509 r. p.n.e. – Brutus i Kollatyn obejmują władzę jako konsulowie;
84 r. p.n.e. – śmierć Cynny;
78 r. p.n.e. – śmierć Sulli;
60 r. p.n.e. – I triumwirat;
53 r. p.n.e. – śmierć Krassusa;
48 r. p.n.e. – śmierć Pompejusza;
44 r. p.n.e. – śmierć Cezara;
43 r. p.n.e. – II triumwirat;
13 r. p.n.e. – śmierć Lepidusa;
27 r. p.n.e. - 14 r. n.e. – panowanie Augusta;
14 r. n.e. - 37 r. n.e. – panowanie Tyberiusza;
37 r. n.e. - 41 r. n.e. – panowanie Kaliguli;
41 r. n.e.- 54 r. n.e. – panowanie Klaudiusza;
54 r. n.e. - 68 r. n.e. – panowanie Nerona.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
RP9oTXOkXxJYP1
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu; s) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową. III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń: 2. nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy; 3. dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;
Nauczysz się
rozumieć popularne idiomy łacińskie;
posługiwać się idiomami łacińskimi;
konstruować tłumaczenia idiomów;
opowiadać kim byli: August, Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz i Neron.
Zadania
RBrKY2C0VnUWl
Ćwiczenie 1
Łacińskim idiomom przyporządkuj ich polskie przekłady. animo cadere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd bene agere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd diem dicere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd ex usu esse Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd fas est Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd fidem facere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd in iudicio cadere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd orationem habere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd
Łacińskim idiomom przyporządkuj ich polskie przekłady. animo cadere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd bene agere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd diem dicere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd ex usu esse Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd fas est Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd fidem facere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd in iudicio cadere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd orationem habere Możliwe odpowiedzi: 1. budzić zaufanie, 2. słusznie postępować, 3. stracić ducha, odwagę, 4. jest słuszne, wolno, 5. wygłosić mowę, 6. przegrać proces, 7. być korzystnym, 8. pozwać przed sąd
Łacińskim idiomom przyporządkuj ich polskie przekłady.
słusznie postępować, budzić zaufanie, przegrać proces, jest słuszne, wolno, być korzystnym, wygłosić mowę, stracić ducha, odwagę, pozwać przed sąd
animo cadere
bene agere
diem dicere
ex usu esse
fas est
fidem facere
in iudicio cadere
orationem habere
R1R7A5MNYygmF
Ćwiczenie 2
RXZby3UszQywx
Ćwiczenie 3
Rx0BB7uTMBIMM
Ćwiczenie 4
Przetłumacz na język polski następujące wyrażenia: librum mittere, ad tempus, auctor legis, verbum pro verbo, bono consilio, iudicium capitis.
Przetłumacz na język polski następujące wyrażenia: librum mittere, ad tempus, auctor legis, verbum pro verbo, bono consilio, iudicium capitis.
Zastąp wyszczególnione słowa łacińskimi idiomami. Połącz je ze zdaniami polskimi spośród następujących:
librum mittere, ad tempus, bono consilio, auctor legis, iudicium capitis, verbum pro verbo
Pragnę moją książkę dedykować ojcu.
Wszystko trzeba robić w stosownym czasie.
Prawo ma być w tym wypadku bardzo surowe. Tego chce wnioskodawca.
Co on właściwie powiedział? Mógłbyś to powtórzyć dosłownie?
Mam nadzieję, że postąpiłaś tak z ważnych powodów.
Oskarżony zachowuje się tak, jakby to był proces cywilny, tymczasem jest to proces kryminalny.
Tłumaczenie tekstu Roczników Tacyta
Polecenie 1
Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.
Wstęp Roczników Tacyta
Urbem Romam a principio reges habuerunt; libertatem et consulatum L. Brutus instituit. Dictaturae ad tempus sumebantur; neque decemviralis potestas ultra biennium, neque tribunorum militum consulare ius diu valuit. Non Cinnaem332464c6551494df_0000000000006Cinnae, non Sullaem332464c6551494df_0000000000007Sullae longa dominatio; et Pompeim332464c6551494df_0000000000008Pompei Crassique potentia cito in Caesarem, Lepidim332464c6551494df_0000000000009Lepidi atque Antoniim332464c6551494df_0000000000010Antonii arma in Augustumm332464c6551494df_0000000000011Augustum cesserunt, qui cuncta discordiis civilibus fessa nomine principis sub imperium accepit. Sed veteris populi Romani prospera vel adversa claris scriptoribus memorata sunt; temporibusque Augusti dicendis non defuere decora ingenia, donec gliscente adulatione deterrerentur. Tiberiim332464c6551494df_0000000000012Tiberii Gaique et Claudiim332464c6551494df_0000000000013Claudii ac Neronism332464c6551494df_0000000000014Neronis res florentibus ipsis ob metum falsae, postquam occiderant, recentibus odiis compositae sunt. Inde consilium mihi pauca de Augusto et extrema tradere, mox Tiberii principatum et cetera, sine ira et studio, quorum causas procul habeo.
Źródło: Publiusz Korneliusz Tacyt, Dzieła, Warszawa 2004.
Tłumaczeniem332464c6551494df_0000000000015Tłumaczenie tekstu na język polski.
Lucjusz Korneliusz Sulla (138–78 p.n.e.), wódz, polityk.
m332464c6551494df_0000000000008
Gnejusz Pompejusz (106–48 p.n.e.), wódz, polityk, triumwir z r. 60 p.n.e.
m332464c6551494df_0000000000009
Marek Lepidus, zmarł w 13 r. p.n.e. Triumwir (43 r. p.n.e.).
m332464c6551494df_0000000000010
Marek Antoniusz (83–30 p.n.e.), wódz i polityk. Triumwir (43 r. p.n.e.).
m332464c6551494df_0000000000011
Gajusz Juliusz Cezar Oktawian (63 p.n.e.–14 n.e.), twórca pryncypatu.
m332464c6551494df_0000000000012
Tyberiusz - cesarz rzymski po Auguście w latach 14–37. Zięć Augusta, syn Liwii, 2. żony Augusta.
m332464c6551494df_0000000000013
Klaudiusz - cesarz rzymski po Kaliguli w latach 41–54. Bratanek Tyberiusza.
m332464c6551494df_0000000000014
Neron - Cesarz rzymski po Klaudiuszu w latach 54–68.
m332464c6551494df_0000000000015
Na początku w Rzymie panowali królowie. Wolność i konsulat ustanowił Lucjusz Brutus. Dyktaturę ustanawiano na określony czas. Nawet władza decemwirów nie przetrwała dwóch lat, a trybunowie wojskowi krótko posiadali prawa konsulów. Nie trwała długo władza Cynny i Sulli. Potęga Pompejusza i Krassusa szybko przeszła na Cezara, armia Lepidusa i Antoniusza na Augusta, który nad wszystkim zmęczonym wewnętrznymi niezgodami objął władzę jako pierwszy obywatel. Lecz starego ludu rzymskiego lata pomyślności i klęsk upamiętnili sławni pisarze. Gdy mowa o czasach Augusta, nie brakowało sławnych talentów, dopóki nie odstraszyła ich rosnąca pochlebczość. Historia Tyberiusza, Gajusza, Klaudiusza i Nerona – gdy ono sami żyli – była fałszowana ze strachu, gdy zginęli, spisywano ją pod wpływem świeżej nienawiści. Stąd mój zamiar, by opowiedzieć krótko o Auguście i jego ostatnich latach, potem o pryncypacie Tyberiusza i o reszcie, bez gniewu i stronniczości, bo od tych pobudek jestem daleki. Tłumaczenie: Autor opracowania
m332464c6551494df_0000000000146
Oktawian August
Pryncypat
Oktawian August nie chciał jawnie tworzyć w Rzymie monarchii z obawy przed losem Cezara. Przyjął tytuł pierwszego wśród senatorów (princeps senatus). Senat po wielu latach konfliktów między obywatelami chętnie zrzekł się części odpowiedzialności za los państwa. Oktawian August, 27 r. p.n.e. został nazwany przez senat Boskim miał on stać się gwarantem pokoju (Pax RomanaPax RomanaPax Romana, Pax Augusta), silnej władzy i przywrócenia republikańskiej wolności obywatelskiej. Nie byłoby to możliwe bez przychylności ludu rzymskiego, któremu podobały się hasła powrotu do dawnych obyczajów (mores maiorum), spokoju i ładu w państwie oraz stopniowy rozwój gospodarki Italii, także prowincji.
RYNYZpaVawpen
Forum Augusta wzniesione w pobliżu Forum Romanum i Forum Cezara to próba powiązania historii republiki i rodu julijsko‑klaudyjskiego. Pośrodku stała świątynia Marsa Mściciela, pomiędzy kolumnami – posągi sławnych Rzymian. Świątynię dekorowały m.in. wizerunki Romulusa, Marsa, Wenus i Cezara.
Dynastia julijsko‑klaudyjska
R1SJZkKUnNFXd1
RGNdNK0QETRyP1
RZhRJq1UJQ7gu1
Rd5ydaI5F6dH61
R5ijboCFoGNUG1
RObBVpQA7V5E61
Zadania
RCsD5WzafpNr7
Ćwiczenie 5
RAW67OX7cksSH
Ćwiczenie 6
Połącz w pary nazwy znanych budowli z panującymi w czasie ich wzniesienia władcami Imperium Rzymskiego. Oktawian Możliwe odpowiedzi: 1. Cyrk na Mons Vaticanus,. 2. Budowa akweduktu w rejonie Palatynu. 3. Zabudowa Pola Marsowego. Neron Możliwe odpowiedzi: 1. Cyrk na Mons Vaticanus. 2. Budowa akweduktu w rejonie Palatynu. 3. Zabudowa Pola Marsowego. Klaudiusz Możliwe odpowiedzi: 1. Cyrk na Mons Vaticanus,. 2. Budowa akweduktu w rejonie Palatynu. 3. Zabudowa Pola Marsowego.
Połącz w pary nazwy znanych budowli z panującymi w czasie ich wzniesienia władcami Imperium Rzymskiego. Oktawian Możliwe odpowiedzi: 1. Cyrk na Mons Vaticanus,. 2. Budowa akweduktu w rejonie Palatynu. 3. Zabudowa Pola Marsowego. Neron Możliwe odpowiedzi: 1. Cyrk na Mons Vaticanus. 2. Budowa akweduktu w rejonie Palatynu. 3. Zabudowa Pola Marsowego. Klaudiusz Możliwe odpowiedzi: 1. Cyrk na Mons Vaticanus,. 2. Budowa akweduktu w rejonie Palatynu. 3. Zabudowa Pola Marsowego.
Połącz w pary nazwy znanych budowli z panującymi w czasie ich wzniesienia władcami Imperium Rzymskiego.
Zabudowa Pola Marsowego., Budowa akweduktu w rejonie Palatynu., Cyrk na Mons Vaticanus.
Oktawian
Neron
Klaudiusz
RELLy0FfROa7e
Ćwiczenie 7
Słowniki
Słownik pojęć
Pax Romana
Pax Romana
(łac. „pokój rzymski”) określenie stanu pokoju istniejącego wewnątrz i na zewnątrz Imperium Rzymskiego.
Pryncypat
Pryncypat
(łac. „princeps civium Romanorum”) forma sprawowania władzy w Cesarstwie Rzymskim. Prawo wprowadzone przez Oktawiana Augusta w 27 r. p.n.e.. Władza znajdowała się w posiadaniu cesarza przy zachowaniu pozorów dawnego ustroju republikańskiego.
Słownik łacińsko‑polski
R11RaFmD4F9ebm332464c6551494df_00000000000181
m332464c6551494df_0000000000018
m332464c6551494df_0000000000018
causa, -ae (f.) powód, przyczyna
cedo, -ere, cessi, cessum (3) Iść, kroczyć
citō szybko
decorus, -a, -um wspaniały, piękny, ozdobiony
dēterreō, -ēre, -uī, -itum (2) powstrzymać, odpychać, odwieźć od zamiaru