Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1ApLDFOCllKG

Improwizacje ruchowe do muzyki klasycznej

Wprowadzenie

1

Scenariusz dla nauczyciela

R1D9YEumOMZIl
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

3. W zakresie ruchu przy muzyce. Uczeń:

3) improwizuje za pomocą gestu i ruchu oraz tworzy ilustracje ruchowe do muzyki.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości): reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności), muzyki jazzowej i rozrywkowej, polskich pieśni artystycznych i patriotycznych, utworów ludowych w postaci oryginalnej i artystycznie opracowanej;

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:

2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).

4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:

2) stylów muzycznych (do wyboru: pop, rock, jazz, folk, rap, techno, disco, reggae i inne);

III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:

1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej;

Nauczysz się

improwizować do muzyki za pomocą gestu i ruchu;

tworzyć ilustracje ruchowe do muzyki;

przedstawiać ruchem nastrój muzyki.

Czym jest improwizacja?

Czym jest improwizacjaImprowizacjaimprowizacja? W znalezieniu odpowiedzi na to pytanie pomoże ci przeczytanie kilku fragmentów wywiadów z muzykami, w których temat ten był poruszany. Zaczynamy.

Profesor Krzysztof Knittel, kompozytor muzyki współczesnej: Bach, Chopin, Liszt, Wieniawski, Rachmaninow, Szymanowski, wszyscy wybitni europejscy kompozytorzy potrafili improwizować. Od czego zresztą zaczyna się proces komponowania, jeśli nie od poszukiwań formy utworu przez improwizację? Obecny system szkolnictwa kładzie nacisk na perfekcję wykonawczą, jedynie w jazzieJazzjazzie improwizacja odgrywa zasadniczą rolę i jest sprawdzianem zarówno perfekcji muzyka, jak i jego zdolności twórczych. Wyobraźnia i umiejętność kreowania formy muzycznej w czasie realnym, a także sprawność w posługiwaniu się instrumentem. Temu służy sztuka improwizacji, rozwija wyobraźnię, zdolności twórcze i zdolność współdziałania w zespole. Uczy też szybkości właściwego reagowania na to, co niespodziewane, nowe i zaskakujące. […]Być może przyszła wreszcie pora na działalność artystyczną, w której oprócz wysokiego artystycznego kunsztu liczy się też wyobraźnia, kreacja na żywo i umiejętność radzenia sobie w każdej sytuacji twórczej.

Źródło: https://www.jazzarium.pl/przeczytaj/wywiady/kompozycja‑zaczyna‑si%C4%99‑od‑improwizacji‑rozmowa‑z-krzysztofem‑knittlem

Ralph Alessi, trębacz i improwizator jazzowy: Jeśli odnosisz się do grania standardów, to zawsze będą one ważną częścią tego, co robię jako improwizator. Wykonywanie tych klasycznychMuzyka klasycznaklasycznych melodiiMelodiamelodii, przy równoczesnej próbie poszukiwania nowych możliwości interpretacyjnych to doskonały trening. Właściwie, mógłbym powiedzieć, że sedno tego, czego uczę, tkwi w równoczesnym braniu pod uwagę dwóch „biegunów” – grania standardów i otwartej improwizacji oraz usiłowanie znalezienia ich wspólnej płaszczyzny. A co jest wspólne? Odpowiedź tkwi w słowie „proces”.

Źródło: http://jazzforum.com.pl/main/artykul/ralph‑alessi‑szkoa‑improwizacji Ralph Alessi, Szkoła improwizacji

Magdalena Sowul, klarnecistka: W naszym założeniu utwory składają się z fragmentów zaaranżowanych, ale zawierają również elementy niezaaranżowane. W formę utworu wpisany jest moment niedookreślony, przestrzeń na improwizację. Dzięki temu każdy koncert jest inny, nie wiemy przed nim do końca, co się wydarzy.

Źródło: https://www.gloskultury.pl/wywiad‑ugla/

Musisz wiedzieć, że improwizacja nie jest terminem zarezerwowanym tylko do muzyki jazzowej i  muzyki jako takiej. Z improwizacją mamy do czynienia we wszystkich dziedzinach sztuki. Poeci na poczekaniu recytują wiersz, który tworzą w tym samym momencie. Aktorzy tworzą sceny i dialogi na zadany temat. To samo dotyczy tańca – tancerze tworzą nowe figury i układy do muzyki, której wcześniej nawet mogli nie znać. Improwizując, artyści kreują sztukę w czasie rzeczywistym, akt twórczy dokonuje się tu i teraz. Widz jest świadkiem niezwykle ciekawego procesu – tworzenia i jednoczesnego wykonywania dzieła w tym samym czasie!

Warto wspomnieć, że termin improwizacja jest obecnie stosowany w bardzo szerokim kontekście i dotyczy różnych dziedzin życia człowieka. Zapytaj mamę czy zdarza jej się improwizować w kuchni podczas przygotowywania posiłków.

Powróćmy jednak do muzyki. Improwizacja jest powszechna w muzyce na całym świecie. Odgrywa doniosła rolę w muzyce narodów orientalnych - Chin, Indii, Japonii. Improwizacja jest powszechna również w polskiej muzyce ludowej. A co z muzyką klasyczną? Oczywiście i w tej muzyce jest miejsce na improwizację. Muzyk może tworzyć na zadany temat określony gatunek, np. fugę. Może też realizować basso continuoBasso continuobasso continuo. W koncercie w kadencjiKadencjakadencji może wprowadzić własną część improwizacyjną. PartyturyPartyturaPartytury często były tylko pomocą, szkicem dla wykonawcy, to od jego inwencji zależał ostateczny kształt muzyczny utworu. Podsumowując, improwizacja była obecna w muzyce wszystkich epok począwszy od starożytności i jest obecna w muzyce współczesnej, jednak umiejętność tworzenia muzyki na żywo ustąpiła z czasem na rzecz idealnego odtworzenia coraz dokładniejszego zapisu muzycznego. W XX wieku nastąpił powrót do coraz większej swobody w kreacji utworu, czego przykładem jest m.in. aleatoryzmAleatoryzmaleatoryzm.

R8WycfjNywkGy
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis basso continuo. Na dwóch pięcioliniach zapisane w kluczu basowym nuty. Zapis zawiera linię basową utworu nad każdym dźwiękiem zapisano jedną lub dwie cyfry. Na ilustracji znajdują się dwa punkty interaktywne po ich naciśnięciu wyświetlają się informacje dodatkowe: Cyfra 6 oznacza obecność w akordzie dźwięku odległego o sekstę od najniższego głosu. Najczęściej jest to pryma akordu, a akord posiada tercję w basie. 2. Jeżeli trzeba było zdefiniować więcej niż jeden składnik akordu, poszczególne liczby i ewentualne znaki zapisywano w grupie.

Na istotną rolę improwizacji w edukacji muzycznej zwrócili uwagę niektórzy kompozytorzy, m.in.: Émil Jaques‑Dalcroze oraz Carl Orff. Émil Jaques‑Dalcroze był twórcą rytmikiRytmikarytmiki, jako dziedziny kształcenia muzycznego, natomiast Carl Orff stworzył metodę, której głównym założeniem jest muzykowanie na prostych instrumentach perkusyjnych, elementy rytmiczne, improwizacja i ekspresja muzyczna. Warto zaznaczyć, że ćwiczenia z rytmiki oraz improwizacji korzystnie wpływają na koordynację wzrokowo – ruchowo – słuchową a także na świadomość własnego ciała i koncentrację uwagi.

RYezEyNSpfMZ8
Ćwiczenie 1
Na podstawie powyższych tekstów wskaż wszystkie odpowiedzi, które definiują istotę improwizacji. Możliwe odpowiedzi: 1.Wykonywanie utworu z zapisanej partytury wg interpretacji dyrygenta. 2. Spontaniczne tworzenie i jednoczesne wykonywanie utworu muzycznego. 3. Cecha utworu muzycznego, tworzonego spontanicznie. 4. Odtwarzanie utworu ściśle z zapisem nutowym. 5. Dzięki improwizacji mamy do czynienia z formą otwartą, którą wirtuoz może zmieniać i rozwijać podczas koncertów. 5. Tworzenie utworu muzycznego podczas występu przed publicznością. 6. Tworzenie utworu na zadany temat bez wcześniejszego przygotowania. 7. Wiodąca cecha muzyki jazzowej, polegająca na wprowadzaniu do utworu wariacji ornamentalnych w czasie jego wykonania. 8. Staranne wykonywanie utworu muzycznego, bez możliwości wprowadzenia jakichkolwiek zmian w strukturze utworu.
Ćwiczenie 2
RBb1f3JEmikmv
Na zdjęciu Louis Armstrong w czasie występu. Muzyk gra na trąbce, oczy ma skierowane ku górze. Ubrany jest w białą koszulę i szarą marynarkę. Pod szyją ma małą czarną muchę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis Louis Armstrong i pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór “When the Saints Go Marching In” w wykonaniu Louisa Armstronga i towarzyszącego mu zespołu jazzowego. Na początku utworu solówka perkusji. We wstępie instrumenty dęte grają temat utworu, klarnet improwizuje na tle tematu. Póżniej Armstrong śpiewa zwrotkę piosenki. Po zwrotce następują improwizowane solówki klarnetu, trąbki. Na końcu artysta znów śpiewa zwrotkę piosenki.
Fotograf World-Telegram (fot.), Louis Armstrong w czasie koncertu, 1953, Biblioteka Kongresu, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Louis Armstrong, „When The Saints Go Marching In“, online-skills, CC BY 3.0
R9Qhf7hgMxyp1
Zapoznaj się z informacjami na temat utworu "When the Saint Go Marchin In" i odpowiedz na pytanie: Kto improwizuje podczas tego utworu?

Improwizacje ruchowe do muzyki klasycznej.

Każdy człowiek jest w stanie interpretować muzykę klasyczną poprzez ruchowe improwizacje. Forma tej improwizacji jest zależna od wielu czynników, m.in.: sprawności ruchowej, świadomości swojego ciała, wyobraźni muzycznej i przestrzennej, doświadczenia. Improwizując możemy skupić się na odtwarzaniu poszczególnych elementów dzieła muzycznego. Za pomocą ruchu najłatwiej jest pokazać takie elementy jak rytm, tempoTempotempo, melodię, dynamikęDynamikadynamikę. Główne elementy ruchu to: praca z prawidłowym oddechem i postawą ciała, naturalność i lekkość, gibkość, zwinność i wytrzymałość, wznoszenie i opadanie, przyspieszanie i zwalnianie, równowaga i upadek.

R1HITzAOEjmvE
Ćwiczenie 3
Dopasuj element dzieła muzycznego do opisu. Melodyka Możliwe odpowiedzi: 1. reguluje natężenie dźwięku. 2. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie. 3. określa szybkość utworu, inaczej tempo. 4. wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania. Rytmika Możliwe odpowiedzi: 1. reguluje natężenie dźwięku. 2. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie. 3. określa szybkość utworu, inaczej tempo. 4. wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania. Dynamika Możliwe odpowiedzi: 1. reguluje natężenie dźwięku. 2. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie. 3. określa szybkość utworu, inaczej tempo. 4. wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania. Agogika Możliwe odpowiedzi: 1. reguluje natężenie dźwięku. 2. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie. 3. określa szybkość utworu, inaczej tempo. 4. wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania.
Ćwiczenie 4
ReaWqYJSOzTE5
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie „Portret Edvarda Griega”. Na zdjęciu starszy mężczyzna z wąsami i dłuższymi siwymi włosami zaczesanymi do tyłu. Ubrany jest w białą koszulę, aksamitną kamizelkę i marynarkę. Pod szyją ma zawiązaną kokardę. Patrzy w dal w lewą stronę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: W grocie Króla Gór z suity Peer Gynt autorstwa Edwarda Griega, wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wersja utworu na fortepian. Nagranie rozpoczyna się groźną melodią graną w umiarkowanym tempie w niskim rejestrze. Później pianista przyspiesza, gra melodię coraz szybciej, melodia jest grana wyżej, pianista gra w całym rejestrze fortepianu i wysoko i nisko. Cały utwór jest zbudowany w ten sposób, że melodia powtarza się coraz szybciej i coraz głośniej by na końcu zabrzmieć bardzo szybko i głośno .
Elliott & Fry (fot.), Fotografia Edwarda Griega, 1888, Biblioteka w Bergen, Norwegia, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Edward Grieg, „W grocie Króla Gór”, z Suity „Peer Gynt“, online-skills, CC BY 3.0
R1UrOSFYfJio8
Zapoznaj się z opisem: Peer Gynt zakrada się do groty niebezpiecznego trolla, podchodzi po cichu, na fagocie słychać imitację cichych, ostrożnych kroków. Niestety za chwilę Peer Gynt zaczyna uciekać. Gdy rozpoczyna się pościg, dołączają kolejne instrumenty orkiestry, grając coraz szybciej i głośniej. Wskaż opis, który jest najbardziej trafny, jako podpowiedź do improwizacji ruchowej. Możliwe odpowiedzi: 1. Od samego początku ruchy odważne, szybkie, szeroka gestykulacja, wyskoki w górę. Wraz z przyspieszeniem tempa i zwiększającą się dynamiką ruchy słabnące, coraz wolniejsze, wyciszające ciało, skromna gestykulacja, aż do niemalże całkowitego zaniku., 2. Na początku ruchy delikatne, ostrożne, nie za szybkie, niewielka gestykulacja. Następnie wraz ze wzrostem dynamiki i tempa ruchy coraz bardziej odważne, coraz szybsze, zwinne i gibkie, szeroka gestykulacja., 3. Przez cały utwór ruchy wyjątkowo delikatne, w bardzo wolnym tempie, usypiające, emanujące spokojem, niewielka i skromna gestykulacja.
Ćwiczenie 5
RCpdhGB40pLEU
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Sergeia Rachmaninova wykonaną przez Mario Nunes Vaisa. Na zdjęciu dość młody szczupły mężczyzna. Z pociągłą twarzą, wyraźnym nosem i ustami. Siedzi na krześle, ręce ma skrzyżowane na nogach. Ubrany jest w białą koszulę, kamizelkę i garnitur. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Polka italiana, autorstwa Siergieja Rachmaninowa. Wykonawca Vladimir Ashkenazy, Vovka Ashkenazy oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki.Na nagraniu żywy, radosny, skoczny utwór wykonywany przez fortepian i trąbkę. Pierwszą część gra sam fortepian. W drugiej części na tle szybkiego akompaniamentu fortepianu, trąbka gra triumfalną melodię. Całość utworu powtarza się dwukrotnie.
Siergiej Rachmaninow, „Polka italiana“, online-skills, CC BY 3.0
R1cJN2NgTwHGF
Jakie elementy według ciebie mogłaby zawierać improwizacja ruchowa do utworu Sergieja Rachmaninowa “Polka italiana” Zwróć uwagę na to, że w tytule jest nazwa tańca. Jaki charakter ma ten taniec?
Ćwiczenie 6
RatilcgBsZEPl
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Georgesa Bizeta wykonaną przez Etienne Carjat. Na zdjęciu starszy, potężny mężczyzna, z kręconymi włosami i pokaźną brodą. Kompozytor nosił okulary w drucianej oprawie. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Les Toreadors, z opery Carmen, autorstwa Georgesa Bizeta, wykonawca Orchestre de I’Opera Bastille, Myung Whun Chung. oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu żywy, tryumfalny utwór w wykonaniu orkiestry symfonicznej. Instrumenty smyczkowe wykonują radosną melodię, przy towarzyszeniu rytmicznego akompaniamentu instrumentów dętych i perkusyjnych. W drugiej części muzyka jest spokojniejsza ale nadal tryumfalna instrumenty grają melodię Arii Toreadora. Pod koniec powraca dynamiczny i żywiołowy motyw z początku utworu.
Étienne Carjat (fot.), fotografia Georgesa Bizeta, 1875, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Georges Bizet, „Les Toreadores“ z opery „Carmen”, online-skills, CC BY 3.0
RllcGLvbrVxbp
Zapoznaj się z materiałami dotyczącymi utworu "Les Toreadors" z opery "Carmen" i zaproponuj jak mogła by wyglądać choreografia do tego utworu.
Ćwiczenie 7
RhTHtPgbc5OOm
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Charlesa Camille'a Saint-Saënsa. Na zdjęciu starszy mężczyzna z siwą brodą i siwymi włosami. Niewielkie oczy otoczone są siateczką zmarszczek. Kompozytor ubrany jest w białą koszulę i marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt autor Camille Saint - Saëns wykonawca Pijarowski Marek oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór wykonywany na fortepianie. Prawa ręka gra tęskną , spokojną, wzruszającą melodię. Lewa ręka akompaniament imitujący płynącą wodę - rozłożone akordy.
Nadar, fotografia Camille Saint-Saëns, 1895, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Camille Saint-Saëns, „Łabędź“, online-skills, CC BY 3.0
RLC8naEI1Mcuf
Zapoznaj się z materiałami dotyczącymi utworu “Łabędź” Camilla Saint- Saënsa. Wskaż spośród wymienionych opisy ruchu, które pasują do tego utworu. Możliwe odpowiedzi: 1. Niespokojna gestykulacja rękami, 2. Radosne, żywe podskoki, 3. Szybkie i energiczne tupanie, 4. Okazywanie spokoju i zadumy, 5. Okazywanie niepokoju mimiką, 6. Płynne i delikatne wznoszenie i opadanie, 7. Marsz, 8. Elegancja i dostojność w każdym ruchu, 9. Spokojne kołysanie się na boki w bardzo wolnym tempie, 10. Energiczne, zdecydowane wymachy rąk

Praca domowa

Polecenie 1

Wysłuchaj uważnie utworu. Podczas słuchania zwróć uwagę m.in. na brzmienie instrumentów, dynamikę, tempo, rytm, melodię. Postaraj się zaimprowizować układ oddając zmiany w tempie, dynamice i nastroju utworu. Następnie napisz jedno zdanie na temat tego, co sprawia ci kłopot w wyrażaniu muzyki ruchem oraz dwa zdania na temat tego co jest dla Ciebie ciekawe w improwizowaniu muzyki ruchem.

R1cArQ4ABdBZY
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Aleksandra Borodina. Na zdjęciu potężny mężczyzna, z krótkimi ciemnymi włosami i sumiastym wąsem. Ubrany jest w białą koszulę , kamizelkę i marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, autorstwa Aleksandra Borodina, wykonawca Orkiestra Symfoniczna pod dyrekcją Leopolda Stokowskiego oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór składający się z dwóch części. Pierwsza z nich to rzewna, spokojna melodia w wykonaniu orkiestry symfonicznej. Druga to dynamiczna muzyka taneczna, muzyka staje się coraz głośniejsza, na początku melodię wykonują smyczki , później instrumenty dęte blaszane. Zakończenie jest gwałtowne.
Autor fotografii nieznany, fot. Aleksandra Borodina, 1865, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Aleksandr Borodin, „Tańce połowieckie” z opery „Kniaź Igor“, online-skills, CC BY 3.0
RAbOmH8dOzme4
Zapoznaj się z informacjami na temat utworu "Tańce Połowieckie" Aleksandra Borodina. Opowiedz jak wyobrażasz sobie ruch inspirowany tą muzyką.

Słownik pojęć

Agogika
Agogika

określa szybkość utworu, inaczej tempo

Akord
Akord

współbrzmienie, co najmniej trzech różnych dźwięków

Aleatoryzm
Aleatoryzm

metoda komponowania zakładająca działanie i wykorzystanie przypadku zarówno w trakcie aktu twórczego (np. wybór materiału dźwiękowego przez losowanie), jak podczas wykonania utworu (np. wybór ostatecznej formy utworu z wielu możliwych przewidzianych przez kompozytora)

Artykulacja
Artykulacja

określa sposób wydobywania dźwięku

Bas
Bas

najniższy głos w wielogłosowym zapisie nutowym

Basso continuo
Basso continuo

bas cyfrowany, generałbas, b.c., typ instrumentalnego towarzyszenia, stanowiącego harmoniczną podstawę utworu, stosowany we wszystkich gatunkach muzyki

Dynamika
Dynamika

reguluje natężenie dźwięku

Fuga
Fuga

utwór polifoniczny instrumentalny lub wokalny, w którym poszczególne głosy kolejno podejmują temat

Harmonia
Harmonia

sposób łączenia i budowy akordów w utworze muzycznym

Harmonika
Harmonika

porządkuje współbrzmienia dźwięków w utworze

Improwizacja
Improwizacja

wykonywanie czegoś, np. utworu muzycznego, bez przygotowania; też: rzecz tak powstała i wykonana

Instrumenty perkusyjne
Instrumenty perkusyjne

instrumenty muzyczne, z których dźwięk wydobywa się przez uderzanie lub potrząsanie

Jazz
Jazz

improwizowana muzyka powstała w drugiej połowie XIX w. w USA z połączenia elementów muzyki europejskiej i murzyńskiej

Kadencja
Kadencja

w utworach koncertowych: solowa wstawka o charakterze wirtuozowskim i improwizacyjnym

Kolorystyka
Kolorystyka

określa barwę dźwięku

Koncert
Koncert

instrumentalny utwór muzyczny przeznaczony do wykonania przez solistę i orkiestrę symfoniczną

Krakowiak
Krakowiak

żywy i popularny, polski taniec ludowy z okolic Krakowa, zaliczany do polskich tańców narodowych, w metrum 2/4 i w charakterystycznym, synkopowanym rytmie.

Melodia
Melodia

ciąg następujących po sobie dźwięków, uporządkowanych według zasad tonalnych, rytmicznych i formalnych, tworzących pewną całość

Melodyka
Melodyka

wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania

Muzyka klasyczna
Muzyka klasyczna

muzyka poważna, muzyka wywodząca się z tradycji klasycznych

Oberek
Oberek

polski taniec ludowy charakteryzujący się rytmami mazurowymi o metrum trójmiarowym, 6/8, 3/4 i skocznej melodii

Partytura
Partytura

zapis nutowy utworu muzycznego, podzielony na partie wokalne i instrumentalne

Polka
Polka

powszechny w wielu krajach taniec ludowy, w metrum 2/4, w szybkim tempie.

Pryma
Pryma

podstawowy dźwięk trójdźwięku lub odległość między dwoma jednobrzmiącymi dźwiękami

Rytm
Rytm

czynnik regulujący czas trwania dźwięków w utworze muzycznym i wyznaczający ich następstwo w czasie

Rytmika
Rytmika

1. porządkuje materiał dźwiękowy w czasie; 2. ćwiczenia ruchowe, prowadzone zwykle w takt muzyki

Seksta
Seksta

odległość między dwoma dźwiękami równa ośmiu lub dziewięciu półtonom

Tempo
Tempo

określa szybkość utworu, inaczej agogika

Tercja
Tercja

odległość między dwoma dźwiękami równa trzem lub czterem półtonom

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

Słownik języka polskiego PWN

Biblioteka muzyczna

RBb1f3JEmikmv
Na zdjęciu Louis Armstrong w czasie występu. Muzyk gra na trąbce, oczy ma skierowane ku górze. Ubrany jest w białą koszulę i szarą marynarkę. Pod szyją ma małą czarną muchę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis Louis Armstrong i pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór “When the Saints Go Marching In” w wykonaniu Louisa Armstronga i towarzyszącego mu zespołu jazzowego. Na początku utworu solówka perkusji. We wstępie instrumenty dęte grają temat utworu, klarnet improwizuje na tle tematu. Póżniej Armstrong śpiewa zwrotkę piosenki. Po zwrotce następują improwizowane solówki klarnetu, trąbki. Na końcu artysta znów śpiewa zwrotkę piosenki.
Fotograf World-Telegram (fot.), Louis Armstrong w czasie koncertu, 1953, Biblioteka Kongresu, Waszyngton, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Louis Armstrong, „When The Saints Go Marching In“, online-skills, CC BY 3.0
ReaWqYJSOzTE5
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie „Portret Edvarda Griega”. Na zdjęciu starszy mężczyzna z wąsami i dłuższymi siwymi włosami zaczesanymi do tyłu. Ubrany jest w białą koszulę, aksamitną kamizelkę i marynarkę. Pod szyją ma zawiązaną kokardę. Patrzy w dal w lewą stronę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: W grocie Króla Gór z suity Peer Gynt autorstwa Edwarda Griega, wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wersja utworu na fortepian. Nagranie rozpoczyna się groźną melodią graną w umiarkowanym tempie w niskim rejestrze. Później pianista przyspiesza, gra melodię coraz szybciej, melodia jest grana wyżej, pianista gra w całym rejestrze fortepianu i wysoko i nisko. Cały utwór jest zbudowany w ten sposób, że melodia powtarza się coraz szybciej i coraz głośniej by na końcu zabrzmieć bardzo szybko i głośno .
Elliott & Fry (fot.), Fotografia Edwarda Griega, 1888, Biblioteka w Bergen, Norwegia, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Edward Grieg, „W grocie Króla Gór”, z Suity „Peer Gynt“, online-skills, CC BY 3.0
RCpdhGB40pLEU
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Sergeia Rachmaninova wykonaną przez Mario Nunes Vaisa. Na zdjęciu dość młody szczupły mężczyzna. Z pociągłą twarzą, wyraźnym nosem i ustami. Siedzi na krześle, ręce ma skrzyżowane na nogach. Ubrany jest w białą koszulę, kamizelkę i garnitur. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Polka italiana, autorstwa Siergieja Rachmaninowa. Wykonawca Vladimir Ashkenazy, Vovka Ashkenazy oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki.Na nagraniu żywy, radosny, skoczny utwór wykonywany przez fortepian i trąbkę. Pierwszą część gra sam fortepian. W drugiej części na tle szybkiego akompaniamentu fortepianu, trąbka gra triumfalną melodię. Całość utworu powtarza się dwukrotnie.
Siergiej Rachmaninow, „Polka italiana“, online-skills, CC BY 3.0
RatilcgBsZEPl
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Georgesa Bizeta wykonaną przez Etienne Carjat. Na zdjęciu starszy, potężny mężczyzna, z kręconymi włosami i pokaźną brodą. Kompozytor nosił okulary w drucianej oprawie. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Les Toreadors, z opery Carmen, autorstwa Georgesa Bizeta, wykonawca Orchestre de I’Opera Bastille, Myung Whun Chung. oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu żywy, tryumfalny utwór w wykonaniu orkiestry symfonicznej. Instrumenty smyczkowe wykonują radosną melodię, przy towarzyszeniu rytmicznego akompaniamentu instrumentów dętych i perkusyjnych. W drugiej części muzyka jest spokojniejsza ale nadal tryumfalna instrumenty grają melodię Arii Toreadora. Pod koniec powraca dynamiczny i żywiołowy motyw z początku utworu.
Étienne Carjat (fot.), fotografia Georgesa Bizeta, 1875, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Georges Bizet, „Les Toreadores“ z opery „Carmen”, online-skills, CC BY 3.0
RhTHtPgbc5OOm
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Charlesa Camille'a Saint-Saënsa. Na zdjęciu starszy mężczyzna z siwą brodą i siwymi włosami. Niewielkie oczy otoczone są siateczką zmarszczek. Kompozytor ubrany jest w białą koszulę i marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt autor Camille Saint - Saëns wykonawca Pijarowski Marek oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór wykonywany na fortepianie. Prawa ręka gra tęskną , spokojną, wzruszającą melodię. Lewa ręka akompaniament imitujący płynącą wodę - rozłożone akordy.
Nadar, fotografia Camille Saint-Saëns, 1895, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Camille Saint-Saëns, „Łabędź“, online-skills, CC BY 3.0
R1cArQ4ABdBZY
Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię Aleksandra Borodina. Na zdjęciu potężny mężczyzna, z krótkimi ciemnymi włosami i sumiastym wąsem. Ubrany jest w białą koszulę , kamizelkę i marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, autorstwa Aleksandra Borodina, wykonawca Orkiestra Symfoniczna pod dyrekcją Leopolda Stokowskiego oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu utwór składający się z dwóch części. Pierwsza z nich to rzewna, spokojna melodia w wykonaniu orkiestry symfonicznej. Druga to dynamiczna muzyka taneczna, muzyka staje się coraz głośniejsza, na początku melodię wykonują smyczki , później instrumenty dęte blaszane. Zakończenie jest gwałtowne.
Autor fotografii nieznany, fot. Aleksandra Borodina, 1865, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Aleksandr Borodin, „Tańce połowieckie” z opery „Kniaź Igor“, online-skills, CC BY 3.0

Bibliografia

red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Warszawa 1995.

J. Stadnicka, Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową, Warszawa 1998.

https://www.gloskultury.pl/wywiad‑ugla/

http://jazzforum.com.pl/main/artykul/ralph‑alessi‑szkoa‑improwizacji

https://www.jazzarium.pl/przeczytaj/wywiady/kompozycja‑zaczyna‑si%C4%99‑od‑improwizacji‑rozmowa‑z-krzysztofem‑knittlem