RWUlC6LEpjiy01

Ja i społeczeństwo – podsumowanie

Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wstęp

Dla funkcjonowania jednostki w społeczeństwie ważna jest rola samorząduSamorządsamorządu. W państwach demokratycznych państwo i jego instytucje nie kontrolują wszystkich aspektów życia obywateli. Wiele spraw jest pozostawionych w rękach obywateli, by mogli się oni samo‑rządzić.

Art. 163. Konstytucji Rzeczpospolitej Polski mówi o tym, że:

„Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych”.

Przykładowo, prowadzeniem szkół podstawowych nie zajmuje się minister edukacji, lecz gmina, na terenie której dana szkoła się znajduje. Przyjmuje się bowiem, że urząd gminy, który jest bliżej społeczności, będzie lepiej wiedział jakie są potrzeby szkoły niż minister urzędujący w stolicy.

Przywrócenie samorządu stanowiło ważny element przemian ustrojowych po 1989 roku. Wcześniej w Polsce rządzonej przez komunistów sprawami lokalnymi zarządzały Rady Narodowe podporządkowane rządowi. Oznaczało to centralizm w podejmowaniu decyzji. Po transformacji ustrojowej kładziono nacisk na decentralizację, czyli przekazywanie zadań, kompetencji i środków władzom lokalnym.

W wyniku reformy z 1999 roku powstała trójstopniowa struktura samorządu terytorialnego Rzeczpospolitej Polskiej (poniżej tabela). Każdy ze szczebli odpowiedzialny jest za różny zakres zadań.

Warto jednak zwrócić uwagę na jeszcze jeden element samorządu – jednostkę pomocniczą gminyJednostki pomocnicze gminyjednostkę pomocniczą gminy. Jak sama nazwa wskazuje, mają one charakter pomocniczy – służyć powinny transmitowaniu informacji od obywateli do władz samorządowych, a także aktywizacji mieszkańców na bardzo lokalnym poziomie. W Polsce tego typu jednostki mogą (ale nie muszą!) być stworzone przez gminę. W zależności od charakteru gminy może to być sołectwo (gminy wiejskiej), osiedle lub dzielnica (gminy miejskie). W przypadku miasta stołecznego Warszawy obowiązują inne zasady. Są one regulowane przez odrębne przepisy. Jednostki pomocnicze mają w swojej strukturze organ uchwałodawczo‑kontrolny (np. radę osiedla) i wykonawczy (np. zarząd osiedla lub sołtysa).

RL1vdqgQmBXgK1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R17tFEM8vwwYh1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Nauczysz się

rozróżnisz szczeble samorządu terytorialnego;

rozpoznasz organy uchwałodawcze i wykonawcze różnych szczebli jednostek samorządu terytorialnego;

scharakteryzujesz kompetencje samorządu;

przedstawisz przykłady decentralizacji;

zdefiniujesz zasadę jawności oraz dostępu do informacji publicznej;

wyszukasz podstawowe informacje na temat wybranej gminy.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

Po zapoznaniu się z e‑materiałem uczeń:

powtarza, utrwala, poszerza materiał w celu przygotowania się do dalszej nauki;

korzysta z dodatkowej pomocy naukowej do samodzielnej edukacji;

rozwiązuje przykładowe zadania.

ma57d89a063cd53b4_1502093859156_0

JA I SPOŁECZEŃSTWO – PODSUMOWANIE – audiobook

Rozdziały:

  1. Aktywność obywatelska

  2. Ograniczona decentralizacja

  3. Prawo do informacji

1
Notatka dla prowadzącego

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak włączyć materiały multimedialne w tok lekcji.

R1PBysYPNrqXe1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Materiał, którego za chwilę wysłuchasz, to zapis dyskusji podczas sesji Rady Osiedla pewnego dużego miasta. Podczas sesji omawia się postulaty zgłoszone przez mieszkańców oraz bieżącą korespondencję, podejmuje uchwały, jest też miejsce na wolne wnioski i zapytania radnych do Zarządu Osiedla – organu wykonawczego tej jednostki pomocniczej gminy.

W dyskusji bierze udział pani przewodnicząca Zarządu oraz Jan, który jest radnym osiedla. Jan ma pewne wątpliwości dotyczące działalności Zarządu Osiedla i zwraca uwagę na wartości, którym samorząd powinien być wierny.

Zwróć uwagę na problemy, które są zasygnalizowane w tej dyskusji.

Rmg6hfLSu1J8Cma57d89a063cd53b4_1536820561711_01
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wersja tekstowa z wyróżnieniem pojęć

Ja i społeczeństwo – podsumowanie

Rozdział 1 
Aktywność obywatelska

Pierwsza część dyskusji dotyczy wniosku zgłoszonego przez mieszkańców osiedla. Rada Osiedla zajmuje się sprawami małej skali. Nawet one jednak wywołują pytania o to, jaki wpływ na samorządSamorządsamorządmogą mieć mieszkańcy.

— Pani Przewodnicząca, chciałem zapytać jak wygląda sprawa wniosku mieszkańców z ulicy Zakładowej dotyczącego zamontowania progów zwalniających. Czy zarząd podjął w tej sprawie jakieś działania? Moi sąsiedzi czekają na odpowiedź.
— Niestety, zarząd nie poprze wniosku mieszkańców. Ulica Zakładowa nie jest ulicą lokalną, tylko przelotową. Przechodzi tamtędy ruch z całego osiedla. Nie możemy zgodzić się na zamontowanie progów zwalniających, gdyż to stanowiłoby uciążliwość dla kierowców poruszających się tą drogą.
— Pani Przewodnicząca, przecież to niedopuszczalne. Trzydziestu mieszkańców z ulicy Zakładowej złożyło petycję – tu są podpisy – by Rada Osiedla zrobiła coś z tą sprawą. Tu nie ma co dywagować, tylko trzeba realizować wolę mieszkańców. Ci ludzie tam mieszkają, żyją i boją się przejść na drugą stronę ulicy, tak pędzą auta. Nie możemy ich ignorować. Ci mieszkańcy mają prawo oczekiwać, że ich problem zostanie rozwiązany. To jest przecież nasza rola.
— Naszą rolą jest dbać o dobro wspólne, a nie o partykularne interesy. Nie chciałbym wikłać Rady w konflikty między mieszkańcami. Przecież, jeśli te progi zwalniające powstaną, pozostali mieszkańcy osiedla będą protestować przeciwko takiemu rozwiązaniu. Rada ma dbać o rozwój osiedla, a nie wdawać się w spory mieszkańców. Nie będę podejmowała żadnych decyzji, które dodatkowo skłóciłyby naszą wspólnotę.
— Rolą Rady Osiedla jest dbanie o interesy mieszkańców. Dobro wspólne to przecież jakaś abstrakcja – tu jest konkretny problem do rozwiązania. Zostałem wybrany przez moich sąsiadów, gdyż obiecałem, że zajmę się tą sprawą. Jak mam im teraz spojrzeć w oczy, gdy okazuje się, że nic się nie da zrobić. Po co nam taka Rada, która ciągle powtarza „nie da się, nie da się, nie da się”?
— Ja zaś zostałam wybrana na przewodniczącą zarządu, by reprezentować ogół mieszkańców, a nie jedynie ich część. Pan to nazywa biernością, ja zaś odpowiedzialnością.
— Pani Przewodnicząca, rozpoznawalność naszej rady i tak jest dość niska. Na mnie głos oddało łącznie stu mieszkańców. Petycja trzydziestu osób nie jest zatem sprawą, którą możemy zignorować. Proszę pomyśleć o tym, jak nasza bierność wpłynie na wizerunek Rady. I tak mało kto nas traktuje poważnie. Większość mieszkańców nie wie o naszym istnieniu, a ci, którzy wiedzą, nie wierzą, że cokolwiek możemy zmienić. Musimy pokazać, jako Rada, że działamy, że jesteśmy głosem mieszkańców i że możemy skutecznie zadbać o ich interesy.
— Sam pan przyzna, że przy tak niskiej frekwencji, trudno powiedzieć, że jesteśmy reprezentatywni dla wszystkich mieszkańców osiedla. Nasz mandat społeczny jest dość słaby. Dlatego tym bardziej nie zamierzam podejmować kontrowersyjnych decyzji, które dotyczyć będą wszystkich mieszkańców.
— W mojej ocenie jest to uciekanie od odpowiedzialności. Bardzo zatem proszę, Pani Przewodnicząca, o przygotowanie oficjalnej odpowiedzi do mieszkańców. Należy im się jakieś wyjaśnienie. Od miesiąca nie otrzymali żadnej informacji i są już tym podirytowani.

Rozdział 2 
Ograniczona decentralizacjaDecentralizacjadecentralizacja

Dalsza część rozmowy dotyczy relacji pomiędzy samorządem gminnym a jednostką pomocnicząJednostki pomocnicze gminyjednostką pomocniczą, jaką jest rada osiedla. Decentralizacja, która oznacza przekazywanie kompetencjiKompetencjakompetencjina podległe organy, nie przebiega tak, jakby sobie życzyli osiedlowi działacze.

— Pani Przewodnicząca, czy zarząd ma jakieś propozycje rozwiązania problemu mieszkańców ulicy Zakładowej?
— Tak, tak jak już mówiłam, nasze możliwości są ograniczone. Osobiście uważam, że problemu transportu na naszym osiedlu nie rozwiążemy bez zbudowania obwodnicy, a to jest już sprawa miejska, a nie osiedlowa. O tę inwestycję walczymy od kilku lat. Jeżeli ona powstanie, to ulica Zakładowa straci charakter drogi przelotowej – ruch przeniesie się bowiem na obwodnicę. Dopiero wtedy będzie można planować montaż progów zwalniających.
— Czy w związku z tym zarząd planuje podjąć jakieś kroki? Moglibyśmy jako rada osiedla przygotować uchwałę dotycząca budowy tej obwodnicy. Mogę przygotować odpowiedni projekt.
— Dziękuję za propozycję pomocy, ale takie rekomendacje przygotowała zarówno rada obecnej, jak i poprzedniej kadencji. Przy każdej możliwej sposobności przypominamy o tej sprawie.
— Skoro tak, to dlaczego magistrat ignoruje nasze prośby? Przecież to my jesteśmy bliżej ludzi i lepiej znamy ich potrzeby.
— Rozumiem pana irytację, musimy jednak pamiętać o naszych ograniczonych możliwościach. Budowa nowych ulic, to zadanie samorządu gminnego. My zaś jesteśmy jedynie jednostką pomocniczą. Nie zastępujemy samorządu, ale go wspieramy. Oznacza to, że możemy inicjować pewne lokalne działania, opiniować projekty przygotowane przez urząd miejski, a także wspierać inicjatywy mieszkańców. Nie mamy kompetencji do przeprowadzania takich inwestycji jak budowa nowej ulicy. Jest to sprawa, za którą odpowiada Wydział Transportu, który podlega bezpośrednio Prezydentowi Miasta. Rada Osiedla nie ma nawet osobowości prawnej, a tym bardziej środków pozwalających na tego typu inwestycje.
— Pani Przewodnicząca, czegoś tutaj nie rozumiem. Z jednej strony mamy dbać o rozwój osiedla i interesy mieszkańców, lecz z drugiej mamy ciągle związane ręce. Czy ta sytuacja się kiedykolwiek zmieni?
— Częściowo zgadzam się z panem. Decentralizacja w naszym mieście posuwa się bardzo powoli. Istnieją duże oczekiwania – zarówno Rady Miasta, jak i mieszkańców – by Rady Osiedla bardziej angażowały się w zarządzanie miastem. Mówi się, że jesteśmy bliżej mieszkańców i dzięki temu lepiej znamy ich potrzeby. Z drugiej strony nie daje nam się żadnych narzędzi, by tym oczekiwaniom sprostać. Nie mamy od miasta żadnego wsparcia administracyjnego – wzrasta jedynie ilość dokumentów, które trzeba wypełnić. Sam pan wie, jaki mamy budżet. Wystarcza ledwo na koszty biurowe, zorganizowanie dwóch pikników i wydanie gazetki osiedlowej. Cała nasza działalność ma charakter społeczny, którą wykonujemy po godzinach pracy. Co więcej, mieszkańcy mają wobec nas bardzo duże oczekiwania, zapominając, że nie jesteśmy pełnoetatowymi urzędnikami. Przypadła nam dość niewdzięczna rola.
— Nikt nas jednak nie zmuszał, byśmy zostali osiedlowymi radnymi. To był nasz osobisty wybór, by służyć wspólnocie.
— Wiem i wiele spraw udało nam się rozwiązać, jak choćby remont szkoły. Nie są to rzeczy spektakularne, ale nie są też błahe. W sprawie obwodnicy wielokrotnie pisaliśmy do organów urzędu miejskiego. Ma pan jakąś inną propozycję?
— Proponuję, by zorganizować spotkanie z Prezydentem Miasta i dyrektorem Wydziału Transportu. Niech to będzie spotkanie nie w Ratuszu, lecz tutaj – na naszym osiedlu. Niech miejscy urzędnicy przyjadą na ulicę Zakładową i na własne oczy zobaczą, że obecna sytuacja jest nie do zaakceptowania.

Rozdział 3 
Prawo do informacji

Ostatnia część rozmowy dotyczy gazetki osiedlowej i jej roli w dostarczaniu informacji mieszkańcom osiedla. Kluczową kategorią jest tutransparentnośćTransparentnośćtransparentność, czyli jawność podejmowanych przez Radę Osiedla działań.

— Pani Przewodnicząca, skoro już o gazetce osiedlowej mowa, to chciałbym zapytać, kto zajmuje się jej redakcją.
— Gazetkę redaguje sekretarz zarządu, myślałem, że to dla wszystkich oczywiste.
— Niestety, nic o tym nie wiedziałem. Ze smutkiem muszę stwierdzić, że jako radny nie mam żadnego wpływu na treści publikowane w gazetce. Obecny kształt tej publikacji jest dla mnie rozczarowujący.
— Panie Janie, jeżeli ma pan ochotę, to proszę napisać artykuł. Jeśli zostanie on zaakceptowany przez zarząd, to zostanie opublikowany. Proszę jednak pamiętać, że pierwszeństwo mają informacje o działaniach zarządu.
— To jest właśnie rzecz, która mi się nie podoba. Gazetka osiedlowa powinna być miejscem informowania o sprawach osiedla, a nie propagandowym biuletynem zarządu.
— To dość mocne sformułowanie, czy może pan podać przykład na taką „propagandę”?
— Proszę bardzo: w gazetce piszecie o samych sukcesach, wszędzie pełno fotografii pani przewodniczącej z różnych uroczystości. Nie ma tam żadnych informacji, co rzeczywiście dzieje się na osiedlu, jakie mamy problemy i jak planujemy je rozwiązać. Liczyłem na to, że nasze wydawnictwo będzie platformą merytorycznej debaty nad sprawami naszego osiedla. Brakuje tu też podstawowych informacji o działaniach rady, do których mieszkańcy mają prawo.
— Jakich informacji panu brakuje?
— Chociażby takich jakie uchwały podejmuje rada, jaki jest nasz budżet i na co jest wydawany.
— Wszystkie te informacje są dostępne w siedzibie. Każdy mieszkaniec może przyjść w czasie dyżuru i poprosić o dostęp do dokumentacji – niczego tu nie ukrywamy.
— Wydaje mi się, że jednak trochę ukrywamy. Informujemy jedynie o samych sukcesach, a problemy przemilczamy. Nie każdy może przyjść w godzinach dyżuru. W naszej działalności ważna jest transparentnośćTransparentnośćtransparentność– mieszkańcy mają prawo wiedzieć, co robimy i jak.
— Nie twierdzę, że nie należy informować o trudnościach. Zgodzi się pan jednak z tym, że mieszkaniec, który nie ma odpowiedniego przygotowania, może takie informacje zrozumieć nieodpowiednio. Dlatego lepiej będzie, jeżeli szczegółowe dane dotyczące naszej działalności będziemy udostępniać bezpośrednio w naszej siedzibie. Wtedy na bieżąco możemy wyjaśnić wszelkie nieporozumienia i nikt nie wyjdzie od nas z przekonaniem, że robimy coś niezgodnego z prawem. Dostęp do informacji jest ważny, ale musimy też dbać o swoje dobre imię.
— Pani przewodnicząca, uważam, że nie jest naszą rolą oceniać czy mieszkańcy są, czy też nie są przygotowani do odbioru informacji. Nie jest też naszą rolą podawać im jedynie słuszną interpretację. Prawo dostępu do informacji nie może być niczym warunkowane. Dobre imię stracimy wtedy, jeżeli wyda się, że o pewnych rzeczach nie poinformowaliśmy. Ponadto nie zapominajmy, że żyjemy w XXI wieku. Większość ludzi korzysta z Internetu, a tymczasem nasza strona internetowa jest od dawna nieaktualizowana. Przecież to tam powinny się znaleźć wszelkie wiadomości albo protokoły z sesji. Trzeba iść z duchem czasu, który wymaga od nas, byśmy wychodzili z inicjatywą do mieszkańców. Tyle się mówi przecież o partycypacjiPartycypacjapartycypacji – jak jednak mieszkańcy mają się włączać w nasze działania, skoro nie mają łatwego dostępu do informacji?

Polecenie 1

W rozmowie przewodniczący zarządu Rady Osiedla powołuje się na dobro wspólne. Zastanów się, co ono może oznaczać oraz podaj inne przykłady tego pojęcia.

Polecenie 2

Zastanów się, jakie mogą być zalety oraz wady decentralizacji?

Polecenie 3

Zastanów się czy instytucje publiczne (samorządowe oraz należące do administracji centralnej) powinny działać całkowicie jawnie, czyli udostępniać wszelkie informacje o swojej działalności? Czy istnieją może obszary, które z tej jawności powinny być wykluczone?

ma57d89a063cd53b4_1536820561711_0
ma57d89a063cd53b4_1502093867461_0

Podsumowanie

Jednym z podstawowych praw obywatelskich jest prawo do informacji. Działalność instytucji publicznych jest bowiem jawna. Oznacza to, że informacje, w oparciu o które działają poszczególne instytucje, mają charakter publiczny. Każdy obywatel ma zatem prawo dostępu do tych informacji.

Oczywiście prawo do informacji może mieć swoje ograniczenia, musi to mieć jednak odpowiednie uzasadnienie. Przykładowo: nie są publiczne informacje dotyczące pracy tajnych służb, gdyż ujawnienie ich byłoby szkodliwe.

Istnieją różne sposoby udzielania informacji. Mogą to być ogłoszenia lub biuletyny. Coraz częściej stosuje się jednak zaawansowane narzędzia internetowe, które ułatwiają obywatelom rozeznanie się wśród gąszczu informacji. Poniżej wymienionych jest kilka najpopularniejszych narzędzi.

Biuletyn Informacji Publicznej (www.bip.gov.pl) – do umieszczania informacji na tym portalu zobowiązanych jest większość instytucji.

Portal informacyjny Ministerstwa Cyfryzacji (https://obywatel.gov.pl/) – jest to portal zawierający m.in. informacje o usługach, które państwo świadczy dla obywatela oraz w jaki sposób i gdzie uzyskać informacje publiczne.

Portal „Moje Państwo” (www.mojepanstwo.pl/) - który zbiera różnego rodzaje informacje dotyczące wielu publicznych instytucji i urzędów.

Dostęp do informacji publicznejInformacja publicznainformacji publicznejjest fundamentem partycypacjiPartycypacjapartycypacji, czyli uczestniczenia obywateli w życiu danej społeczności. Dla demokracji ważne jest bowiem to, by zaangażowanie obywateli nie ograniczało się jedynie do wypełnienia karty do głosowania w powszechnych wyborach. Istotny jest również udział w konsultacjach społecznych, zgłaszanie swoich inicjatyw, branie udziału w debatach i innych tego typu inicjatywach. Bez rzetelnej informacji jest to jednak utrudnione.

R6DzrNrhNJhV51
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1vHcUXqaCpFU1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

PRACA DOMOWA

Praca domowa
Polecenie 4.1

Korzystając z danych dostępnych w bazach omówionych w podsumowaniu, odszukaj informacji dotyczącej najbliższej tobie jednostki samorządowej. Może to być gmina lub – jeżeli w danej gminie istnieje – jednostka pomocnicza gminy, czyli Rada Osiedla, Rada Dzielnicy lub Sołectwo. Ustal, kto pełni funkcje publiczne w danej jednostce, jaki jest budżet, w jaki sposób – jako mieszkaniec – możesz przekazać swoje sugestie (np. poprzez dyżury dla mieszkańców), a także jakie są najważniejsze plany danej jednostki na najbliższy rok.

Rcb8iblmgCydv1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RgOpepUenRapt1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
ma57d89a063cd53b4_1503905579466_0

Ćwiczenia

Wskazówka

W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu skorzystaj z innej wersji zadania.

classicmobile
Ćwiczenie 1
RokCm5WpQwxZa1
Na ekranie wyświetla się w ramce Zadanie 1. zatytułowane „Aktywność obywatelska”. Poniżej znajduje się polecenie „Na podstawie pierwszej części materiału zdecyduj czy twierdzenie jest prawdziwe czy fałszywe”. Pod poleceniem znajduje się dziesięć zdań. Do każdego z nich wybrać odpowiedź „Prawda” lub „Fałsz”. Poniżej po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RBSnyhxmw6BH41
Ćwiczenie 2
Na ekranie wyświetla się w ramce inna wersja zadania pierwszego zatytułowanego „Aktywność obywatelska”. Pod spodem znajduje się polecenie o treści „Na podstawie pierwszej części materiału zdecyduj, czy twierdzenie jest prawdziwe czy fałszywe”. Poniżej znajduje się dziesięć zdań. Należy określić ich prawdziwość, używając rozwijanej listy zamieszczonej pod każdym zdaniem. Na dole po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 3
R1FbDywNFDIEb1
Na ekranie wyświetla się w ramce Zadanie 2. zatytułowane „Decentralizacja”. Poniżej znajduje się polecenie „Połącz terminy z ich wyjaśnieniami”. Pod spodem znajduje się czternaście pól, które są ułożone w dwóch kolumnach. Należy przyporządkować siedem pól z terminami do siedmiu pól zawierających ich wyjaśnienia. Poniżej po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RnMTGxrh3HiVH1
Ćwiczenie 4
Na ekranie wyświetla się w ramce inna wersja zadania drugiego zatytułowanego „Decentralizacja”. Poniżej zamieszczone jest polecenie o treści „Do podanych wyjaśnień dopasuj pojęcia”. Pod spodem znajduje się siedem zdań, do których należy dopasować odpowiednie terminy, używając rozwijanych list. Na dole po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 5
R12Xz8eRYJspT1
Na ekranie wyświetla się w ramce Zadanie 3. zatytułowane „Prawo do informacji”. Poniżej znajduje się polecenie o treści „Na podstawie trzeciej części rozmowy uzupełnij zdania odpowiednimi wyrazami lub frazami. Skorzystaj z banku słów. Pod spodem mieści się osiem zdań zawierających luki, które należy uzupełnić. W banku słów zamieszczone są wyrazy i frazy do wyboru. Poniżej po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RUQeALHJhJWbz1
Ćwiczenie 6
Na ekranie wyświetla się w ramce inna wersja zadania trzeciego zatytułowanego „Prawo do informacji”. Pod spodem znajduje się polecenie o treści „Na podstawie trzeciej części rozmowy uzupełnij zdania odpowiednimi wyrazami lub frazami”. Poniżej jest zamieszczony krótki tekst zawierający osiem luk. Należy je uzupełnić, używając rozwijanych list. Na dole po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
ma57d89a063cd53b4_1502358147126_0

Słowniczek

Decentralizacja
Decentralizacja

przekazywanie przez władzę centralną zadań, kompetencji i środków władzom niższego szczebla – np. władzom samorządowym.

Informacja publiczna
Informacja publiczna

każda informacja o sprawach publicznych.

Jednostki pomocnicze gminy
Jednostki pomocnicze gminy

wspólnota terytorialna mieszkańców nie posiadająca osobnej osobowości prawnej, której rolą jest wspieranie gminy w realizowaniu jej zadań.

Kompetencja
Kompetencja

prawnie określony zakres działania danej instytucji.

Partycypacja
Partycypacja

(łac. particeps – biorący udział, ang. participation – uczestniczenie) uczestniczenie obywateli w podejmowaniu decyzji podejmowanych przez władze centralne lub samorządowe; przykładem takich działań są konsultacje, referenda czy budżety obywatelskie.

Samorząd
Samorząd

niezależne od władzy centralnej organy władzy decydujące o sprawach lokalnych.

Transparentność
Transparentność

zasada działalności instytucji publicznych, zgodnie z którą instytucje te działają w sposób jawny dając obywatelom dostęp do wszelkich informacji publicznych związanych z wykonywanymi zadaniami.

ma57d89a063cd53b4_1522759004116_0

Powrót do e‑podręcznika

E‑podręcznik „Warsztaty, projekty, debaty”

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/224102/v/latest/t/student‑canon

E‑podręcznik „Podręcznik obywatela”

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/224395/v/latest/t/student‑canon