Stanisław Herakliusz Lubomirski (1642–1702), światowiec i poeta, dyplomata i żołnierz, chętnie usuwa się z życia publicznego. Kiedy tylko może, udaje się do podwarszawskiej rezydencji w Ujazdowie: jest tu rozległy ogród, jezioro, podobizny cenionych przez niego poetów, filozofów, mędrców, wspaniała biblioteka, teatr. Ujazdów przypomina podmiejskie wille starożytnych Rzymian.
RDALXa5hCHD9p1
Stanisław Poniatowski wszedł w posiadanie Łazienek oraz Ujazdowa w 1764 r. tuż przed elekcją, która miała miejsce w tym samym roku. Łaźnia Lubomirskiego – dotąd barokowa – za sprawą Dominika Merliniego i Jana Chrystiana Kamsetzera powoli, w trakcie przebudowy, stawała się neoklasycystyczna, a tereny ją otaczające powoli ulegały przeobrażeniom podczas wielkich inwestycji – Łazienki zostały pomyślane jako letnia rezydencja króla.
R1EOrVSt4XtUK1
Pałac był wzorowany na włoskiej architekturze takich pałaców, jak np. rzymska Villa Borghese. W architekturze, dekoracjach malarskich i rzeźbach, zapisany został program polityczny króla Stanisława Augusta.
Z biegiem czasu, wokół Pałacu na Wyspie – tak nazwano nową budowlę – stopniowo powstawały inne obiekty: Pałac Myślewicki, Biały Dom, Pomarańczarnia, Stara i Nowa Kordegarda i Teatr na Wodzie.
R1UVBuovB7oOg1
Inskrypcje łacińskie w Pałacu na Wodzie
RWDDLQlHL5Jl91
R1RS5heCwRuZ11
RM57lY5SK4xtA
Ćwiczenie 1
RtBPpiHhKIdk8
Ćwiczenie 2
Dopasuj przekład do każdej inskrypcji. FRONS SERENA, VOX SINCERA, GENIUS HABITANTIS Możliwe odpowiedzi: 1. Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych, 2. Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, 3. Na pożytek światu postawieni i za wzór UTILE MUNDO EDITI IN EXEMPLUM Możliwe odpowiedzi: 1. Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych, 2. Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, 3. Na pożytek światu postawieni i za wzór HAEC DOMUS ODIT TRISTITIAS AMAT PACEM FUNDIT BALNEA COMMENDAT RURA ET OPTAT PROBOS Możliwe odpowiedzi: 1. Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych, 2. Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, 3. Na pożytek światu postawieni i za wzór
Dopasuj przekład do każdej inskrypcji. FRONS SERENA, VOX SINCERA, GENIUS HABITANTIS Możliwe odpowiedzi: 1. Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych, 2. Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, 3. Na pożytek światu postawieni i za wzór UTILE MUNDO EDITI IN EXEMPLUM Możliwe odpowiedzi: 1. Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych, 2. Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, 3. Na pożytek światu postawieni i za wzór HAEC DOMUS ODIT TRISTITIAS AMAT PACEM FUNDIT BALNEA COMMENDAT RURA ET OPTAT PROBOS Możliwe odpowiedzi: 1. Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych, 2. Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, 3. Na pożytek światu postawieni i za wzór
Dopasuj przekład do każdej inskrypcji.
Pogodne czoło, szczere słowo podoba się temu, kto tu mieszka, Na pożytek światu postawieni i za wzór, Ten dom nienawidzi smutków, miłuje pokój, użycza kąpieli, zaleca życie na wsi, i pragnie ludzi dobrych
FRONS SERENA, VOX SINCERA, GENIUS HABITANTIS
UTILE MUNDO EDITI IN EXEMPLUM
HAEC DOMUS ODIT TRISTITIAS AMAT PACEM FUNDIT BALNEA COMMENDAT RURA ET OPTAT PROBOS
RyET6fM7Dj7Sx
Ćwiczenie 3
Moneta Stanisława Augusta Poniatowskiego
RegS2BhVUBwNE1
Moneta Stanisława Augusta Poniatowskiego, która znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie, została wybita w 1769 r., by uczcić polskich senatorów, którzy zdecydowali się posłać do Petersburga poselstwo z żądaniem opuszczenia Rzeczpospolitej przez rosyjskie wojsko. Caryca Katarzyna II nie przyjęła posłów, a na senatorów nałożyła sekwestr wojskowy. Na monecie umieszczono cytat z „Eneidy”: Ne cede malis – Nie poddawaj się nieszczęściom. Słowa „Tu ne cede malis, sed contra audentior ito” (Nie poddawaj się przeciwnościom losu, lecz przeciwnie – idź tym odważniej) słyszy Eneasz z ust Sybilli Kumejskiej (ks. VI, 95–96). Wróżba ta upewnia go tylko o tym, co już dobrze wie: przed nim wojny i nieszczęścia, jednak sił dodaje mu nadzieja, że wszystkie one znajdą swój kres.
Medal przedstawia statek na wzburzonym morzu, podczas burzy, targany przez fale, w momencie tym dramatyczniejszym, że płynie między dwiema skałami. Sternik spogląda na wioślarzy, odzianych jak Rzymianie. Posłużono się tu znaną od starożytności i typową alegorią zagrożonego lub upadającego państwa, które zwykle symbolizuje tonący statek.
Rle3ZWBd0LyyC
RsfaCcOHMm6wl
Ćwiczenie 4
R1Fz92pe6a23p
Ćwiczenie 5
RLtRtlbCeqrf6
Ćwiczenie 6
Fontanna przy Łazienkach
W pobliżu Łazienek, przy drodze do Agrykoli, znajduje się źródło, z którego – według warszawskich opowieści – czerpano wodę dla Anny Jagiellonki, żony króla Stefana Batorego, gdy przebywała na pobliskim dworze. W 1775 r. postawiono tu kamienne ujęcie wody wykonane według projektu Jana Chrystiana Kamsetzera. Sześćdziesiąt lat później wymagało już ono konserwacji, o czym wspomina inskrypcja umieszczona na frontonie wodozbioru. Kliknij na ilustrację interaktywną, aby wyświetlić inskrypcje i ich tłumaczenia.
Rym3uwn6dZiPn
R15ABbcZOkDOU
Ćwiczenie 7
RNq7cxn1aVWfh
Ćwiczenie 8
R1NQst7sp2l3K
Ćwiczenie 9
Słowniki
Achilles
Achilles
syn Peleusa i Tetydy, bohater wojny trojańskiej
alegoria
alegoria
obraz lub opowiadanie, które w całości ma sens przenośny
Anna Jagiellonka
Anna Jagiellonka
żona króla Stefana Batorego
Dominik Merlini
Dominik Merlini
włoski architekt działający w Polsce w epoce baroku
gorgony
gorgony
w mitologii greckiej siostry o straszliwym wyglądzie. Najgroźniejsza z nich, Meduza, wzrokiem zamieniała ludzi w kamień
Jan Chrystian Kamsetzer
Jan Chrystian Kamsetzer
polski architekt i dekorator działający w Polsce w epoce klasycyzmu
Jan III Sobieski
Jan III Sobieski
król Polski w latach 1674–1696
Kazimierz Wielki
Kazimierz Wielki
król Polski w latach 1333–1370
Lukan
Lukan
39–65, poeta rzymski, bratanek filozofa Seneki, autor Farsaliów
Marek Aureliusz
Marek Aureliusz
121–180, cesarz rzymski w latach 161–180, filozof stoicki
monogram
monogram
litera lub kilka liter używanych jako podpis
Pallada
Pallada
przydomek bogini Ateny Pallas
Panteon
Panteon
świątynia w Rzymie zbudowana przez cesarza Hadriana
portyk
portyk
w architekturze greckiej i rzymskiej długa, kryta dachem budowla, od frontu z kolumnadą, z tyłu zamknięta ścianą
Stanisław August Poniatowski
Stanisław August Poniatowski
król Polski w latach 1764–1795
Stanisław Herakliusz Lubomirski
Stanisław Herakliusz Lubomirski
1642–1702, polski magnat, polityk i poeta
Stefan Batory
Stefan Batory
król Polski w latach 1576–1586
Sybilla Kumejska
Sybilla Kumejska
słynna wieszczka, której siedziba znajdowała się w Kume pod Neapolem
Trajan
Trajan
53–117, cesarz rzymski w latach 98–117. Za jego panowania terytorium Rzymu było największe w historii. Nazywany optimus princeps – najlepszym cesarzem.
Tympanon
Tympanon
fronton budowli
Tytus
Tytus
39–81; cesarz rzymski w latach 79–81. Nazywano go miłością i ukochaniem rodzaju ludzkiego.
Wergiliusz
Wergiliusz
Publius Vergilius Maro, rzymski poeta (70–19 p.n.e.), autor Eneidy
Zygmunt Stary
Zygmunt Stary
król Polski w latach 1507–1548
Słownik łacińsko‑polski
R17lzkTAW8uhA1
m8652afee980cc3a4_0000000000248
Galeria dzieł sztuki
RDALXa5hCHD9p1
R1EOrVSt4XtUK1
R1UVBuovB7oOg1
RegS2BhVUBwNE1
R2Jo6yZ6HBPk31
m8652afee980cc3a4_0000000000253
Bibliografia
H. Cieszkowska, K. Kreyser, Gaudium in litteris, czyli radość z odczytywania napisów. Przechadzki po Warszawie, Warszawa 1993.
M. Kwiatkowski, Wielka Księga Łazienek, Warszawa 2000.
Wergiliusz, Eneida, Kraków 1978.
www.lazienki‑krolewskie.pl (dostęp z dnia 31.03.2018)