zaplanujesz wycieczkę terenową i przygotujesz potrzebny na nią ekwipunekekwipunekekwipunek;

wskażesz przepisy poruszania się po ulicy jako pieszy z zachowaniem zasad kodeksu drogowego;

wyjaśnisz, jak zachować ostrożność podczas obserwacji terenowych.

Wyobraź sobie siebie jako wielkiego podróżnika. Dokąd zaplanujesz podróż? Co cię szczególnie interesuje?

Idziemy na wycieczkę

Rozdział 1 
Ekwipunek na wycieczkę terenową

Materiał prezentuje rozmowę dziadka z wnuczką na temat przygotowania do podróży.

— Dziadku, skąd wiesz tyle o zwierzętach i roślinach?
— A dlaczego pytasz?
— Bo wiesz, gdy rozmawiam z kolegami, to oni często opowiadają mi o nowo poznanych gatunkach zwierząt albo o roślinach, i bardzo się tym fascynują. Też bym tak chciała!
— Aniu, a co już zrobiłaś, żeby je poznać?
— Hm, czasem oglądam filmy przyrodnicze albo atlasy zwierząt. Ale nie mogę ich wszystkich zapamiętać. A ty zawsze wszystkie znasz i wiele możesz o nich opowiedzieć.
— Znam, ponieważ przez wiele lat podróżowałem i jako przewodnik oprowadzałem turystów po Polsce i innych krajach. Najpierw jednak dużo czytałem i oglądałem – tak, jak ty – filmy i zdjęcia, ale najlepiej jest odkrywać świat przyrody na żywo.
— Czyli jak?
— Trzeba obserwować rośliny i zwierzęta w ich naturalnym środowisku, poznawać ich zwyczaje. To naprawdę fascynujące zajęcie!
— To znaczy, że trzeba wyruszyć na wycieczkę terenową?
— Dokładnie tak!
— Wiesz, ostatnio pani od przyrody zapowiedziała nam taką wycieczkę w teren. Kazała nam się zastanowić nad tym, jak dobrze się do niej przygotować.
— Pewnie miała na myśli skompletowanie odpowiedniego ekwipunku!
— A co to jest ekwipunekekwipunekekwipunek?
— To wszystko, co ze sobą zabierasz. Dobrze przemyślany ekwipunek jest odpowiedni do pogody, miejsca, do którego chcesz się wybrać, czasu, a także charakteru wycieczki.
— Przemyślałam już strój, tzn. buty, kurtkę przeciwdeszczową, czapkę z daszkiem, plecak.
— Dobrze. Jednak wyruszając na wyprawę, warto zaopatrzyć się w kilka pomocnych przyrządów, które ułatwią ci obserwacje przyrodnicze.
— Na przykład lornetkę! Będę mogła obserwować zwierzęta leśne i ptaki z oddali.
— Brawo. Dzięki temu nie będziesz musiała podchodzić do nich zbyt blisko i ich niepokoić. Pamiętaj, że są to dzikie i wolne zwierzęta.
— Ale czytałam w podręczniku, że warto też zabrać lunetę. Nie wystarczy lornetka?
— Lornetka jest niezbędna do obserwowania ptaków. Natomiast jeśli planujesz obserwację obiektów, które są położone bardzo daleko, z pewnością przyda ci się luneta. Dzięki niej możesz oglądać nie tylko zwierzęta (np. ptaki na dużym jeziorze lub sarny pasące się daleko na polu), ale też Księżyc lub gwiazdy. Luneta ma nawet kilkakrotnie większe powiększenie niż lornetka i najlepiej zastosować ją na otwartej przestrzeni, ale nie sprawdzi się w terenie, gdzie widoczność jest ograniczona – np. w lesie.
— Czy jeszcze jakieś przyrządy mogę zabrać? Jak sądzisz?
— Ja lubiłem oglądać świat również z bliska. Dlatego zawsze zabierałem ze sobą lupę. Dzięki niej mogłem przyglądać się małym owadom i roślinom.
— Wspaniały pomysł. Już biorę zeszyt i długopis. Muszę zanotować wszystkie twoje uwagi! Są bardzo cenne, dziadku!
— Ha‑ha, dziękuję. Zachowaj ten zeszyt i długopis również na wycieczkę. Jako odkrywca świata przyrody będziesz miała wiele ciekawych obserwacji do zapisania.
— Myślałem, że wystarczy, gdy zrobię zdjęcia.
— Zdjęcia to też bardzo dobry pomysł dla udokumentowania obserwacji, ale nie utrwalą one twoich myśli.
— Och, dziadku. Jak dobrze, że mogę z tobą przygotować się do tej wyprawy.
— Cieszę się, że mogę dzielić się z tobą moim doświadczeniem. A ono podpowiada mi jeszcze, że dobry przyrodnik może schować do plecaka również atlasy i przewodniki! Ja zawsze z nimi odkrywałem świat. W nich znajdziesz wiele ciekawych informacji na temat otaczających cię roślin i zwierząt, a może i wskazówki, gdzie szukać stanowisk interesujących cię gatunków.
— Albo w Internecie, bo bez telefonu raczej się nie wybiorę!

Rozdział 2 
Dokąd na wycieczkę terenową?

Materiał przedstawia rozmowę nauczyciela z uczniami na temat wycieczki terenowej do parku narodowego.

— Moi drodzy, czas na podsumowanie najważniejszych informacji na temat naszej wycieczki terenowej. Dokąd zatem się wybieramy?
— Do Wielkopolskiego Parku Narodowego.
— Dokładnie. A kto nam przypomni, jak należy się zachować na terenie parku narodowegopark narodowyparku narodowego i rezerwaturezerwat przyrodyrezerwatu?
— Powinniśmy poruszać się tylko po wyznaczonych szlakach turystycznych. Nie możemy niszczyć ani zrywać roślin, w tym owoców runa leśnegoruno leśneruna leśnego.
— Co to oznacza? Jakie owoce runa leśnego znacie?
— To znaczy, że w rezerwacie i w parku narodowym nie wolno zrywać jagód, poziomek, a nawet grzybów!
— Bardzo dobrze. Wszystkie gatunki roślin i zwierząt objęte są ochronąochrona środowiska przyrodniczegoochroną i nie możemy ich niszczyć. Zresztą wiele z nich może być trującymi, choć są podobne do jadalnych. Dlatego nigdy nie jemy nieznanych roślin, nawet jeśli ich owoce (np. jagody) wyglądają apetycznie. Pamiętajmy, że niektóre rośliny mogą być niebezpieczne, nawet jeśli ich nie zjemy – już sam kontakt skóry z nimi może wywołać na przykład podrażnienia, wysypkę lub duszności.
— Jak byłem z rodzicami w lesie, to zerwałem grzyby, które bardzo przypominały kurki, a okazały się grzybami trującymi. Bardzo się zdziwiłem!
— No, właśnie. Każda wycieczka do lasu może okazać się niebezpieczna, jeśli nie zachowamy ostrożności. Nie wolno zrywać grzybów, których nie znamy, albo których nie jesteśmy pewni, bo mogą być trujące. Pamiętajmy również, że w lasach – i tych pod ochroną, i nie – żyją zwierzęta. Wiecie, jak wobec nich się zachować?
— Nie możemy ich chwytać ani płoszyć. Dlatego powinniśmy zachowywać się cicho, nie krzyczeć i nie śpiewać.
— Dobrze. Nie możemy również włączać muzyki na głos z telefonu. A skoro już mówimy o zwierzętach, to bardzo ważna jest ostrożność podczas obserwowania dzikich zwierząt. Rzadko bywają one agresywne bez powodu, jednak przy obronie siebie lub swoich młodych mogą stać się bardzo niebezpieczne. Dotyczy to również tych zwierząt, które wydają się być zupełnie niegroźne! Ktoś ma przykład?
— Ja słyszałem, że łabędzie potrafią być agresywne przy swoich młodych, kiedy czują się zagrożone.
— Bardzo dobrze, jednak nie tylko. Czasem wydaje nam się, że zwierzęta mniejsze od nas nie zagrażają nam. Jest to jednak bardzo mylne stwierdzenie.
— Mój dziadek opowiadał mi, że kiedyś ukąsiła go żmija, której w ogóle nie zauważył i musiał jechać do szpitala!
— Właśnie. Często zapominamy o takich niebezpieczeństwach jak węże. Jeszcze mniejsze są kleszcze, które przenoszą groźną chorobę – boreliozę. Jak więc możemy się przed nimi ochronić?
— Możemy zakładać wysokie buty albo skarpety!
— Tak! Wysokie buty są bardzo ważne. Nawet latem nie powinniśmy wędrować w sandałach i z odsłoniętą stopą. Poza tym dzikie zwierzęta chorują na przykład na wściekliznę, która jest bardzo niebezpieczna dla ludzi. I mogą chorować na nią nawet małe zwierzęta leśne – jak jeże. Pamiętajcie! Las to dom dla zwierząt i dlatego wchodząc do niego, nie możemy naruszać ich bezpieczeństwa – wówczas i my będziemy bezpieczni. Przypomnijmy dla bezpieczeństwa – jak powinniśmy być ubrani na każdą wycieczkę leśną?
— Powinniśmy mieć pełne buty za kostkę, skarpety, bluzkę i długie spodnie oraz czapkę, np. z daszkiem.
— Tak, w kwestii kleszczy dobrze jest mieć zasłonięte ciało albo porządnie strzepać ubranie po wyprawie i dokładnie się obejrzeć. A co do butów – warto założyć wygodne obuwie, najlepiej sznurowane, za kostkę i o grubej podeszwie. Pomoże to uniknąć kontuzji w razie upadku. Podeszwa powinna być żłobkowana, ponieważ zapobiega to poślizgowi. Nie zapomnijcie również o nieprzemakalnej kurtce. Dzięki niej nie zmokniecie w razie niespodziewanego deszczu. A co proponujecie na słońce?
— Okulary przeciwsłoneczne i nakrycie głowy.
— I na koniec nie zapomnijcie o butelce wody i drobnej przekąsce. Podczas wędrówki możecie zgłodnieć, wówczas kanapka jest drogocenna! Jestem z was dumna, świetnie zapamiętaliście wszystkie zasady. Pamiętajcie – aby wycieczka w teren była przyjemna i pełna ciekawych obserwacji, trzeba się do niej właściwie przygotować. Dlatego odpowiedni ekwipunekekwipunekekwipunek i znajomość zasad to podstawa! Kto sprawdzi, o której mamy autobus w tę i z powrotem? Zanotujcie to w swoich zeszytach na wycieczkę.

Rozdział 3 
Zasady poruszania się po ulicy z zachowaniem zasad kodeksu drogowego

Materiał przedstawia podstawowe zasady poruszania się po ulicy.

— Zasad ruchu drogowego przestrzegaj przez cały czas, nie tylko na wycieczce.
— Przechodź przez jezdnię w miejscu do tego specjalnie wyznaczonym, czyli na przejściu dla pieszych.
— Jeśli na przejściu jest sygnalizacja świetlna, pamiętaj – przechodzisz tylko na zielonym świetle.
— Przed wejściem na jezdnię zatrzymaj się i uważnie się rozejrzyj – najpierw w lewo, potem w prawo i jeszcze raz w lewo. Najpierw przepuść przejeżdżające samochody.
— Poruszaj się chodnikiem, a jeśli go nie ma – poboczem po lewej stronie drogi.
— Pamiętaj o odblaskach. Na drodze po zmierzchu jesteś dzięki nim bardziej widoczny.
— Jeśli przebywasz na przykład w rezerwacierezerwat przyrodyrezerwacie, nie schodź z wyznaczonego szlaku. Jest to bezpieczne dla ciebie i dla otaczającego cię środowiska. Zejście ze szlaku jest nielegalne i może negatywnie wpłynąć na przyrodę.
— Patrz pod nogi! Duże kamienie, głazy czy leżące na szlaku gałęzie mogą stać się przyczyną potknięcia, a nawet poważnego urazu.

W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu skorzystaj z innej wersji zadania.