Jak dbać o zdrowie?
Gdy jesteśmy młodzi, najczęściej koncentrujemy się na obowiązkach i pasjach, nie poświęcając wiele uwagi zdrowiu. Wydaje się nam, że do zachowania sprawności wystarczy od czasu do czasu odpocząć czy się wyspać. W krótkiej perspektywie jest to prawda, ale skutki niektórych zaniedbań, takich jak brak ruchu, zwykle pojawiają się po wielu latach i są na tyle poważne, że znacząco obniżają jakość życia. Na szczęście dbanie o zdrowie jest łatwiejsze niż się wydaje.
czym jest homeostaza i jak jest utrzymywana;
jakie znasz czynniki chorobotwórcze;
jakie znasz przykłady chorób i czym są one spowodowane.
Opiszesz zdrowie jako stan równowagi środowiska wewnętrznego organizmu.
Opiszesz chorobę jako zaburzenie homeostazy.
Wyjaśnisz na czym polega zapobieganie chorobom (profilaktyka).
Wymienisz przykłady chorób cywilizacyjnych.
1. Czym jest zdrowie?
ZdrowieZdrowie jest stanem homeostazy, czyli równowagi środowiska wewnętrznego organizmu, w którym wszystkie procesy przebiegają prawidłowo, a człowiek ma poczucie dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego. Zdrowie fizyczne polega na prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich układów i narządów. Zdrowie psychiczne odnosi się do satysfakcji z życia i umiejętności radzenia sobie z codziennymi trudnościami. Zdrowie społeczne natomiast oznacza umiejętność nawiązywania i utrzymywania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi.
2. Czym jest choroba?
ChorobaChoroba jest stanem zaburzenia równowagi wewnętrznej organizmu. Do najczęstszych schorzeń należą choroby cywilizacyjnechoroby cywilizacyjne, wynikające z prowadzenia niezdrowego trybu życia. Obejmują one choroby układu krążenia (m.in. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze), otyłość, cukrzycę, wady postawy, alergie, większość nowotworównowotworów, a także zaburzenia psychiczne, np. depresję. Do czynników wpływających na wystąpienie tych chorób należą: wysoki poziom stresu, hałasu i zanieczyszczenia środowiska, niski poziom aktywności ruchowej i nieprawidłowe odżywianie. Choroby zakaźne wywoływane są natomiast przez patogeny – mikroorganizmy i pasożyty.
3. Na czym polega zdrowy styl życia?
Na jakość oraz długość życia wpływają tryb i środowisko życia oraz, zwłaszcza po 75. roku życia, czynniki genetyczne. Na te ostatnie nie mamy wpływu, jednak dbając o pozostałe dwa, jesteśmy w stanie zmniejszyć ryzyko wystąpienia wielu chorób.
Prozdrowotny styl życia obejmuje nie tylko unikanie czynników szkodliwych dla zdrowia i podejmowanie działań sprzyjających jego zachowaniu, ale również regularne monitorowanie stanu zdrowia poprzez wykonywanie badań profilaktycznychprofilaktycznych. Należą do nich: badania ogólne krwi i moczu, pomiar ciśnienia krwi oraz badania przesiewowe, pozwalające wykryć choroby, np. nowotwory, zanim zaczną występować ich objawy.
Galeria zdjęć przedstawiających zachowania prozdrowotne
Do pewnego stopnia możemy także zmniejszyć ryzyko zarażenia się chorobami zakaźnymi. Sprzyja temu przestrzeganie zasad higieny, stosowanie szczepień ochronnych oraz dbanie o układ odpornościowy, głównie poprzez minimalizację stresu i zapewnianie odpowiedniej ilości snu.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R15P4MYjXRgIQ
Film przedstawia sposoby dbania o swoje zdrowie, przyczyny różnych chorób oraz sposoby zapobiegania nim.
Słownik
zakłócenie równowagi wewnętrznej organizmu prowadzące do zaburzenia jego funkcjonowania
schorzenia związane z ujemnymi skutkami życia w warunkach wysoko rozwiniętej cywilizacji
nieprawidłowo rozrastająca się tkanka, zbudowana ze zmutowanych komórek nowotworowych
działania i środki stosowane w zapobieganiu zjawiskom niepożądanym i negatywnym, np. chorobom człowieka
stan dobrego pełnego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie wyłącznie brak choroby lub niedomagania
Zadania
Na najniższym, najistotniejszym piętrze piramidy zdrowego żywienia i aktywności fizycznej znajduje się aktywność fizyczna. Uzasadnij, z czego wynika jej pozycja.
Wyobraź sobie, że spotykasz osobę, która ma otyłość i cierpi na miażdżycę oraz cukrzycę, jest leczona farmakologicznie, ale dostała także zalecenie zmiany stylu życia. Napisz, jakich porad można jej udzielić.
Notatnik
Bibliografia
4 Top Ways to Live Longer, John Hopkins Medicine, www.hopkinsmedicine.org/health/wellness‑and‑prevention/4‑top‑ways‑to‑live‑longer [dostęp: 6.02.2023].
Chobanian and Avedisian School of Medicine, New England Centenarian Study, www.bumc.bu.edu/centenarian [dostęp: 6.02.2023].
Europejski kodeks walki z rakiem, Co należy rozumieć pod pojęciem „prawidłowa masa ciała”? Czy posiadam prawidłową masę ciała?, International Agency for Research on Cancer (Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem), cancer‑code‑europe.iarc.fr/index.php/pl/12‑sposobow/prawidlowa‑masa‑ciala/3662‑co‑nalezy‑rozumiec‑pod‑pojeciem‑prawidlowa‑masa‑ciala‑czy‑posiadam‑prawidlowa‑mase‑ciala [dostęp: 6.02.2023].
Internetowa encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, www.encyklopedia.pwn.pl.
Narodowy Fundusz Zdrowia, Otyłość – choroba wagi ciężkiej, „Aktualności Centrali” 10.05.2022, www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci‑centrali/otylosc‑choroba‑wagi‑ciezkiej,7355.html [dostęp: 6.02.2023].
Sebastiani P. i in., Whole Genome Sequences of a Male and Female Supercentenarian, Ages Greater Than 114 Years, „Frontiers in Genetics” 2012, nr 2, s. 90, www.frontiersin.org/articles/10.3389/fgene.2011.00090/full [dostęp: 6.02.2023].