Jak konstruować tekst, by był przejrzysty, spójny
i przekonujący

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• potrafi wymienić funkcje, jakie może pełnić tekst w ramach komunikacji międzyludzkiej,

• wie o znaczeniu odbiorcy w procesie kształtowania tekstu,

• zna zasadę: minimum słów, maksimum treści,

• pamięta o zasadzie podziału teksu na trzy części (wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
  i wie, kiedy można odstąpić od tej reguły,

• zna niektóre chwyty z zakresu sztuki pisania tekstu, które pozwalają czynić go interesującym, spójnym i przejrzystym.

b) Umiejętności

Uczeń:

• przy konstruowaniu wypowiedzi pamięta o odbiorcy, który jest jej adresatem,

• ma świadomość wagi wstępu i zakończenia, które w dużej mierze decydują o ocenie tekstu przez czytelnika,

• potrafi wskazać cechy charakteryzujące dobry tekst,

• umie napisać pracę, która spełnia zasady spójności, przejrzystości oraz merytorycznej całości, wymagane od prawidłowo skonstruowanego tekstu,

• ma szacunek dla słowa, które jest podstawowym narzędziem komunikacji między ludźmi.

2. Metoda i forma pracy

Metoda podająca: nauczyciel omawia zasady konstruowania tekstów pisanych.

Metoda poszukująca: uczniowie zastanawiają się nad cechami dobrego tekstu.

Metoda praktyczna: uczniowie piszą wypracowanie.

3. Środki dydaktyczne

Słownik terminów literackich.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel pyta uczniów, co rozumieją pod pojęciem tekstu. Uczniowie przedstawiają swoje propozycje, które następnie konfrontują z definicją ze słownika terminów literackich. Wymieniają funkcje, które ich zdaniem może spełniać tekst (np. informacyjna). Nauczyciel zwraca uwagę na aspekt związany z odbiorcą tekstu, który ma istotny wpływ na sposób konstruowania jego treści.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel mówi o podstawowych zasadach, których należy przestrzegać przy konstruowaniu tekstu. Opowiada o tekście jako o zamkniętej całości, która kryje w sobie określoną informację przekazywaną przez autora odbiorcy. Wyjaśnia, co to jest spójność tekstu,
a następnie wymienia elementy stanowiące etapy przygotowania do skonstruowania wypowiedzi (m.in. stworzenie konspektu pracy, określenie jej zawartości merytorycznej).

Uczniowie odpowiadają na pytanie, na jakie trzy podstawowe części dzieli się tekst. Nauczyciel przedstawia metody konstruowania wstępu i zakończenia. Podaje przykłady różnych wstępów, analizuje ich formę i treść. Mówi o roli wstępu, który ma zachęcić odbiorcę do dalszej lektury i o wadze zakończenia, które choć na chwilę powinno zatrzymać myśli czytelnika wokół problemów zawartych w tekście.

Nauczyciel wymienia niektóre elementy, które czynią tekst spójnym, przejrzystym
i interesującym. Mówi m.in. o konstruowaniu akapitów, posługiwaniu się cytatami, wyjaśnia, czym jest dygresja.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie wymieniają propozycje cech charakteryzujących tzw. dobry tekst. Nauczyciel
w formie podpunktów zapisuje je na tablicy.

5. Bibliografia

1. Kuziak M., Rzepczyński S., Jak pisać?, Park, Bielsko‑Biała 2001.

2. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Ossolineum, wyd. 3. popr. i poszerz., Wrocław 1998.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Napisz wypracowanie na temat związany z ostatnio przeczytaną lekturą. Przy konstruowaniu tekstu weź pod uwagę zasady i wskazówki omówione na zajęciach.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak