Jacy oni są? Charakterystyka postaci
Każdy człowiek jest w pewnym sensie obserwatorem i jednocześnie badaczem osób, które spotyka na swojej drodze. W myślach sporządza ich opis, analizuje cechy charakterystyczne i zachowanie, zauważa podobieństwa i różnice. Na podstawie dostępnych informacji wyraża również swoją opinię o poznanych ludziach. W ten sposób tworzy prywatną charakterystykę postaci.
1) Sprawdź w dowolnym słowniku terminów literackich definicje następujących pojęć: opis
i charakterystyka postaci
. Zwróć uwagę na różnicę między nimi.
2) Przeprowadź wywiad z kimś, kto w jakiś sposób Ci imponuje (może to być członek rodziny, przyjaciel itd.). Następnie sporządź krótką notatkę (lub plik tekstowy) z rozmowy, zapisując w punktach uzyskane informacje. Zapytaj tę osobę o jej najważniejsze cechy charakteru, zainteresowania, umiejętności, przyzwyczajenia, wyznawane poglądy oraz stosunek do ludzi i zwierząt.
Jak napisać charakterystykę
Charakterystyka to forma wypowiedzi ustnej lub pisemnej, która ma na celu przedstawienie cech postaci rzeczywistej lub literackiej. Analizie podlega nie tylko zewnętrzny wygląd prezentowanej osoby (jak w wypadku opisu postaci), lecz również jej sposób zachowania, charakter, intelekt, styl życia i wyznawane poglądy.
Szczególną formą charakterystyki jest autocharakterystyka, czyli próba przedstawienia samego siebie.
Jak napisać dobrą charakterystykę? Nie ma jednego przyjętego schematu. Można zacząć od przedstawienia informacji ogólnych na temat postaci, a potem opisać szczegóły. Można też rozpocząć od prezentacji najważniejszych cech, następnie zaś przejść do mniej istotnych. Ważne jest, by charakterystyka miała trójdzielną budowę: wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
W części wstępnej krótko należy przedstawić charakteryzowaną osobę i podać podstawowe informacje na jej temat, np.: pełne imię i nazwisko, wiek, pochodzenie, miejsce zamieszkania. Warto też określić, czy jest to postać rzeczywista czy literacka.
Rozwinięcie stanowi główną i najobszerniejszą część charakterystyki. W tej części pracy należy skupić się nie tylko na cechach zewnętrznych przedstawianej osoby i ważnych dla niej życiowych wydarzeniach (tzw. charakterystyka zewnętrzna),
ale również opisać jej charakter, sposób zachowania, zainteresowania i wyznawane wartości (tzw. charakterystyka wewnętrzna).
Zakończenie, czyli ostatnia część charakterystyki, zawiera opinię piszącej lub piszącego na temat prezentowanej postaci.
Przykładowe elementy charakterystyki postaci
Przedstawienie postaci |
|
---|---|
Wygląd postaci |
|
Cechy charakteru |
|
Sposób zachowania |
|
Zainteresowania i umiejętności |
|
Poglądy i wartości |
|
Ocena postaci |
|
Najczęstsze błędy pojawiające się podczas redagowania charakterystyki postaci:
pisanie nie na temat,
brak przemyślanej koncepcji całości,
zbyt obszerny opis wyglądu zewnętrznego (zamiast charakterystyki – opis postaci),
pominięcie opisu cech wewnętrznych postaci (tj. jej usposobienia, charakteru, zainteresowań, poglądów),
brak oceny postaci (lakonicznelakoniczne wnioski, brak uzasadnienia oceny),
brak spójności i logiki - zdania nie łączą się ze sobą w sensowną całość,
ubogie słownictwo (zbyt częste powtarzanie wyrazów
mieć
ibyć
),błędy gramatyczne, błędy ortograficzne i błędy interpunkcyjne.
Charakterystyka postaci pojawia się w tekstach literackich (w prozie, poezji, dramacie), jak i w pismach urzędowych, wypowiedziach dziennikarskich czy retorycznych, a także w pracach naukowych. Elementy charakterystyki możemy również odnaleźć m.in. w liście motywacyjnym, scenariuszu filmowym, mowie pochwalnej i w definicji naukowej. W zależności od intencji piszącej/piszącego charakterystyce można nadać nastrój poważny, żartobliwy, ironiczny.
Zadaniowo I
Wypisz różnice pomiędzy między opisem a charakterystyką? Rozważ ten problem, odwołując się do zebranych wiadomości.
Weź udział w grze O kim mowa?
. W tym celu przygotuj ustnie krótką (składającą się z dwóch, trzech zdań) charakterystykę koleżanki lub kolegi z klasy. Następnie zaprezentuj swoją wypowiedź na forum. Pozostałe osoby z zespołu klasowego powinny odgadnąć, o kim jest mowa.
Przygotowując swoją wypowiedź, skup się na zaletach charakteryzowanej postaci.
Sformułuj krótkie definicje poniższych wyrazów. Następnie sprawdź w dowolnym słowniku języka polskiegosłowniku języka polskiego, czy udało ci się poprawnie wykonać zadanie.
a) sumienny,
b) rycerski,
c) skromny,
d) dociekliwy,
e) szczodry,
f) chciwy,
g) awanturniczy,
h) zręczny,
i) mężny,
j) chełpliwy.
Wypisz z powyższego ćwiczenia słownictwo wartościujące pozytywnie i negatywnie. Odpowiedz, co wyrażają słowa wartościujące.
Zadaniowo II
Przeczytaj fragment scenariusza pt. Znaków szczególnych brak autorstwa Małgorzaty KulisiewiczMałgorzaty Kulisiewicz. Zachęć koleżanki i kolegów z klasy do przeczytania
tekstu z podziałem na role.
Znaków szczególnych brakWszystkie zdarzenia i postacie w filmie są fikcyjne
SCENA 1: PRZED SZKOŁĄ – DZIEŃ
W kierunku szkoły idzie grupka roześmianych młodych ludzi [...]. Widać, że tworzą zżytą grupę. Rozmawiają o sprawach szkolnych. Zwykła szkolna codzienność, dużo sprawdzianów i nauki, szkoła – jakich wiele. W tle dźwiękowym piosenka o chuliganach, którzy mają domy odrapane i strach obok nich przejść.
SCENA 2. PRZED SZKOŁĄ – DZIEŃ
Wyraźnie oddzielony od szkolnej grupy, idzie WIKTOR, chłopiec około piętnastoletni, z wyglądu zwykły nastolatek. Podskakuje wesoło. Kopie kamyczek po drodze. Ciąg dalszy piosenki o chuliganach w tle, dźwięki nachodzą jeszcze na scenę w klasie.
Napisy tytułowe:
ZNAKÓW SZCZEGÓLNYCH BRAKSCENA 3. KLASA SZKOLNA – DZIEŃ
Z wielkim impetem do klasy wpada troje uczniów. Siadają w szkolnych ławkach:
DAGMARA
Hej, słyszeliście o tym nowym?MATEUSZ
Jak go zobaczyłem, to od razu taki
jakiś (tu pokazuje gestem nienormalność)
wydał mi się.KINGA
Jakiś w ogóle dziwny.DAGMARA
Żadnych przyjaciół nie ma.MATEUSZ
Podobno kujon.KINGA
(z niedowierzaniem i lekką pogardą)
Kujon?
Napisz, pracując samodzielnie lub w grupie z koleżankami i kolegami z klasy, dalszy ciąg historii opowiedzianej w scenariuszu Małgorzaty Kulisiewicz.
Zaprezentuj efekty swojej pracy na forum klasy. Wcześniej wyłonione jury może ocenić przedstawione historie.
Pytania do dyskusji przed napisaniem scenariusza:
O czym opowiada ta krótka historia?
Jaki jest stosunek uczniów z klasy do nowego chłopca?
Jak członkowie społeczności klasowej oceniają nowego kolegę?
Czy tobie/wam zdarzyła się podobna historia?
Wyobraź sobie, że jesteś scenarzystką lub scenarzystą i właśnie pracujesz nad scenariuszem filmu przygodowego. Wymyśl postać głównego bohatera, a następnie sporządź jego charakterystykę według podanego poniżej schematu.
A. Imię i nazwisko bohatera.
B. Narodowość.
C. Wiek i płeć.
D. Wygląd.
E. Ubiór.
F. Zainteresowania.
G. Rodzina.
H. Dzieciństwo.
I. Plany na przyszłość.
Na podstawie informacji zebranych przed lekcją (zob. Już wiesz), napisz charakterystykę wybranej przez siebie osoby. Uwzględnij następujące elementy:
przedstawienie postaci,
wygląd zewnętrzny,
szczególne cechy charakteru,
zainteresowania i zdolności,
charakterystyczny sposób zachowania,
przyzwyczajenia,
stosunek do ludzi i zwierząt,
opinię o prezentowanej osobie.
Sporządź charakterystykę Małgorzaty MusierowiczMałgorzaty Musierowicz na podstawie informacji umieszczonych przez pisarkę na stronie internetowejstronie internetowej. Możesz skorzystać również z innych źródeł internetowych. Nadaj tekstowi nastrój żartobliwy lub refleksyjny.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji.
Słowa klucze: opis, charakterystyka, autocharakterystyka, charakterystyka zewnętrzna, charakterystyka wewnętrzna.