106‑43 p.n.e. – lata życia Marka Tulliusza Cycerona
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
RluQ1eUrmTXDE1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: I) formy bezokolicznika łacińskiego: infinitivus praesentis activi, infinitivus praesentis passivi, infinitivus perfecti activi, infinitivus perfecti passivi.
Nauczysz się
rozpoznawać formy bezokolicznika różnych czasów;
dokonywać transformacji gramatycznych, tworzyć formy bezokolicznika na podstawie podanych form podstawowych;
dokonywać samodzielnego przekładu na język polski łacińskiego tekstu, korzystając ze słownika łacińsko‑polskiego;
konstruować zdania z bezokolicznikami.
Īnfīnītīvus – utrwalenie wiadomości
W języku łacińskim występuje sześć bezokolicznikówBezokolicznikbezokoliczników. Dwa z nich tworzy się od tematu czasu teraźniejszego. Īnfīnītīvus praesentis āctīvī (bezokolicznik czasu teraźniejszego strony czynnej) jest drugą formą podstawową czasownika, którą można znaleźć w słownikach. Bezokolicznik ten tworzy się poprzez dodanie do tematu końcówki -re (w III koniugacji – -e‑re), na przykład:
Īnfīnītīvus praesentis āctīvī
I kon.
imperā‑re
rozkazywać
II kon.
tenē‑re
trzymać
III kon.
dīc‑e‑re
mówić
IV kon.
dormī‑re
spać
Drugim bezokolicznikiem tworzonym na bazie tematu praesentis jest īnfīnītīvus praesentis passīvī (bezokolicznik czasu teraźniejszego strony biernej). Do tematu praesentis dodaje się końcówkę -ri, w III koniugacji jest to -i, na przykład:
Īnfīnītīvus praesentis passīvī
I kon.
da‑rī
być danym
II kon.
tenē‑rī
być trzymanym
III kon.
dīc‑ī
być mówionym
IV kon.
audī‑rī
być słyszanym
Od tematu perfecti tworzy się wyłącznie jeden bezokolicznik – īnfīnītīvus perfectī āctīvī (bezokolicznik czasu przeszłego dokonanego strony czynnej) – za pomocą dołączenia końcówki -isse do tegoż tematu:
īnfīnītīvus perfectī āctīvī
I kon.
imperāv‑isse
rozkazać
II kon.
tenu‑isse
utrzymać
III kon.
dīx‑isse
przemówić
IV kon.
dormīvisse
zaspać
Na bazie tematu supini powstają zaś aż trzy bezokoliczniki. Pierwszym jest īnfīnītīvus perfectī passīvī (bezokolicznik czasu przeszłego dokonanego strony biernej). Do jego utworzenia potrzebne jest participium perfectī passīvī odmienione w accusatiwie singularis bądź pluralis oraz bezokolicznik słowa posiłkowego, na przykład:
īnfīnītīvus perfectī passīvī
I kon.
datum, am, um (os, as, a) esse
że zostałem dany
II kon.
tentum, am, um (os, as, a) esse
że zostałem utrzymany
III kon.
ductum, am, um (os, as, a) esse
że zostałem poprowadzony
IV kon.
audītum, am, um (os, as, a) esse
że zostałem usłyszany
Drugim bezokolicznikiem tworzonym od tego tematu jest bezokolicznik czasu przyszłego strony czynnej – īnfīnītīvus futūrī āctīvī. Do jego utworzenia wykorzystuje się participium futūrī āctīvī odmienione w accusatiwie singularis bądź pluralis oraz bezokolicznik słowa posiłkowego, na przykład:
īnfīnītīvus futūrī āctīvī
I kon.
datūrum, am, um (os, as, a) esse
że będę dawał
II kon.
tentūrum, am, um (os, as, a) esse
że będę trzymał
III kon.
ductūrum, am, um (os, as, a) esse
że będę prowadził
IV kon.
audītūrum, am, um (os, as, a) esse
że będę słyszał
W końcu w łacinie istnieje także budowany na temacie supini Īnfīnītīvus futūrī passīvī (bezokolicznik czasu przyszłego strony biernej). Do jego utworzenia wykorzystuje się supinum czasownika oraz bezokolicznik czasu teraźniejszego strony biernej czasownika nieregularnego iść (eō, īre, iī, itum). SupinumSupinumSupinum wchodzące w skład infinitivu nie odmienia się, na przykład:
Īnfīnītīvus futūrī passīvī
I kon.
datum īrī
że zostanę dany
II kon.
tentum īrī
że zostanę utrzymany
III kon.
ductum īrī
że zostanę poprowadzony
IV kon.
audītum īrī
że zostanę usłyszany
Trzy infinitivy tworzone na bazie tematu supini, występują w języku łacińskim w składniach dopełnieniowych, tj. w ACI (Accusativus cum infinitivo) oraz w NCI (Nominativus cum infinitivo). W powyższych przykładach (dla infinitiwów perfectī passīvī oraz futūrī āctīvī) zostały przytoczone wersje dla ACI.
Zadania
Polecenie 1
Przetłumacz poniższe zdania z wykorzystaniem różnych bezokoliczników oraz przy pomocy słowniczka interaktywnego.
RjKTON9MA6Mnp1
Interaktywna ilustracja przedstawia popiersie Homera wyrzeźbione w jasnym marmurze. Jest to niemłody już mężczyzna, o wyraźnych zmarszczkach na czole i wokół oczu. Przedstawiony jest z bujnym zarostem. Po obu stronach głowy ma kręcone dość długie włosy, gładko przyczesane na czubku głowy. Dodatkowa informacja: Trāditum est Homērum caecum fuisse.
Interaktywna ilustracja przedstawia popiersie Homera wyrzeźbione w jasnym marmurze. Jest to niemłody już mężczyzna, o wyraźnych zmarszczkach na czole i wokół oczu. Przedstawiony jest z bujnym zarostem. Po obu stronach głowy ma kręcone dość długie włosy, gładko przyczesane na czubku głowy. Dodatkowa informacja: Trāditum est Homērum caecum fuisse.
Autor nieznany, Marie-Lan Nguyen (fot.), „Popiersie Homera”, Rzymska kopia greckiego oryginału, ok. I w., p.n.e., Muzeum Brytyjskie, Londyn, Wielka Brytania, wikimedia.org, domena publiczna
R1Crddspn6LTo1
Interaktywna ilustracja przedstawia rzeźbę zatytułowaną „August z Prima Porta”. Ukazuje ona stojącą postać cesarza. Jest on ubrany w krótką tunikę z zapinanym na ramionach bogato zdobionym pancerzem. Przez lewe ramię i biodra przerzucony ma płaszcz. Wyciągnięta prawa ręka wskazuje, że władca zamierza przemówić. Rzeźba wykonana jest zgodnie z zasadą ponderacji: ciężar posągu spoczywa na prawej stopie; lewa odciążona oparta jest jedynie na palcach. U stóp cesarza znajduje się Kupidyn na delfinie. Dodatkowa informacja: Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī.
Interaktywna ilustracja przedstawia rzeźbę zatytułowaną „August z Prima Porta”. Ukazuje ona stojącą postać cesarza. Jest on ubrany w krótką tunikę z zapinanym na ramionach bogato zdobionym pancerzem. Przez lewe ramię i biodra przerzucony ma płaszcz. Wyciągnięta prawa ręka wskazuje, że władca zamierza przemówić. Rzeźba wykonana jest zgodnie z zasadą ponderacji: ciężar posągu spoczywa na prawej stopie; lewa odciążona oparta jest jedynie na palcach. U stóp cesarza znajduje się Kupidyn na delfinie. Dodatkowa informacja: Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī.
„August z Prima Porta”, I w. n.e., Muzeum Watykańskie, wikimedia.org, domena publiczna
R10nsJmif9fan1
Interaktywna ilustracja przedstawia pomnik Cycerona jako prawnika. Jest on wykonany z jasnego kamienia, stoi na tle kamiennej ściany. Mężczyzna odziany jest w długie szaty. Głowę ma lekko uniesioną do góry. Jest łysy, jedynie nad uszami widnieją ślady włosów. Prawą rękę wyciągniętą ma przed siebie, w lewej przyciska do piersi zwój papirusu. Wyciągnięta lewa stopa sugeruje ruch. Posąg ustawiony jest na postumencie, na którym widnieje napis CICERONE. Dodatkowa informacja: 1. Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē absolūtum īrī.
Interaktywna ilustracja przedstawia pomnik Cycerona jako prawnika. Jest on wykonany z jasnego kamienia, stoi na tle kamiennej ściany. Mężczyzna odziany jest w długie szaty. Głowę ma lekko uniesioną do góry. Jest łysy, jedynie nad uszami widnieją ślady włosów. Prawą rękę wyciągniętą ma przed siebie, w lewej przyciska do piersi zwój papirusu. Wyciągnięta lewa stopa sugeruje ruch. Posąg ustawiony jest na postumencie, na którym widnieje napis CICERONE. Dodatkowa informacja: 1. Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē absolūtum īrī.
„Pomnik Cycerona jako prawnika”, XIX w., , Rzymski Pałac Sprawiedliwości, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
RGepV7vZE3DCO
Kolorowa ilustracja interaktywna ukazuje rzymską mozaikę z Neapolu. Na kwadratowym jasnym tle przedstawiony jest duży ciemny pies. Pysk ma skierowany w prawy dolny róg kwadratu. Ma cienki, lekko zawinięty do góry ogon, spiczaste uszy, z pyska wystaje czerwony język. Pies ma na szyi obrożę. Przywiązana do niej smycz skierowana jest w prawy górny róg mozaiki. Dodatkowa informacja: Nēmō adeō ferus est, ut nōn mītēscere possit.
Kolorowa ilustracja interaktywna ukazuje rzymską mozaikę z Neapolu. Na kwadratowym jasnym tle przedstawiony jest duży ciemny pies. Pysk ma skierowany w prawy dolny róg kwadratu. Ma cienki, lekko zawinięty do góry ogon, spiczaste uszy, z pyska wystaje czerwony język. Pies ma na szyi obrożę. Przywiązana do niej smycz skierowana jest w prawy górny róg mozaiki. Dodatkowa informacja: Nēmō adeō ferus est, ut nōn mītēscere possit.
Marie-Lan Nguyen (fot.), Rzymska mozaika przedstawiająca psa na smyczy (ostrzegająca, że domostwa pilnuje pies), ok. I w .n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
RvMBIHLWPFivU1
Kolorowa ilustracja interaktywna ukazuje dzieło Cornelisa Corta pt. „Bitwa pod Zamą”. Jest to scena starcia wojsk rzymskich z punickimi. W centralnej części obrazu znajdują się wojownicy jadący na słoniach. Dwa słonie ukazane są z przodu, jeden, na drugim planie, tyłem. Na pierwszym planie walczy konnica. Na ziemi leżą martwi i ranni żołnierze. Nad walczącymi powiewają chorągwie. Dodatkowa informacja: 1. Numquam imperātor ita pācī crēdidit, ut nōn sē praeparet bellō.
Kolorowa ilustracja interaktywna ukazuje dzieło Cornelisa Corta pt. „Bitwa pod Zamą”. Jest to scena starcia wojsk rzymskich z punickimi. W centralnej części obrazu znajdują się wojownicy jadący na słoniach. Dwa słonie ukazane są z przodu, jeden, na drugim planie, tyłem. Na pierwszym planie walczy konnica. Na ziemi leżą martwi i ranni żołnierze. Nad walczącymi powiewają chorągwie. Dodatkowa informacja: 1. Numquam imperātor ita pācī crēdidit, ut nōn sē praeparet bellō.
Cornelis Cort, „Bitwa pod Zamą”, 1567, Galeria Sztuki Hunterian, Glasgow, Szkocja, wikimedia.org, domena publiczna
Trāditum est Homērum caecum fuisse.
Cōnstat ad salūtem cīvium inventās esse lēgēs.
Lēgem brevem esse oportet!
Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī.
Spērō tē iam fīnem iniūriīs factūrum esse.
Catilīna urbem Rōmam ā sē dēlētum īrī praedīcēbat.
Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē absolūtum īrī.
Epamīnōndās paupertātem adeō facile tolerāvit, ut dē rē pūblicā nihil praeter glōriam cēperit; īdem tam fuit disertus, ut nēmō Thēbānus eī pār esset ēloquentia.
Numquam imperātor ita pācī crēdidit, ut nōn sē praeparet bellō.
Nēmō tam puer est, ut Cerberum timeat.
Siciliam Verrēs per triennium ita vexāvit, ut eā restituī in prīstinum statum nūllō modō possit - Cicerō ait.
Przetłumacz zdania na język polski: 1. Trāditum est Homērum caecum fuisse. 2. Cōnstat ad salūtem cīvium inventās esse lēgēs. 3. Lēgem brevem esse oportet! 4. Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī. 5. Spērō tē iam fīnem iniūriīs factūrum esse. 6. Catilīna urbem Rōmam ā sē dēlētum īrī praedīcēbat. 7. Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē absolūtum īrī. 8. Epamīnōndās paupertātem adeō facile tolerāvit, ut dē rē pūblicā nihil praeter glōriam cēperit; īdem tam fuit disertus, ut nēmō Thēbānus eī pār esset ēloquentia. 9. Numquam imperātor ita pācī crēdidit, ut nōn sē praeparet bellō. 10. Nēmō tam puer est, ut Cerberum timeat. 11. Siciliam Verrēs per triennium ita vexāvit, ut eā restituī in prīstinum statum nūllō modō possit - Cicerō ait. 12. Nōn pudet hominēs bella gerere gerendaque bella līberīs trādere? 13. Nēmō adeō ferus est, ut nōn mītēscere possit.
Przetłumacz zdania na język polski: 1. Trāditum est Homērum caecum fuisse. 2. Cōnstat ad salūtem cīvium inventās esse lēgēs. 3. Lēgem brevem esse oportet! 4. Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī. 5. Spērō tē iam fīnem iniūriīs factūrum esse. 6. Catilīna urbem Rōmam ā sē dēlētum īrī praedīcēbat. 7. Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē absolūtum īrī. 8. Epamīnōndās paupertātem adeō facile tolerāvit, ut dē rē pūblicā nihil praeter glōriam cēperit; īdem tam fuit disertus, ut nēmō Thēbānus eī pār esset ēloquentia. 9. Numquam imperātor ita pācī crēdidit, ut nōn sē praeparet bellō. 10. Nēmō tam puer est, ut Cerberum timeat. 11. Siciliam Verrēs per triennium ita vexāvit, ut eā restituī in prīstinum statum nūllō modō possit - Cicerō ait. 12. Nōn pudet hominēs bella gerere gerendaque bella līberīs trādere? 13. Nēmō adeō ferus est, ut nōn mītēscere possit.
RCiAAjOLQ9nOW1
Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Cesare Maccari’ego pt. „Cyceron oskarża Katylinę”. Na obrazie przedstawione jest pomieszczenie sądu. Po prawej stronie, w ławach zasiadają senatorowie odziani w białe togi. Po lewej, przed słuchaczami stoi Cyceron z rękami wzniesionym w górę. Ma krótkie siwe włosy, jest ubrany w długą togę. W tle, pod ścianą, stoi na postumencie marmurowa kolumna.
Cesare Maccari, „Cyceron oskarża Katylinę”, 1889, Palazzo Madama, Rzym, Włochy, epodreczniki.pl, CC BY 3.0
RKymDCZw4RvnW
Ćwiczenie 1
Które z podanych zdań zawierają bezokoliczniki czasu teraźniejszego? Możliwe odpowiedzi: 1. Legem brevem esse oportet. 2. Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī. 3. Trāditum est Homērum caecum fuisse. 4. Spero te iam finem iniuriis facturum esse
Które z podanych zdań zawierają bezokoliczniki czasu teraźniejszego? Możliwe odpowiedzi: 1. Legem brevem esse oportet. 2. Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī. 3. Trāditum est Homērum caecum fuisse. 4. Spero te iam finem iniuriis facturum esse
Wśród poniższych zdań wskaż te, które zawierają bezokolicznik czasu teraźniejszego:
Spērō tē iam fīnem iniūriīs factūrum esse.
Imperātor spērābat oppidum ā sē obsessum expugnātum īrī.
Trāditum est Homērum caecum fuisse.
Lēgem brevem esse oportet!
RMvmtzMjPqZrD
Ćwiczenie 2
Która z podanych form jest formą bezokolicznika czasu przeszłego dokonanego strony czynnej? Możliwe odpowiedzi:1. legere 2. lecturum esse 3. lectum esse 4. lectum iri 5. legisse 6. legi
Która z podanych form jest formą bezokolicznika czasu przeszłego dokonanego strony czynnej? Możliwe odpowiedzi:1. legere 2. lecturum esse 3. lectum esse 4. lectum iri 5. legisse 6. legi
Spośród poniższych form wskaż formy bezokolicznika czasu przeszłego dokonanego (īnfīnītīvus perfectī āctīvī).
legere
lēgisse
lectum īrī
lectum esse
lēctūrum esse
RAvcQ5b8XsuF8
Ćwiczenie 3
Uzupełnij zdania wykorzystując zaproponowane słowa. Pierwsze zdanie: Nōn pudet … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum…(kontynuacja zdania) bella gerere gerendaque … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum (kontynuacja zdania) līberīs trādere? Drugie zdanie: Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum (kontynuacja zdania) iri. Kolejne zdanie: Trāditum est Homērum … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum (kontynuacja zdania) fuisse.
Uzupełnij zdania wykorzystując zaproponowane słowa. Pierwsze zdanie: Nōn pudet … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum…(kontynuacja zdania) bella gerere gerendaque … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum (kontynuacja zdania) līberīs trādere? Drugie zdanie: Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum (kontynuacja zdania) iri. Kolejne zdanie: Trāditum est Homērum … Możliwe odpowiedzi: bella, caecum, hominēs, absolūtum (kontynuacja zdania) fuisse.
Nōn pudet .............. bella gerere gerendaque ............ līberīs trādere?
Quem Cicerō dēfendēbat, spērābat sē .................. īrī.
Trāditum est Homērum ............ fuisse.
R16WAiUk7pRsR1
Ćwiczenie 4
Która z podanych form jest formą bezokolicznika czasu przyszłego strony biernej? Możliwe odpowiedzi:1. legere 2. lecturum esse 3. lectum esse 4. lectum iri 5. legisse 6. legi
Która z podanych form jest formą bezokolicznika czasu przyszłego strony biernej? Możliwe odpowiedzi:1. legere 2. lecturum esse 3. lectum esse 4. lectum iri 5. legisse 6. legi
R12tfzkfJfo64
Ćwiczenie 5
Wskaż, które z podanych zdań odnoszących się do łacińskich form infinitivu są prawdziwe, a które fałszywe: 1. Supinum wchodzące w skład infinitivus futuri passivi nie podlega odmianie 2. W języku łacińskim istnieją cztery bezokoliczniki występujące w stronie biernej 3. Od tematu perfecti tworzy się tylko jeden bezokolicznik
Wskaż, które z podanych zdań odnoszących się do łacińskich form infinitivu są prawdziwe, a które fałszywe: 1. Supinum wchodzące w skład infinitivus futuri passivi nie podlega odmianie 2. W języku łacińskim istnieją cztery bezokoliczniki występujące w stronie biernej 3. Od tematu perfecti tworzy się tylko jeden bezokolicznik
VERUM (PRAWDA) lub FALSUM (FAŁSZ).">
Oznacz poniższe stwierdzenia, związane z tłumaczonymi zdaniami, jako VERUM (PRAWDA) lub FALSUM (FAŁSZ).
FALSUM, VERUM, VERUM
Epamīnōndās vir magnae ēloquēntiae erat. – ............
Verrēs Galliam provinciam vexāvit. – ............
Cerberus canis immānis erat tribus capitibus. – ............
R1Rm2W8lvNHUL
Ćwiczenie 6
Połącz poniższe zdania z odpowiednimi tłumaczeniami. Lēgem brevem esse oportet! Możliwe odpowiedzi: 1. Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., 2. Prawo powinno być zwięzłe., 3. Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom? Nōn pudet hominēs bella gerere gerendaque bella līberīs trādere? Możliwe odpowiedzi: 1. Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., 2. Prawo powinno być zwięzłe., 3. Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom? Nēmō adeō ferus est, ut nōn mītēscere possit. Możliwe odpowiedzi: 1. Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., 2. Prawo powinno być zwięzłe., 3. Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom?
Połącz poniższe zdania z odpowiednimi tłumaczeniami. Lēgem brevem esse oportet! Możliwe odpowiedzi: 1. Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., 2. Prawo powinno być zwięzłe., 3. Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom? Nōn pudet hominēs bella gerere gerendaque bella līberīs trādere? Możliwe odpowiedzi: 1. Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., 2. Prawo powinno być zwięzłe., 3. Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom? Nēmō adeō ferus est, ut nōn mītēscere possit. Możliwe odpowiedzi: 1. Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., 2. Prawo powinno być zwięzłe., 3. Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom?
Połącz poniższe zdania z odpowiednimi tłumaczeniami.
Nikt nie jest tak nieczuły, aby nie mógł złagodnieć., Czy nie przynosi ludziom hańby prowadzenie wojen i przekazywanie wojen dzieciom?, Prawo powinno być zwięzłe.
forma czasownika, która wyraża czynność lub stan w sposób abstrakcyjny, zazwyczaj bez określania czasu, rodzaju, liczby, osoby, trybu, strony i aspektu.
Supinum
Supinum
w łacinie: rzeczownik odczasownikowy wyrażający zamiar, cel lub możliwość.
słownik łacińsko‑polski
R3qWMqmWuxLf11
Słownik łacińsko-polski. Poniżej widać hasła łacińskie. Obok każdego hasła pojawia się ikonka pozwalająca na jego odsłuchanie. Pod każdym hasłem znajduje się jego polskie tłumaczenie. U dołu strony umieszczone są przyciski: zmiana języków, edycja oraz przywróć słownik do stanu początkowego.
Słownik łacińsko-polski. Poniżej widać hasła łacińskie. Obok każdego hasła pojawia się ikonka pozwalająca na jego odsłuchanie. Pod każdym hasłem znajduje się jego polskie tłumaczenie. U dołu strony umieszczone są przyciski: zmiana języków, edycja oraz przywróć słownik do stanu początkowego.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
R1J6mVIt6wumH
Ilustracja przedstawia popiersie Homera wyrzeźbione w jasnym marmurze. Jest to niemłody już mężczyzna, o wyraźnych zmarszczkach na czole i wokół oczu. Przedstawiony jest z bujnym zarostem. Po obu stronach głowy ma kręcone dość długie włosy, gładko przyczesane na czubku głowy.
ReKS75i8XPPkn
Ilustracja przedstawia rzeźbę zatytułowaną „August z Prima Porta”. Ukazuje ona stojącą postać cesarza. Jest on ubrany w krótką tunikę z zapinanym na ramionach bogato zdobionym pancerzem. Przez lewe ramię i biodra przerzucony ma płaszcz. Wyciągnięta prawa ręka wskazuje, że władca zamierza przemówić. Rzeźba wykonana jest zgodnie z zasadą ponderacji: ciężar posągu spoczywa na prawej stopie; lewa odciążona oparta jest jedynie na palcach. U stóp cesarza znajduje się Kupidyn na delfinie.
„August z Prima Porta”, I w. n.e., Muzeum Watykańskie, wikimedia.org, domena publiczna
R3fQbyKWv7v5F1
Ilustracja przedstawia pomnik Cycerona jako prawnika. Jest on wykonany z jasnego kamienia, stoi na tle kamiennej ściany. Mężczyzna odziany jest w długie szaty. Głowę ma lekko uniesioną do góry. Jest łysy, jedynie nad uszami widnieją ślady włosów. Prawą rękę wyciągniętą ma przed siebie, w lewej przyciska do piersi zwój papirusu. Wyciągnięta lewa stopa sugeruje ruch. Posąg ustawiony jest na postumencie, na którym widnieje napis CICERONE.
„Pomnik Cycerona jako prawnika”, XIX w., , Rzymski Pałac Sprawiedliwości, Włochy, wikimedia.org, CC BY 4.0
RbcLW6Few7rXm
Kolorowa ukazuje rzymską mozaikę z Neapolu. Na kwadratowym jasnym tle przedstawiony jest duży ciemny pies. Pysk ma skierowany w prawy dolny róg kwadratu. Ma cienki, lekko zawinięty do góry ogon, spiczaste uszy, z pyska wystaje czerwony język. Pies ma na szyi obrożę. Przywiązana do niej smycz skierowana jest w prawy górny róg mozaiki.
Marie-Lan Nguyen (fot.), Rzymska mozaika przedstawiająca psa na smyczy (ostrzegająca, że domostwa pilnuje pies), ok. I w .n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
RaL0pjUmQ1lHf
Kolorowa ilustracja ukazuje dzieło Cornelisa Corta pt. „Bitwa pod Zamą”. Jest to scena starcia wojsk rzymskich z punickimi. W centralnej części obrazu znajdują się wojownicy jadący na słoniach. Dwa słonie ukazane są z przodu, jeden, na drugim planie, tyłem. Na pierwszym planie walczy konnica. Na ziemi leżą martwi i ranni żołnierze. Nad walczącymi powiewają chorągwie.
Cornelis Cort, „Bitwa pod Zamą”, 1567, Galeria Sztuki Hunterian, Glasgow, Szkocja, wikimedia.org, domena publiczna
RCiAAjOLQ9nOW1
Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Cesare Maccari’ego pt. „Cyceron oskarża Katylinę”. Na obrazie przedstawione jest pomieszczenie sądu. Po prawej stronie, w ławach zasiadają senatorowie odziani w białe togi. Po lewej, przed słuchaczami stoi Cyceron z rękami wzniesionym w górę. Ma krótkie siwe włosy, jest ubrany w długą togę. W tle, pod ścianą, stoi na postumencie marmurowa kolumna.
Cesare Maccari, „Cyceron oskarża Katylinę”, 1889, Palazzo Madama, Rzym, Włochy, epodreczniki.pl, CC BY 3.0
RJPmHwByLJkwX1
Ilustracja przedstawia obraz Williama-Adolphe Bouguereau pt. „Homer i jego przewodnik”. W centrum obrazu znajduje się postać Homera. Ubrany jest w białą długą szatę. Ma siwy zarost i ciemne włosy. W ręku trzyma kij, którym się podpiera. Prowadzi go za rękę chłopiec w ciemnoniebieskiej krótkiej tunice. Ma czarne kręcone włosy, przez rękę przewiesił koszyk. Przestraszony chłopiec patrzy na dużego psa, który zastąpił im drogę. Za wędrowcami biegną dwa inne psy, poganiane przez młodzieńców znajdujących się z tyłu, na wzniesieniu.
William-Adolphe Bouguereau, „Homer i jego przewodnik”, 1874, Muzeum Sztuki w Milwaukee, Wisconsin, USA, wikimedia.org, domena publiczna
RhNiM4GHchuuI1
Ilustracja przedstawia obraz Williama Blake pt. „Cerberus”. Na obrazie znajduje się trzygłowy pies - cerber.
William Blake, „Cerber”, ok. 1824-1827, Muzeum Sztuk Pięknych w Melbourne, Wiktoria, Australia, wikimedia.org, domena publiczna
mfbe15747c685888a_0000000000238
Bibliografia
Jan Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.
Hubert Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.