Jak i po co badamy pogodę?

Informacje dotyczące aktualnej pogody oraz jej prognozy na najbliższe dni należą do najczęściej poszukiwanych przez ludzi. Wraz z rozwojem technologii prognozy stają się coraz bardziej trafne, chociaż pogoda nieraz może nas jeszcze zaskoczyć. W przeszłości, kiedy nie było nowoczesnych technik pomiarowych, ludzie musieli radzić sobie inaczej.

RtHvDVQ7Qrsae

Na zdjęciu widoczne są stokrotki pospolite. Na długich, wąskich, zielonych łodygach posiadają one kwiaty o białych płatkach otaczających żółte słupki.

Badanie pogody dawniej i dziś

Obserwacje pogody od dawna interesowały ludzi. Nasi przodkowie, żyjący wiele wieków temu, podobnie jak my przyglądali się niebu, cieszyli się z ładnej pogody i obawiali się groźnych zjawisk. Dla nich pogoda pozostawała jednak nieprzewidywalna – byli zdani na jej łaskę. Zjawiska pogodowe w jednym roku przynosiły klęski głodu i chorób, uniemożliwiały prace polowe, by w kolejnym roku obdarzyć ludzi dużymi plonami i dobrobytem. Ten, kto potrafiłby wówczas prognozować pogodę, uchodziłby za posiadacza niezwykłej mocy. Obecnie taką „moc” daje nam nauka i jej dorobek. Czy wiesz, jak dzisiaj bada się pogodę? A jak radzili sobie ludzie z prognozowaniem zjawisk pogodowych w przeszłości? Posłuchaj rozmowy z meteorologiemmeteorologmeteorologiem.

Źródła danych o pogodzie:

R16wbdZN3PPM1

Fotografia przedstawia stację meteorologiczną. Położona jest na płaskim terenie, na obszarze porośniętym trawą i oddzielonym ogrodzeniem z siatki. Na terenie stacji znajdują się różnego rodzaju przyrządy meteorologiczne, umieszczone między innymi w dwóch tak zwanych klatkach meteorologicznych. Klatki są koloru białego, wykonane z drewna, znajdują się na wysokości około dwóch metrów nad ziemią na prostych wspornikach. Oprócz opisanych klatek na ziemi znajduje się jeszcze kilka mniejszych w kolorze szarym, a także kilka wysokich masztów z zainstalowanymi urządzeniami, między innymi do pomiaru wiatru.

R1C3sYTcxMC5G

Grafika przedstawia wnętrze klatki meteorologicznej. Wewnątrz drewnianej klatki znajdują się dwa przyrządy jeden składa się z dwóch białych, szklanych słupków pomiarowych ułożonych pionowo, równolegle do siebie. Drugi przyrząd składa się z jednego słupka pomiarowego ułożonego poziomo, a drugiego nad nim ułożonego pod kątem. Nad słupkami znajduje się szara wąska obudowa, z której wychodzi pomarańczowy kabel. W rogu klatki stoi plastikowy pojemnik z płynem.

Rb8R227g5VsEQ

Na zdjęciu wieża radaru meteorologicznego. Pomalowana jest w biało‑czerwone poziome pasy. Ma średnicę kilku metrów, zbudowana jest na planie wielokąta. U podstawy i na górze nieco szersza. W górnej części wieży umiejscowione również dwa małe balkony. Wieża u szczytu przybiera kształt kuli, dookoła jej nasady znajduje się taras zabezpieczony barierkami. Konstrukcja ma wysokość około kilkunastu metrów, jest nieco wyższa od pobliskich drzew.

R10Vv6B9goDaR

Ilustracja przedstawiająca satelitę meteorologicznego. Do satelity przyczepionych jest wiele anten, z prawej strony zamontowany został duży poziomy panel baterii słonecznych. W dole, pod satelitą, na ilustracji znajduje się Ziemia, można rozpoznać zarys lądu w piaskowym kolorze i ciemnoniebieski ocean. Nad Ziemią zaznaczono również orbitę satelity, jej tor wyznacza kilka białych i żółtych pasów w kształcie łuku okrążającego planetę.

Sposoby badania pogody dawniej i dziś - słuchowisko

RuYaVWpvAXdMT

Słuchowisko pod tytułem "Sposoby badania pogody dawniej i dziś".

Słuchowisko pod tytułem "Sposoby badania pogody dawniej i dziś".

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PedoLZ5F0

Ciekawostka

Nasi przodkowie obserwowali zjawiska pogodowe, a wiedzę o nich przekazywali kolejnym pokoleniom w tradycji ustnej – w formie przysłów lub powiedzeń. Wiele z nich przetrwało do naszych czasów. Przykładami są tzw. „zimna Zośka” oraz „zimni ogrodnicy”, o których mówiono „Pankracy, Serwacy, Bonifacy: źli na ogród chłopacy”. Mianem „zimnych ogrodników” określa się dni pomiędzy 12 a 15 maja. Już dawno temu ludzie zaobserwowali, że w wymienionym okresie występuje w tej części Europy kilkudniowe ochłodzenie. Charakterystyczne są wówczas nocne i poranne przymrozki, podczas których temperatura spada nieco poniżej 0°. Takie warunki nie sprzyjają wzrostowi roślin, a te bardziej wrażliwe mogą zostać trwale uszkodzone. Z tego powodu ludzie powstrzymują się do połowy maja przed wystawianiem roślin na balkony i tarasy oraz sianiem lub sadzeniem niektórych roślin w ogrodach.

R10Q3AV2ZQ96W

Fotografia przedstawiająca zbliżenie na intensywnie pomarańczowy kwiat oraz jego zielone łodygi i liście. Roślina pokryta jest równomiernie na całej powierzchni szronem, który został spowodowany przez przymrozek.

Wpływ pogody na krajobraz

R9w16R202mcjS

Ilustracja przedstawiająca duże drzewo liściaste rosnące na lekkim wzniesieniu. Ilustracja dzieli się na cztery części, z których każda prezentuje drzewo o innej porze roku. W lewym górnym rogu przedstawione jest lato – bujne liście, słoneczna pogoda. Obok, w prawym górnym rogu jest jesień – na drzewie brązowe liście, pochmurne niebo. Następnie w prawym dolnym roku ukazana została zima – ośnieżone drzewo pozbawione liści. Ostatnią częścią jest wiosna w lewym dolnym rogu – bujne zielone liście na drzewie, kwitnąca łąka dokoła.

R2PYdRdzxeFu4

Zdjęcie prezentuje zalaną łąkę. Na trawie, wśród drzew znajduje się duże rozlewisko, którego woda ma brązowy kolor. Niebo jest pochmurne. Na horyzoncie znajduje się las liściasty.

Podczas burz należy być bardzo ostrożnym. Powinniśmy szukać bezpiecznego schronienia wewnątrz budynków, z dala od okien i metalowych przedmiotów. Należy unikać otwartych przestrzeni, takich jak pola czy plaże, gdzie można być narażonym na uderzenie pioruna. Warto również śledzić informacje pogodowe i słuchać zaleceń władz lub dorosłych, którzy wiedzą, jak postępować w przypadku burzy.

RlnwYIdlFNcGW

Zdjęcie prezentuje burzę z piorunami uderzającymi w znajdujące się na horyzoncie pasmo gór. U podnóża gór znajduje się las. Niebo przykryte jest licznymi ciemnymi chmurami, rozświetlonymi błyskawicami. Z chmur pada deszcz.

R1GLXqKc97OMh

Ilustracja dzieli ekran na dwie części. Lewe zdjęcie prezentuje dach zaparkowanego, granatowego auta z licznymi kulistymi wgnieceniami w karoserii. Prawe zdjęcie prezentuje dłoń człowieka trzymającą liczne, okrągłe kostki lodu, które spadły na ziemię. Obok znajdują się zniszczone gradem rośliny.

Informacje o tym, jak należy się zachować podczas niebezpiecznych zjawisk pogodowych znajdziesz w materiale: „Bezpieczeństwo podczas groźnych zjawisk pogodowych”D11fRF2dY„Bezpieczeństwo podczas groźnych zjawisk pogodowych”.

Jak pogoda wpływa na krajobraz? - słuchowisko

Zapoznaj się z poniższym audiobookiem i dowiedz się, w jaki sposób pogoda może wpływać na przyrodę.

RfTY1B7j4eX5d

Słuchowisko pod tytułem "Jak pogoda wpływa na krajobraz?".

Słuchowisko pod tytułem "Jak pogoda wpływa na krajobraz?".

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PedoLZ5F0

Ciekawostka

R1OMa7w2ozv3E

Zdjęcie przedstawia zabudowania na greckiej wyspie Santoryn. Liczne domy położone na zboczu. Są głównie w kolorze białym, posiadają niewielkie rozmiary, przylegają gęsto do siebie, tworząc zwartą zabudowę. Domy zostały wydrążone w skale, mają małe okna. Na pierwszym planie okrągła niebieska kopuła niewielkiego kościoła.

RVwy3Pb8YKmrs

Zdjęcie przedstawia drewniane domy położone na górskim zboczu porośniętym trawą. W jego górnej partii, nad domami, znajdują się drzewa iglaste. Domy w kolorze ciemnobrązowym, posiadają spadziste dachy, szerokie balkony. Rozmieszczone są równomiernie na stoku, jeden nad drugim.

R1GXNyciv0xr7

Zdjęcie przedstawia drewniane domy zbudowane na palach, stojące bezpośrednio nad wodą. Zabudowania niewielkiej wielkości, mają wysokie i strome dachy. Na pierwszym planie drewniane przejście nad wodą.

Podsumowanie

• W przeszłości do głównych metod badawczych pogody należały obserwacje zjawisk atmosferycznych i uważne przyglądanie się zachowaniu zwierząt.

• Dawne metody badania pogody były mało precyzyjne.

• Najlepszym sposobem badania są pomiary zjawisk pogodowych za pomocą przyrządów, m.in.: termometru, barometru, wiatromierza, deszczomierza i higrometru.

• Obserwacje i pomiar składników pogody z wykorzystaniem urządzeń pomiarowych prowadzone są w stacjach meteorologicznych.

• Meteorologia wykorzystuje również nowe technologie – radary i satelity meteorologiczne.

• Znajomość aktualnej i przewidywanej pogody pozwala nam na planowanie różnych działań (np. wycieczki w góry) i ostrzega nas przed groźnymi zjawiskami.

• Przykładami wpływu pogody na środowisko jest mi.in.: porywisty wiatr, który unosząc drobinki piasku niszczy podłoże lub skały, wezbrana na skutek intensywnych opadów woda podmywająca brzegi rzek oraz nadmorskie fale które uderzając w brzeg w czasie sztormowej pogody, mogą tworzyć strome urwiska (klify).

Słownik

Zadania

Bibliografia

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, www.imgw.pl

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, #AlertRCB, www.gov.pl/web/rcb/burza–badz‑bezpieczny [dostęp: 28.11.2022].