RROzlwrI3eR7x1

Ważne daty

509 r. p.n.e. – Brutus i Kollatyn obejmują władzę jako konsulowie;

84 r. p.n.e. – śmierć Cynny;

78 r. p.n.e. – śmierć Sulli;

60 r. p.n.e. – I triumwirat;

53 r. p.n.e. – śmierć Krassusa;

48 r. p.n.e. – śmierć Pompejusza;

44 r. p.n.e. – śmierć Cezara;

43 r. p.n.e. – II triumwirat;

13 r. p.n.e. – śmierć Lepidusa;

27 r. p.n.e. - 14 r. n.e. – panowanie Augusta;

14 r. n.e. - 37 r. n.e. – panowanie Tyberiusza;

37 r. n.e. - 41 r. n.e. – panowanie Kaliguli;

41 r. n.e.- 54 r. n.e. – panowanie Klaudiusza;

54 r. n.e. - 68 r. n.e. – panowanie Nerona.

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

RP9oTXOkXxJYP1

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:
8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:
q) potrafi korzystać ze słownika łacińsko‑polskiego przy sporządzaniu przekładu;
s) dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
2. nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;
3. dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;

Nauczysz się

rozumieć popularne idiomy łacińskie;

posługiwać się idiomami łacińskimi;

konstruować tłumaczenia idiomów;

opowiadać kim byli: August, Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz i Neron.

Zadania

RBrKY2C0VnUWl

Ćwiczenie 1

Łacińskim idiomom przyporządkuj ich polskie przekłady.

słusznie postępować, budzić zaufanie, przegrać proces, jest słuszne, wolno, być korzystnym, wygłosić mowę, stracić ducha, odwagę, pozwać przed sąd

animo cadere
bene agere
diem dicere
ex usu esse
fas est
fidem facere
in iudicio cadere
orationem habere

R1R7A5MNYygmF

Ćwiczenie 2

res wybierz tylko te, których znaczenia zapisano w tabeli.">

Uzupełnij puste pola idiomami użytymi w poniższych zdaniach. Zapisz je w bezokoliczniku.
1. Romani in Italia cum Pyrrho bellum gerebant.
2. Ita dies circiter XV iter fecerunt.
3. Caesar suis inimicis saepe veniam dabat.
4. Caesar Ciceroni auxilio venit.
5. Cato gravia verba fecit.
6. Gratias tibi maximas ago.
7. Dux prima luce castra movit.
Spośród wyrażeń napisanych z użyciem słowa res wybierz tylko te, których znaczenia zapisano w tabeli.

prowadzić wojnę - ..........................
przyjść z pomocą - ............................
odbywać podróż - ......................
zwinąć obóz - ..........................
przychodzić do głowy - ................................
okazywać łaskę - ......................
przemawiać - ........................
dziękować - ..........................

RXZby3UszQywx

Ćwiczenie 3

res wybierz tylko te, których znaczenia zostały zapisane.">

Spośród wyrażeń napisanych z użyciem słowa res wybierz tylko te, których znaczenia zostały zapisane.

res publica, res adversae, res publicae, res militaris , res pecuaria, res familiaris , res gestae

sprawy wojenne - ..............................
czyny, dzieje - ..............................
majątek - ..............................

Rx0BB7uTMBIMM

Ćwiczenie 4

Zastąp wyszczególnione słowa łacińskimi idiomami. Połącz je ze zdaniami polskimi spośród następujących:

librum mittere, ad tempus, bono consilio, auctor legis, iudicium capitis, verbum pro verbo

Pragnę moją książkę dedykować ojcu.
Wszystko trzeba robić w stosownym czasie.
Prawo ma być w tym wypadku bardzo surowe. Tego chce wnioskodawca.
Co on właściwie powiedział? Mógłbyś to powtórzyć dosłownie?
Mam nadzieję, że postąpiłaś tak z ważnych powodów.
Oskarżony zachowuje się tak, jakby to był proces cywilny, tymczasem jest to proces kryminalny.

Tłumaczenie tekstu Roczników Tacyta

Polecenie 1

Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.

Wstęp Roczników Tacyta

Urbem Romam a principio reges habuerunt; libertatem et consulatum L. Brutus instituit. Dictaturae ad tempus sumebantur; neque decemviralis potestas ultra biennium, neque tribunorum militum consulare ius diu valuit. Non Cinnaem332464c6551494df_0000000000006Cinnae, non Sullaem332464c6551494df_0000000000007Sullae longa dominatio; et Pompeim332464c6551494df_0000000000008Pompei Crassique potentia cito in Caesarem, Lepidim332464c6551494df_0000000000009Lepidi atque Antoniim332464c6551494df_0000000000010Antonii arma in Augustumm332464c6551494df_0000000000011Augustum cesserunt, qui cuncta discordiis civilibus fessa nomine principis sub imperium accepit. Sed veteris populi Romani prospera vel adversa claris scriptoribus memorata sunt; temporibusque Augusti dicendis non defuere decora ingenia, donec gliscente adulatione deterrerentur. Tiberiim332464c6551494df_0000000000012Tiberii Gaique et Claudiim332464c6551494df_0000000000013Claudii ac Neronism332464c6551494df_0000000000014Neronis res florentibus ipsis ob metum falsae, postquam occiderant, recentibus odiis compositae sunt. Inde consilium mihi pauca de Augusto et extrema tradere, mox Tiberii principatum et cetera, sine ira et studio, quorum causas procul habeo.

Źródło: Publiusz Korneliusz Tacyt, Dzieła, Warszawa 2004.

Tłumaczeniem332464c6551494df_0000000000015Tłumaczenie tekstu na język polski.

m332464c6551494df_0000000000006

m332464c6551494df_0000000000007

m332464c6551494df_0000000000008

m332464c6551494df_0000000000009

m332464c6551494df_0000000000010

m332464c6551494df_0000000000011

m332464c6551494df_0000000000012

m332464c6551494df_0000000000013

m332464c6551494df_0000000000014

m332464c6551494df_0000000000015

m332464c6551494df_0000000000146

Oktawian August

Pryncypat

Oktawian August nie chciał jawnie tworzyć w Rzymie monarchii z obawy przed losem Cezara. Przyjął tytuł pierwszego wśród senatorów (princeps senatus). Senat po wielu latach konfliktów między obywatelami chętnie zrzekł się części odpowiedzialności za los państwa. Oktawian August, 27 r. p.n.e. został nazwany przez senat Boskim miał on stać się gwarantem pokoju (Pax RomanaPax RomanaPax Romana, Pax Augusta), silnej władzy i przywrócenia republikańskiej wolności obywatelskiej. Nie byłoby to możliwe bez przychylności ludu rzymskiego, któremu podobały się hasła powrotu do dawnych obyczajów (mores maiorum), spokoju i ładu w państwie oraz stopniowy rozwój gospodarki Italii, także prowincji.

RYNYZpaVawpen

Ilustracja przedstawia makietę Forum Augusta. Na zdjęciu widać plac i znajdujący się na nim biały budynek w stylu rzymskim. Do budynku prowadzą schody. Przednią część stanowi portyk składający się z ośmiu kolumn zakończonych frontonem. Po bokach wzdłuż całego placu rozciągają się kolumny z zadaszeniem tworząc krużganek. — Makieta Forum Augusta, pierwotny wygląd, 2 r. p.n.e., wikimedia.org, CC BY-SA 2.0

Forum Augusta wzniesione w pobliżu Forum Romanum i Forum Cezara to próba powiązania historii republiki i rodu julijsko‑klaudyjskiego. Pośrodku stała świątynia Marsa Mściciela, pomiędzy kolumnami – posągi sławnych Rzymian. Świątynię dekorowały m.in. wizerunki Romulusa, Marsa, Wenus i Cezara.

Dynastia julijsko‑klaudyjska

R1SJZkKUnNFXd1

Animacja 3D pt. „Dynastia julijsko-klaudyjska”

RGNdNK0QETRyP1

Autor nieznany, „Kaligula”, wiek nieznany, Muzeum Sztuk Pięknych w Houston, Teksas, USA, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0

RZhRJq1UJQ7gu1

Obelisk na placu świętego Piotra, XIII w. p.n.e., Watykan, wikimedia.org, domena publiczna

Rd5ydaI5F6dH61

Lawrence Alma-Tadema, „Rzymski Cesarz 41”, 1871, prywatna kolekcja, wikimedia.org, domena publiczna

R5ijboCFoGNUG1

Rzymski akwedukt między Celio i Palatynem, wikimedia.org, domena publiczna

RObBVpQA7V5E61

Autor nieznany, „Neron”, 54-68 r. n.e., Muzeum Niemieckie w Monachium, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna

Zadania

RCsD5WzafpNr7

Ćwiczenie 5

Zapisz w kolejności chronologicznej imiona cesarzy dynastii julijsko-klaudyjskiej:

Tyberiusz
Klaudiusz
August
Kaligula
Neron

RAW67OX7cksSH

Ćwiczenie 6

Połącz w pary nazwy znanych budowli z panującymi w czasie ich wzniesienia władcami Imperium Rzymskiego.

Zabudowa Pola Marsowego., Budowa akweduktu w rejonie Palatynu., Cyrk na Mons Vaticanus.

Oktawian
Neron
Klaudiusz

RELLy0FfROa7e

Ćwiczenie 7

Zaznacz zdania prawdziwe.

Oficjalny tytuł Augusta określa go jako pierwszą osobę wśród senatorów – princeps senatus.
Główne hasło Oktawiana to przywrócenie republiki.
Pod koniec panowania dynastii pryncypat przekształca się w dominat.
Rządy pięciu cesarzy dynastii to panowanie przedstawicieli dwóch rodzin: Juliuszów i Klaudiuszów.

Słowniki

Słownik pojęć

Pax Romana

(łac. „pokój rzymski”) określenie stanu pokoju istniejącego wewnątrz i na zewnątrz Imperium Rzymskiego.

Pryncypat

(łac. „princeps civium Romanorum”) forma sprawowania władzy w Cesarstwie Rzymskim. Prawo wprowadzone przez Oktawiana Augusta w 27 r. p.n.e.. Władza znajdowała się w posiadaniu cesarza przy zachowaniu pozorów dawnego ustroju republikańskiego.

Słownik łacińsko‑polski

R11RaFmD4F9ebm332464c6551494df_00000000000181

Źródło: online skills, licencja: CC0.

m332464c6551494df_0000000000018

Galeria dzieł sztuki

R1b166f5ihhNo1

Ilustracja interaktywna przedstawia popiersie rzeźbione w białym kamieniu pod tytułem "Kaligula". Rzeźba przedstawia młodego mężczyznę.Ma on krótkie włosy, niewielkie usta. Jego głowa skierowana w bok. — Autor nieznany, „Kaligula”, wiek nieznany, Muzeum Sztuk Pięknych w Houston, Teksas, USA, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0

RGuQopsD5YHUH1

Ilustracja przedstawia obraz "Rzymski Cesarz 41". Na obrazie widać Klaudiusza, który stoi na tle zielonej kotary. Mężczyzna ubrany jest w białą szatę, która nachodzi również na głowę. Prawą ręką trzyma kotarę. Przed nią stoi rzymski żołnierz w brązowej zbroi, który na głowie ma hełm z czerwonym pióropuszem. Stoi, nad zamordowanym Kaligulą. Prawą rękę trzyma kotarę tak jakby ją odsłaniał, a lewą rękę trzyma wzdłuż ciała skierowaną ku dołowi. W lewej części obrazu widać leżącą postać ubraną w koszulę w romby i przykrytą błękitnym materiałem. Przy ścianie bokiem do widza stoi biała rzeźba mężczyzny. W prawej części obrazu widać kawałek ołtarza, a w tle półkę ze stojącymi butelkami i niewielką figurką. — Lawrence Alma-Tadema, „Rzymski Cesarz 41”, 1871, prywatna kolekcja, wikimedia.org, domena publiczna

RULMS6uDNygVv1

Ilustracja przedstawia fragmenty rzymskiego akweduktu. Po lewej części widoczny jest niewielki fragment ruin z dwoma otworami. Z prawej strony znajduje się akwedukt w lepiej zachowanym stanie składający się z dwóch kondygnacji. Widać trzy otwory w górnej części i dwa w dolnej części. Przed nimi rosną trzy drzewa. W tle widoczne są zielone korony drzew i błękitne niebo. — Rzymski akwedukt między Celio i Palatynem, wikimedia.org, domena publiczna

R1BgPADkybwAK1

Ilustracja przedstawia rzeźbę głowy Nerona z białego marmuru. Jest to mężczyzna z krótkimi włosami opadającymi na czoło. Ma niewielkie zamknięte usta. Oczy nie mają wyrzeźbionych źrenic. Twarz jest okrągła. — Autor nieznany, „Neron”, 54-68 r. n.e., Muzeum Niemieckie w Monachium, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna

m332464c6551494df_0000000000260

Bibliografia

Janusz A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa–Kraków 1999.

Michael Crawford, Rzym w okresie republiki, Warszawa 2000.

Maria Jaczynowska (red.), D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2004.

Publiusz Korneliusz Tacyt, Dzieła, Warszawa 2004.

Słownik kultury antycznej, red. Ryszard Kulesza, Warszawa 2012.

Idiomy, cz. 1

Ważne daty

Zadania

Tłumaczenie tekstu Roczników Tacyta

Oktawian August

Dynastia julijsko‑klaudyjska

Zadania

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia