Istota powinności moralnej

Celem lekcji jest zapoznanie uczniów z problematyką etyki, jej przedmiotem, celem, i metodą a także omówienie istoty powinności moralnej i dobra moralnego ze zwróceniem uwagi na wielość określeń przedmiotu etyki, kryteria ujęć etyki (przedmiot materialny i formalny etyki). Odpowiedź na pytanie: co jest normą moralności – szczęście, nakaz czy godność osoby (eudajmoniuzm, deontonomizm, personalizm). Omówienie tych teorii i zdefiniowanie powinności moralnej jako afirmacji osoby za względu na jej godność.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić problematykę etyki (przedmiot, cel i metodę).

2. Wyjaśnić, co to jest powinność moralna.

3. Wyjaśnić, który z trzech omawianych nurtów stanowi normę moralną.

4. Wyjaśnić pojęcia: eudajmoniuzm, deontonomizm, personalizm.

Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu.

3. 1. Merecki J., Styczeń T., ABC Etyki, Wyd. KUL, Lublin 2005.

   2. Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, PAX, Warszawa 1983.

   3. Karta pracy ucznia.

4. 3. 4. Sprawdzenie obecności.

      5. Sprawdzenie zadania domowego.

      6. Przypomnienie metodą pogadanki najważniejszych wiadomości z poprzedniej lekcji.

(10 min.)

4. 7. Wprowadzenie uczniów metodą opisu w problematykę etyki. Jeśli etyka ma być nauką, musimy wskazać jej przedmiot – czyli określić co bada, cel – po co bada i jej metodę, jako sposób szukania i udzielania odpowiedzi.

   8. Wprowadzenie metodą opisu uczniów w problematykę powinności i dobra moralnego. Przedstawienie przedmiotu etyki (materialnego i formalnego).

   9. Przedstawienie przez nauczyciela trzech teorii etycznych, jakimi są: eudajmonizm, deontonomizm i personalizm (wskazanie na istotne różnice między nimi).

   10. Metodą opisu wyjaśnienie przez nauczyciela terminu norma moralności.

   11. Metodą pogadanki sformułowanie odpowiedzi na pytanie: co jest normą moralną? Szczęście, nakaz autorytetu, czy godność osoby?

(15 min.)

Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.

• Notatka:

Aby udzielić odpowiedzi na pytanie, czym jest etyka, trzeba wskazać, co bada (tzn. określić jej przedmiot) oraz ukazać, po co etyka bada to, co bada (tzn. określić jej cel). Cel etyki uzależniony jest w pewnym stopniu od zainteresowań badacza. Przedmiot badania określa pytania, na które chcemy udzielić odpowiedzi. Pytania te określają metodę etyki, czyli sposób szukania i udzielania na nie odpowiedzi.

Wielość określeń przedmiotu etyki zmusza nas do usystematyzowania ujęć etyki, według odpowiednich kryteriów podziału.

12. Przedmiot etyki – materialny i formalny

Przedmiotem materialnym etyki jest działanie ludzkie, postawa, z jakiej czyny wypływają oraz sprawca czynu. Postawa to nic innego jak decyzja, czyn, czy postępowanie, a więc te wszystkie akty ludzkie, których człowiek jest wolnym i świadomym sprawcą. Przedmiotem formalnym etyki są działania ludzkie, postawa lub człowiek jako podmiot działania, bądź postawy odniesione do normy moralności (kryterium wartości moralnej). W jej świetle działanie ludzkie przed jego dokonaniem jest: 1) moralnie powinne – bądź nakazane, bądź zakazane, bądź dozwolone. Gdy zaś odnośne działanie zostanie dokonane aktem wolnego wyboru, wówczas w świetle tej normy moralności staje się ono: 2) moralnie wartościowe bądź moralnie ujemne (antywartościowe), bądź moralnie obojętne.

Istnieją trzy różne sposoby, które określają powinność moralną. Za moralnie powinne uważa się dane działanie, dlatego że:

1. stanowi ono nieodzowny warunek osiągnięcia szczęścia, do którego działający dąży jako do swego celu (ostatecznego) – eudajmonizm.

2. zostało ono działającemu nakazane przez odpowiednio miarodajny autorytet – deontonomizm.

3. wyraża ono afirmację należną komuś lub czemuś z racji przysługującej mu wartości, zwanej, w przypadku osoby, godnością – personalizm.

Definicją powinności moralnej jest ujęcie personalistyczne, a więc powinność moralna działania okazuje się powinnością afirmowania osoby lub bytu pozaosobowego dla ich wsobnej wartości, etyka zaś okazuje się teorią powinności działania ze względu na wartość osoby (godność) lub rzeczy jako normę moralności tego działania.

(20 min.)

Bibliografia

1. Merecki J., Styczeń T., ABC Etyki, Wyd. KUL, Lublin 2005.

2. Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, PAX, Warszawa 1983.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Istota powinności moralnej.