Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1RPBn2njuq211

Iluzja ruchu na płaszczyźnie

Źródło: online-skills.
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RHGGTVx7aCBx11
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

4) charakteryzuje i rozróżnia sposoby uzyskania iluzji przestrzeni w kompozycjach płaskich; rozpoznaje rodzaje perspektyw (w tym m.in.: rzędowa, kulisowa, aksonometryczna, barwna, powietrzna, zbieżna); rozpoznaje i świadomie stosuje światłocień, jako sposób uzyskania iluzji przestrzeni; podejmuje działania kreatywne z wyobraźni i z natury, skoncentrowane wokół problematyki iluzji przestrzeni;

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.

Nauczysz się

tłumaczyć pojęcie ruchu jako środka wyrazu plastycznego;

analizować dzieła sztuki ze względu na sposób przedstawienia ruchu;

wyjaśniać pojęcia: kompozycja symetrycznaKompozycja dynamicznakompozycja dynamicznaKompozycja dynamicznakompozycja symetrycznaKompozycja dynamicznakompozycja dynamiczna,kompozycja statycznaKompozycja statycznakompozycja statyczna, diagonalnyDiagonalnydiagonalny, skrót perspektywiczny, sztuka abstrakcyjna, futuryzm, zdjęcie migawkowe i rozpoznać je na podstawie podanego przykładu; ocenić prawidłowość przedstawienia ruchu w dziele malarskim odwołując się do podanego przykładu zdjęcia migawkowego;

rozpoznawać sposoby przedstawienia ruchu w sztukach plastycznych;

grupować obrazy według podanych kryteriów.

Przedstawienie ruchu w antycznej rzeźbie

Zapamiętaj!

Ruch jest jednym z podstawowych zagadnień plastycznych. W dziełach klasycznych sztuk, takich jak: malarstwo, grafika, rzeźba, rysunek, artyści poszukiwali sposobów na wyrażenie w dziełach statycznych tego, co trwa w czasie.

classicmobile
Ćwiczenie 1
R1D9gpZFC7QiT1
Odpowiedz na pytanie. Które z poniższych wyrażeń określa rzeźbę "Grupa Laokoona"? Możliwe odpowiedzi: 1. postać sugerująca zamaszysty ruch, 2. postać sugerująca dramatyczny ruch, 3. postać sugerująca nikły ruch.
Źródło: online-skills.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RdMh5WZrbwkdxm31f8dda94c3b5804_00000000000111
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się reprodukcjom starożytnych rzeźb. Przeanalizuj je ze względu na sposób przedstawienia ruchu. Do każdej rzeźby przyporządkuj odpowiednie opis. Poniżej polecenia znajdują się zdjęcia dzieł oraz listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu zostały wykorzystane dzieła sztuki: starożytna rzeźba z epoki brązu pt. „Woźnica” - postać woźnicy pozbawiona jest lewej ręki; kopia starożytnej rzeźby „Dyskobol” - rzeźba ukazuje postać przygotowująca się do rzutu dyskiem; rzeźba „Agesander z Rodos, Polydorus z Rodos, Athenodoros z Rodos, Grupa Laokoona” - przedstawia postacie sprawiające wrażenie ruchu.
Źródło: online skills, cc0.

Klikając na poniższe reprodukcje, dowiesz się więcej na temat ruchu przedstawionego w danym dziele.

m31f8dda94c3b5804_0000000000011
Rlijqsf8JCgVu1
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę "Woźnica" wykonaną z brązu. Posąg przedstawia młodego mężczyznę odzianego w szatę i trzymającego w prawej ręce części lejc. Ubrany jest w tunikę, przewiązaną paskiem. Włosy woźnicy są przewiązane przepaską, zdobioną motywem meandra. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią rzeźby od lewej strony. Pod zdjęciem znajduje się informacja: Jest to naturalnej wielkości posąg wykonany z brązu, ukazujący młodego mężczyznę trzymającego lejce. Prawdopodobnie posąg stanowi fragment większej kompozycji rzeźbiarskiej, która składała się z kwadrygi (powozu zaprzężonego w cztery konie), woźnicy i właściciela zaprzęgu. Stąd ruch ukazany poprzez gest woźnicy jest statyczny, co dodatkowo podkreślają pionowo ułożone fałdy szaty młodzieńca
„Woźnica”, rzeźba grecka z brązu, ok. 475 p.n.e., okres klasyczny, Muzeum w Delfah Grecja, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
R1a0JMZMWBNfO1
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę Myrona "Dyskobol". Ukazuje atletę rzucającego dyskiem. Sportowiec jest ukazany tuż przed wyrzuceniem dysku. Ramiona ma ułożone w taki sposób, że wydaje się jakby tworzyły część okręgu . Głowa pochylona ku przodowi akcentuje oś symetrii ciała przebiegającą równolegle do lewej nogi zgiętej w kolanie, dotykającej dużym palcem ziemi. Postać jest umięśniona. Na twarzy dyskobola brakuje emocji, wyraża ona skupienie. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią przedstawiającą rzeźbę z prawej strony. Pod zdjęciem umieszczony jest tekst: Młody sportowiec został ukazany w chwili wielkiego napięcia, w którym przygotowuje swoje ciało do rzutu dyskiem. W tym celu przygotował się do obrotu - odpowiednio pochylił się, cofnął rękę z dyskiem do tyłu, drugą na zasadzie przeciwwagi lekko wychylił się do przodu i charakterystycznie wygiął nogi. W ten sposób przedstawił gest postaci dyskobola.
Rzymska marmurowa kopia według brązowego oryginału Myrona, „Dyskobol”, ok. 450 p.n.e., Palazzo Massimo alle Terme, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0
RU0qhZ55AiNaK1
Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę „Grupa Laokoona”. Ukazuje historię Laokoona i jego synów, zabitych przez węże morskie, opisaną w księdze II Eneidy. Grupa rzeźbiarska przedstawia postacie w akcie, w momencie walki. Laokoon walczy z wężem, jego ciało jest napięte. Oplątany syn z lewej strony kona, a syn z prawej próbuje uwolnić od węża lewą nogę. Rzeźba jest dynamiczna, z wieloma liniami diagonalnymi i przecinającymi się kierunkami. Wszystkie postacie są umięśnione. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z fotografią przedstawiającą fragment jednego z synów znajdującego się po prawej stronie. Pod zdjęciem znajduje się informacja: Jest to starożytna rzeźba ukazujące dramatyczną historię Laokoona i jego synów. Artysta przedstawił moment, w którym ojciec w geście wielkiej rozpaczy, nadludzką siłą, walczy z wężami morskimi o życie swoich dzieci. Ukazane poruszenie obrazuje chwilę, w której jeden syn już nie żyje, a drugi usiłuje uwolnić się z ucisków węży i z przerażeniem oraz nadzieją spogląda w kierunku ojca.
Agesander z Rodos, Polydorus z Rodos, Athenodoros z Rodos, „Grupa Laokoona”, biały marmur, 27 n.e., Muzea Watykańskie, wikimedia.org, domena publiczna

Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część I

Przedstawienie ruchu w malarstwie na przykładzie twórczości Théodore Géricault

Théodore Géricault, wybitny francuski malarz okresu romantyzmu, tworzył liczne portrety i sceny batalistyczne. Był mistrzem w ukazywaniu koni. Jego obrazy charakteryzuje kompozycja dynamicznaKompozycja dynamicznakompozycja dynamiczna. Sposób ukazania ruchu podkreśla dramaturgię i ulotność sceny.

Przyjrzyj się dwóm obrazom zamieszczonym niżej. Zwróć uwagę na sposób malowania ruchu koni na obu obrazach.

Przedstawienie ruchu w fotografii

Brytyjski fotograf Eadweard Muybridge, w 1878 roku, a więc na długo przed odkryciem zdjęcia migawkowegoZdjęcie migawkowezdjęcia migawkowego, przedstawił cykl zdjęć zatytułowany Galopujące konie w ruchu. W celu udokumentowania galopu konia zbudował specjalny tor z systemem linek, które biegnący koń kolejno zrywał, zwalniając tym samym migawkę i robiąc serię zdjęć. Dzięki temu udało się sfotografować wszystkie następujące po sobie fazy ruchu konia – po raz pierwszy można było zobaczyć, jakie sekwencje ruchów składają się na galop.

R1GUZHb5gZcrq1
Eadweard Muybridge, „Galopujące konie w ruchu”, ciąg fotografii, 1872, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
Zobacz także

Prace współczesnego fotografa zainspirowane studium ruchu Muybridge’a.

RJVqRwbQaJnQA1
Sekwencja tańca kobiety, fotografie, wordpress.com, CC BY 3.0
classicmobile
Ćwiczenie 2
R3bLtMPhqJ6sq1
Odpowiedz na pytanie. Czym charakteryzuje się zdjęcie migawkowe?
Źródło: online-skills.
static

Przedstawienie galopującego konia przez współczesnych fotografów.

Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część II

W dziełach sztuki wrażenie statyczności zostaje uzyskane przez oparcie elementów kompozycji na wyraźnej, poziomej podstawie i utrzymanie ich w pozycji pionowej. Bezruch w sztuce powiększa kompozycja statycznaKompozycja statycznakompozycja statyczna. W celu ukazania iluzji ruchu na płaszczyźnie, artyści dynamizują swoje układy. Kompozycje dynamiczne cechuje oderwanie od podstawy, odchylenie od pionu, widoczne kontrasty kierunków i światła, przewaga linii diagonalnychDiagonalnydiagonalnych i świadomie działanie narzędziem plastycznym.

classicmobile
Ćwiczenie 3
RxNV4vH3cDcgT1
Do rodzajów kompozycji przyporządkuj wyrażenia. Kompozycja statyczna. Możliwe odpowiedzi: 1. oderwanie od podstawy, 2. celowe operowanie narzędziem, 3. wyraźny pion osadzony na podstawie, 4. wprowadzenie kontrastów, 5. kompozycja symetryczna, 6. odchylenie od pionu, 7. linie diagonalne. Kompozycja dynamiczna. Możliwe odpowiedzi: 1. oderwanie od podstawy, 2. celowe operowanie narzędziem, 3. wyraźny pion osadzony na podstawie, 4. wprowadzenie kontrastów, 5. kompozycja symetryczna, 6. odchylenie od pionu, 7. linie diagonalne.
Źródło: online-skills.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

Rx4YmyxYsAcoom31f8dda94c3b5804_00000000000121
Ćwiczenie 4
Polecenie do zadania brzmi: Do podanych haseł wybierz odpowiednią kompozycję. Poniżej umieszczone są hasła oraz listy rozwijalne, z których należy wybrać prawidłowe odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online skills, cc0.

Przyjrzyj się schematowi ilustrującemu podstawy kompozycji statycznej: czerwony kwadrat jest symetrycznie osadzony na niebieskiej podstawie.

RUWAhsEyAKPeg1
Czerwony kwadrat na niebieskiej podstawie, część sekwencji, online-skills, CC BY 3.0

Poniżej przedstawiono cztery reprodukcje dzieł malarskich. Są to dwa portrety dzieci oraz dwa portrety zbiorowePortret zbiorowyportrety zbiorowe. Przyjrzyj się obrazom, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

classicmobile
Ćwiczenie 5
R1KWAYsDi4eoU1
Polecenie do zadania brzmi: Zaznacz obrazy, w których występuje kompozycja statyczna. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłowe. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano dzieła: Władysława Ślewińskiego „Sierota z Poronina” - bohaterem obrazu jest chłopiec w czapce siedzący na krześle. Ma smutną, powazną minę. Ubrany jest w białą koszulę i szare spodnie oraz ciemną marynarkę; Witolda Wojtkiewicza, „Porwanie królewny” („Ucieczka”). Obraz stanowi kolorową kompozycję, ukazuje parę dosiadającą konia. Mężczyzna w białej szacie, trzyma kobietę. Królewna w pomarańczowej sukni, ma blond, długie włosy; Francisca Goy'i, „Rodzina Karola IV”. Zbiorowy portret olejny namalowany przez hiszpańskiego malarza, przedstawiający króla Karola IV Burbona z najbliższą rodziną. Goya starał się zapewnić królewski i godny wygląd rodziny, podkreślając jednocześnie łagodny charakter panującego monarchy. Szczególną uwagę zwraca bogactwo strojów, klejnotów i orderów, które zdobią członków rodziny królewskiej; Rembrandta pt. „Kompania Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburcha”. Autor zaprezentował portretowych ludzi, którzy są członkami Straży w ruchu, wychodzących prawdopodobnie na służbę. Członkami tej kompanii, dowodzonej przez Fransa Banningh Cocqa, byli kupcy handlujący suknami, a sam obraz odznacza się nowatorskim na owe czasy przedstawieniem portretowanych ludzi. Trzej strażnicy na obrazie prezentują kolejno (od lewej do prawej) ładowanie broni, strzał i czyszczenie broni z resztek prochu.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
m31f8dda94c3b5804_0000000000012

Każde, nawet najmniejsze, odchylenie od statycznego układu wprowadza do przedstawień plastycznych wrażenie poruszenia, dynamiki. Przyjrzyj się ilustracjom zamieszczonym obok, które obrazują schematy dynamizowania układów plastycznych. Już oderwanie obiektu od podstawy (tak jak na pierwszym schemacie) sugeruje opadanie lub unoszenie.

Im większe odchylenie od pionu i wyraźne pozbawienie układu podstawy, tym wrażenie większego dynamizmu, a nawet dramatyczności.

Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część III

Chcąc wyrazić iluzję ruchu na płaszczyźnie, artyści od zawsze szukali odpowiedniego gestuGestgestu na wyrażenie określonej czynności. Przyjrzyj się schematom zamieszczonym poniżej, które przedstawiają podskakującego człowieka.

Poniżej zamieszczono dzieło wybitnego twórcy – Giotta di Bondone. Artysta, w celu podkreślenia dramatyczności namalowanej sceny, wprowadził wyraziste gesty postaci. Kliknij na reprodukcję, aby zapoznać się z wyjaśnieniem, na czym one polegały.

RnEziJuKR2xpG1
Ilustracja przedstawia obraz Giotta di Bondone „Opłakiwanie Chrystusa”. Ukazuje scenę zbiorową, w której wokół Chrystusa zgromadzona jest grupa osób. Wszystkie postacie zwrócone są w jego stronę. Centrum stanowi Maria trzymająca na kolanach zmarłego Syna. Wszystkie wokół głów mają złote aureole. Za nimi znajduje się skośna skała, na której po prawej stronie rośnie drzewo pozbawione liści. Na tle niebieskiego nieba fruwają anioły, które także są skierowane w stronę Chrystusa. Na ilustracji umieszczony interaktywny punkt z fragmentem obrazu przedstawiającym jednego z aniołów. Pod nim znajduje się informacja: Jest to fresk Giotta di Bondone namalowany około 1305 roku w Kaplicy Scrovegnich w Padwie. Artysta bardzo sugestywnie ukazał ludzkie nastroje, w tym widoczny na twarzach ludzi i aniołów wielki ból i żal. Dramat ukazanej sceny potęgują gesty postaci, pełne dynamicznych, kontrastowych układów. Zgarbione postacie, pochylone głowy, zróżnicowane gesty dłoni, w tym odrzucone do tyłu ramiona, a w tle diagonalnie zarysowana skała oddzielająca rozpaczające małe aniołki od ludzi, buduje przejmujący obraz opłakiwania zmarłego Chrystusa.
Giotto di Bondone, „Opłakiwanie”, fresk, ok.1305, Kaplica Scrovegnich, Padwa, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

Poniżej zamieszczono dwa dzieła barokowego malarza włoskiego Caravaggia. Oba obrazy ukazują ważne sceny religijne obserwowane z bliska. Przedstawione, zatrzymane niczym w kadrze postacie wypełniają całą płaszczyznę obrazu. Kompozycje ukazujące dramatyczny ruch w silnym skrócie perspektywicznymSkrót perspektywicznyskrócie perspektywicznym podkreślone zostały przy użyciu ostrego kontrastu światła i cienia. Klikając w reprodukcje zapoznasz się z dodatkowym opisem scen.

RviOIRzHca8kl1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Caravaggia „Ukrzyżowanie świętego Piotra”. Ukazuje moment ukrzyżowania starszego mężczyzny. Krzyż z przybitym do niego Piotrem unoszą trzej mężczyźni. Jeden klęczy, trzymając belkę krzyża na ramieniu, drygi obejmuje go oburącz i podnosi, trzeci ciągnie za przywiązany do ramienia krzyża sznur. W prawym dolnym rogu obrazu leży niebieska draperia – szata Piotra, na którą święty kieruje wzrok. Obok leżą kamienie. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Święty Piotr ukazany został podczas przybijania do krzyża. Malarz przedstawia chwilę, w której święty unosi głowę, a trzech młodych ludzi usiłuje dźwignąć krzyż.
Caravaggio, „Ukrzyżowanie św. Piotra”, olej na płótnie, 1600-1601, Bazylika Santa Maria del Popolo, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R19tr6OIgaWTJ1
Ilustracja interaktywna o kształcie pionowego prostokąta przedstawia obraz Caravaggia „Nawrócenie świętego Pawła”. Ukazuje scenę zbiorową, na którą składają się dwaj mężczyźni i koń. U dołu obrazu na udrapowanym, czerwonym płaszczu leży mężczyzna z uniesionymi do góry rękoma. Przed nim stoi koń, trzyma kopyto nad Pawłem. Większość ciała zwierzęcia obrócona jest tyłem w kierunku widza. Zza konia przypatruje się scenie stajenny, którego widoczna jest tylko głowa i fragment ramion. W ukazanej na czarnym tle scenie światło mocno oświetla Pawła i konia. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Na obrazie widoczne są tylko dwie postacie: Szaweł i jego służący. Największą część obrazu zajmuje wizerunek konia. Mężczyzna leży na ziemi z ugiętymi nogami i wyciągniętymi do nieba rękoma, przeradzając się z prześladującego chrześcijan Szawła w św. Pawła.
Caravaggio, „Nawrócenie świętego Pawła w drodze do Damaszku”, olej na płótnie, 1600, Kaplica Cerasi, Bazylika Santa Maria del Popolo, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

W poniższej galerii przedstawiono współczesne zdjęcia ukazujące gest postaci.

Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część IV

Przyjrzyj się zamieszczonemu niżej detalowi z obrazu i zastanów się, co przedstawia. Odpowiedź poznasz po kliknięciu w reprodukcję.

R14rcAFwl464V1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Giacomo Balli „Dynamizm psa na smyczy". Na białoszarym tle malarz namalował nogi postaci prowadzącej na smyczy psa w kolorze czarnym i fioletowym. Nałożył na siebie kolejne etapy spaceru, tak, że w efekcie powstał obraz pokazujący ruch. Na jasnym tle znajdują się delikatne ukośne smugi. Ruch oddany jest w sposób płynny – malarz zatarł kontury. Powtarzają się głównie układu nóg postaci i łap psa. Na uwagę zasługuje zabawny efekt merdającego ogona. Fazy ruchu ukazane są w kilku ujęciach smyczy. Na ilustracji ukazany jest interaktywny punkt z fragmentem psa, przybliżający etapu ruchu zwierzęcia. Pod ilustracją znajduje się informacja: Giacomo Balla, „Dynamizm psa na smyczy”, olej na płótnie, 1912, Albright-KnoxnArt Gallery, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, online-skills, CC BY 3.0 Punkt 1: Giacomo Balla, „Dynamizm psa na smyczy”, olej na płótnie, 1912, Albright-KnoxnArt Gallery, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, online-skills, CC BY 3.0

Wraz z pojawieniem się sztuki abstrakcyjnejSztuka abstrakcyjnasztuki abstrakcyjnej, zagadnienie ruchu stało się bardzo ważnym, a czasami najważniejszym elementem formy plastycznej. Szukając sposobów na wyrażenie ruchu na płaszczyźnie, artyści tworzący kierunek sztuki zwany futuryzmemFuturyzmfuturyzmem, zaczęli wprowadzać do dzieł przedstawianie faz ruchu. Przykładem może być Giacomo Balla w prezentowanym obrazie Dynamizm psa na smyczy oraz polski artysta Leon Chwistek w dziele Szermierka.

RXqSMnPrHnlkb1
Leon Chwistek, „Szermierka”, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków, Polska, muzea.malopolska.pl, CC BY 3.0

Przyjrzyj się schematowi ukazującemu sposób wprowadzania faz ruchu w celu uzyskania iluzji ruchu na płaszczyźnie.

RoZcjiyUJPlSC1
Czerwony kwadrat, cześć sekwencji, online-skills, CC BY 3.0

A tak fazy ruchu ogonem zostały utrwalone na współczesnej fotografii.

R1BUIqgUwCdXB1
Pies, cloudfront.net, CC BY 3.0

Przyjrzyj się obrazowi przedstawiającemu lot ptaków (jerzyków). Ideę tego obrazu autor dodatkowo zawarł w tytule dzieła: Jerzyki: ścieżki ruchu + dynamizm sekwencji.

R5bzjg794rPG71
Giacomo Balla, „Jerzyki: ścieżki ruchu + dynamizm sekwencji”, olej na płótnie, 1913, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, online-skills, CC BY 3.0
Ćwiczenie 6

Przeanalizuj ścieżki ruchu ptaka i spróbuj odnaleźć na obrazie miejsce, w którym znajduje się umieszczony poniżej detal. Wybrany obszar zaznacz kliknięciem.

RydEjX8fjfp1T
Giacomo Balla, „Jerzyki: ścieżki ruchu + dynamizm sekwencji”, detal, olej na płótnie, 1913, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, online-skills, CC BY 3.0
R12uPpmZQSPjq
Wyjaśnij, na jaką cechę charakterystyczną dla futurystów wskazuje tytuł obrazu Giacomo Balli "Dynamizm psa na smyczy".

Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część V

W celu zasugerowania ruchu, artyści wprowadzają również odpowiednie napisy. Przyjrzyj się schematowi zamieszczonemu poniżej, a następnie zobacz, jak zabieg ten wykorzystywany jest w tworzeniu komiksów i ilustracji książkowych.

Zobacz także

Więcej na temat ruchu w komiksie dowiesz się z E‑materiału Przedstawianie ruchu w komiksie.

Polecenie 1

Mając na uwadze sposób wprowadzania napisów do pracy plastycznej, przedstaw swoją drogę z domu do szkoły. Pracę wykonaj techniką kolażu.
Potrzebne Ci będą: kartka, ołówek, kredki, pisaki, klej i teksty z różnych gazet.

Obserwując pędzącą postać czy szybko poruszający się pojazd, najczęściej widzimy je niewyraźnie. Część obiektu jest rozmazana, co widać zarówno w rzeczywistym świecie, jak i na fotografii czy w filmie. Artyści świadomie wykorzystują te efekty wizualne w celu przedstawienia ruchu na płaszczyźnie. Przykładem są dzieła Gerharda Richtera – aż trudno uwierzyć, że to nie fotografie, tylko obrazy namalowane farbą olejną na płótnie. Przyjrzyj się niżej zamieszczonej reprodukcji.

RPWlnTPLyc4YB1
Gerhard Richter, „Reisbüro” („Biuro podróży”), olej na płótnie, 1966, , Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, online-skills, CC BY 3.0

W poniższej galerii umieszczono zdjęcia fotografów, którzy świadomie wprowadzili rozmycie, zamazanie, czyli nieostrość widzenia, uzyskując w ten sposób dodatkowe efekty artystyczne.

Poniżej umieszczono schematy ilustrujące omówione zjawisko.

Widzenie kontekstowe powstaje w oparciu o cykl obrazów, ułożonych w określonej kolejności, który tworzy odniesienia niezbędne do zrozumienia przedstawionej narracji, najczęściej związanej z wykonywaną czynnością. Jest to przedstawienie w kolejności faz ukazanego ruchu. Taki sposób ukazywania ruchu najczęściej wykorzystywany jest przy tworzeniu komiksu albo animacji poklatkowejAnimacja poklatkowaanimacji poklatkowej. Przyjrzyj się schematom zamieszczonym poniżej. W pierwszym rzędzie, przedstawiony jest ruch za pomocą schematu odwołującego się do prostych figur geometrycznych, natomiast w drugim rzędzie zamieszczony schemat sugeruje ruch człowieka.

Rf7M17kuz7aex
Czerwony kwadrat, sekwencja, online-skills, CC BY 3.0
R1Qn8OFNOKGUf
Czerwona postać nad niebieską podstawą, sekwencja, online-skills, CC BY 3.0
m31f8dda94c3b5804_0000000000361
Zobacz także

Zjawisko to wykorzystywane jest w narracji komiksowej.

classicmobile
Ćwiczenie 7
R31ktwnnBZSSo1
Wyjaśnij, na czym polega sekwencja ruchu.
Źródło: online-skills.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

RACwtKEVUhbeqm31f8dda94c3b5804_00000000000131
Polecenie do zadania brzmi: Na niżej umieszczonych schematach przedstawiono sekwencję ruchów obrazujących opadanie i wznoszenie przedmiotu. Przeanalizuj je, a następnie do każdego schematu dopasuj odpowiednie hasło wybierając z listy rozwijalnej. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu zostało wykorzystane zdjęcie przedstawiające czerwony kwadrat nad niebieską podstawą. Razem z rysunkami następnych kwadratów tworzy sekwencję ruchową.
Źródło: online skills, cc0.
classicmobile
Ćwiczenie 8
R1QE5YR3c5SRh1
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się niżej umieszczonym schematom ukazującym człowieka wykonującego czynność stawania na głowie. Ułóż je w odpowiedniej kolejności. Poniżej umieszczone są kafle z odpowiedziami, które należy ułożyć we właściwej kolejności przesuwając je w pionie. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1WQIAbML9eHTm31f8dda94c3b5804_00000000000141
Ćwiczenie 9
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się niżej umieszczonym schematom ukazującym człowieka wykonującego czynność stawania na głowie. Ułóż je w odpowiedniej kolejności wybierając z listy rozwijalnej. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. W zadaniu wykorzystano schematy ukazujące człowieka wykonującego czynność stawania na głowie.
Źródło: online skills, cc0.
m31f8dda94c3b5804_0000000000013
m31f8dda94c3b5804_0000000000014

Przedstawienie ruchu w sztukach plastycznych - część VI

Niekiedy obrazowany obiekt jest statyczny, jednak dynamizowane jest jego otoczenie, co w efekcie końcowym tworzy nie tylko kompozycję dynamiczną, ale również taką, która przedstawia iluzję ruchu na płaszczyźnie. Przyjrzyj się schematom umieszczonym poniżej, które ilustrują omawiane zjawisko.

Zapoznaj się z przykładami wykorzystania omawianego zjawiska w fotografii i malarstwie.

Zapoznaj się z reprodukcjami umieszczonymi w poniższej galerii, a następnie rozwiąż ćwiczenie.

Ri5VSmu4aPjb81
Ćwiczenie 10
Podaj trzy tytuły dzieł malarskich, które przedstawiają ruch.

W poniższej galerii przedstawione są dzieła współczesnej artystki, która zafascynowana tańcem, w tym jego ulotnością i poetyką, przedstawia chwile zatrzymane pędzlem.

Polecenie 2

Inspirując się poznanymi w e‑materiale sposobami sugerowania ruchu na płaszczyźnie, wykonaj zdjęcia ukazujące ruch.
Potrzebny Ci będzie: aparat fotograficzny/telefon komórkowy.

m31f8dda94c3b5804_0000000000459

Słownik pojęć

Animacja poklatkowa
Animacja poklatkowa

animacja stworzona na podstawie zdjęć, rysunków zwanych klatkami. Na każdej z klatek przedstawiony obraz jest nieznacznie przekształcony. Pokaz klatek w odpowiedniej kolejności i z określoną szybkością sprawia, ze spostrzegamy obraz ruchomy, animację.

Diagonalny
Diagonalny

o układzie ukośnym.

Futuryzm
Futuryzm

awangardowy kierunek w sztuce, który narodził się we Włoszech na początku XX wieku. Futuryści ukazywali przedmioty ujęte w poszczególnych fazach gwałtownego ruchu; w ten sposób ukazywali nie ruch, ale bardziej odczucie dynamizmu.

Gest
Gest

w sztuce środek wyrazu artystycznego: ruch nacechowany znaczeniowo; funkcją gestu jest stworzenie przestrzeni do interpretacji – nadawca tworzy sferę prezentacji, odbiorca sferę odczytania znaczenia.

Kompozycja dynamiczna
Kompozycja dynamiczna

kompozycja, w której przeważają skosy, linie łamane, krzywizny lub łuki. Odbiorca ma wrażenie ruchu.

Kompozycja statyczna
Kompozycja statyczna

kompozycja, w której przeważają uporządkowane elementy pionowe i poziome. Odbiorca ma wrażenie równowagi, spokoju i bezruchu.

Portret zbiorowy
Portret zbiorowy

portret ukazujący grupę postaci reprezentującą pewną zorganizowaną zbiorowość, zjednoczonych jakąś wspólną działalnością, np. przynależnych do jednej rady, gildii kupieckiej czy też gwardii, wykonujących jeden zawód.

Skrót perspektywiczny
Skrót perspektywiczny

zmniejszanie rozmiarów obiektów w miarę ich oddalania, stosowany w celu oddania trójwymiarowości na dwuwymiarowej płaszczyźnie.

Sztuka abstrakcyjna
Sztuka abstrakcyjna

sztuka nieprzedstawiająca świata rozpoznawalnych przedmiotów, oderwana od obrazowania rzeczywistości.

Zdjęcie migawkowe
Zdjęcie migawkowe

zdjęcie fotograficzne dokonywane migawką, czyli częścią aparatu fotograficznego pozwalającego na bardzo szybkie wykonywanie zdjęć (czas naświetlenia wynosi od 1—1/1000 sek.) W ten sposób można sfotografować ruch niedostrzegany przez ludzkie oko.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

m31f8dda94c3b5804_0000000000520

Galeria dzieł sztuki