Instrumenty dęte blaszane
Scenariusz lekcji – Instrumenty dęte blaszane.
Cele lekcji
Wiadomości
Zapoznanie uczniów z pojęciem instrumenty dęte blaszane. Omówienie budowy i historii instrumentów dętych blaszanych. Rozpoznawanie instrumentów po brzmieniu oraz cechach charakterystycznych. Wskazanie źródeł wydobycia dźwięku w instrumentach dętych blaszanych.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
wyjaśnić pojęcie instrumenty dęte blaszane;
wskazać instrumenty należące do grupy instrumentów dętych blaszanych;
wskazać źródła wydobycia dźwięków w tej grupie instrumentów;
wskazać różnice w budowie poszczególnych instrumentach dętych blaszanych;
rozróżniać po barwie dźwięku instrumenty dęte blaszane.
Metoda i forma pracy
Aktywizująca metoda pracy – rozróżnianie instrumentów dętych blaszanych. Metoda pogadanki z elementami opisu.
3. Środki dydaktyczne
Korowajczyk E., Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4‑6, wyd. ROŻAK, Straszyn 2005.
Stanowisko do odtwarzania muzyki.
Nagrania fragmentów utworów:
- Jerzy Filip Telemann – Koncert D‑dur na trąbkę.
- Kazimierz Serocki – Koncert na puzon.
- Ludwik van Beethoven – Sonata F‑dur na róg i fortepian.
5. Plansze z rysunkami instrumentów: trąbki, rogu, puzonu, tuby.
6. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Powitanie, czynności organizacyjno‑porządkowe. Sprawdzenie obecności oraz zadania domowego..
Powtórzenie wiadomości z trzech ostatnich lekcji poprzez odpytanie dwóch osób.
Podanie tematu lekcji.
(10 min.)
b) Faza realizacyjna
Metodą pogadanki wyjaśnienie pojęcia instrumenty dęte blaszane. Wskazanie źródła dźwięku w tej grupie instrumentów. Omówienie cech charakterystycznych instrumentów dętych drewnianych oraz elementów charakterystycznych dotyczących budowy instrumentów w tej grupie muzycznej.
Zapisanie przez uczniów notatki:
Instrumenty dęte blaszane – ustnik, a w większości przypadków także cały instrument, wykonany jest z metalu. Ustnik w instrumentach blaszanych ma kielichowaty kształt o przekroju stożkowym lub półsferycznym. Cechą charakterystyczną instrumentów blaszanych jest brak wibratora, którego rolę przejmują usta grającego podczas przyciskania ich do ustnika. Instrumenty dęte blaszane nie mają otworów bocznych. Wysokość dźwięków można zmieniać za pomocą mechanizmu wentyli albo suwakiem.
Do grupy instrumentów dętych blaszanych należą:
- trąbka
- róg (inaczej nazywany waltornią)
- puzon
- tuba
- sakshorn
Na podstawie plansz omówienie pierwszego i najmniejszego instrumentu dętego blaszanego – trąbki. Omówienie jej budowy oraz cech charakterystycznych. Wysłuchanie i percepcja utworu Jerzego Filipa Telemanna – Koncert D‑dur na trąbkę. Pogadanka na temat brzmienia trąbki. Wskazanie najważniejszych cech brzmieniowych tego instrumentu.
Notatka:
Trąbka – składa się z wąskiej blaszanej rury zwiniętej w płaską pętlę. Trąbka pojawia się zarówno w orkiestrach symfonicznych, jak i w kapelach jazzowych. Używana jest również w muzyce rozrywkowej.
Metodą pokazu i pogadanki omówienie kolejnego instrumentu dętego blaszanego – rogu. Omówienie jego budowy oraz cech charakterystycznych. Wysłuchanie i percepcja utworu Ludwika van Beethovena – Sonata F‑dur na róg i fortepian. Omówienie cech brzmieniowych waltorni.
Notatka:
Waltornia (róg) – wywodzi się z rogu zwierzęcego, pełniącego sygnalizacyjną funkcję. Instrument złożony ze spiralnie zwiniętej rury, rozszerzającą się w czarę głosową.
Metodą pokazu i pogadanki omówienie budowy i cech charakterystycznych puzonu i tuby. Wysłuchanie utworu Kazimierza Serockiego – Koncertu na puzon. Wskazanie najważniejszych cech brzmieniowych omawianych instrumentów.
Notatka:
Puzon – długość puzonu i wysokość dźwięku można regulować za pomocą suwaka. Puzon występuję nie tylko w orkiestrach symfonicznych, ale także w kapelach jazzowych.
Tuba – największy instrument dęty blaszany o najniższych dźwiękach. Tworzy ją długa, zwinięta wielokrotnie w owalną pętlę, metalowa rura z szeroką czarą głosową. Tuba posiada trzy wentyle.
(30 min.)
c) Faza podsumowująca
Wysłuchanie dowolnego utworu w wykonaniu big‑bandu.
(5 min.)
5. Bibliografia
1. Ekiert J., Bliżej Muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
2. Korowajczyk E., Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4‑6, wyd. ROŻAK, Straszyn 2005.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji „Instrumenty dęte blaszane”.