Imitatio antiquorum
Ważne daty
1512 r. – powstają listy O imitacji Gianfrancesca Pica della Mirandoli, adresowane do Pietra Bemba.
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
2) nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;
3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;
4) jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej;
5) dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
wyjaśniać pojęcie imitatio antiquorum;
wyjaśniać znaczenie wzorców antycznych dla kolejnych epok;
Imitatio antiquorum
Imitatio antiquorumImitatio antiquorum to zasada twórcza, zgodnie z którą najdoskonalszym wzorcem artysty są dzieła starożytnych. Antyczne wzorce przez wieki wpływały silnie na kształt kultury europejskiej.
Imitatio antiquorum
Polecę precz, poeta, ze dwojej złożony
Natury: ani ja już przebywać na ziemi
Więcej będę, a więtszy nad zazdrość, ludnemi
Miasty wzgardzę. On, w równym szcześciu urodzony,
On ja, jako mię zowiesz, wielce ulubiony
Mój Myszkowski, nie umrę ani mię czarnemi
Styks niewesoła zamknie odnogami swemi. Już mi skóra chropawa padnie na goleni,
Już mi w ptaka białego wierzch sie głowy mieni;
Po palcach wszędy nowe piórka sie puszczają,
A z ramion sążeniste skrzydła wyrastają.
Terazże nad Ikara prędszy przeważnego
Puste brzegi nawiedzę Bosfora hucznego
I Syrty Cyrenejskie, Muzom poświęcony
Ptak, i pola zabiegłe za zimne Tryjony.
O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie,
I róznego mieszkańcy świata Anglikowie,
Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają,
Którzy głęboki strumień Tybrowy pijają.
Niech przy próznym pogrzebie żadne narzekanie,
Żaden lament nie będzie ani uskarżanie:
Świec i dzwonów zaniechaj, i mar drogo słanych,
I głosem żałobliwym żołtarzów śpiewanych. 2. Lektura obydwu wierszy uświadamia nam, że imitatio antiquorum wykroczyło w tym przypadku poza sferę tłumaczenia i naśladowania wzorca pod względem zarówno tematyki, jak i użytych środków poetyckich. Mimo że szacunek i uwielbienie dla Horacego są to ewidentnie zauważalne, na bazie pieśni starożytnego poety powstał utwór całkowicie oryginalny, wyrażający osobiste odczucia i refleksje Kochanowskiego. Charakterystycznym zabiegiem jest wprowadzenie w niektórych miejscach kontekstów rodzimych i osobistych. Dla przykładu – imię Mecenasa, opiekuna Horacego, zastąpione zostaje nazwiskiem Piotra Myszkowskiego, który był mecenasem autora „Trenów”. Antyczne nazwy geograficzne i nazwy narodowości (Dak, Kolchida, Geron, Gal) zastąpione zostają nazwami opisującymi rzeczywistość bliższą Kochanowskiemu w XVI w. Pojawiają się więc: Moskwa, Tatarowie, Hiszpan, Anglikowie.
Zadania
Metafora naśladującego artysty jako pszczoły użyta została przez Erazma z Rotterdamu, który obraz ten zaczerpnął z pism:
- Seneki
- Cycerona
- Horacego
Imitatio to łaciński odpowiednik terminu:
- decorum
- mimesis
- katharsis
Uzupełnij tekst wyrazami:
aemulario, ad fontes, starożytnych, renesansu, mimesis, imitatio antiquorum, nowożytnych
Czerpanie inspiracji z dzieł ...................................... autorów było kwestią szczególnie istotną w epoce ....................................... Wynikało to z idei powrotu do źródeł z łac........................................ Samo niewolnicze naśladowanie traktowane było jako działanie niegodne prawdziwego twórcy. Imitacja zawierać musiała w sobie element twórczej rywalizacj- ......................................
Muza, którą Horacy przywołuje w pieśni zaczynającej się od słów Exegi monumentum to:
- Erato
- Melpomena
- Klio
Połącz w pary wyrazy oraz ich tłumaczenia:
twórcze współzawodnictwo, naśladowanie wzorców, wybudowałem pomnik, powrót do źródeł
| imitatio | |
| aemulatio | |
| ad fontes | |
| exegi monumentum |
Mimesis oznacza:
- naśladowanie
- współzawodniczenie
- przekształcenie
Słowniki
Słownik pojęć
z łaciny: do źródeł, do początków; renesansowe hasło powrotu do utworów w wersji oryginalnej (nietłumaczonej i niekomentowanej).
przyzwoitość, przystojność, wzgląd, pozór, odpowiedniość; zasada poetyki, zgodnie z którą określonym tematom odpowiadają określone gatunki i style.
łac. „wzniosłem pomnik trwalszy od spiżu”, Horacy, Pieśni, 3, 30, 1, autor o swojej poezji.
to szeroko rozpowszechnione w kulturze europejskiej zjawisko naśladowania starożytnych mistrzów we wszystkich niemal dziedzinach nauki oraz sztuki
kategoria estetyczna rozwinięta przez Arystotelesa, określająca stosunek między dziełem a światem wobec niego zewnętrznym.
łac. nie „wszystek umrę, będę żył w swoich utworach”, Horacy, Pieśni, 3, 30, 6.
Słownik łacińsko‑polski
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Słownik literatury staropolskiej, Pod. red. T. Michałowskiej, Wroclaw 1990.
M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień‑Sławińska, J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2004.
W. Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 2014.
J. Ziomek, Renesans, Warszawa 2008.
A. Fulińska, Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu, Warszawa 2000.
A. Fulińska, Renesansowa aemulatio: alegacja czy intertekstualność?, Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 4/1997, s. 5‑15.






