Scenariusz lekcji: Infinitivus perfecti activi et passivi.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości (cel dydaktyczny) - uczeń wie, jak wygląda infinitivus perfecti activi et passivi oraz wie, jak należy je tworzyć.

b) Umiejętności (cel kształcący) - uczeń potrafi utworzyć dany infinitivus; uczeń umie wskazać różnicę występującą między czasem praesens a perfektum.

2. Typ lekcji

Lekcja gramatyczna.

3. Metoda i forma pracy

• Bezpośrednie - przywitanie uczniów po łacinie; zapisanie tematu i numeru lekcji na tablicy.

• Pośrednie - wprowadzenie nowego materiału gramatycznego.

• Metoda objaśniająca – objaśniam uczniom nowe zagadnienia gramatyczne.

• Metoda problemowa - uczniowie sami zdobywają niektóre wiadomości na podstawie wiedzy, którą już posiadają (np. temat lekcji perfectum).

4. Środki dydaktyczne

Osipowicz A.***,*** Lingua latina lingua nostra, wyd. MAG, Warszawa 2002

5. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

► Czynności wstępne (2min) - Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który uczniowie wymawiają po łacinie) i temat lekcji na tablicy.

► Sprawdzenie pracy domowej (8min) - Pracą domową było przetłumaczenie kilku zdań z ćw. 2/33. Odpytuję dwie osoby:

a) Ze słownictwa - jak będzie po łacinie: państwo, pomyślność, przeciwności losu, rzecz, rzeczy, rzeczami.

b) Z tłumaczenia - proszę o przetłumaczenie zdań z pracy domowej: Spes praemii solacium est laboris. Ut fragilis glacies interit ira mora. Fundamentum est iustitiae fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas.

c) Z gramatyki - proszę o określenie wybranych form, podanie ich form podstawowych, utworzenie pozostałych przypadków dla następujących wyrazów: spes, laboris, solacium, glacies, fundamentum, fdes, dictorum.

b) Faza realizacyjna

► Wprowadzenie nowego materiału

► Ćwiczenie sprawności i nawyków (30 min).

Krok I:

Proszę uczniów, aby utworzyli podstawowe formy następujących czasowników. Zapisuję je na tablicy:

I amo, amare, amavi, amatum

II moveo, movere, movi, motum

III dico, dicere, dixi, dictum

IV audio, audire, audivi, auditum

Proszę jednego z uczniów, żeby przypomniał odmianę czasownika amare w Ind. Perf. Act.: amavi, amavisti (...). Uczniowie wskazują temat perfectum.

Następnie informuję uczniów, że Inf. Perf. Pass. tworzymy poprzez dodanie do tematu perfectum końcówki –isse.

In tabula:

I amav- + -isse=> amavisse

II mov- + -isse=> movisse

III dix- + -isse=> dixisse

IV audiv- + -isse=> audixisse

Mówię uczniom o tym, iż Inf. Praes. Act. wyraża czynność równoczesną w stosunku do czynności wyrażonej przez orzeczenie zdania nadrzędnego. Natomiast Inf*. Perf. Act.* wyraża czynność wcześniejszą w stosunku do czynności zdania nadrzędnego.

Następnie zaczynam omawiać przykłady, za pomocą których wykazuję tę różnicę:

In tabula: Dico Marcum linguam Latinam amare.

Dico Marcum linguam Latinam amavisse.

Krok II:

Zaczynam omawiać Inf. Perf. Pass. Proszę jednego z uczniów o przypomnienie odmiany Ind. Perf. Pass.: amatus sum (...).

Pytam uczniów, czy wiedzą, jak wygląda Inf. Perf. Pass., skoro poznali, że Ind. Perf. Pass. składa się z Part. Perf. Pass. i odmiany czasownika sum, esse w praesens?

Odpowiedź - Inf. Perf. Pass. składa się z Part. Perf. Pass. i esse!

In tabula: I amatus, a, um esse

amati, ae, a

II motus, a, um esse

moti, ae, a esse

III dictus, a, um esse

dicti, ae, a

IV auditus, a, um esse

auditi, ae, a

Krok III:

Następnie zapisuję przykłady:

Marcus beatus est.

Marcus ab Iulia amatus est.

Proszę uczniów, aby odmienili wyraz video. Informuję ich o tym, że participium perfecti passivi zachowuje się tak jak przymiotnik, i w konstrukcji a.c.i. również przechodzi na acc., dostosowując swój rodzaj i liczbę do rzeczownika, który określa.

In tabula: Video Marcum beatum esse.

Video Marcum ab Iulia amatum esse.

c) Faza podsumowująca

► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału (2min) - Proszę jednego z uczniów, aby podsumował, w jaki sposób tworzymy obydwa bezokoliczniki oraz wskazał różnicę występującą między Inf. Perf. a Praes.

► Zadanie i objaśnienie pracy domowej (2min) – Praca domowa -

Utwórz infinitivus perf. act. i pass. od podanych niżej czasowników:

scribere, referre, premere, monere, liberare, praterire, habere, gubernare, gerere.

► Pożegnanie (1 min) - Żegnam uczniów po łacinie: Valete!

6. Bibliografia

Osipowicz A.**,*** Lingua latina lingua nostra, wyd. MAG,*** Warszawa 2002