Infinitivus perfecti activi et passivi
Scenariusz lekcji: Infinitivus perfecti activi et passivi.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości (cel dydaktyczny) - uczeń wie, jak wygląda infinitivus perfecti activi et passivi oraz wie, jak należy je tworzyć.
b) Umiejętności (cel kształcący) - uczeń potrafi utworzyć dany infinitivus; uczeń umie wskazać różnicę występującą między czasem praesens a perfektum.
2. Typ lekcji
Lekcja gramatyczna.
3. Metoda i forma pracy
Bezpośrednie - przywitanie uczniów po łacinie; zapisanie tematu i numeru lekcji na tablicy.
Pośrednie - wprowadzenie nowego materiału gramatycznego.
Metoda objaśniająca – objaśniam uczniom nowe zagadnienia gramatyczne.
Metoda problemowa - uczniowie sami zdobywają niektóre wiadomości na podstawie wiedzy, którą już posiadają (np. temat lekcji perfectum).
4. Środki dydaktyczne
Osipowicz A.***,*** Lingua latina lingua nostra, wyd. MAG, Warszawa 2002
5. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
► Czynności wstępne (2min) - Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który uczniowie wymawiają po łacinie) i temat lekcji na tablicy.
► Sprawdzenie pracy domowej (8min) - Pracą domową było przetłumaczenie kilku zdań z ćw. 2/33. Odpytuję dwie osoby:
a) Ze słownictwa - jak będzie po łacinie: państwo, pomyślność, przeciwności losu, rzecz, rzeczy, rzeczami.
b) Z tłumaczenia - proszę o przetłumaczenie zdań z pracy domowej: Spes praemii solacium est laboris. Ut fragilis glacies interit ira mora. Fundamentum est iustitiae fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas.
c) Z gramatyki - proszę o określenie wybranych form, podanie ich form podstawowych, utworzenie pozostałych przypadków dla następujących wyrazów: spes, laboris, solacium, glacies, fundamentum, fdes, dictorum.
b) Faza realizacyjna
► Wprowadzenie nowego materiału
► Ćwiczenie sprawności i nawyków (30 min).
Krok I:
Proszę uczniów, aby utworzyli podstawowe formy następujących czasowników. Zapisuję je na tablicy:
I amo, amare, amavi, amatum
II moveo, movere, movi, motum
III dico, dicere, dixi, dictum
IV audio, audire, audivi, auditum
Proszę jednego z uczniów, żeby przypomniał odmianę czasownika amare w Ind. Perf. Act.: amavi, amavisti (...). Uczniowie wskazują temat perfectum.
Następnie informuję uczniów, że Inf. Perf. Pass. tworzymy poprzez dodanie do tematu perfectum końcówki –isse.
In tabula:
I amav- + -isse=> amavisse
II mov- + -isse=> movisse
III dix- + -isse=> dixisse
IV audiv- + -isse=> audixisse
Mówię uczniom o tym, iż Inf. Praes. Act. wyraża czynność równoczesną w stosunku do czynności wyrażonej przez orzeczenie zdania nadrzędnego. Natomiast Inf*. Perf. Act.* wyraża czynność wcześniejszą w stosunku do czynności zdania nadrzędnego.
Następnie zaczynam omawiać przykłady, za pomocą których wykazuję tę różnicę:
In tabula: Dico Marcum linguam Latinam amare.
Dico Marcum linguam Latinam amavisse.
Krok II:
Zaczynam omawiać Inf. Perf. Pass. Proszę jednego z uczniów o przypomnienie odmiany Ind. Perf. Pass.: amatus sum (...).
Pytam uczniów, czy wiedzą, jak wygląda Inf. Perf. Pass., skoro poznali, że Ind. Perf. Pass. składa się z Part. Perf. Pass. i odmiany czasownika sum, esse w praesens?
Odpowiedź - Inf. Perf. Pass. składa się z Part. Perf. Pass. i esse!
In tabula: I amatus, a, um esse
amati, ae, a
II motus, a, um esse
moti, ae, a esse
III dictus, a, um esse
dicti, ae, a
IV auditus, a, um esse
auditi, ae, a
Krok III:
Następnie zapisuję przykłady:
Marcus beatus est.
Marcus ab Iulia amatus est.
Proszę uczniów, aby odmienili wyraz video. Informuję ich o tym, że participium perfecti passivi zachowuje się tak jak przymiotnik, i w konstrukcji a.c.i. również przechodzi na acc., dostosowując swój rodzaj i liczbę do rzeczownika, który określa.
In tabula: Video Marcum beatum esse.
Video Marcum ab Iulia amatum esse.
c) Faza podsumowująca
► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału (2min) - Proszę jednego z uczniów, aby podsumował, w jaki sposób tworzymy obydwa bezokoliczniki oraz wskazał różnicę występującą między Inf. Perf. a Praes.
► Zadanie i objaśnienie pracy domowej (2min) – Praca domowa -
Utwórz infinitivus perf. act. i pass. od podanych niżej czasowników:
scribere, referre, premere, monere, liberare, praterire, habere, gubernare, gerere.
► Pożegnanie (1 min) - Żegnam uczniów po łacinie: Valete!
6. Bibliografia
Osipowicz A.**,*** Lingua latina lingua nostra, wyd. MAG,*** Warszawa 2002