Kolorowa grafika pełna symboli: na dole klawiatura fortepianu, powyżej czerwono-niebieska trąbka, kolorowe nuty i kolorowy klucz wiolinowy. Tło jest żółto niebieskie. Na górze latają kolorowe ptaki po lewej stronie czerwone, na środku pomarańczowe, po prawej niebieskie. Temat lekcji: Jak muzyka opowiada - zajęcia plastyczno-muzyczne.
Ważne daty
1810‑1856 – lata życia Roberta Schumanna, wybitnego kompozytora epoki romantyzmu
1835‑1921 – lata życia Camille Saint‑Saënsa, jednego z najwybitniejszych kompozytorów późnego romantyzmu, pochodził z Francji
1839‑1881 – lata życia Modesta Musorgskiego, jednego z najważniejszych rosyjskich kompozytorów narodowych, obdarzonego największym talentem członka grupy nazywanej Potężną Gromadką (albo Wielką Piątką)
1843‑1907 – lata życia Edwarda Griega, kompozytora, pianisty i dyrygenta norweskiego pochodzenia szkockiego
1844‑1908 – lata życia Mikołaja Rimski‑Korsakowa, który był członkiem słynnej rosyjskiej Potężnej Gromadki; uważa się go też za ojca orkiestracji, ponieważ w mistrzowski sposób się nią posługiwał
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R4W4w1ti2lSDM1
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna. 4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń: 3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego; 4) przedstawia słuchaną muzykę za pomocą środków pozamuzycznych (łącząc muzykę z innymi obszarami wiedzy): b) rysuje, maluje oraz układa teksty do muzyki, c) werbalizuje emocje i odczucia, d) opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów. II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania. 1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce: 2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
Nauczysz się
wymieniać trzy podstawowe elementy dzieła muzycznego – melodyka, rytmika, harmonika;
wymieniać elementy dzieła muzycznego: artykulacja, agogika, dynamika oraz kolorystyka;
definiować pojęcie - muzyka programowa;
analizować utwór muzyczny pod kątem elementów dzieła muzycznego.
Przypomnienie wiadomości dotyczących trzech podstawowych elementów dzieła muzycznego
Rytmika - element muzykiElementy dzieła muzycznegoelement muzyki, dotyczący wszystkich zjawisk rytmicznych występujących w określonym utworze.
Melodyka - element muzyki, który dotyczy następstwa dźwięków mających różną wysokość.
Harmonika - element muzyki, który porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze.
classicmobile
Ćwiczenie 1
RmagFwxkyGdlN1
Przyporządkuj nazwę elementu dzieła muzycznego do jego definicji. 1. Element muzyki, który porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze Możliwe odpowiedzi: A. rytmika, B. melodyka, C. harmonika. 2. Element muzyki, dotyczący wszystkich zjawisk rytmicznych występujących w określonym utworze. Możliwe odpowiedzi: A. rytmika, B. melodyka, C. harmonika. 3. Element muzyki, który dotyczy następstwa dźwięków mających różną wysokość. Możliwe odpowiedzi: A. rytmika, B. melodyka, C. harmonika.
Przyporządkuj nazwę elementu dzieła muzycznego do jego definicji. 1. Element muzyki, który porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze Możliwe odpowiedzi: A. rytmika, B. melodyka, C. harmonika. 2. Element muzyki, dotyczący wszystkich zjawisk rytmicznych występujących w określonym utworze. Możliwe odpowiedzi: A. rytmika, B. melodyka, C. harmonika. 3. Element muzyki, który dotyczy następstwa dźwięków mających różną wysokość. Możliwe odpowiedzi: A. rytmika, B. melodyka, C. harmonika.
Przyporządkuj podane definicje.
element muzyki, który dotyczy następstwa dźwięków mających różną wysokość, element muzyki, który porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze, element muzyki, dotyczący wszystkich zjawisk rytmicznych występujących w określonym utworze
RYTMIKA
MELODYKA
HARMONIKA
Źródło: Anna Filipska.
static
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj podane definicje.
Grupa 1 - RYTMIKA Grupa 2 - HARMONIKA Grupa 3 - MELODYKA
A - element muzyki, który dotyczy następstwa dźwięków mających różną wysokość B - element muzyki, który porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze C - element muzyki, dotyczący wszystkich zjawisk rytmicznych występujących w określonym utworze
Grupa 1 : C
Grupa 2 : B
Grupa 3 : A
Zobacz także
Inna wersja zadania
RBUbYdb8HNiRBm85bde9745b829cc4_00000000000031
Ćwiczenie 2
m85bde9745b829cc4_0000000000003
m85bde9745b829cc4_0000000000003
Przyporządkuj podane definicje.
Pytania: element muzyki, który porządkuje współbrzmienie dźwięków w utworze - ................ element muzyki, który dotyczy następstwa dźwięków mających różną wysokość - ................ element muzyki, dotyczący wszystkich zjawisk rytmicznych występujących w określonym utworze - ................
Odpowiedzi: A - RYTMIKA B - HARMONIKA C - MELODYKA
Rozwiązanie: 1‑B 2‑C 3‑A
Czym jest muzyka?
Muzyka jest sztuką, która wpływa na naszą psychikę za pomocą dźwięków. Inspiruje, pobudza wyobraźnię, dlatego słuchając utworów muzycznych bardzo często możemy nadać im tytuły.
Prezentacja utworu: Modest Musorgski, Noc na Łysej Górze
Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jaką historię może opowiadać utwór Noc na Łysej Górze Modesta Musorgskiego?
Odpowiedz na pytanie: Jaką historię może opowiadać utwór Noc na Łysej Górze Modesta Musorgskiego?
Odpowiedz na pytanie: Jaką historię może opowiadać utwór Noc na Łysej Górze Modesta Musorgskiego?
Wysłuchaj utworu i zastanów się, jaki inny tytuł Ty nadałbyś wysłuchanej kompozycji? Za pomocą programu MiniPaint namaluj własną ilustrację do utworu.
R1RNC1XEGEMWQ
RUsgXjGxvaoyp
Muzyka programowa
Pod pojęciem muzyki programowej rozumiemy muzykę instrumentalną o pozamuzycznej treści, którą wskazuje tytuł lub program. Na treść może się składać np. ciąg zdarzeń, sytuacji, obrazów lub myśli. Pobudza on wyobraźnię kompozytora, a fantazję słuchacza prowadzi w określonym kierunku.
Ulrich Michels, Atlas muzyki, t. I, Warszawa 2002, s.129.
Głównym celem muzyki programowej jest zaprezentowanie słuchaczowi pewnych treści nie dostrzegalnych na pierwszy rzut oka. Treści te mogą wynikać z inspiracji jakie kompozytor znalazł w innym dziele literackim, malarskim. Często inspiracją mogła być natura lub jego własnych przeżycia. W tego typu utworach występują zjawiska pozamuzyczne np. odgłosy przyrody, cywilizacji.
Muzyka ilustracyjna, tzn. naśladująca zjawiska pozamuzyczne za pomocą środków dźwiękonaśladowczych, była znana już w czasach starożytnych, gdzie w utworach często naśladowano odgłosy walki, dźwięki wydawane przez zwierzęta lub odgłosy zjawisk przyrody.
Artykulacja jako jeden z elementów dzieła muzycznego
Według Słowniczka muzycznego pod red. J. Habeli artykulacja to:
sposób wykonywania kolejno następujących po sobie lub współbrzmiących dźwięków; do najważniejszych rodzajów artykulacji należą: „legato, 'staccato, 'portato (...)
Źródło: Jerzy Habela, Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 1998 s. 19
W najprostszym wytłumaczeniu artykulacja to oznaczenia na partyturze, które określają w jaki sposób muzyk musi zagrać dźwięk. Zwróć uwagę w jaki sposób został zagrany poniższy utwór.
R2oLiw98AEhV1
Jak zapewne zauważyłeś instrumentalista wydobywał dźwięki krótko i ostro. To tak zwane staccatoStaccatostaccato. Zapoznaj się z definicjami pozostałych dwóch rodzajów artykulacji - legatoLegatolegato i portatoPortatoportato. Rodzajów artykulacji jest więcej, ale te trzy są najważniejsze, ponieważ tylko te można uzyskać grając na większości instrumentów.
R1dwg0ofNoliX
Ćwiczenie 3
Dynamika jako jeden z elementów dzieła muzycznego
Według Słowniczka muzycznego pod red. J. Habeli dynamika to:
(z gr. dgnamikós = posiadający siłę) — określenie wszystkich zjawisk związanych z głośnością dźwięków i jej zmianami w utworze.
Źródło: Jerzy Habela, Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 1998 s. 54
W najprostszym wytłumaczeniu dynamika to znaki na partyturze, które określają w jaki sposób muzyk musi zagrać dźwięk. Zwróć uwagę w jaki sposób został zagrany poniższy utwór. Wyróżniamy dwa podstawowe znaki f (forte - głośno) oraz p (piano - cicho). Każdy znak występuje w kilku stopniach natężenia. Do najczęściej stosowanych określeń zalicza się:
fff (fortissimo possibile) - możliwie najgłośniej
ff (fortissimo) - bardzo głośno
f (forte) - głośno
mf (mezzo forte) - średnio głośno
mp (mezzo piano) - średnio cicho
p (piano) - cicho
pp (pianissimo) - bardzo cicho
ppp (pianissimo possibile) - możliwie najciszej
Wysłuchaj utworu i zwróć uwagę w jaki sposób instrumentalista wykonuje utwór.
R1D2lMCyNX91E
RoO1krmJ0GSLZ
RDL81liqnIdxO
Ćwiczenie 4
Określ, którego z dwóch utworów: Baba Jaga i Łabędź dotyczą określenia: A. wykonywany na fortepianie, B. szybki, C. spokojny, D. straszny, E. wykonywany na wiolonczeli i fortepianie, F. relaksujący, G. powoduje niepokój.
Określ, którego z dwóch utworów: Baba Jaga i Łabędź dotyczą określenia: A. wykonywany na fortepianie, B. szybki, C. spokojny, D. straszny, E. wykonywany na wiolonczeli i fortepianie, F. relaksujący, G. powoduje niepokój.
Wysłuchaj dwóch fragmentów muzycznych i przyporządkuj cechy obu utworów do odpowiedniej grupy.
spokojny, straszny, wykonywany na fortepianie, powoduje niepokój, szybki, relaksujący, wykonywany na wiolonczeli i fortepianie
Baba Jaga
Łabędź
Agogika jako jeden z elementów dzieła muzycznego
Agogika – element muzyki odnoszący się do tempa utworu (szybkości).
Ćwiczenie 5
Wysłuchaj obu utworów, a następnie do utworów dopasuj odpowiednią ilustrację.
R7IJXYBhyWgXP
RGpUYF8SaYmtL
RSheK0qXo5rdZ
Kolorystyka jako jeden z elementów dzieła muzycznego
Kolorystyka – element muzyki związany z barwą dźwięku.
Ćwiczenie 6
Wysłuchaj przykładu muzycznego pt. Bydło autorstwa Modesta Musorgskiego w wersji na fortepian oraz na orkiestrę i rozwiąż ćwiczenie.
RD7q4MgG6MJAx
RmDb6tYjL6qpR
R1OpqaIOgztwF
Ćwiczenie 7
RMn7oOGBaikh5
Ćwiczenie 8
R16ZT96zxhUJn
Ćwiczenie 9
Słownik pojęć
Elementy dzieła muzycznego
Elementy dzieła muzycznego
elementy wydzielone w dziele muzycznym za pomocą analizy; należą do nich: melodyka, harmonika, rytmika, dynamika, agogika, kolorystyka, artykulacja.
Fantazja
Fantazja
utwór muzyczny o swobodnej budowie, nawiązujący do innych form muzycznych.
Legato
Legato
(wł. związany) — sposób artykulacji, tj. wykonywania kolejnych dźwięków w sposób ciągły, nieprzerwany, bez oddzielania jednego od drugiego; w notacji stosuje się oznaczenie słowne lub za pomocą wiązania 'łukiem.
Portato
Portato
(wł. przenoszony) — rodzaj artykulacji pośredni między legato a staccato, polegający na oddzielnym, wyrazistym, lecz nie ostrym wykonywaniu kolejnych dźwięków; oznacza się poziomą kreską nad nutami
Staccato
Staccato
wym. stakkato; wł. oderwany, oddzielony) — rodzaj artykulacji dźwiękowej polegający na ostrym oddzielaniu dźwięków od siebie przez znaczne skracanie ich wartości rytmicznych.
Źródła:
Mała Encyklopedia Muzyki, PWN, Warszawa 1981.
Jerzy Habela, Słowniczek Muzyczny, PWM, Kraków 1998.
sjp.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, PWN, Warszawa 1995
Mała Encyklopedia Muzyki, PWN, Warszawa 1981
red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
Franciszek Wesołowski, Zasady muzyki, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1986
Jerzy Habela, Słowniczek Muzyczny, PWM, Kraków 1998.
Ulrich Michels, Atlas muzyki, t. I, Warszawa 2002.