stgr., - „mówię w przenośni, obrazowo”) w literaturze i sztukach plastycznych obraz plastyczny lub słowny przedstawiający pojęcie, ideę, myśl, wydarzenie, przy pomocy obrazu o charakterze przenośnym lub symbolicznym, np. poprzez personifikację (patrz słownik). Odczytanie alegorii umożliwiają m.in. atrybuty lub emblematy o konkretnym znaczeniu, dlatego, w przeciwieństwie do symbolu, przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne.

(gr. tektoniké– sztuka budowlana, ciesielstwo) atektoniczny to cecha obiektu architektury polegająca na niepodporządkowaniu jego części składowych i detali zasadzie zwartości i przejrzystości całej kompozycji. Oznacza dzieło o zagmatwanej, efekciarskiej kompozycji, w której brak jest wyraźnych podziałów bryły oraz logiki konstrukcji lub też sposób rozmieszczenia elementów np. rzeźbiarskich w  konstrukcji architektonicznej ignorujący jego naturalne kształty np. umieszczanie optycznie ciężkich form w górnych partiach budynku.

(łac.attributum) znak rozpoznawczy bohatera , bóstwa,lub też postaci świętego. Są to najczęściej przedmioty, które w jakiś sposób wiążą się z życiem danej postaci. W sztuce starożytnej grecji skrzydła symbolizowały boginię Nike, a  łuk i strzały Artemidę. W sztuce średniowiecznej przykład może stanowić wieża często towarzysząca przedstawieniu Św. Barbary

(fr. division = podział) metoda malarska zapoczątkowana przez twórców impresjonizmu polegająca na ograniczeniu palety barw widma słonecznego. Farby nakładane są plamami „czystych” kolorów, które, obserwowane z pewnej odległości, mieszają się w siatkówce oka widza, tworząc kolory uzupełniające. Uzyskuje się w ten sposób efekt wibracji i świetlistości, niemożliwy do osiągnięcia przy mieszaniu kolorów.

metoda opracowania bryły polegająca na zbrużdzaniu powierzchni w sposób niby chaotyczny , tak że oglądający z oddali zaczynał dostrzegać , dzięki grze świateł i cieni, pewne niewidoczne uprzednio szcegóły a obraz całości stawał się bardziej wyrazisty i precyzyjny. Niejako na oczach widza dokonywało się przekształcenie anonimowej materii w pulsującą życiem formę.

kierunek w sztuce który rozwinął się na dobre na początku XX w. w Niemczech , ale korzeniami sięga do eksperymentów artystycznych wielkich twórców schyłku XIX w.:Vincenta van Gogha, Edwarda Muncha, Jamesa Ensora i Paula Gaugina, których można określić jako prekursorów ekspresjonizmu .Ekspresja (łac. expressio – wyrażać) to wyrazistość, siła oddziaływania dzieła na odbiorcę, na emocjonalną sferę jego psychiki. Terminu tego po raz pierwszy użył dla oznaczenia swojej sztuki francuski malarz J.A. Herve w 1901 roku, nadając tę nazwę cyklowi swoich obrazów wystawionych w Salonie nie Niezależnych.

w ikonografii przedstawienie przedmiotu, zwierzęcia lub rośliny oznaczające pojęcie, ideę, czynność, instytucję, kraj, ród, miasto itp. np. emblematem Chrystusa jest ryba, pracy - młot, dnia - słońce, czystości serca - lilia wodna itp. Niektóre pojęcia mają kilka emblematów. Emblemat ma sztuczny, skonwencjonalizowany charakter i jest pojęciem zbliżonym do alegorii (czy błędnie rozumianego symbolu), a  w odróżnieniu od atrybutu jest znakiem samodzielnym. Ma na celu pouczenie moralne.

kierunek w architekturze i sztukach plastycznych końca XIX i początku XX w., którego cechą było naśladowanie wielkich stylów epok minionych wynikające z szacunku dla przeszłości i oznaczające rezygnację z poszukiwań stylotwórczych. Historyzm ukształtował się wraz z rosnącą wiedzą o przeszłości. Dominowały dwie tendencje:
1) konsekwentne naśladownictwo jednego stylu gotyku - neogotyk , renesansu - neorenesans, baroku- neobarok
2) dowolne, eklektyczne - eklektyzm łączenie form zapożyczonych z różnych epok artystycznych.
Historyzm stracił na znaczeniu w końcu XIX wieku, ustępując miejsca modernizmowi.

(fr. pressionisme, łac. impressio „odbicie, wrażenie”) – kierunek w kulturze europejskiej, później także amerykańskiej, zapoczątkowany przez paryskich malarzy i trwający kilka dekad na przełomie XIX i XX wieku
Nazwa „impresjonizm” pochodzi od obrazu Moneta Impresja wschód słońca, eksponowanego na wystawie paryskiej w 1874. Wprowadził ją w sensie satyrycznym krytyk Louis Leroy. Mimo to rozpowszechniła się szybko i zaczęła oznaczać nowy kierunek artystyczny, odnoszący się nie tylko do sztuk plastycznych, ale również do muzyki i literatury. Celem impresjonistów było uwolnienie się od dziedzictwa epoki romantyzmu, sztywnych zasad akademizmu i patosu. Nie interesowała ich tematyka społeczna, problemy metafizyczne, czy historyczny heroizm. Starali się uchwycić nieustannie zmieniającą się rzeczywistość i utrwalić subiektywne, ulotne wrażenia jakie w  nich wywoływała.

rozważania o tym, co niepoznawalne, tajemnicze, niedostępne zmysłom i doświadczeniu.

jest to okres w muzyce i teatrze oraz sztuce polskiej przypadający na lata 1890–1918. Nazwa tego prądu artystycznego jest analogiczna np. do Młodych Niemiec Młodej, Skandynawii. Młoda Polska to okres w historii literatury i sztuki przypadający na czas twórczości dwóch pokoleń – twórców urodzonych w latach 60. i 70. XIX wieku. Rozwijała się jako odpowiedź na sytuację ideową, filozoficzną, polityczną i artystyczną końca wieku, którą młodopolanie oceniali negatywnie.
Świadczyło o tym poczucie ogólnie pojmowanego kryzysu wartości i systemów filozoficznych (o charakterze przyrodniczym i materialistycznym, zastępowanych teraz myślami o charakterze idealistycznym, fantastycznym, irracjonalnym. Ówcześni twórcy uważali, że zachodnia cywilizacja nie ma już człowiekowi nic więcej do zaoferowania, a świat zmierza ku nieuchronnej katastrofie.
Na powszechne nastroje zagrożenia, bezsilności i dekadencką postawę wielu twórców wpłynęło dodatkowo załamanie się machiny kapitalizmu i monarchii, zauważalne w wielu państwach europejskich. Do głosu coraz częściej zaczęły dochodzić idee socjalistów. Młodopolanie obawiali się również, że działania władców imperialistycznych państw świata mogą doprowadzić cywilizację na skraj zagłady. Wszystko to sprawiło, że młodopolscy artyści nie ufali – w przeciwieństwie do pokolenia swych ojców spod znaku pozytywizmu – staremu porządkowi świata.

sztuka nowoczesna (ang. modern art) – umowny okres w dziejach sztuki, którego ramy czasowe wyznacza się od lat 60. XIX w. (w związku z impresjonizmem) do lat 70. XX w. (konceptualizm). Sztuka nowoczesna silnie związana jest z pojęciem modernizmu w filozofii i  zjawiskiem awangardy. Terminu modern art, w miarę skrystalizowanej formie użył jako pierwszy Joris Karl Huysmans w 1883r. Zakres pojęcia sztuki nowoczesnej wiąże się z nowymi koncepcjami sztuki i dzieła, zwracającymi się ku pogłębianiu refleksji nad językiem sztuki, artystycznemu eksperymentowi, stosowaniu nowych technik i materiałów, wiarą w głębokie związki kultury i techniki, a przede wszystkim z ideą postępu (liniowy rozwój sztuki i historii). Sztuka modernistyczna opiera się na postawach o oświeceniowym rodowodzie, a więc na racjonalizmie, liberalizmie i  wspomnianej już idei postępu. (Termin modernizm w węższym, obecnie rzadko stosowanym znaczeniu, oznacza też sztukę przełomu XIX i XX wieku).

(wł. niedokończony) - jest to technika rzeźbiarska, polegająca na celowym niedokończeniu dzieła w całości lub poszczególnych partiach, w celu uzyskania o kreślonego przez danego artystę efektu. Tego rodzaju sposób tworzenia rzeźby zapoczątkował Michał Anioł a  kontynuował Auguste Rodin.

( z grec.oneiros– marzenie senne) – konwencja literacka polegająca na ukazaniu rzeczywistości na kształt snu, marzenia sennego, czasem koszmaru. Zwykle dzieło ma wtedy charakter irracjonalny i absurdalny, sprzeczny z zasadami prawdopodobieństwa. Zacierają się związki przyczynowo‑skutkowe i logiczne następstwa wydarzeń.

(z łac. persona – osoba i facere – robić) - przedstawienie pojęć abstrakcyjnych jako postaci ludzkich, posługujących się odpowiednimi atrybutami .adczeniu.

François‑Auguste‑René Rodin (ur. 12 listopada 1840 w Paryżu, zm. 17 listopada 1917 w  Meudon ) – francuski rzeźbiarz. W swoich pracach łączył elementy symbolizmu i imresjonizmu oraz secesji. Był prekursorem nowoczesnego rzeźbiarstwa. Rodina przyjęło się uważać za przedstawiciela impresjonizmu w  rzeźbie i  ma to swoje podstawy w sposobie w jaki formował swoje rzeźby – pewna szkicowość i pobrużdżona, zmarszczona czy pofałdowana powierzchnia jego prac sprawia, że światło i cień tworzą na niej wibrującą strukturę. Jednak charakterystyka jego twórczości wykracza poza impresjonizm. Przywiązywał przeciwnie niż impresjoniści dużą wagę do literackich, mitycznych treści swoich przedstawień. W tym sensie był kontynuatorem francuskiego romantyzmu przekształcając tę tradycję w nowoczesną formę.

(fr. sécession z łac. seccesio „odejście”) – styl w sztuce europejskiej zaliczany w ramy modernizmu. Za bezpośredni okres kształtowania się secesji w Europie uważa się lata 80., za jej początek – lata 90. XIX. Dojrzałą formę osiągnęła ona w połowie lat 90. a apogeum popularności i możliwości w roku 1900 (Wystawa światowa w  Paryżu), a już rok 1910 uważa się za datę jej schyłku, który nastąpił równie prędko jak rozkwit. Istotą secesji było dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki łączeniu działań w różnych jej dziedzinach, a w szczególności rzemiosła artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i grafiki. Charakterystycznymi cechami stylu secesyjnego są: płynne, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna, inspiracje sztuką japońską, swobodne układy kompozycyjne, asymetria, płaszczyznowość i linearyzm oraz subtelna pastelowa kolorystyka.

(łac. seccesio ‘odejście’) to okres w historii literatury , muzyki i sztuki, (wpisujący się w  modernizm), przypadający na lata 1890–1918. Nazwa tego prądu artystycznego , nazywanego w Polsce Młodą Polską jest analogiczna np. do nurtów: w Niemczech - Młodych Niemiec, w Belgii – Młodej Belgii, Skandynawii -Młodej Skandynawii. Nazwę tę zawdzięczamy oddziaływaniu Austrii (w zaborze austriackim znajdował się Kraków, będący jednym z głównych ośrodków polskiej secesji). W polskiej krytyce określenie secesja pojawiło się na łamach prasy na początku lat 90. XIX wieku w  nawiązaniu do grupy malarzy monachijskich nazywanych „secesjonistami”. Secesja narodziła się szybko, charakteryzował ją gwałtowny rozkwit i niezwykła popularność, a później szybki zmierzch. Najczęściej umieszcza się ją w przedziale czasowym od lat 90. XIX do momentu wybuchu I wojny światowej.(różne źródła podają różne daty zakończenia secesji w Polsce).

motyw bądź zespół motywów, pojęć, obrazów, które oprócz znaczenia dosłownego posiadają także znaczenie ukryte – symboliczne. W przeciwieństwie do alegorii, która może być odczytana tylko w sposób jednoznaczny, symbol posiada charakter niejednolity znaczeniowo, możliwości jego interpretacji są dowolniejsze. Symbole są pewnymi znakami umownymi, które w różnych kulturach mogą mieć różne znaczenia - to odróżnia symbol od jednoznacznej alegorii.

Właść. Gustav Thorsen, ur. 11 kwietnia 1869 w Mandal niedaleko Viegeland, zm. 12 marca 1943 w Oslo - norweski – rzeźbiarz, uczeń Rodina, zyskał renomę pod koniec XIX wieku jako twórca rzeźb symbolicznych i secesyjnych.