytaj: cza‑czy). Spróbuj zatańczyć krok podstawowy.
R1NgpG3QJpSXB
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany Prezentacja tańca towarzyskiego „Cha‑cha”.
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany Prezentacja tańca towarzyskiego „Cha‑cha”.
Prezentacja tańca towarzyskiego „Cha‑cha”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Prezentacja tańca towarzyskiego „Cha-cha”, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
Na podstawie wiedzy zdobytej z filmu, określ ile istnieje postaw tańca cha‑cha. Wymień nazwy tych postaw. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
RJnbNIEJz29l3
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6
Podczas oglądania filmu zapamiętaj i zapisz poniżej nazwy podstawowych kroków oraz wymienionych układów choreograficznych.
R9AaeJ63xppqS
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rumba podobnie jak inne tańce latynoamerykańskie, powstała pod wpływem rytmów, pieśni i tańców pierwszych niewolników afrykańskich. Zostali oni przywiezieni na Wyspy Karaibskie, a głownie na Kubę około 400 lat temu. Samo słowo „rumba” odnosi się na Kubie do tańca ludowego i jest pochodzenia hiszpańskiego. Cechami wyróżniającymi ten taniec są: naturalny, kołyszący ruch bioder, ruchy praktycznie całego ciała z wyjątkiem barków i głowy, które pozostają prawie bez ruchu. W przeciwieństwie do tańców stylu standardowego rumba nie ma ściśle określonego kierunku tańca, jest tańcem statycznym dlatego wygląda tak, jakby tańczono ja prawie w miejscu.
Taniec nowoczesny Hip‑hop
Szymon Kobylarz
Szymon KobylarzBootleg. Śląski hip‑hop 1993–2003
W świecie hip hopu jest to tym bardziej uzasadnione, że kultura bazująca na remake’u, samplach i zapożyczeniach wytworzyła unikalną strefę świata wizualnego. Niezależną kulturę materialną będącą wypadkową indywidualnych umiejętności i talentu z jednej strony. Z drugiej zaś ograniczoną ewoluującymi możliwościami technicznymi, przekładającymi się na postępującą profesjonalizację zjawiska.
Nie jest przypadkiem, że hip‑hop zdominował kulturę współczesną stając się najistotniejszym kulturotwórczym fenomen ostatnich 25 lat. Dominacja ta nie ogranicza się wyłącznie do pola muzyki, oddziałuje bowiem wyraźnie także na modę, film, a nawet politykę. To wzajemne przenikanie się wytworzyło fenomen, który aż się prosi o eksperyment.
cyt_Kobylarz Źródło: Muzeum Śląskie, Szymon Kobylarz, Bootleg. Śląski hip‑hop 1993–2003, dostępny w internecie: https://muzeumslaskie.pl/pl/wystawy/bootleg-slaski-hip-hop-1993-2003/ [dostęp 15.03.2021].
Historia tańca Hip‑hop
Taniec w stylu Hip‑hop to jeden z najbardziej popularnych stylów tanecznych, który narodził się pod koniec lat 70. XX wieku w środowiskach ubogich Afroamerykanów i Latynosów. Dla większości z nich stanowił często jedyną dostępną formę publicznej wypowiedzi. Dla ludzi żyjących w ubogich dzielnicach amerykańskich metropolii, stał się szansą na ich opuszczenie. Wywodzący się z Nowego Jorku tzw. taniec uliczny zaliczany jest do tak zwanego street danceStreet dancestreet dance (z angielskiego) [czytaj: strit dens]. Osoby, które decydują się na ten taniec muszą postrzegać go jako tylko jeden z elementów całej kultury Hip‑hopu, na którą składają się następujące elementy:
Bboying (z angielskiego) [czytaj: biboing], – element taneczny.
MCing/Rapping (z angielskiego) [czytaj: emsing, raping] – element rytmicznego mówienia.
GraffitiGrafittiGraffiti (z angielskiego) [czytaj: grafiti] – element plastyczny.
DJing (z angielskiego) [czytaj: didżejing] – element muzyczny.
Knowledge (z angielskiego) [czytaj: nołlydż] – element wiedzy o kulturze.
Głównym założeniem kultury Hip‑hop jest hasło PEACE, LOVE, UNITY AND HAVING FUN (z angielskiego) [czytaj: pis, laf, juniti end hewing fan], , czyli pokój, miłość, jedność i dobra zabawa. Hasło to powstało w opozycji do przemocy, broni, stylu gangsta czy bling (epatowanie przemocą i/lub bogactwem).
Polska adaptacja stylu Hip‑hop
Hip‑hop, przeszczepiony na polski grunt w latach 90., został pozbawiony politycznego wymiaru walki z rasizmem i wykluczeniem. Nie stał się jednak pustą formą i sztuczną kopią swojego amerykańskiego pierwowzoru. Polski Hip‑hop był medium, przez które przemówili młodzi ludzie, bardzo często torując sobie tym samym drogę do lepszej pozycji społecznej. Szymon Kobylarz, autor książki pod tytułem: Zajawka. Śląski Hip‑hop 1993‑2003 poświęconej Hip‑hopowi na gruncie polskim, opowiada o początkach fascynacji nim, pokazuje pierwszą dekadę jego rozwoju, pierwsze próby tworzenia i zmagania się z problemami typowymi dla pionierów każdej nowej dziedziny. Początkowe efekty nierzadko przybierały karykaturalną formę, jednak dla wielu ówczesnych nastolatków były doświadczeniem kształtującym ich późniejsze wybory, gust i światopogląd.
Rl9OeYe3Pp3sv
Fotografia przedstawia młodą kobietę o długich, ciemnych włosach z krótszym przodem. Kobieta jest młoda, uchwycona z profilu. Jej brwi są cienkie, a oczy podkreślone czarnym eyelinerem. Ubrana jest w krótki, zielony top bez rękawów oraz długie jeansowe spodnie. Na głowie ma szaro‑żółtą czapkę, tzw. Bejsbolówkę, z daszkiem skierowanym do tyłu. Prawą stopę podpiera o lewe kolano. Na nogach ma rolki. Siedzi na ławce, trzymając w dłoniach książkę, której okładka przedstawia kolorowy miejski krajobraz. Tło stanowi jasny budynek oraz drzewa.
Młoda kobieta czytająca książkę Szymona Kobylarza pod tytułem: „Zajawka. Śląski Hip‑hop, 1993–2003”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Młoda kobieta czytająca książkę Szymona Kobylarza pod tytułem: „Zajawka. Śląski Hip-hop, 1993–2003”, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Odmiany i rodzaje tańca
Wyróżniamy wiele odmian Hip‑hopu, między innymi oldschool (z angielskiego) [czytaj: oldskul], new age (z angielskiego) [czytaj: nju ejcz], new style (z angielskiego) [czytaj: nju stajl] freestyleFreestylefreestyle (z angielskiego) [czytaj: fri stajl]. To wszystko sprawia, że Hip‑hop jest bardzo różnorodnym stylem tanecznym, dostosowanym do każdego wieku, gdyż każdy uczestnik odnajduje w nim coś dla siebie. Taniec Hip‑hop stwarza okazję tańczącym do niebywałej ekspresji, a także własnej inwencji i pomysłowości. Jest wykonywany najczęściej przy dźwiękach muzyki Hip‑hopowej oraz wielu odmian rapu.
Układy choreograficzne, kroki Hip‑hopu
Charakterystyczne ruchy z typowych imprez zyskiwały swoje nazwy, zwiększała się też ich liczba. Nastąpiła zatem ich swoista kodyfikacja oraz określenie nazwy stylu jako Hip‑hop z racji muzyki, do której był on wykonywany. To co podstawowe w Hip‑hopie to bounce czyli feeling (z angielskiego) [czytaj: bauns, czyli filing], charakterystyczny dla tego tańca, polegający na odwzorowaniu podstawowego beatu (z angielskiego) [czytaj: bitu] poprzez cykliczną pracę ciała. Hip‑hop, pomimo dużej liczby nazwanych ruchów, jest przede wszystkim tańcem improwizacji. Nie stanowi też zamkniętej struktury ciągle czerpiąc inspirację z innych styli tanecznych, takich choćby jak popping (z angielskiego) [czytaj: poping] i inne style tańca nowoczesnego.
Podstawowa choreografia w metrum 4/4
TWO STEP (z angielskiego) [czytaj: tu step], tańczony przez 2 takty (czyli 4 x TWO STEP ).
SKATE (z angielskiego) [czytaj: skejt], tańczony przez 2 takty (czyli 4 x SKATE ).
SMURF (z angielskiego) [czytaj: smerf], tańczony przez 2 takty (czyli 4 x SMURF).
BOX STEP (z angielskiego) [czytaj: boks step], tańczony przez 2 takty (czyli 2 x BOX STEP, ze zmianą kierunku lub np. 2 razy od prawej nogi).
Polecenie 7
Przed filmem: Zapoznaj się z materiałem instruktażowym z filmu poniżej, dotyczącym Hip‑hopu. Spróbuj zatańczyć krok podstawowy.
RhcxfCMk1leDx
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany Prezentacja tańca nowoczesnego „Hip‑hop”.
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany Prezentacja tańca nowoczesnego „Hip‑hop”.
Prezentacja tańca nowoczesnego „Hip‑hop”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Prezentacja tańca nowoczesnego „Hip-hop”, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 8
Poszukaj utworów w swoich zasobach muzycznych odpowiednich do prezentowanego tańca. Wypisz kilka tytułów wraz z ich autorami.
R1W8ACGgJUgET
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9
Podczas oglądania filmu zapamiętaj a następnie wymień nazwy podstawowych kroków i wymienionych układów choreograficznych. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
RSeYj5LeANNKP
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Przykłady muzyki do układów tanecznych w stylu Hip‑hop
Dziś możemy wyróżnić wielu muzyków mających do czynienia z Hip‑hopem takich, jak: Kanye West, Jay‑z, Eminem, Ciara, Snoop dogg, Mary J. Blige, Azealia Banks, Taio Cruz, Flo Rida, Wiz Khalifa, Trey Songz, Nicki Minaj, Lil Kim, Timbaland, Lil Wayne, M.I.A., LAuryn Hill, Usher, P. Diddy, Missy Elliott, Wyclef Jean, Eve. Przykładową playlistę zamknąć można w kilku utworach:
„Ready or Not” w wykonaniu Fugees.
„Ms. Jackson”, w wykonaniu Outkast.
„Chwile ulotne” w wykonaniu Paktofoniki.
Hip‑hop jak wiemy ma swoje początki w Stanach Zjednoczonych, aczkolwiek najbardziej znane utwory (nie tylko rap, ale również te ze śpiewem i melodią) to lata 90. i rok 2000. Na powyższych przykładach można wgłębić się w analizę muzyczną utworów (metrum cztery czwarte, naprzemienność basów i snerów) czy samo rapowanie. Utwory od zawsze były metodą ekspresji, więc większość tekstów nawiązuje do ubóstwa, broni, trudnych relacji, pokazując jak wyglądało życie czarnoskórych w społeczeństwie. Jest wiele odmian hip‑hopu i na przestrzeni czasu ulegał on wpływom muzyki soulowej, funkowej czy aktualnie popowej, więc trudno jest określić ten rodzaj jednoznacznie.
Polecenie 10
Zapoznaj się z galerią fotografii, która prezentuje ekspozycję Zajawka w Muzeum Śląskim w Katowicach. Ekspozycja ma na celu pokazanie środowiska Hip‑hopowego, które związane jest ze śląskiem.
RmV3m1COQ3d7g
Fotografia autorstwa Rafała Wyrwicha przedstawia drzwi wejściowe na ekspozycję pt. Zajawka, która została poświęcona środowisku hip‑hopowym na śląsku. Drzwi znajdują się na czarnej ścianie, na której jest częściowo na nie nachodzący, obszerny, srebrny napis Zajawka zapisany w stylu graffiti. Po obu stronach napisu umieszczono skrzyżowane linie przypominające gwiazdki, a pod spodem – podkreślenie. W ścianie na wprost widać przejście, do kolejnego pomieszczenia z białymi ścianami.
Rafał Wyrwich (fotograf), Drzwi wejściowe na ekspozycję „Zajawka”, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Rafał Wyrwich, Drzwi wejściowe na ekspozycję „Zajawka”, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://muzeumslaskie.pl/wp-content/uploads/2019/05/zajawka-slaski-hip-hop-1993-2003-15.jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
R16eR261CCqIz
Fotografia Rafała Wyrwicha przedstawia salę z fragmentem ekspozycji pt. Zajawka. Na białych ścianach znajdują się liczne graffiti w kolorach czarnym, żółtym, czerwonym, zielonym, pomarańczowym oraz niebieskim. Napisy, z których większość jest nieczytelna, nachodzą na siebie lub dotykają się. Na ścianie z prawej strony znajduje się zdjęcie przedstawiające tłum ludzi, które zostało wyświetlone za pomocą rzutnika. Tło stanowią dalsze ściany pomieszczenia, niepokryte graffiti.
Rafał Wyrwich (fotograf) Fragment ekspozycji „Zajawka” z widocznym graffiti, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Rafał Wyrwich, Fragment ekspozycji „Zajawka” z widocznym graffiti, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://muzeumslaskie.pl/wp-content/uploads/2019/07/wystawa-zajawka-przedluzona-do-29-wrzesnia.jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rbsg06R4y7jMl
Fotografia Rafała Wyrwicha przedstawia salę z fragmentem ekspozycji pod tytułem Zajawka. Na pierwszym planie uchwycono trzy fotele – ciemnozielony z żółtawymi pionowymi liniami, pomarańczowy z jaśniejszymi, falowanymi liniami, oraz beżowy z brązowo‑szarymi wzorami o wielorakich kształtach. Pomiędzy dwoma pierwszymi fotelami stoi bordowy puf. Podłoga jest szara. Za fotelami jest ogrodzenie, za którym znajduje się fioletowy samochód Volkswagen Corrado oraz ściany pokryte różnokolorowym graffiti.
Sonia Szelag (fotograf), Ekspozycja „Zajawka”, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Sonia Szelag, Ekspozycja „Zajawka”, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35018,24871028,o-hip-hopie.html?disableRedirects=true [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1HWu1WpV9VME
Fotografia przedstawia widok na fragment ściany pokrytej plakatami promującymi koncerty wykonawców hip‑hopowych, między innymi: Kaliber 44, Pokahontaz, Mezo, WWO, Nagły atak spawacza, Paktofonika. Większość jest czarno‑biała. Na ścianie wyróżniają się dwa żółte plakaty oraz dwa czerwono‑czarne. Plakaty umieszczone są bardzo blisko siebie – ich krawędzie na siebie nachodzą. Są prostokątne, niektóre pionowe, niektóre poziome.
Sonia Szelag (fotograf) Ekspozycja „Zajawka”, fragment ściany prezentującej plakaty promujące koncerty, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Sonia Szelag, Ekspozycja „Zajawka”, fragment ściany prezentującej plakaty promujące koncerty, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://www.vogue.pl/a/demontaz-atrakcji-zajawka-slaski-hip-hop-1993-2003 [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
RrbDLoKT9nSGE
Fotografia przedstawia ścianę, na której uchwycono liczne fotografie raperów. Są one umieszczone w prostokątnych ramkach. Większość fotografii jest pozioma o takich samych rozmiarach. Fotografie pionowe są węższe, ale ich wysokość jest taka sama jak fotografii pionowych. Kolory są zgaszone, a odcienie głównie zimne. Fotografie przedstawiają sceny z koncertów, spotkania z fanami, sceny z podróży. Tło stanowią brązowa podłoga oraz kremowa ściana.
Sonia Szelag (fotograf), Ekspozycja „Zajawka”, fragment ścianki z fotografiami, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Sonia Szelag, Ekspozycja „Zajawka”, fragment ścianki z fotografiami, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.dwutygodnik.com/public/media/image/6cbc16a8-thumb.jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
Podsumowanie
Tańce wymienione powyżej to rodzaj opowieści o rosnącej wśród wielu środowisk pasji, kształtującym nasze charaktery i wrażliwość. Każdy z wymienionych w lekcji tańców stanowi inny odcień i sposób wyrażania swojego „ja”. Cha‑cha (czytaj: cza‑cza) będzie należeć do grupy tańców standardowych, które nie sposób pominąć na żadnych turnieju tanecznym. „Belgijkę” zaś czy Hip‑hop możemy odnaleźć w wielu zakątkach prezentowanych przez najciekawsze osobowości i grupy wykonawcze. Nie łatwo uchwycić w kilku słowach czym jest taniec i jego współczesne rozumienie, do którego również należy zaliczyć Hip‑hop i jego elementy. Prezentacje takich tańców budzą nierzadko niezrozumienie, a nawet niepokój. Z pewnością są odpowiedzią na otaczająca nas rzeczywistość i są jej zwierciadłem. Często nawiązują do aktualnych zdarzeń, korelują ze słowem i często z dźwiękiem. W tańcu, który nie jest profesjonalny nie chodzi o technikę i doskonałość formalną. Dużo ważniejsza jest swoboda i indywidualna ekspresja. Jestem pewna, że każdy kto kocha taniec, sztukę, kulturę - znajdzie tu samego siebie.
Powyższy tekst napisany na podstawie artykułu Marceliny Obarskiej pod tytułem: „Dziesięć słów o tańcu współczesnym” https://culture.pl/pl/artykul/dziesiec-slow-o-tancu-wspolczesnym [dostęp: 21.04.2021].
Ćwiczenia
RIbt9HonFhAXJ1
Ćwiczenie 1
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Ponownie zapoznaj się z filmem ukazującym Cha-chę, a następnie zaznacz dwie prawidłowe nazwy kroków prezentowanych przez tancerzy. Możliwe odpowiedzi: 1. Lockstep., 2. Skate., 3. Timestep., 4. Popping. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
Co należy do stylu tanecznego Hip‑hopu? Wymień przynajmniej 3 elementy dotyczące kultury tego tańca.
R14dUlU3HVRNJ
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ponownie zapoznaj się z treścią lekcji i odnajdź w niej elementy dotyczące tego tańca.
Bboying, rap, graffiti, Djing, freestyle
RdIjV1RNEfOBo1
Ćwiczenie 3
Ponownie zapoznaj się z filmem poświęconym Hip - hopowi, a następnie zaznacz dwie prawidłowe nazwy kroków prezentowanych przez tancerzy na filmie. Możliwe odpowiedzi: 1. Chassé, 2. Box step, 3. Cha-cha, 4. Przeprost, 5. Bounce
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1PmLt1KMgxgB1
Ćwiczenie 4
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Przyporządkuj odpowiednie terminy do właściwej nazwy tańca. Możliwe odpowiedzi: taniec: 1. Cha-cha 2. „Belgijka” 3. Hip-hop. Z prawej strony znajdują się następujące terminy. 1. Chapelloise 2. Box step 3. Lockstep. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Przyporządkuj odpowiednie terminy do właściwej nazwy tańca. Możliwe odpowiedzi: taniec: 1. Cha-cha 2. „Belgijka” 3. Hip-hop. Z prawej strony znajdują się następujące terminy. 1. Chapelloise 2. Box step 3. Lockstep. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 5
R1H0v7xhBxS0e
Uzupełnij zdanie. Termin Bboying to element Tu uzupełnij w kulturze hip-hopu.
Uzupełnij zdanie. Termin Bboying to element Tu uzupełnij w kulturze hip-hopu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R15zccz03vc4e
Wskaż do jakiego tańca odnosi się zaprezentowany utwór. Możliwe odpowiedzi: 1. Cha-cha, 2. Rumba, 3. Hip-hop, 4. „Belgijka”
Wskaż do jakiego tańca odnosi się zaprezentowany utwór. Możliwe odpowiedzi: 1. Cha-cha, 2. Rumba, 3. Hip-hop, 4. „Belgijka”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1M5m7Ly3l9dK1
Ćwiczenie 6
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Wskaż, które ze zdań jest prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Cha-cha jest w metrum na 3/4., 2. Taniec hip-hop wywodzi się z irlandzkiego przedmieścia., 3. Taniec „Belgijka” to inaczej Chapelloise., 4. Choreografia to określenie tempa utworu. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Y9fz1CPog8S1
Ćwiczenie 7
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Wskaż, znaczenie słowa freestyle. Możliwe odpowiedzi: 1. Figura stosowana w Cha-chy., 2. Odmiana Hip-hopu, 3. Zapis rytmiczny tańca. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1WQDXnQrwdAt1
Ćwiczenie 8
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Wskaż, w którym tańcu występują charakterystyczne korki chassé. Możliwe odpowiedzi: 1. Cha-cha, 2. Belgijka, 3. Chapelloise, 4. Hip-hop. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1cHpHmcuOAs82
Ćwiczenie 9
Polecenie do ćwiczenia brzmi: Wskaż nazwę tańca, którego rytm jest zapisany poniżej. wolny, wolny, wolny, szybki, szybki. Możliwe odpowiedzi: 1. Cha-cha, 2. Tango, 3. Bounce, 4. Street dance. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 10
RDv0AkieAIz6L
Wskaż, jaki takt występuje w tańcu cha‑cha. Możliwe odpowiedzi: 1. 2/4, 2. 5/4, 3. 4/4, 4. 3/4. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Jaki taniec reprezentuje poniższy utwór?
RAnyftU0wlhUd
Utwór muzyczny do ćwiczenia. Utwór charakteryzuje się powolnym tempem i mocnym bitem. Utwór wykonywany jest w języku angielskim.
Utwór muzyczny do ćwiczenia. Utwór charakteryzuje się powolnym tempem i mocnym bitem. Utwór wykonywany jest w języku angielskim.
Nagranie dźwiękowe do ćwiczenia numer 10, online‑skills, CC BY 3.0
Nagranie dźwiękowe do ćwiczenia numer 10, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Utwór muzyczny do ćwiczenia. Utwór charakteryzuje się powolnym tempem i mocnym bitem. Utwór wykonywany jest w języku angielskim.
RgZrsXGjjaVDQ
Poniżej inna wersja ćwiczenia.
Poniżej inna wersja ćwiczenia.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 11
RpCtzcIQjPFH3
Uzupełnij zdanie, wybierając prawidłową odpowiedź. Cha-cha to przykład młodego 1. portugalskiego, 2. hiszpańskiego, 3. Europy, 4. włoskiego, 5. latynoamerykańskiego, 6. południowoafrykańskiego, 7. Ameryki Południowej tańca towarzyskiego pochodzącego z 1. portugalskiego, 2. hiszpańskiego, 3. Europy, 4. włoskiego, 5. latynoamerykańskiego, 6. południowoafrykańskiego, 7. Ameryki Południowej. Podobnie jak większość tańców, które reprezentują ten kontynent, cha‑cha jest pełna wigoru, ekspresji i pięknego stylu.
Uzupełnij zdanie, wybierając prawidłową odpowiedź. Cha-cha to przykład młodego 1. portugalskiego, 2. hiszpańskiego, 3. Europy, 4. włoskiego, 5. latynoamerykańskiego, 6. południowoafrykańskiego, 7. Ameryki Południowej tańca towarzyskiego pochodzącego z 1. portugalskiego, 2. hiszpańskiego, 3. Europy, 4. włoskiego, 5. latynoamerykańskiego, 6. południowoafrykańskiego, 7. Ameryki Południowej. Podobnie jak większość tańców, które reprezentują ten kontynent, cha‑cha jest pełna wigoru, ekspresji i pięknego stylu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1UNuzDvtWd76
Wskaż, który z prezentowanych strojów jest typowy dla wykonawców i muzyków Hip-hopu.
Wskaż, który z prezentowanych strojów jest typowy dla wykonawców i muzyków Hip-hopu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12
Porównaj taniec cha‑cha oraz rumbę. Wypisz różnice oraz podobieństwa.
R14m31Hs3Sfji
Różnice
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1VMsxTolQQjZ
Podobieństwa
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Zapoznaj się ponownie z treścią lekcji, w której mowa jest o obu tych tańcach.
Podobieństwa obu tańców to: Styl i korzenie latynoamerykańskie, wpływy swingu i jazzu, obydwa są tańcami towarzyskimi.
Różnice: Wolniejsze tempo rumby, tańczenie jej prawie w miejscu, brak jednego kierunku tańca, w rumbie ruch praktycznie całego ciała.
3
Ćwiczenie 12
Wysłuchaj nagrań dźwiękowych, które prezentują cha‑chę oraz rumbę. Porównaj je, zastanów się nad różnicami i podobieństwami obu tańców. Swoje spostrzeżenia zapisz.
Cha‑cha
RTdoxDiaXSJrn
Utwór muzyczny pod tytułem „Dziewczyny lubią brąz” w wykonaniu Ryszarda Rynkowskiego. Prezentowany fragment ma 45 sekund długości, a tekst śpiewany jest w języku polskim. Utwór posiada umiarkowanie żwawą melodię o średnim tempie. Utwór wykonywany jest przez mężczyznę używającego częstych ozdobników muzycznych, szczególnie na początku jego trwania. Słychać również delikatniejsze głosy.
Utwór muzyczny pod tytułem „Dziewczyny lubią brąz” w wykonaniu Ryszarda Rynkowskiego. Prezentowany fragment ma 45 sekund długości, a tekst śpiewany jest w języku polskim. Utwór posiada umiarkowanie żwawą melodię o średnim tempie. Utwór wykonywany jest przez mężczyznę używającego częstych ozdobników muzycznych, szczególnie na początku jego trwania. Słychać również delikatniejsze głosy.
Ryszard Rynkowski, „Dziewczyny lubią brąz” (fragment), z albumu „Dary Losu”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ryszard Rynkowski, Jacek Cygan, Ryszard Rynkowski, Dziewczyny lubią brąz, licencja: CC BY 3.0.
Ryszard Rynkowski, „Dziewczyny lubią brąz” (fragment), z albumu „Dary Losu”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ryszard Rynkowski, Jacek Cygan, Ryszard Rynkowski, Dziewczyny lubią brąz, licencja: CC BY 3.0.
Utwór muzyczny pod tytułem „Dziewczyny lubią brąz” w wykonaniu Ryszarda Rynkowskiego. Prezentowany fragment ma 45 sekund długości, a tekst śpiewany jest w języku polskim. Utwór posiada umiarkowanie żwawą melodię o średnim tempie. Utwór wykonywany jest przez mężczyznę używającego częstych ozdobników muzycznych, szczególnie na początku jego trwania. Słychać również delikatniejsze głosy.
Rumba
R1ThJeLAiqEgU
Utwór muzyczny pod tytułem „Pod papugami” w wykonaniu Czesława Niemena i zespołu Akwarele. Prezentowany utwór ma średnie tempo. Utwór wykonywany jest przez mężczyznę w języku polskim, słyszalny jest również chór. Mężczyzna ma mocny głos, charakteryzujący się częstym drżeniem oraz rytmicznością. Fragment trwa 42 sekundy.
Utwór muzyczny pod tytułem „Pod papugami” w wykonaniu Czesława Niemena i zespołu Akwarele. Prezentowany utwór ma średnie tempo. Utwór wykonywany jest przez mężczyznę w języku polskim, słyszalny jest również chór. Mężczyzna ma mocny głos, charakteryzujący się częstym drżeniem oraz rytmicznością. Fragment trwa 42 sekundy.
Czesław Niemen, Akwarele, „Pod papugami” (fragment) z albumu „Cyfroteka”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Bogusław Choiński, Jan Galkowski, Czesław Niemen, Czesław Niemen, Mateusz Święcicki, Pod papugami, licencja: CC BY 3.0.
Czesław Niemen, Akwarele, „Pod papugami” (fragment) z albumu „Cyfroteka”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Bogusław Choiński, Jan Galkowski, Czesław Niemen, Czesław Niemen, Mateusz Święcicki, Pod papugami, licencja: CC BY 3.0.
Utwór muzyczny pod tytułem „Pod papugami” w wykonaniu Czesława Niemena i zespołu Akwarele. Prezentowany utwór ma średnie tempo. Utwór wykonywany jest przez mężczyznę w języku polskim, słyszalny jest również chór. Mężczyzna ma mocny głos, charakteryzujący się częstym drżeniem oraz rytmicznością. Fragment trwa 42 sekundy.
R19lFH0OvUY6i
Podobieństwa
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RPDy2U1vZXXQa
Różnice
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Zapoznaj się ponownie z treścią lekcji, w której mowa jest o obu tych tańcach.
Podobieństwa obu tańców to: Styl i korzenie latynoamerykańskie, wpływy swingu i jazzu, obydwa są tańcami towarzyskimi.
Różnice: Wolniejsze tempo rumby, tańczenie jej prawie w miejscu, brak jednego kierunku tańca, w rumbie ruch praktycznie całego ciała.
Słownik pojęć
Belgijka
Belgijka
wywodzi się z ludowego tańca Chapelloise. Najprawdopodobniej pochodzi ze Szwecji dlatego też współcześnie najczęściej tańczony jest w Polsce do utworu Laïs -„'t Smidje” [czytaj: Lais - Tismidżej].
Cha‑cha
Cha‑cha
[czytaj: cza‑cza] taniec kubański w rytmie mamby, lecz w tempie wolniejszym; spopularyzowany w latach 50. XX w. Europie.
Chassé
Chassé
(z francuskiego) [czytaj: szase] charakterystyczny krok w cha‑chy typu odstaw, dostaw‑odstaw.
Choreografia
Choreografia
pierwotnie zajmowała się układem ruchów tanecznych. Dziś pojęcie rozszerzyło się na wszystkie dziedziny, w których ruch ludzki ma charakter artystyczny.
Elementy dzieła muzycznego
Elementy dzieła muzycznego
organizacja materiału dźwiękowego według czynników regulujących przebieg czasowy utworu muzycznego. Do nich zaliczamy: melodię, rytm, dynamikę, agogikę, artykulację, harmonię, barwę i budowę formalną dzieła.
Freestyle
Freestyle
sceniczny, pokazowy sposób tańczenia estradowego, przeznaczony do oglądania na deskach teatru i w filmach.
Grafitti
Grafitti
element plastycznej kultury Hip‑hopu.
Mambo
Mambo
kubański taniec ludowy, w tempie dość szybkim, w metrum 2/4, 4/4; rozpowszechniony od lat 50. XX w. w Europie.
Rumba
Rumba
kubański taniec ludowy, w metrum parzystym, szybkim tempie, o nieregularnym podziale taktu.
Street dance
Street dance
(z angielskiego) [czytaj: strit dens] taniec uliczny, zyskał popularność na całym świecie, zwłaszcza wśród młodych ludzi.
Taniec
Taniec
sztuka wywodząca się z języka ruchu, drugiego oprócz języka mowy podstawowego środka porozumiewania się ludzi.
Tempo
Tempo
jeden z elementów działa muzycznego, oznaczający jak szybko utwór ma być wykonany.
Timestep
Timestep
(z angielskiego) [czytaj: tajm step], nazwa zaawansowanej figury tanecznej cha‑chy [czytaj: cza‑czy].
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Notatki ucznia
RZ7V4JFBU6v31
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Galeria
RjYGvdkGbQp2i
Fotografia prezentuje grupę ludzi tańczących „Belgijkę” w czasie balu, który odbywa się na hali. Pomieszczenie jest obszerne, z belkami przytrzymującymi konstrukcję ściany uchwyconej na wprost. Podłoże jest zielone z obecnymi gdzieniegdzie pomarańczowymi liniami. Obecni w pomieszczeniu ludzie dobrani są w pary, trzymając się za ręce. Obecne są pary męsko‑damskie oraz jednopłciowe. Są to ludzie w różnym wieku. Z tyłu uchwycono scenę oraz ludzi grających na instrumentach. Na scenie przymocowano plakat – czerwony prostokąt ze złotym kształtem przypominającym krzyż.
Unuaiga (fotograf), Grupa ludzi tańcząca „Belgijkę” w czasie balu Nuit du Trad, 2018, Saint‑Girons, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Unuaiga (fotograf), Grupa ludzi tańcząca „Belgijkę” w czasie balu Nuit du Trad, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sur_les_chemins_-_Nuit_du_trad_de_Sent_Guirons_(01).jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY-SA 4.0.
RnPK0Bp0l9b7N
Fotografia prezentuje bicie rekordu w liczbie uczestników biorących udział w tańcu zwanym „Belgijką” na Rynku Wielkim w Zamościu. Fotografia została wykonana z lotu ptaka. Na rynku widoczna jest bardzo duża grupa osób, które stoją parami, tworząc kształty przypominające spłaszczone elipsy. Jest ich pięć – w środku najmniejsza oraz kolejne cztery, coraz większe. Na zewnątrz obecni się obserwujący. W tle fotografii uchwycono miejskie budynki oraz ustawione przed nimi chroniące przed słońcem parasole.
Paweł Nowak (fotograf), Taniec „Belgijka” na Rynku Wielkim w Zamościu, 2017, ezamosc.pl, CC BY 3.0
Źródło: Paweł Nowak, Taniec „Belgijka” na Rynku Wielkim w Zamościu, fotografia, dostępny w internecie: http://www.ezamosc.pl/wiadomosci/item/464-w-zamosciu-ma-rekord-w-belgijce-tanczylo-ok3-tysiace-osob-zdjecia [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
R7mT620O1uA0C
Fotografia przedstawia parę tańczącą Cha‑chę – latynoamerykański taniec, na konkursie tańca. Na pierwszym planie widoczne są dwie osoby – mężczyzna i kobieta. Mężczyzna ubrany jest w ciemną bluzkę z długim rękawem oraz golfem, a także czarne spodnie. Ma krótkie, zaczesane do tyłu włosy. Jedną rękę skierował do tyłu na wysokość barków, drugą trzyma prawą dłoń stojącej na przeciwko niego kobiety, której długie, ciemne włosy spięte są w niski kucyk. Jej lewa ręka spoczywa na jej odsłoniętej talii. Nogi tancerki są ustawione w rozkroku. Lewa noga jest zgięta w kolanie, a prawa jest wyprostowana. Kobieta ma na sobie żółty komplet – top oraz spódnicę, ze srebrnymi pasami, które utrzymują strój na ciele kobiety. W tle widoczne są trybuny oraz lampy rozświetlające drewniany parkiet.
Para tańcząca Cha‑chę na turnieju tańca, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Para tańcząca Cha-chę na turnieju tańca, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
R5BEPMdk1Rgb0
Fotografia przedstawia parę tańczącą Cha‑chę – latynoamerykański taniec, na konkursie tańca. Na pierwszym planie widoczne są dwie osoby – mężczyzna i kobieta. Mężczyzna ubrany jest w ciemną bluzkę z długim rękawem oraz golfem, a także czarne spodnie. Ma krótkie, zaczesane do tyłu włosy oraz krótką brodę. Ręce ma rozłożone na boki na wysokości ramion. Patrzy w stronę twarzy stojącej naprzeciwko niego kobiety, której długie, ciemne włosy spięte są w niski kucyk. Jej lewa ręka spoczywa na ręce mężczyzny, a prawa dotyka jego torsu. Tancerka stoi w rozkroku. Jej lewa noga jest cofnięta, opiera się na palcach, prawa jest zgięta w kolanie. Kobieta ma na sobie srebrną suknię odsłaniającą plecy oraz pomarańczowe buty na obcasie o średniej grubości. W tle widoczne są trybuny oraz lampy rozświetlające drewniany parkiet.
Para tańcząca Cha‑chę na konkursie tańca, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Para tańcząca Cha-chę na konkursie tańca, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
Rl9OeYe3Pp3sv
Fotografia przedstawia młodą kobietę o długich, ciemnych włosach z krótszym przodem. Kobieta jest młoda, uchwycona z profilu. Jej brwi są cienkie, a oczy podkreślone czarnym eyelinerem. Ubrana jest w krótki, zielony top bez rękawów oraz długie jeansowe spodnie. Na głowie ma szaro‑żółtą czapkę, tzw. Bejsbolówkę, z daszkiem skierowanym do tyłu. Prawą stopę podpiera o lewe kolano. Na nogach ma rolki. Siedzi na ławce, trzymając w dłoniach książkę, której okładka przedstawia kolorowy miejski krajobraz. Tło stanowi jasny budynek oraz drzewa.
Młoda kobieta czytająca książkę Szymona Kobylarza pod tytułem: „Zajawka. Śląski Hip‑hop, 1993–2003”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Młoda kobieta czytająca książkę Szymona Kobylarza pod tytułem: „Zajawka. Śląski Hip-hop, 1993–2003”, fotografia, licencja: CC BY 3.0.
RmV3m1COQ3d7g
Fotografia autorstwa Rafała Wyrwicha przedstawia drzwi wejściowe na ekspozycję pt. Zajawka, która została poświęcona środowisku hip‑hopowym na śląsku. Drzwi znajdują się na czarnej ścianie, na której jest częściowo na nie nachodzący, obszerny, srebrny napis Zajawka zapisany w stylu graffiti. Po obu stronach napisu umieszczono skrzyżowane linie przypominające gwiazdki, a pod spodem – podkreślenie. W ścianie na wprost widać przejście, do kolejnego pomieszczenia z białymi ścianami.
Rafał Wyrwich (fotograf), Drzwi wejściowe na ekspozycję „Zajawka”, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Rafał Wyrwich, Drzwi wejściowe na ekspozycję „Zajawka”, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://muzeumslaskie.pl/wp-content/uploads/2019/05/zajawka-slaski-hip-hop-1993-2003-15.jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
R16eR261CCqIz
Fotografia Rafała Wyrwicha przedstawia salę z fragmentem ekspozycji pt. Zajawka. Na białych ścianach znajdują się liczne graffiti w kolorach czarnym, żółtym, czerwonym, zielonym, pomarańczowym oraz niebieskim. Napisy, z których większość jest nieczytelna, nachodzą na siebie lub dotykają się. Na ścianie z prawej strony znajduje się zdjęcie przedstawiające tłum ludzi, które zostało wyświetlone za pomocą rzutnika. Tło stanowią dalsze ściany pomieszczenia, niepokryte graffiti.
Rafał Wyrwich (fotograf) Fragment ekspozycji „Zajawka” z widocznym graffiti, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Rafał Wyrwich, Fragment ekspozycji „Zajawka” z widocznym graffiti, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://muzeumslaskie.pl/wp-content/uploads/2019/07/wystawa-zajawka-przedluzona-do-29-wrzesnia.jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
Rbsg06R4y7jMl
Fotografia Rafała Wyrwicha przedstawia salę z fragmentem ekspozycji pod tytułem Zajawka. Na pierwszym planie uchwycono trzy fotele – ciemnozielony z żółtawymi pionowymi liniami, pomarańczowy z jaśniejszymi, falowanymi liniami, oraz beżowy z brązowo‑szarymi wzorami o wielorakich kształtach. Pomiędzy dwoma pierwszymi fotelami stoi bordowy puf. Podłoga jest szara. Za fotelami jest ogrodzenie, za którym znajduje się fioletowy samochód Volkswagen Corrado oraz ściany pokryte różnokolorowym graffiti.
Sonia Szelag (fotograf), Ekspozycja „Zajawka”, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Sonia Szelag, Ekspozycja „Zajawka”, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35018,24871028,o-hip-hopie.html?disableRedirects=true [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
R1HWu1WpV9VME
Fotografia przedstawia widok na fragment ściany pokrytej plakatami promującymi koncerty wykonawców hip‑hopowych, między innymi: Kaliber 44, Pokahontaz, Mezo, WWO, Nagły atak spawacza, Paktofonika. Większość jest czarno‑biała. Na ścianie wyróżniają się dwa żółte plakaty oraz dwa czerwono‑czarne. Plakaty umieszczone są bardzo blisko siebie – ich krawędzie na siebie nachodzą. Są prostokątne, niektóre pionowe, niektóre poziome.
Sonia Szelag (fotograf) Ekspozycja „Zajawka”, fragment ściany prezentującej plakaty promujące koncerty, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Sonia Szelag, Ekspozycja „Zajawka”, fragment ściany prezentującej plakaty promujące koncerty, fotografia, Muzeum Śląskie, Katowice, dostępny w internecie: https://www.vogue.pl/a/demontaz-atrakcji-zajawka-slaski-hip-hop-1993-2003 [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
RrbDLoKT9nSGE
Fotografia przedstawia ścianę, na której uchwycono liczne fotografie raperów. Są one umieszczone w prostokątnych ramkach. Większość fotografii jest pozioma o takich samych rozmiarach. Fotografie pionowe są węższe, ale ich wysokość jest taka sama jak fotografii pionowych. Kolory są zgaszone, a odcienie głównie zimne. Fotografie przedstawiają sceny z koncertów, spotkania z fanami, sceny z podróży. Tło stanowią brązowa podłoga oraz kremowa ściana.
Sonia Szelag (fotograf), Ekspozycja „Zajawka”, fragment ścianki z fotografiami, 2019 r., Muzeum Śląskie, Katowice, muzeumslaskie.pl, CC BY 3.0
Źródło: Sonia Szelag, Ekspozycja „Zajawka”, fragment ścianki z fotografiami, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.dwutygodnik.com/public/media/image/6cbc16a8-thumb.jpg [dostęp 26.02.2021], licencja: CC BY 3.0.
Biblioteka audio
Bibliografia
Źródła pisane:
Burowska Z.,Wprowadzenie w kulturę muzyczną, WSiP, Warszawa 1991.
Kobylarz Sz. (redakcja), Śląski hip‑hop 1993‑2003, Muzeum Śląskie, Katowice 2019.
