I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
4) charakteryzuje i rozróżnia sposoby uzyskania iluzji przestrzeni w kompozycjach płaskich; rozpoznaje rodzaje perspektyw (w tym m.in.: rzędowa, kulisowa, aksonometryczna, barwna, powietrzna, zbieżna); rozpoznaje i świadomie stosuje światłocień, jako sposób uzyskania iluzji przestrzeni; podejmuje działania kreatywne z wyobraźni i z natury, skoncentrowane wokół problematyki iluzji przestrzeni;
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
Nauczysz się
tłumaczyć pojęcie ruchu jako środka wyrazu plastycznego;
analizować dzieła sztuki ze względu na sposób przedstawienia ruchu;
wyjaśniać pojęcia: kompozycja symetrycznaKompozycja dynamicznakompozycja dynamicznaKompozycja dynamicznakompozycja symetrycznaKompozycja dynamicznakompozycja dynamiczna,kompozycja statycznaKompozycja statycznakompozycja statyczna, diagonalnyDiagonalnydiagonalny, skrót perspektywiczny, sztuka abstrakcyjna, futuryzm, zdjęcie migawkowe i rozpoznać je na podstawie podanego przykładu; ocenić prawidłowość przedstawienia ruchu w dziele malarskim odwołując się do podanego przykładu zdjęcia migawkowego;
rozpoznawać sposoby przedstawienia ruchu w sztukach plastycznych;
grupować obrazy według podanych kryteriów.
Przedstawienie ruchu w antycznej rzeźbie
Zapamiętaj!
Ruch jest jednym z podstawowych zagadnień plastycznych. W dziełach klasycznych sztuk, takich jak: malarstwo, grafika, rzeźba, rysunek, artyści poszukiwali sposobów na wyrażenie w dziełach statycznych tego, co trwa w czasie.
classicmobile
Ćwiczenie 1
R1D9gpZFC7QiT1
static
Ćwiczenie 1
Przyjrzyj się reprodukcjom starożytnych rzeźb. Przeanalizuj je ze względu na sposób przedstawienia ruchu. Do każdej rzeźby przyporządkuj odpowiedni opis.
Odpowiedzi: A - postać sugerująca zamaszysty ruch B - postać sugerująca dramatyczny ruch C - postać sugerująca nikły ruch
1‑C 2‑A 3‑B
Zobacz także
Inna wersja zadania
RdMh5WZrbwkdxm31f8dda94c3b5804_00000000000111
Klikając na poniższe reprodukcje, dowiesz się więcej na temat ruchu przedstawionego w danym dziele.
m31f8dda94c3b5804_0000000000011
m31f8dda94c3b5804_0000000000011
Przyjrzyj się reprodukcjom starożytnych rzeźb. Przeanalizuj je ze względu na sposób przedstawienia ruchu. Do każdej rzeźby przyporządkuj odpowiedni opis.
Odpowiedzi: A - postać sugerująca zamaszysty ruch B - postać sugerująca dramatyczny ruch C - postać sugerująca nikły ruch
Rozwiązanie: 1‑C 2‑A 3‑B
Rlijqsf8JCgVu1
R1a0JMZMWBNfO1
RU0qhZ55AiNaK1
Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część I
Przedstawienie ruchu w malarstwie na przykładzie twórczości Théodore Géricault
Théodore Géricault, wybitny francuski malarz okresu romantyzmu, tworzył liczne portrety i sceny batalistyczne. Był mistrzem w ukazywaniu koni. Jego obrazy charakteryzuje kompozycja dynamicznaKompozycja dynamicznakompozycja dynamiczna. Sposób ukazania ruchu podkreśla dramaturgię i ulotność sceny.
Przyjrzyj się dwóm obrazom zamieszczonym niżej. Zwróć uwagę na sposób malowania ruchu koni na obu obrazach.
RtHhlbbBkized1
Rqokg6BWmwz9P1
Przedstawienie ruchu w fotografii
Brytyjski fotograf Eadweard Muybridge, w 1878 roku, a więc na długo przed odkryciem zdjęcia migawkowegoZdjęcie migawkowezdjęcia migawkowego, przedstawił cykl zdjęć zatytułowany Galopujące konie w ruchu. W celu udokumentowania galopu konia zbudował specjalny tor z systemem linek, które biegnący koń kolejno zrywał, zwalniając tym samym migawkę i robiąc serię zdjęć. Dzięki temu udało się sfotografować wszystkie następujące po sobie fazy ruchu konia – po raz pierwszy można było zobaczyć, jakie sekwencje ruchów składają się na galop.
R1GUZHb5gZcrq1
Zobacz także
Prace współczesnego fotografa zainspirowane studium ruchu Muybridge’a.
RJVqRwbQaJnQA1
classicmobile
Ćwiczenie 2
R3bLtMPhqJ6sq1
static
Ćwiczenie 2
Biorąc pod uwagę sekwencję ruchów galopującego konia udokumentowanych na zdjęciach Muybridge’a, ponownie przyjrzyj się koniom namalowanym przez Théodore’a Géricaulta. Czy ruch koni na obrazie został przedstawiony przez malarza prawidłowo?
R16baSKataws51
A - Tak B - Nie
B
Przedstawienie galopującego konia przez współczesnych fotografów.
R1W66LO9CsxKP1
R1OgxJeDqgWTk1
R2BBVkfEOrWCp1
Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część II
W dziełach sztuki wrażenie statyczności zostaje uzyskane przez oparcie elementów kompozycji na wyraźnej, poziomej podstawie i utrzymanie ich w pozycji pionowej. Bezruch w sztuce powiększa kompozycja statycznaKompozycja statycznakompozycja statyczna. W celu ukazania iluzji ruchu na płaszczyźnie, artyści dynamizują swoje układy. Kompozycje dynamiczne cechuje oderwanie od podstawy, odchylenie od pionu, widoczne kontrasty kierunków i światła, przewaga linii diagonalnychDiagonalnydiagonalnych i świadomie działanie narzędziem plastycznym.
classicmobile
Ćwiczenie 3
RxNV4vH3cDcgT1
Do rodzajów kompozycji przyporządkuj wyrażenia. Kompozycja statyczna. Możliwe odpowiedzi: 1. oderwanie od podstawy, 2. celowe operowanie narzędziem, 3. wyraźny pion osadzony na podstawie, 4. wprowadzenie kontrastów, 5. kompozycja symetryczna, 6. odchylenie od pionu, 7. linie diagonalne. Kompozycja dynamiczna. Możliwe odpowiedzi: 1. oderwanie od podstawy, 2. celowe operowanie narzędziem, 3. wyraźny pion osadzony na podstawie, 4. wprowadzenie kontrastów, 5. kompozycja symetryczna, 6. odchylenie od pionu, 7. linie diagonalne.
Do rodzajów kompozycji przyporządkuj wyrażenia. Kompozycja statyczna. Możliwe odpowiedzi: 1. oderwanie od podstawy, 2. celowe operowanie narzędziem, 3. wyraźny pion osadzony na podstawie, 4. wprowadzenie kontrastów, 5. kompozycja symetryczna, 6. odchylenie od pionu, 7. linie diagonalne. Kompozycja dynamiczna. Możliwe odpowiedzi: 1. oderwanie od podstawy, 2. celowe operowanie narzędziem, 3. wyraźny pion osadzony na podstawie, 4. wprowadzenie kontrastów, 5. kompozycja symetryczna, 6. odchylenie od pionu, 7. linie diagonalne.
Umieść hasła w odpowiednim miejscu tabeli.
odchylenie od pionu, celowe operowanie narzędziem, linie diagonalne, oderwanie od podstawy, kompozycja symetryczna, wprowadzenie kontrastów, wyraźny pion osadzony na podstawie
Kompozycja statyczna
Kompozycja dynamiczna
Źródło: online-skills.
static
Ćwiczenie 3
Umieść hasła w odpowiednim miejscu tabeli.
Grupa 1 - Kompozycja statyczna Grupa 2 - Kompozycja dynamiczna
A - oderwanie od podstawy B - celowe operowanie narzędziem C - wyraźny pion osadzony na podstawie D - wprowadzenie kontrastów E - kompozycja symetryczna F - odchylenie od pionu G - linie diagonalne
Grupa 1 : C,E
Grupa 2 : A,B,D,F,G
Zobacz także
Inna wersja zadania
Rx4YmyxYsAcoom31f8dda94c3b5804_00000000000121
Ćwiczenie 4
Przyjrzyj się schematowi ilustrującemu podstawy kompozycji statycznej: czerwony kwadrat jest symetrycznie osadzony na niebieskiej podstawie.
RUWAhsEyAKPeg1
Poniżej przedstawiono cztery reprodukcje dzieł malarskich. Są to dwa portrety dzieci oraz dwa portrety zbiorowePortret zbiorowyportrety zbiorowe. Przyjrzyj się obrazom, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.
R111F51W9zBZn1
R7By4fRXJJHvf1
R15OXvQ18zBPn1
R12Ebzd9ydo9Q1
classicmobile
Ćwiczenie 5
R1KWAYsDi4eoU1
static
Ćwiczenie 5
Zaznacz obrazy, w których występuje kompozycja statyczna.
RFzzbfIAp5hZ71
A
C
m31f8dda94c3b5804_0000000000012
m31f8dda94c3b5804_0000000000012
Umieść hasła w odpowiednim miejscu tabeli.
Pytania: wyraźny pion osadzony na podstawie - ................ wprowadzenie kontrastów - ................ linie diagonalne - ................ oderwanie od podstawy - ................ odchylenie od pionu - ................ celowe operowanie narzędziem - ................ kompozycja symetryczna - ................
Odpowiedzi: A - Kompozycja statyczna B - Kompozycja dynamiczna
Rozwiązanie: 1‑A 2‑B 3‑B 4‑B 5‑B 6‑B 7‑A
Każde, nawet najmniejsze, odchylenie od statycznego układu wprowadza do przedstawień plastycznych wrażenie poruszenia, dynamiki. Przyjrzyj się ilustracjom zamieszczonym obok, które obrazują schematy dynamizowania układów plastycznych. Już oderwanie obiektu od podstawy (tak jak na pierwszym schemacie) sugeruje opadanie lub unoszenie.
RxDlrEFvF0Rl11
R4wBhnsAUNOIe1
Im większe odchylenie od pionu i wyraźne pozbawienie układu podstawy, tym wrażenie większego dynamizmu, a nawet dramatyczności.
RnWLziuyZq7JC1
RRGjyIZfg1X5i1
R1QEIYp3Td1Z21
R59Q3n8YNszCv1
R68zBjNDebA491
Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część III
Chcąc wyrazić iluzję ruchu na płaszczyźnie, artyści od zawsze szukali odpowiedniego gestuGestgestu na wyrażenie określonej czynności. Przyjrzyj się schematom zamieszczonym poniżej, które przedstawiają podskakującego człowieka.
R1BcJQU0Tv30A1
RZ0Im9ApclVuN1
Rk582G6cnLkDi1
Poniżej zamieszczono dzieło wybitnego twórcy – Giotta di Bondone. Artysta, w celu podkreślenia dramatyczności namalowanej sceny, wprowadził wyraziste gesty postaci. Kliknij na reprodukcję, aby zapoznać się z wyjaśnieniem, na czym one polegały.
RnEziJuKR2xpG1
Poniżej zamieszczono dwa dzieła barokowego malarza włoskiego Caravaggia. Oba obrazy ukazują ważne sceny religijne obserwowane z bliska. Przedstawione, zatrzymane niczym w kadrze postacie wypełniają całą płaszczyznę obrazu. Kompozycje ukazujące dramatyczny ruch w silnym skrócie perspektywicznymSkrót perspektywicznyskrócie perspektywicznym podkreślone zostały przy użyciu ostrego kontrastu światła i cienia. Klikając w reprodukcje zapoznasz się z dodatkowym opisem scen.
RviOIRzHca8kl1
R19tr6OIgaWTJ1
W poniższej galerii przedstawiono współczesne zdjęcia ukazujące gest postaci.
RwOfy5DFtFPnm1
Re7jycgiUaPDu1
Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część IV
Przyjrzyj się zamieszczonemu niżej detalowi z obrazu i zastanów się, co przedstawia. Odpowiedź poznasz po kliknięciu w reprodukcję.
R14rcAFwl464V1
Wraz z pojawieniem się sztuki abstrakcyjnejSztuka abstrakcyjnasztuki abstrakcyjnej, zagadnienie ruchu stało się bardzo ważnym, a czasami najważniejszym elementem formy plastycznej. Szukając sposobów na wyrażenie ruchu na płaszczyźnie, artyści tworzący kierunek sztuki zwany futuryzmemFuturyzmfuturyzmem, zaczęli wprowadzać do dzieł przedstawianie faz ruchu. Przykładem może być Giacomo Balla w prezentowanym obrazie Dynamizm psa na smyczy oraz polski artysta Leon Chwistek w dziele Szermierka.
RXqSMnPrHnlkb1
Przyjrzyj się schematowi ukazującemu sposób wprowadzania faz ruchu w celu uzyskania iluzji ruchu na płaszczyźnie.
RoZcjiyUJPlSC1
A tak fazy ruchu ogonem zostały utrwalone na współczesnej fotografii.
R1BUIqgUwCdXB1
Przyjrzyj się obrazowi przedstawiającemu lot ptaków (jerzyków). Ideę tego obrazu autor dodatkowo zawarł w tytule dzieła: Jerzyki: ścieżki ruchu + dynamizm sekwencji.
R5bzjg794rPG71
Ćwiczenie 6
Przeanalizuj ścieżki ruchu ptaka i spróbuj odnaleźć na obrazie miejsce, w którym znajduje się umieszczony poniżej detal. Wybrany obszar zaznacz kliknięciem.
RydEjX8fjfp1T
R12uPpmZQSPjq
Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część V
W celu zasugerowania ruchu, artyści wprowadzają również odpowiednie napisy. Przyjrzyj się schematowi zamieszczonemu poniżej, a następnie zobacz, jak zabieg ten wykorzystywany jest w tworzeniu komiksów i ilustracji książkowych.
R1WNVN61P1gID1
R1dgMhL5oGVBl1
ROYWGZYVLOOmB1
R1ZFqldtqPm7G1
RcvvZgebDgBW81
Zobacz także
Więcej na temat ruchu w komiksie dowiesz się z E‑materiału Przedstawianie ruchu w komiksie.
Polecenie 1
Mając na uwadze sposób wprowadzania napisów do pracy plastycznej, przedstaw swoją drogę z domu do szkoły. Pracę wykonaj techniką kolażu. Potrzebne Ci będą: kartka, ołówek, kredki, pisaki, klej i teksty z różnych gazet.
Obserwując pędzącą postać czy szybko poruszający się pojazd, najczęściej widzimy je niewyraźnie. Część obiektu jest rozmazana, co widać zarówno w rzeczywistym świecie, jak i na fotografii czy w filmie. Artyści świadomie wykorzystują te efekty wizualne w celu przedstawienia ruchu na płaszczyźnie. Przykładem są dzieła Gerharda Richtera – aż trudno uwierzyć, że to nie fotografie, tylko obrazy namalowane farbą olejną na płótnie. Przyjrzyj się niżej zamieszczonej reprodukcji.
RPWlnTPLyc4YB1
W poniższej galerii umieszczono zdjęcia fotografów, którzy świadomie wprowadzili rozmycie, zamazanie, czyli nieostrość widzenia, uzyskując w ten sposób dodatkowe efekty artystyczne.
R1JPoTJ9HefWD1
RbnclKUQsGjNV1
Ro1fZx0tQ1Y9m1
R1QS5oWH7iXpE1
Poniżej umieszczono schematy ilustrujące omówione zjawisko.
RaTBnXK47eGDR1
RKz6qqGTnHL2L1
R1IBktTts0EsE1
R1Ra9afoXsCrV1
RUAGrDA0MJUXu1
Widzenie kontekstowe powstaje w oparciu o cykl obrazów, ułożonych w określonej kolejności, który tworzy odniesienia niezbędne do zrozumienia przedstawionej narracji, najczęściej związanej z wykonywaną czynnością. Jest to przedstawienie w kolejności faz ukazanego ruchu. Taki sposób ukazywania ruchu najczęściej wykorzystywany jest przy tworzeniu komiksu albo animacji poklatkowejAnimacja poklatkowaanimacji poklatkowej. Przyjrzyj się schematom zamieszczonym poniżej. W pierwszym rzędzie, przedstawiony jest ruch za pomocą schematu odwołującego się do prostych figur geometrycznych, natomiast w drugim rzędzie zamieszczony schemat sugeruje ruch człowieka.
Rf7M17kuz7aex
R1Qn8OFNOKGUf
m31f8dda94c3b5804_0000000000361
Zobacz także
Zjawisko to wykorzystywane jest w narracji komiksowej.
RsSGLgHdE3gMc1
RCU2w7mZdpdwc1
classicmobile
Ćwiczenie 7
R31ktwnnBZSSo1
static
Ćwiczenie 7
Na niżej umieszczonych schematach przedstawiono sekwencję ruchów obrazujących opadanie i wznoszenie przedmiotu. Przeanalizuj je, a następnie do każdego schematu dopasuj odpowiednie hasło.
Przyjrzyj się niżej umieszczonym schematom ukazującym człowieka wykonującego czynność stawania na głowie. Ułóż je w odpowiedniej kolejności.
RHUivxYcJbWDB1
E,D,G,H,B,C,A,F
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1WQIAbML9eHTm31f8dda94c3b5804_00000000000141
Ćwiczenie 9
m31f8dda94c3b5804_0000000000013
m31f8dda94c3b5804_0000000000013
Na niżej umieszczonych schematach przedstawiono sekwencję ruchów obrazujących opadanie i wznoszenie przedmiotu. Przeanalizuj je, a następnie do każdego schematu dopasuj odpowiednie hasło.
Odpowiedzi: A - (B) B - (F) C - (C) D - (H) E - (A) F - (G) G - (D) H - (E)
Rozwiązanie: 1‑B 2‑A 3‑G 4‑D 5‑F 6‑H 7‑E 8‑C
Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część VI
Niekiedy obrazowany obiekt jest statyczny, jednak dynamizowane jest jego otoczenie, co w efekcie końcowym tworzy nie tylko kompozycję dynamiczną, ale również taką, która przedstawia iluzję ruchu na płaszczyźnie. Przyjrzyj się schematom umieszczonym poniżej, które ilustrują omawiane zjawisko.
R1a18T4eeC7N01
RC4PEiKrWpDrS1
RhJZovnzH57wI1
Zapoznaj się z przykładami wykorzystania omawianego zjawiska w fotografii i malarstwie.
RACd2vNvFXQb51
R1J3Iw2963eju1
R1V983U7xjiiZ1
R6BXmPCzrjIGo1
RoHq0cUGVuKkJ1
Zapoznaj się z reprodukcjami umieszczonymi w poniższej galerii, a następnie rozwiąż ćwiczenie.
R13qUCpz8lIcP1
R1BfXu31OhHgm1
R1KM9KGHpzHru1
RBLs14x5ObqBF1
Ri5VSmu4aPjb81
Ćwiczenie 10
W poniższej galerii przedstawione są dzieła współczesnej artystki, która zafascynowana tańcem, w tym jego ulotnością i poetyką, przedstawia chwile zatrzymane pędzlem.
RpgxfPobtzeCc1
R1JDOE17uqAbo1
Polecenie 2
Inspirując się poznanymi w e‑materiale sposobami sugerowania ruchu na płaszczyźnie, wykonaj zdjęcia ukazujące ruch. Potrzebny Ci będzie: aparat fotograficzny/telefon komórkowy.
m31f8dda94c3b5804_0000000000459
Słownik pojęć
Animacja poklatkowa
Animacja poklatkowa
animacja stworzona na podstawie zdjęć, rysunków zwanych klatkami. Na każdej z klatek przedstawiony obraz jest nieznacznie przekształcony. Pokaz klatek w odpowiedniej kolejności i z określoną szybkością sprawia, ze spostrzegamy obraz ruchomy, animację.
Diagonalny
Diagonalny
o układzie ukośnym.
Futuryzm
Futuryzm
awangardowy kierunek w sztuce, który narodził się we Włoszech na początku XX wieku. Futuryści ukazywali przedmioty ujęte w poszczególnych fazach gwałtownego ruchu; w ten sposób ukazywali nie ruch, ale bardziej odczucie dynamizmu.
Gest
Gest
w sztuce środek wyrazu artystycznego: ruch nacechowany znaczeniowo; funkcją gestu jest stworzenie przestrzeni do interpretacji – nadawca tworzy sferę prezentacji, odbiorca sferę odczytania znaczenia.
Kompozycja dynamiczna
Kompozycja dynamiczna
kompozycja, w której przeważają skosy, linie łamane, krzywizny lub łuki. Odbiorca ma wrażenie ruchu.
Kompozycja statyczna
Kompozycja statyczna
kompozycja, w której przeważają uporządkowane elementy pionowe i poziome. Odbiorca ma wrażenie równowagi, spokoju i bezruchu.
Portret zbiorowy
Portret zbiorowy
portret ukazujący grupę postaci reprezentującą pewną zorganizowaną zbiorowość, zjednoczonych jakąś wspólną działalnością, np. przynależnych do jednej rady, gildii kupieckiej czy też gwardii, wykonujących jeden zawód.
Skrót perspektywiczny
Skrót perspektywiczny
zmniejszanie rozmiarów obiektów w miarę ich oddalania, stosowany w celu oddania trójwymiarowości na dwuwymiarowej płaszczyźnie.
Sztuka abstrakcyjna
Sztuka abstrakcyjna
sztuka nieprzedstawiająca świata rozpoznawalnych przedmiotów, oderwana od obrazowania rzeczywistości.
Zdjęcie migawkowe
Zdjęcie migawkowe
zdjęcie fotograficzne dokonywane migawką, czyli częścią aparatu fotograficznego pozwalającego na bardzo szybkie wykonywanie zdjęć (czas naświetlenia wynosi od 1—1/1000 sek.) W ten sposób można sfotografować ruch niedostrzegany przez ludzkie oko.