Stan oraz wygląd skóry i włosów jest odzwierciedleniem kondycji zdrowotnej człowieka. Aby prawidłowo pełniła swoje funkcje, należy o nią dbać, poddając odpowiednim zabiegom pielęgnacyjno‑ochronnym.

RxugrcCyfFSsJ1

Zdjęcie trzecie. Na zdjęciu przedramię człowieka przedstawione poziomo. Łokieć i dłoń niewidoczne. Skóra pokryta drobnymi kroplami potu. Pod skórą widoczne naczynia krwionośne

1. Higiena skóry

Systematyczna pielęgnacja skóry, dostosowana do warunków panujących na zewnątrz (pory roku, pogody), wpływa na jej stan i funkcjonowanie. Codzienne mycie ciała (i wielokrotne mycie rąk w ciągu dnia) pozwala na pozbycie się brudu – mieszaniny kurzu, łoju, potu oraz zgromadzonych na skórze bakterii. To one, rozkładając wydzieliny skóry i złuszczony naskórek, odpowiadają za nieprzyjemny zapach ciała. Poranna kąpiel w chłodnej wodzie nie tylko usuwa wydzielony w nocy pot, ale także pobudza krążenie i mobilizuje organizm do działania. Natomiast ciepła kąpiel wieczorem zmywa zanieczyszczenia, daje odprężenie i przygotowuje do spokojnego snu.

Odpowiednio dobrana odzież i obuwie, wykonane z naturalnych przewiewnych materiałów, zapewniają skórze stały dostęp powietrza i zapobiegają nadmiernemu poceniu się. Na wilgotnej powłoce ciała tworzą się dogodne warunki do rozwoju grzybów będących przyczyną grzybicygrzybica skórygrzybicy. Choroba ta dotyczy nie tylko skóry, ale również włosów, paznokci oraz narządów wewnętrznych, np. przełyku, jelita, języka, płuc. Właściwe zabiegi pielęgnacyjne, noszenie klapek na basenie i pod prysznicami oraz nieużywanie cudzych przyborów toaletowych ogranicza ryzyko zakażenia grzybicą.

Zbyt ciasne ubrania i buty ograniczają dopływ krwi do miejsc uciskanych, przez co mogą prowadzić do podrażnień i uszkodzeń naskórka.

2. Wpływ promieniowania słonecznego na skórę

Melanina – naturalny filtr skóry, chroni ją przed zawartymi w świetle słonecznym promieniami  UV, jednak nie zawsze jest wystarczająco skuteczna. Dlatego w słoneczny dzień powinno się stosować odpowiednio dobrane środki pielęgnacyjne zawierające filtry ochronne, których wybór zależy od karnacji (fototypu skóry). Numer filtra pomnożony przez 15 pozwala określić maksymalny czas (wyrażony w minutach) bezpiecznego wystawienia skóry na działanie promieni słonecznych. Należy pamiętać, że między godziną 11 a 15 słońce świeci najmocniej, dlatego w tym czasie najlepiej unikać dłuższej ekspozycji na światło słoneczne.

Substancje zawarte w filtrach ochronnych ograniczają ilość promieni UV docierających do głębszych warstw skóry, zmniejszając w ten sposób ryzyko uszkodzenia ich materiału genetycznego. Promieniowanie UV może prowadzić do powstania i rozwoju nowotworów skóry, z których najgroźniejszy to czerniakczerniakczerniak. Miejscami szczególnie wrażliwymi na promieniowanie i podrażnienia są znamiona skórne. Zmiany w ich wyglądzie (kolor, kształt, krwawienie, ból lub swędzenie) powinny być sygnałem, że pora wybrać się do lekarza dermatologadermatologdermatologa.

Promieniowanie UV emitują także lampy w solariach. Badania pokazują, że u osob, które przed 30 rokiem życia zaczynają regularne wizyty w solarium, prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów skóry wzrasta nawet o 75%.

Promieniowanie ultrafioletowe jest niezbędne do wytworzenia witaminy D3, która pod jego wpływem pojawia się w naskórku. Codzienne spacery trwające 20 minut pozwalają na zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na tę substancję. Niedobór witaminy może się jednak pojawiać u osób zamieszkujących naszą szerokość geograficzną na przykład w zimie, kiedy do Ziemi dociera mało światła, a także w przypadku osób o ciemnej karacji, żyjących w dużych szerokościach geograficznych.

Polecenie 2

Wyjaśnij, czym różnią się od siebie 2 kremy do opalania przedstawione na ilustracji. Do czego możesz wykorzystać informacje umieszczone na opakowaniach?

R1IScmsjtRsq71

Ilustracja przedstawia dwie tubki z kremem ochronnym. Ta po lwej zawiara filtr SPF 20 , a ta po prawej SF 50.

3. Zaburzenia pracy gruczołów łojowych

Zwiększona aktywność gruczołów łojowych prowadzi do łojotokułojotokłojotoku. Towarzyszy on zmianom hormonalnym związanym na przykład z okresem dojrzewania, zaburzeniami przemiany materii, niedoborem witamin czy stresem i powoduje odkładanie się łoju na włosach i skórze. Gdy łój wraz ze złuszczonymi komórkami naskórka zatkają ujścia przewodów wyprowadzających wydzielinę z gruczołów, powstaje czop. Obecne w nim bakterie są przyczyną powstawania ropnego zapalenia skóry – trądziku. Leczenie takich zmian skórnych opiera się przede wszystkim na zachowaniu higieny skóry oraz stosowaniu diety bogatej w owoce i warzywa, a także prowadzeniu uregulowanego trybu życia.

R1MlUsccLPbjw1

Ilustracja składa się z 3 części. Na pierwszej widziany w przekroju skóry zamknięty zaskórnik, który tworzy na powierzchni skóry białawe uwypuklenie.Na drugiej ilustracji zaskórnik - zamkniety czarnym czopem. Na trzeciej - stan zapalny zaskórnika, wokół niego nabrzmiałe tkanki.

4. Choroby skóry

Owłosioną skórę człowieka czasem zamieszkują wszy. Żywią się krwią i powodują powstawanie swędzących ran w miejscu ugryzienia. Wszawica przenosi się w wyniku wspólnego używania odzieży lub pościeli przez osobę zarażoną i zdrową albo bliski kontakt fizyczny takich osób.

Inną chorobą skóry jest świerzb. Delikatna skóra na przykład między palcami i na brzuchu jest celem ataków małego pajęczaka – świerzbowca. Jego samice drążą w skórze tunele, w których składają jaja. Wędrujące larwy oraz produkty przemiany materii świerzbowców są przyczyną uporczywego swędzenia. Świerzbem można zarazić sie przez kontakt bezpośredni, używanie cudzych ręczników i obuwia.

R2m5FbeBtKTiG1

Schemat przedstawiający skórę zaatakowaną przez świerzbowca, Widać osobniki w kanałach wydrążonych w skórze, samica składa w nich jaja. Na powierzchni skóry widać larwy świerzbowca.

Stan skóry może informować o wystąpieniu zakażeń ogólnoustrojowych (całego organizmu). Na przykład jednym z objawów ospy wietrznej jest wysypka. Do najczęściej spotykanych chorób wirusowych ujawniających się na skórze należy opryszczkaopryszczkaopryszczka, inaczej zwana „zimnem”. Zmiany w postaci zaczerwienienia i pęcherzyków tworzą się w okolicach jamy ustnej, warg, oczu, narządów płciowych. Wirus opryszczki wiąże się ze swoim gospodarzem na stałe. Osłabienie odporności organizmu, będące wynikiem choroby, przemęczenia, stresu lub awitaminozy, uaktywnia pozostającego w utajeniu wirusa, sprzyja jego namnożeniu i rozwojowi choroby. Wirusem opryszczki można się zarazić drogą kropelkową, poprzez kontakt osobisty z osobą zarażoną, używanie wspólnych przedmiotów, naczyń, przyborów toaletowych.

R1U1aSmN7ks3n1

Fotografia przdstawia wargi. Na dolnej naciek o zmienionej barwie - ognisko opryszczki.

5. Oparzenia i odmrożenia skóry

Skóra poddana działaniu czynników zewnętrznych (np. substancje chemiczne, energia elektryczna, wysoka temperatura) nierzadko ulega oparzeniomoparzenie termiczneoparzeniom. Rozległe oparzenia mogą wywołać ogólnoustrojowy wstrząs, który często doprowadza do zgonu. Zagrożenie dla zdrowia stanowią też niskie temperatury, zwłaszcza w połączeniu z silnym wiatrem i wilgotnym powietrzem, prowadzące do odmrożeńodmrożenieodmrożeń. Szczególnie wrażliwe są wystające części ciała: uszy, nos, palce. Gdy w zmarzniętych kończynach dochodzi do mrowienia, pojawia się ból, a następnie utrata czucia, to znaczy, że mamy do czynienia właśnie z odmrożeniem.

W przypadku oparzenia ciała okrytego odzieżą należy przede wszystkim odsłonić oparzoną skórę. Czasem trzeba nawet rozciąć ubranie, by nie dopuścić podczas jego zdejmowania do dodatkowych urazów i cierpienia pacjenta. Jak najszybciej trzeba też zdjąć biżuterię z oparzonych kończyn, ponieważ szybko pojawi się opuchlizna i zdjęcie jej będzie niemożliwe. Oparzoną skórę trzeba schładzać pod strumieniem zimnej wody.

Jeśli oparzenie spowodowało otwarte rany na skórze, trzeba je starannie opatrzyć, ponieważ łatwo dochodzi do ich zakażenia. Z tego powodu na ranę należy położyć opatrunek z jałowejjałowy opatrunekjałowej gazy (gazy wysterylizowanej, na której nie ma żadnych drobnoustrojów). Przykładając opatrunek, należy zadbać, by powierzchnia nakładana na ranę nie zetknęła się wcześniej z dłonią lub przedmiotami, ponieważ w ten sposób mogą zostać na nią przeniesione mikroorganizmy. Gdy oparzenie jest duże, trzeba bezwzglednie zgłosić się do lekarza. Przy mniejszym oparzeniu skóra nie ulega przerwaniu, lecz pojawia się pęcherz wypełniony płynem. Nie należy go przekłuwać.

W przypadku odmrożenia ciało należy powoli ogrzewać, a choremu podać do picia ciepłe, osłodzone napoje. Odmrożoną kończynę można włożyć do wody o temperaturze nie przekraczajacej 40°C. Odzież, zwłaszcza buty na odmrożonych kończynach, trzeba rozluźnić lub zdjąć, by umożliwić krążenie krwi i oddziaływanie na nie cieplejszego powierza. Gdy pojawią się rany, trzeba je osłonić luźnym, jałowym opatrunkiem. Nie wolno nacierać odmrożonych części ciała śniegiem ani podawać poszkodowanemu alkoholu. Jeśli czucie w kończynach nie powraca, trzeba zwrócić sie o pomoc do lekarza, gdyż grozi to obumarciem tkanek, a czasem utratą odmrożonej części ciała.

Podsumowanie

• Systematyczna pielęgnacja skóry powinna uwzględniać porę roku i warunki panujące na zewnątrz.

• Promieniowanie UV może wywołać nowotwory skóry.

• Zaobserwowane zmiany w wyglądzie i strukturze znamion powinny być konsultowane z lekarzem dermatologiem.

• Zwiększona aktywność gruczołów łojowych może prowadzić do trądziku.

• Skóra poddawana jest ciągłym atakom ze strony pasożytów, które wywołują m.in. grzybicę, wszawicę, świerzb.

• Lekko oparzoną skórę należy schłodzić. Jeśli oparzenie spowodowało otwarte rany na skórze, trzeba je opatrzyć jałowym opatrunkiem z gazy.

Słowniczek

Zadania