Ja i moje prawa – podsumowanie

Rozdział 1 
Czy łamanie prawa może być uzasadnione prawem?

W pierwszej części przesłuchania Alicja tłumaczy się ze swojego postępowania, odwołując do praw człowiekaPrawa człowiekapraw człowiekaoraz pojęcia wolności. Policjant stara się jej wytłumaczyć, że walcząc o swoje prawa, nie może ignorować praw innych.

— Pani Alicjo, popełniła pani czyn karalny. Proszę mi wyjaśnić motywy swojego działania.
— Nie miałam wyboru, musiałam jakoś zatrzymać wycinkę tego drzewa.
— Nie miała pani wyboru, czy to znaczy, że ktoś pani kazał lub namawiał do zniszczenia tego sprzętu?
— Nie, źle się wyraziłam. Chodziło mi o to, że sprawa była najwyższej wagi i chciałam zrobić wszystko, by chronić to drzewo.
— Sprawa najwyższej wagi? Czy pani nie przesadza, przecież to tylko drzewo, na dodatek stare.
— Tu nie chodzi tylko o drzewo, to kwestia praw człowieka. Drzewo to zieleń, a zieleń to czyste powietrze!
— Nie przypominam sobie takiego prawa człowieka, które zabraniałoby wycinania drzew.
— Trzecia generacja praw człowieka mówi przecież o prawie do życia w czystym środowisku naturalnym. Jest to gwarantowane przez międzynarodowe konwencje.
— Znajomość międzynarodowych konwencji nie tłumaczy jednak pani zachowania. Proszę mi wyjaśnić, dlaczego pani wytłukła te szyby – nadal nie widzę związku pomiędzy pani postępowaniem a prawami człowieka.
— Wytłuczona szyba to nic w porównaniu ze ściętym drzewem. Są rzeczy ważne i ważniejsze. Dla mnie czymś fundamentalnym jest ochrona przyrody. Chciałam w ten sposób zaprotestować przeciwko łamaniu moich podstawowych praw. Żyjemy w wolnym kraju i mam do tego prawo.
— Nikt nie zabrania pani mieć własnego zdania. Właściciel firmy ma jednak także swoje prawa. Jednym z nich jest prawo do własności, które pani naruszyła. Wśród praw człowieka jest też prawo do pracy, którego go pani pozbawiła, niszcząc jego sprzęt. Skrzywdziła pani niewinnego przedsiębiorcę, który nie decydował o wycince drzew. On tylko wykonywał swoją pracę – miał zarobić, a stracił.
— Strażnicy w obozach też tylko wykonywali swoją pracę...
— Myślę, pani Alicjo, że to jednak niedopuszczalne porównanie. Ponadto w tym przypadku nie działo się nic nielegalnego – dyrekcja szkoły miała wszystkie wymagane pozwolenia.
— To nie było jednak zgodne z prawami człowieka!
— Proszę pani, wszystko, nawet najszlachetniejszą ideę, można doprowadzić do absurdu. Nie może pani walczyć o swoje prawa, zapominając o prawach innych.

Rozdział 2 
Siła i bezsilność samorządu szkolnego

Policjant sugeruje, by w rozwiązywaniu takich konfliktów prosić o pomoc samorząd szkolny. Alicja opowiada o swoich doświadczeniach z samorządem.

— Pani Alicjo, poza tym, czy nie można było inaczej? Dogadać się, porozmawiać? Czy naprawdę trzeba było sięgać po tak drastyczne metody?
— Próbowałam, ale nikt mnie nie słuchał. Napisałam list do dyrekcji, lecz został on zignorowany. Pani dyrektor powiedziała tylko, że nowy plac zabaw jest potrzebny.
— Czy to była pani samodzielna inicjatywa? Nikt pani nie pomógł?
— Tata mi pomógł pisać list, wydrukowałam, podpisałam i zaniosłam do szkoły.
— Lepszym rozwiązaniem byłoby napisać petycję, zebrać podpisy innych uczniów i rodziców. Takie pismo ma większą moc oddziaływania. Pokazałaby pani, że ta sprawa dotyczy wielu osób.
— To przecież oczywiste, że to drzewo jest ważne dla wszystkich. Na zbieranie podpisów nie miałam czasu, zresztą nie wiem, czy ktokolwiek by mi taki dokument podpisał.
— Jest przecież samorząd uczniowskiSamorząd uczniowskisamorząd uczniowski. Skoro jest pani aktywna i zaangażowana, to dlaczego nie wykorzysta pani tej możliwości? To przecież samorząd jest organem powołanym po to, by przedstawiać władzom szkoły opinie dotyczące spraw szkoły. Dlaczego samorząd nie zajął się tą sprawą?
— Nie wiem, nie jestem w samorządzie, zresztą ich pewnie by to w ogóle nie interesowało.
— Jeśli pani nie spróbowała, to skąd może pani wiedzieć, że to nieskuteczne. Zamiast rzucać kamieniami, trzeba było iść do samorządu.
— W naszej szkole samorząd zajmuje się jedynie głupotami: mają gazetkę i bloga z beznadziejnymi dowcipami, organizują turnieje piłki nożnej. Nie zajmują się w ogóle sprawami poważnymi.
— Ktoś jednak ich wybrał.
— Tak, ale te wybory to fikcja. Przewodniczącym został pupilek pani dyrektor, który na wszystko się zgadza. Samorząd organizuje wyjścia do kina i w ten sposób kupuje sobie sympatię uczniów.
— Cóż, nie znam sytuacji w tej szkole, ale jeżeli rzeczywiście jest tak, jak pani mówi, to jest to sytuacja patologiczna. Może to pani zmienić.
— Tu się nie da nic zmienić, wolę działać na własną rękę.
— I trafiać na komisariat… Coś pani powiem: samemu niewiele można zdziałać. Prawa człowieka nie powstałyby, gdyby nie współpraca wielu ludzi. Nie miałyby sensu prawa dziecka, gdyby nie organizacje, które dbają o ich przestrzeganie. Pojedynczo będzie pani nieskuteczna.
— Mam koleżankę, która mnie popiera, ale nigdy nie ma odwagi powiedzieć tego na głos. Boi się, że nauczyciele będą na nią krzywo patrzeć i będzie miała gorsze oceny.
— Proszę też pamiętać, że istotą samorządu jest samorządność. To oznacza, że uczniowie sami mają zorganizować swoją pracę, a nie oglądać się na nauczycieli. Musi pani przekonać pozostałych uczniów do swoich racji. Zgłosić swoją kandydaturę i wygrać następne wybory na przewodniczącą. Łatwo nie będzie, ale jeśli pani nie spróbuje, to na pewno się nie uda. Co najważniejsze – ma pani do tego prawo!

Rozdział 3 
Kto za to wszystko zapłaci?

W ostatniej części rozmowy pojawia się problem odpowiedzialności za popełnione czyny. Alicja spowodowała straty, za które ktoś musi zapłacić. Policjant uświadamia konsekwencje prawne jej postępowania.

— Pani Alicjo, pora skończyć filozofowanie i zmierzyć się z konsekwencjami. Prawo to nie tylko gwarancja swobód, ale i obowiązki.
— Czyli jestem teraz przestępcą?
— Nie, gdyż nie dokonała pani przestępstwaPrzestępstwoprzestępstwa. Sprawy te reguluje kodeks wykroczeń i ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Dopuściła się pani wykroczeniaWykroczeniewykroczeniapolegającego na umyślnym zniszczeniu cudzego mienia. Nie było ono na szczęście poważne, szkoda jest zatem małej wartości. Gdyby straty były większe niż ¼ minimalnego wynagrodzenia, to zmieniałoby kwalifikację czynu.
— Z tego wynika, że mi się udało.
— Nie ma pani ukończonych 17 lat i w związku z tym nie będzie odpowiadać jak osoba pełnoletniaOsoba pełnoletniaosoba pełnoletnia. Więc sąd raczej nie nałoży kary aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny, które grożą za ten czyn. Jednak ukończyła już pani 13 rok życia, do którego za czyny swoich dzieci odpowiadają dorośli i zostaną wyciągnięte konsekwencje.
— To chyba nie jest tak źle.
— Na pewno trzeba będzie pokryć koszty spowodowanej szkody. Przypuszczam, że te pokryje obecny tutaj pani ojciec, gdyż jest pani na jego utrzymaniu i nie posiada własnego majątku. Właściciel firmy ma prawo wytoczyć proces cywilny, dlatego sugeruję porozumieć się z nim wcześniej, by tego uniknąć. Sąd zaś zdecyduje, jakie zastosować wobec pani środki wychowawcze lub poprawcze.
— Mnie wychowywać? Przecież ja mam 16 lat!
— Z punktu widzenia prawa dopuściła się pani wykroczenia, a zadaniem sądu jest zastosować takie środki, które będą w stanie zapewnić prawidłowąresocjalizacjęResocjalizacjaresocjalizację.
— Przecież ja jestem prawie dorosła, nie rozumiem.
— Popełnienie czynu zabronionego, niezależnie czy jest się osobą małoletnią czy pełnoletnią, jest oznaką demoralizacji. Celem kary jest zaś resocjalizacja, czyli przystosowanie pani do życia w społeczeństwie. Mówiąc inaczej: by już nigdy pani niczego nie zniszczyła – nawet w imię szczytnych ideałów.
— Jaka to może być kara? Nie pójdę przecież do więzienia.
— W przypadku nieletnichOsoba nieletnianieletnichnie stosuje się kary więzienia jako kary pozbawienia wolności, lecz umieszcza się winnego w zakładzie poprawczym. Oczywiście z pewnymi wyjątkami – w szczególnych przypadkach, w zależności od rodzaju popełnionego czynu zabronionego, do zakładu karnego trafiają nieletni po ukończeniu 15 roku życia. To na szczęście pani nie grozi. Możliwe, że sąd nakaże naprawę wyrządzonej szkody oraz nadzór kuratora lub wykonanie określonych prac na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej – by mieć pewność, że poprawi pani swoje postępowanie.
— Nie brzmi to zbyt groźnie. Przynajmniej udało mi się zatrzymać wycinkę drzewa, a także zwrócić uwagę na problem. Cena nie wydaje się zbyt wysoka.
— Obawiam się, że wybrała pani najgorszą z możliwych metod! Trudno będzie teraz potraktować pani troskę o przyrodę na poważnie. Powstała również strata, którą ktoś musi pokryć. Będą to zapewne pani rodzice. Konsekwencje pani czynu dotkną wielu ludzi. Pani sumieniu pozostawiam pytanie, czy takie przerzucenie odpowiedzialności jest uczciwe.