Jak dbać o skórę?

Stan oraz wygląd skóry i włosów są odzwierciedleniem kondycji zdrowotnej człowieka. Aby powłoka ciała prawidłowo pełniła swoje funkcje, należy o nią dbać, poddając ją odpowiednim zabiegom pielęgnacyjno‑ochronnym.

R1b7M3DXaJYOU

Zdjęcie ukazuje przedramię człowieka przedstawione poziomo. Łokieć i dłoń niewidoczne. Skóra pokryta drobnymi kroplami potu. Pod skórą widoczne naczynia krwionośne.

1. Higiena skóry

Systematyczna pielęgnacja skóry dostosowana do warunków panujących na zewnątrz (pory roku, pogody) wpływa na jej stan i funkcjonowanie. Codzienne mycie ciała (i wielokrotne mycie rąk w ciągu dnia) pozwala na pozbycie się brudu – mieszaniny kurzu, łoju, potu oraz zgromadzonych na skórze bakterii. To one, rozkładając wydzieliny skóry i złuszczony naskórek, odpowiadają za nieprzyjemny zapach ciała. Poranna kąpiel w chłodnej wodzie nie tylko usuwa wydzielony w nocy pot, ale także pobudza krążenie i mobilizuje organizm do działania. Natomiast ciepła kąpiel wieczorem zmywa zanieczyszczenia, daje odprężenie i przygotowuje do spokojnego snu.

Odpowiednio dobrana odzież i obuwie, wykonane z naturalnych przewiewnych materiałów, zapewniają skórze stały dostęp powietrza i zapobiegają nadmiernemu poceniu się. Na wilgotnej powłoce ciała tworzą się dogodne warunki do rozwoju grzybów będących przyczyną grzybicygrzybica skórygrzybicy. Choroba ta dotyczy nie tylko skóry, ale również włosów, paznokci oraz rzadziej narządów wewnętrznych, np. przełyku, jelita, języka, płuc. Właściwe zabiegi pielęgnacyjne, noszenie klapek na basenie i pod prysznicami oraz nieużywanie cudzych przyborów toaletowych ogranicza ryzyko zakażenia grzybicą.

Zbyt ciasne ubrania i buty ograniczają dopływ krwi do miejsc uciskanych, przez co mogą prowadzić do podrażnień i uszkodzeń naskórka.

R1FjqSw6DoZBj

Film pod tytułem "Jak prawidłowo myć ręce?".

Film pod tytułem "Jak prawidłowo myć ręce?".

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1FjqSw6DoZBj

Film pod tytułem "Jak prawidłowo myć ręce?".

2. Wpływ promieniowania słonecznego na skórę

Melanina – naturalny filtr skóry, chroni ją przed zawartymi w świetle słonecznym promieniami  UV, jednak nie zawsze jest wystarczająco skuteczna. Dlatego w słoneczny dzień powinno się stosować odpowiednio dobrane środki pielęgnacyjne zawierające filtry ochronne, których wybór zależy od karnacji (fototypu skóry). Numer filtra pomnożony przez 15 pozwala określić maksymalny czas (wyrażony w minutach) bezpiecznego wystawienia skóry na działanie promieni słonecznych. Należy pamiętać, że między godziną 11 a 15 słońce świeci najmocniej, dlatego w tym czasie najlepiej unikać dłuższej ekspozycji na światło słoneczne.

Substancje zawarte w filtrach ochronnych ograniczają ilość promieni UV docierających do głębszych warstw skóry, zmniejszając w ten sposób ryzyko uszkodzenia ich materiału genetycznego. Promieniowanie UV może prowadzić do powstania i rozwoju nowotworów skóry, z których najgroźniejszy to czerniakczerniakczerniak. Miejscami szczególnie wrażliwymi na promieniowanie i podrażnienia są znamiona skórne. Zmiany w ich wyglądzie (kolor, kształt, krwawienie, ból lub swędzenie) powinny być sygnałem, że pora wybrać się do lekarza dermatologadermatologdermatologa.

RRTRg20SZwzMy

Film pod tytułem "Znamiona skórne".

Film pod tytułem "Znamiona skórne".

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RRTRg20SZwzMy

Film pod tytułem "Znamiona skórne".

Promieniowanie UV emitują także lampy w solariach. Badania pokazują, że u osób, które przed 30 rokiem życia zaczynają regularne wizyty w solarium, prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów skóry wzrasta nawet o 75 %.

Promieniowanie ultrafioletowe jest niezbędne do wytworzenia witaminy D3, która pod jego wpływem pojawia się w naskórku. Codzienne spacery trwające 20 minut pozwalają na zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na tę substancję. Niedobór witaminy może się jednak pojawiać u osób zamieszkujących naszą szerokość geograficzną na przykład w zimie, kiedy do Ziemi dociera mało światła, a także w przypadku osób o ciemnej karnacji, żyjących w dużych szerokościach geograficznych.

1

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij, czym różnią się od siebie 2 kremy do opalania przedstawione na ilustracji. Do czego możesz wykorzystać informacje umieszczone na opakowaniach?

RJEET6pQZF2X1

Ilustracja przedstawia dwie tubki z kremem ochronnym. Ta po lewej zawiera filtr SPF 20 , a ta po prawej SPF 50. Na obu tubkach widoczne są następujące napisy: krem ochronny do ciała, ultranawilżający, wodoodporny, wysoka ochrona, ochrona dla skóry UVA, UVB.

R1XRmN6Kohg6V

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Zastanów się, co oznacza skrót SPF.

Pokaż odpowiedź

SPF oznacza stopień ochrony skóry przed promieniowaniem UVA i UVB. Przedstawione na ilustracji kremy do opalania różnią się więc stopniem ochrony przeciwsłonecznej – im wyższy numer SPF tym większa ochrona.

3. Zaburzenia pracy gruczołów łojowych

Zwiększona aktywność gruczołów łojowych prowadzi do łojotokułojotokłojotoku. Towarzyszy on zmianom hormonalnym związanym na przykład z okresem dojrzewania, zaburzeniami przemiany materii, niedoborem witamin czy stresem i powoduje odkładanie się łoju na włosach i skórze. Gdy łój wraz ze złuszczonymi komórkami naskórka zatkają ujścia przewodów wyprowadzających wydzielinę z gruczołów, powstaje czop. Obecne w nim bakterie są przyczyną powstawania ropnego zapalenia skóry – trądziku. Leczenie takich zmian skórnych opiera się przede wszystkim na zachowaniu higieny skóry oraz stosowaniu diety bogatej w owoce i warzywa, a także prowadzeniu uregulowanego trybu życia.

Rft9KjqK3MNEo

Ilustracja składa się z trzech części. Na pierwszej widziany w przekroju skóry zamknięty zaskórnik, który tworzy na powierzchni skóry białawe uwypuklenie. Złuszczające się komórki naskórka zamykają przewody gruczołu łojowego. Na drugiej ilustracji widać zaskórnik. Jest on otwarty z czarnym czopem na końcu. Czop tworzą łój oraz złuszczające się komórki naskórka. Na trzeciej grafice widać stan zapalny. Skóra wokół zaskórnika staje się zaczerwieniona. Stan zapalny wywołują bakterie obecne w zamkniętym gruczole łojowym.

4. Choroby skóry

Owłosioną skórę człowieka czasem zamieszkują wszy. Żywią się krwią i powodują powstawanie swędzących ran w miejscu ugryzienia. Wszawica przenosi się w wyniku wspólnego używania odzieży lub pościeli przez osobę zarażoną i zdrową albo bliski kontakt fizyczny takich osób.

Inną chorobą skóry jest świerzb. Delikatna skóra na przykład między palcami i na brzuchu jest celem ataków małego pajęczaka – świerzbowca. Jego samice drążą w skórze tunele, w których składają jaja. Wędrujące larwy oraz produkty przemiany materii świerzbowców są przyczyną uporczywego swędzenia. Świerzbem można zarazić się przez kontakt bezpośredni, używanie cudzych ręczników i obuwia.

RrUMvA2thQJJR

Schemat przedstawia skórę zaatakowaną przez świerzbowca. Widać osobniki świerzbowca w kanałach wydrążonych w skórze, samica składa w nich jaja. Na powierzchni skóry widać larwy świerzbowca.

Stan skóry może informować o wystąpieniu zakażeń ogólnoustrojowych (całego organizmu). Na przykład jednym z objawów ospy wietrznej jest wysypka. Do najczęściej spotykanych chorób wirusowych ujawniających się na skórze należy opryszczkaopryszczkaopryszczka, inaczej zwana „zimnem”. Zmiany w postaci zaczerwienienia i pęcherzyków tworzą się w okolicach jamy ustnej, warg, oczu, narządów płciowych. Wirus opryszczki wiąże się ze swoim gospodarzem na stałe. Osłabienie odporności organizmu, będące wynikiem choroby, przemęczenia, stresu lub awitaminozy, uaktywnia pozostającego w utajeniu wirusa, sprzyja jego namnożeniu i rozwojowi choroby. Wirusem opryszczki można się zarazić drogą kropelkową, poprzez kontakt osobisty z osobą zarażoną, używanie wspólnych przedmiotów, naczyń, przyborów toaletowych.

R6rsIqtr9jVTi

Fotografia przedstawia wargi. Na dolnej naciek o zmienionej barwie. Jest to ognisko opryszczki.

5. Oparzenia i odmrożenia skóry

Skóra poddana działaniu czynników zewnętrznych (np. substancje chemiczne, energia elektryczna, wysoka temperatura) nierzadko ulega oparzeniomoparzenie termiczneoparzeniom. Rozległe oparzenia mogą wywołać ogólnoustrojowy wstrząs, który często doprowadza do zgonu. Zagrożenie dla zdrowia stanowią też niskie temperatury, zwłaszcza w połączeniu z silnym wiatrem i wilgotnym powietrzem, prowadzące do odmrożeńodmrożenieodmrożeń. Szczególnie wrażliwe są wystające części ciała: uszy, nos, palce. Gdy w zmarzniętych kończynach dochodzi do mrowienia, pojawia się ból, a następnie utrata czucia, to znaczy, że mamy do czynienia właśnie z odmrożeniem.

W przypadku oparzenia ciała okrytego odzieżą należy przede wszystkim odsłonić oparzoną skórę. Czasem trzeba nawet rozciąć ubranie, by nie dopuścić podczas jego zdejmowania do dodatkowych urazów i cierpienia pacjenta. Jak najszybciej trzeba też zdjąć biżuterię z oparzonych kończyn, ponieważ szybko pojawi się opuchlizna i zdjęcie jej będzie niemożliwe. Oparzoną skórę trzeba schładzać pod strumieniem zimnej wody.

Jeśli oparzenie spowodowało otwarte rany na skórze, trzeba je starannie opatrzyć, ponieważ łatwo dochodzi do ich zakażenia. Z tego powodu na ranę należy położyć opatrunek z jałowejjałowy opatrunekjałowej gazy (gazy wysterylizowanej, na której nie ma żadnych drobnoustrojów). Przykładając opatrunek, należy zadbać, by powierzchnia nakładana na ranę nie zetknęła się wcześniej z dłonią lub przedmiotami, ponieważ w ten sposób mogą zostać na nią przeniesione mikroorganizmy. Gdy oparzenie jest duże, trzeba bezwzględnie zgłosić się do lekarza. Przy mniejszym oparzeniu skóra nie ulega przerwaniu, lecz pojawia się pęcherz wypełniony płynem. Pod żadnym pozorem nie należy go przekłuwać!

W przypadku odmrożenia ciało należy powoli ogrzewać, a choremu podać do picia ciepłe, osłodzone napoje. Odmrożoną kończynę można włożyć do wody o temperaturze nie przekraczającej 40 °C. Odzież, zwłaszcza buty na odmrożonych kończynach, trzeba rozluźnić lub zdjąć, by umożliwić krążenie krwi i oddziaływanie na nie cieplejszego powierza. Gdy pojawią się rany, trzeba je osłonić luźnym, jałowym opatrunkiem. Nie wolno nacierać odmrożonych części ciała śniegiem ani podawać poszkodowanemu alkoholu. Jeśli czucie w kończynach nie powraca, trzeba zwrócić się o pomoc do lekarza, gdyż grozi to obumarciem tkanek, a czasem utratą odmrożonej części ciała.

Podsumowanie

• Systematyczna pielęgnacja skóry powinna uwzględniać porę roku i warunki panujące na zewnątrz.

• Promieniowanie UV może wywołać nowotwory skóry.

• Zaobserwowane zmiany w wyglądzie i strukturze znamion powinny być konsultowane z lekarzem dermatologiem.

• Zwiększona aktywność gruczołów łojowych może prowadzić do trądziku.

• Skóra poddawana jest ciągłym atakom ze strony pasożytów, które wywołują m.in. grzybicę, wszawicę, świerzb.

• Lekko oparzoną skórę należy schłodzić. Jeśli oparzenie spowodowało otwarte rany na skórze, trzeba je opatrzyć jałowym opatrunkiem z gazy.

Praca domowa

Słownik

Zadania