Idziemy na koncert
Ważne daty
1636 – pierwsze publiczne wykonanie muzyki w Europie,
1805 – pierwszy koncert symfoniczny w Polsce,
1901 – powstanie Filharmonii Warszawskiej.
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności),
b) muzyki jazzowej i rozrywkowej,
2) rozpoznaje ze słuchu:
e) aparat wykonawczy: solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big‑band i zespół folkowy;
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i charakteryzuje je;
2) głosów ludzkich (sopran, alt, tenor, bas) oraz technik wokalnych (np. śpiew estradowy, śpiew biały, jodłowanie i inne);
3) aparatu wykonawczego (solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big‑band, zespół folkowy).
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
1) muzyki ze względu na jej rodzaj (wokalna, instrumentalna, wokalno‑instrumentalna, artystyczna, rozrywkowa, ludowa oraz do wyboru: sakralna, filmowa, teatralna i inne);
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;
9) stosuje zasady wynikające ze świadomego korzystania i uczestniczenia w dorobku kultury muzycznej: odpowiednie zachowanie podczas koncertukoncertu, przedstawienia operowego itp., tolerancja dla preferencji muzycznych innych osób oraz szacunek dla twórców i wykonawców.
rozpoznawać ze słuchu różne zespoły wykonawcze;
przyporządkowywać instrumenty do orkiestry symfonicznej i różnych zespołów kameralnych;
rozpoznawać rodzaj muzyki ze względu na aparat wykonawczy.
Co to jest koncert?
Koncert to publiczna prezentacja utworu muzycznego i sztuki wykonawczej. W tym znaczeniu koncerty pojawiły się dopiero w XVII w. […] Pierwsze całkowicie publiczne wykonanie muzyki odbyło się w operze weneckiej – w Teatro San Cassiano (1636 r.) […] W Polsce publiczne koncerty odbywały się w Warszawie i w Krakowie od końca XVIII w.; koncerty symfoniczne w Warszawie wprowadził w 1805 r. Józef Elsner. […] W 1901 r. powstała najważniejsza placówka polskiego życia koncertowego – Filharmonia Warszawska.
Źródło: red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
Warto podkreślić, że koncert nie jest ściśle związany z filharmonią i orkiestrą symfoniczną. Miejscem koncertu może być kościół, stadion, dom kultury, pałac, kawiarnia. O koncercie mówimy także w przypadku wykonań muzyki w ramach życia prywatnego. Koncertować mogą także różne zespoły wykonawcze, np.: zespoły kameralne, zespoły rozrywkowe, chóry, a także soliści.
Koncert to również jedna z form muzycznych, utwór przeznaczony na instrument solo i orkiestrę.
W którym wieku odbył się pierwszy publiczny koncert w Europie? Wskaż prawidłową odpowiedź:
- XVI
- XVII
- XVIII
- XIX
Zaznacz prawdziwe zdania.
- Koncert to publiczna prezentacja utworu muzycznego i sztuki wykonawczej.
- Koncert to utwór przeznaczony na instrument solo i orkiestrę.
Orkiestra symfoniczna
Orkiestra symfoniczna jest wielkim zespołem instrumentalnym. W orkiestrze tej gra nawet 120 muzyków! W orkiestrze symfonicznej wyróżnia się cztery grupy instrumentów:
Instrumenty smyczkowe: skrzypce pierwsze, skrzypce drugie, altówki, wiolonczele, kontrabasy.
Instrumenty dęte drewniane: flety i flet piccolo, oboje i rożek angielski, klarnety i klarnet basowy, fagoty i kontrafagot.
Instrumenty dęte blaszane: waltornie, trąbki, puzony, tuba.
Instrumenty perkusyjne: wielki bęben, gong, kotły, talerze, trójkąt, werbel, czelesta i inne.
Ponadto w orkiestrze symfonicznej występują inne instrumenty: fortepian, harfa oraz inne wskazane w partyturze.
Zespoły kameralne
Zespół kameralny – zespół instrumentalny, wokalny lub instrumentalno‑wokalny. […]
Do najpopularniejszych zespołów kameralnych należą:
· Duo instrumentalne (np. skrzypce i fortepian),
· Trio smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela),
· Trio fortepianowe (skrzypce, wiolonczela, fortepian),
· Kwartet smyczkowy (I i II skrzypce, altówka, wiolonczela).
· Kwartet fortepianowy (skrzypce, altówka, wiolonczela, fortepian).
Źródło: red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
Istnieją również inne zespoły kameralne o zróżnicowanym składzie instrumentalnym:
Kwintet – pięć instrumentów,
Sekstet – sześć instrumentów,
Septet – siedem instrumentów,
Nonet – dziewięć instrumentów.
Natomiast zespół kameralny, który składa się z wielu wykonawców - solistów - nazywamy orkiestrą kameralną.
Wskaż prawidłową odpowiedź: Zespół kameralny składający się z trzech muzyków to:
- Trio
- Kwartet
- Kwintet
- Sekstet
Połącz w pary nazwy grup muzycznych z liczbą instrumentów, które w nich grają.
siedem instrumentów, sześć instrumentów, pięć instrumentów, dziewięć instrumentów
| Kwintet | |
| Sekstet | |
| Septet | |
| Nonet |
Kwartet smyczkowy
Wśród kwartetów najbardziej popularnym jest kwartet smyczkowy.
W jego skład wchodzą:
Skrzypce I,
Skrzypce II,
Altówka,
Wiolonczela.
Kwartet smyczkowy posiada dwa znaczenia.
Jest to utwór kameralny dla czterech wykonawców.
Jest to zespół czterech wykonawców.
Zaznacz wszystkie instrumenty, które wchodzą w skład kwartetu smyczkowego:
- Skrzypce
- Skrzypce I
- Skrzypce II
- Altówka
- Wiolonczela
- Kontrabas
- Fortepian
Współczesne koncerty muzyki rozrywkowej
Współczesnym koncertom muzyki rozrywkowej towarzyszą wrażenia wizualne, pokazy laserowe, różnego rodzaju multimedia, animacje, układy choreograficzne i inne. Koncerty takie odbywają się często dla wielu tysięcy osób. Miejscem tych koncertów są stadiony, miejskie place, fabryki.
Przykładem takiego wydarzenia jest koncert Jeana‑Michela Jarre’a „Przestrzeń Wolności” w stoczni gdańskiej w 2015 r.
Jak się ubrać na koncert?
Jak się ubrać na koncert? Zależy to przede wszystkim od proponowanego repertuaru i miejsca. Inaczej ubierzemy się na koncert muzyki rozrywkowej w przestrzeni miejskiej, inaczej zaś na koncert do filharmonii czy do opery. Schludność ubioru widza i słuchacza świadczy nie tylko o jego statusie, ale przede wszystkim o szacunku do sztuki i artystów.
Miłośnik muzyki klasycznej to melomanmeloman. Istnieje „kanon zachowań melomana”. Meloman podczas koncertów przestrzega następujących zasad:
Ubiera się galowo.
Jest punktualny.
Zachowuje się cicho i kulturalnie, wykazuje skupienie.
Wie, kiedy oklaskiwać artystów – przed i po wykonanym utworze, nigdy w trakcie i pomiędzy poszczególnymi częściami utworu!
Nie wychodzi podczas koncertu.
Zaproszenie na koncert
Plakat to tradycyjna forma zaproszenia na koncert. Znajdują się na nim niezbędne informacje dotyczące koncertu, m.in.:
Miejsce,
Data,
Godzina,
Informacja o artyście,
Repertuar,
I inne, na które warto zwrócić uwagę.
Wskaż dwa plakaty informujące o koncercie z repertuarem muzyki klasycznej.
- Opis ilustracji A
- Opis poprawnej ilustracji B
- Opis poprawnej ilustracji C
- Opis ilustracji D
Praca domowa
Przeczytaj poniższy tekst i opisz w kilku zdaniach, jak powinien się ubrać na koncert muzyki klasycznej mężczyzna, co powinna założyć na siebie kobieta, a jak do filharmonii czy teatru może się ubrać młody człowiek?
„Co wypada, a czego założyć nie wolno, planując wyjście do teatru, filharmonii lub opery?”
W przypadku wyjścia do teatru, filharmonii czy opery zawsze musimy wziąć pod uwagę dwie kwestie: wyjątkowość miejsca oraz porę, o której odbędzie się przedstawienie czy koncert - mówi Anna Depreas‑Lipińska, stylistka. - Pomimo wszechobecnego ujednolicenia mody i sprowadzania ubierania się do popularnego stylu casual, takie miejsca jak teatr, filharmonia i opera trzeba traktować ze szczególnym poszanowaniem. Wszak będziemy obcować z kulturą wysoką i odpowiednie ubranie się, dress code, w tych miejscach nigdy nie będzie modowym faux pas. Uroczysta premiera i prapremiera, które z reguły odbywają się wieczorową porą, wymagają wieczorowego stroju. Kobiecy strój do opery czy filharmonii powinien charakteryzować się wytworną, klasyczną elegancją. Wyśmienicie sprawdzi się „mała czarna”, a indywidualny gust może podkreślać biżuteria: subtelna, delikatna lub duża, spektakularna, bardziej wyrafinowana.
Panie, które nie gustują w sukniach czy kostiumach ze spódnicami, nie powinny się martwić - w obecnych czasach spodnie w kobiecym wieczorowym stroju nie oznaczają obrazy kanonu.
- Kobieta jak najbardziej może założyć ciemne spodnie, które będą na przykład częścią eleganckiego garnituru - dodaje Anna Depreas‑Lipińska.
Ekscentryczność, jeśli chodzi o ubiór, panie powinny sobie odpuścić. Niemile widziane są pstrokate i barwne elementy garderoby. Preferuje się natomiast stonowane kolory: czerń, granat, grafit skomponowane z bielą i szarością. Swoją osobowość panie mogą wyrazić za pomocą biżuterii i dodatków, ale niekoniecznie w pstrokatych i szalonych kolorach. Miejscem na ekstrawagancję mogą być, np. festiwale sztuki, a nie filharmonie i opery. Panie powinny także zrezygnować z nakryć głowy. Nawet niewielkie kapelusze mogą przeszkadzać widzom siedzącym z tyłu.A co z panami? I w ich przypadku też rządzi klasyka. Elegancki mężczyzna, który nie chce przynieść wstydu swojej partnerce, zawsze wybiera się do teatru, filharmonii lub opery w stroju wieczorowym.
- Panowie powinni założyć smoking lub czarny garnitur. Obowiązkowa jest biała koszula. Błękitną, prążkowaną lub w kratkę zostawmy raczej na biznesowe spotkania - zaleca Anna Depreas‑Lipińska.Co przystoi młodym?
Obecnie coraz częściej bywalcy teatrów odchodzą od stricte wieczorowych kostiumów na rzecz mniej klasycznych kreacji. Przyczyn tej zmiany jest wiele: od ogólnego rozluźnienia obyczajów, związanych z ubiorem, przez to, że teatry (w tym powstające ostatnio coraz częściej teatry prywatne) w wojnie o widza starają się być coraz dostępniejsze i przyjaźniejsze dla odbiorcy, po to, że tradycja odświętnego ubierania się do teatru nie jest już zaszczepiana uczniom z dawną surowością. Jedno jest pewne: swobodniejszy, aczkolwiek elegancki ubiór nie uchodzi już za rażący grzech przeciwko ustalonemu zwyczajowi. Dozwolony jest szczególnie wśród młodszych widzów. Modny ostatnio styl smart casual (w wolnym tłumaczeniu z języka angielskiego: swobodna elegancja) idealnie się na taką okazję nadaje.
- Oczywiście, młodzież odwiedzająca teatr, filharmonię czy operę nie musi zakładać smokingu lub wieczorowej sukni. Najodpowiedniejsze będą w przypadku chłopców ciemne dżinsy lub chinosy (spodnie materiałowe), biała koszula i marynarka lub sweter. Dziewczęta powinny założyć spódniczkę lub sukienkę w ciemnych barwach - najlepiej czarną lub granatową - oraz żakiet albo sweterek. Na nogi obowiązkowo eleganckie obuwie - radzi Anna Depreas‑Lipińska i podkreśla, że pewnych ubrań założyć nie wolno: - Nie zakłada się bluz sportowych, podartych dżinsów i butów sportowych. Moim zdaniem, dżinsy, bluza czy T‑shirt w takich miejscach jak opera czy filharmonia zawsze będą nie na miejscu, choćby ze względu na szacunek dla artystów, występujących na scenie i prezentowaną przez nich sztukę. Wyjątkowość miejsca wymaga odpowiedniego podkreślenia.
Źródło: http://magazyn.7dni.pl/319499,Co-wypada-a-czego-zalozyc-nie-wolno-planujac-wyjscie-do-teatru-filharmonii-lub-opery.html (dostęp z dnia 31.03.2018)
Słownik pojęć
impreza artystyczna wypełniona programem muzycznym; też: instrumentalny utwór muzyczny przeznaczony do wykonania przez solistę i orkiestrę symfoniczną.
orkiestra złożona z instrumentów smyczkowych, dętych, perkusyjnych, harfy, niekiedy fortepianu i innych.
cykliczna forma orkiestrowa, zazwyczaj 4‑częściowa, zbudowana zgodnie z zasadami cyklu sonatowego.
zapis nutowy utworu muzycznego, podzielony na partie wokalne i instrumentalne.
nieduży zespół instrumentalistów lub wokalistów, zwykle 2–9 muzyków (od duetu do nonetu).
utwór na dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę; też: zespół czterech osób, grających na tych instrumentach.
miłośnik muzyki.
duży arkusz papieru, zawierający informację w formie graficznej, często reklamę czegoś; też: artystyczny gatunek grafiki użytkowej.
muzyka przeznaczona do śpiewu.
muzyka przeznaczona do wykonywania na instrumentach, bez udziału śpiewu.
Definicje słownikowe opracowano na podstawie: https://encyklopedia.pwn.pl/
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995