IV Symfonia d‑moll op. 120 Roberta Schumanna

Zapoznanie uczniów z twórczością symfoniczną Roberta Schumanna. Wskazanie cech stylistycznych tej twórczości. Omówienie historii powstania IV Symfonii oraz krótka analiza dzieła.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić historię powstania dzieła symfonicznego Roberta Schumanna.

2. Przedstawić i omówić elementy stylu symfonicznego Schumanna.

3. Zanalizować dzieło pod względem formalnym.

Metoda i forma pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach. Forma ćwiczeniowa.

3. 1. Podręcznik: J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

   2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

   3. Nagranie IV Symfonii d‑moll op.120 Roberta Schumanna.

4. Karta pracy ucznia.

5. Partytura IV Symfonii d‑moll op. 120 Roberta Schumanna.

4. Przebieg lekcji

3. 4. Sprawdzenie obecności.

   5. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.

   6. Podanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

4. 7. Przedstawienie stylu symfonicznego Roberta Schumanna (metoda opisu). Omówienie zastosowanych figur i elementów muzycznych, będących charakterystycznymi dla tego kompozytora.

   8. Przedstawienie (metodą opisu) historii powstania IV Symfonii d‑moll op.120 Roberta Schumanna oraz analiza muzyczna dzieła w grupach. Percepcja i wysłuchanie Symfonii nr IV. Praca z partyturą.

• Notatka:

IV Symfonia d‑moll op. 120 Schumanna jest właściwie drugim jego dziełem tego gatunku, gdyż została napisana w 1841 r., wkrótce po ukończeniu I Symfonii. Opublikowanie przeinstrumentyzowanego dzieła dopiero w 1853 r. dało jednak podstawę do dzisiejszej numeracji. IV Symfonia należy do najpiękniejszych utworów symfonicznych muzyki romantycznej. Jej pierwotny tytuł - Fantazja symfoniczna, uzasadnia oryginalną konstrukcję: 4 części wykonywane są bez przerwy. W ten sposób uzyskanej, jednolitej strukturze odpowiada emocjonalna i nastrojowa wspólność wszystkich czterech ogniw, osiągnięta w dużej mierze przez ich pokrewieństwo tematyczne. Powolny wstęp utrzymany w ciemnych barwach i melancholijnym nastroju, poprzedza pierwsze Allegro, rozpoczynające się niespokojnym tematem, wprowadzonym przez skrzypce, flety i oboje. Z tego łańcucha równych szesnastek rozwija się cała I część. Ów ruchliwy temat główny, pojawiający się w coraz to innych przeobrażeniach i oświetleniach, oraz liczne – zwłaszcza w przetworzeniu – motywy poboczne tworzą bardzo romantyczną całość. Molowy akord przerywa niespodzianie radosny nastrój, wywołany przez pełne wigoru zakończenie Allegra. Zaczyna się liryczna Romanza (II cz.) uczuciową, solową melodią wiolonczel i oboju. W tę piękną pieśń wplata się tęskny motyw wstępu (instrumenty smyczkowe, a potem dęte drewniane). Pogodny i marzycielski zarazem epizod środkowy rozjaśnia atmosferę utworu ciepłym i łagodnym brzmieniem wiolonczel oraz subtelną figuracją solowych skrzypiec. Energicznym, synkopowowym tematem rozpoczyna się bezpośrednio żywe Scherzo (III cz.), zabarwione posępnym nieco humorem. Jego trio, nawiązujące do charakteru Romanzy, powraca po powtórzeniu części głównej i cichnie jakby gdzieś w oddali. W powolnym przejściu przewija się główny temat I części. Nastrój ożywia się, wzrasta napięcie i radośnie, wśród orkiestralnego przepychu rozpoczyna się finał. Przelotne momenty zadumy czy smutku giną w dźwiękach ostatniego oszałamiającego Presta.

(25 min.)

5. 9. Zapisanie notatki do zeszytu.

(10 min.)

5.Bibliografia

a. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji IV Symfonia d‑moll op. 120 Roberta Schumanna.

Zadanie domowe