Jak namalować historię Polski w witrażu? Staniław Wyspiański "Polonia"
JAK NAMALOWAĆ HISTORIĘ POLSKI W WITRAŻU?
STANISŁAW WYSPIAŃSKI POLONIA
Uczniowie oglądają witrażowy obraz Stanisława Wyspiańskiego Polonia, nie znając na razie autora i tytułu dzieła. Dobrze byłoby pokazać obraz na rzutniku w dużej rozdzielczości, by uczniowie mogli zauważyć różne szczegóły witrażu. Dzielą się pierwszymi wrażeniami [ obraz dramatyczny, w centrum leżąca kobieta, wokół, przerażeni dorośli i dzieci, czerwień wskazuje na krew.]
Nauczyciel przekazuje uczniom informację, że jest to projekt witrażu Stanisława Wyspiańskiego zatytułowany Polonia. Dzieło przygotowane zostało w 1894 r., obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Ma wymiary 298 x 153 cm. Wykonane jest w technice suchego pastelu.
Na tablicy uczniowie zapisują odmianę słowa witraż, by w wypowiedziach mogli korzystać z poprawnych form deklinacyjnych.
PRZYPADEK | LICZBA POJEDYNCZA | LICZBA MNOGA |
mianownik | witraż | witraże |
dopełniacz | witraża/witrażu | witrażów/witraży |
celownik | witrażowi | witrażom |
biernik | witraż | witraże |
narzędnik | witrażem | witrażami |
miejscownik | witrażu | witrażach |
wołacz | witrażu | witraże |
Uczniowie otrzymują tabele, którą w grupach uzupełniają, sięgając do opracowań albumowych lub internetowych, ćwicząc w ten sposób czytanie ze zrozumieniem; przykładowe źródła:
1)http://encyklopedia.eduteka.pl/wiki/Polonia_%28Stanis%C5%82aw_Wyspia%C5%84ski%292) http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX076
3) https://dzieje.pl/artykuly‑historyczne/wyspianskiego‑obraz‑polski
Poszczególne grupy uzupełniają tabelę zgodnie z przydzielonym przez nauczyciela zakresem analizy formalnej [w drugiej kolumnie podano przewidywane odpowiedzi uczniów].
ZAKRESY ANALIZY FORMALNEJ | PROJEKT WITRAŻU POLONIA STANISŁAWA WYSPIAŃSKIEGO |
Kompozycja | dynamiczna, asymetryczna, otwarta, w układzie wertykalnym; |
Barwa | perspektywa barwna, szeroka gama barw; Światło oświeca poszczególne plany obrazu. W punkcie centralnym jest czerwona plama. Wokół niej wszystko się koncentruje. |
Faktura (rodzaj powierzchni) | gładka faktura uwidacznia kontrasty i natężenia barw: ciepłych i zimnych, jasnych i ciemnych |
Analiza ikonograficzna (tematyka i symbolika, treść i przesłanie) | wyraźnie określone kształty, widoczne postacie pierwszego planu; są one alegoryczne: kobieta symbolizuje Polskę, miecz – walkę, ciemna suknia – żałobę, purpurowy płaszcz –królewskość, dzieci ubrane w stroje ludowe(strój krakowski) - ludowość, płaczące kobiety –rozpacz za utraconą ojczyzną; elementy modlitwy wnoszą: przerażony mnich i dwie postacie młodych chłopców podnoszących ręce w geście błagania; modlący wnoszą nadzieję, podobnie jak zastosowany kolor zielony; projekt witrażu tworzy dynamiczną, pełną ekspresji scenę narodowo‑patriotyczną, skłaniającą do refleksji |
Tytuł Polonia | ułatwia interpretację treści; podkreśla intencje artysty chcącego ukazać wizję ginącej Polski w formie alegorycznej |
Nowatorskie elementy obrazu | ludowość i folklor z pominięciem grupy społecznej elit; ludowa stylizacja nie spotkała się ze zrozumieniem ówczesnego społeczeństwa; praca nie została zrealizowana |
Witraż | ozdobne wypełnienie okna, wykonane z kawałków kolorowego szkła; poszczególne części wprawiane są w ramki; stanowią kontur rysunku, malowany przeźroczystymi farbami |
Własna ocena (odczucia, nastroje, przeżycia), odpowiedź na pytanie: jak namalować historię Polski w witrażu? | parę własnych zdań i opinii uczniów na temat projektu witrażu Stanisława Wyspiańskiego oraz przekazywania historii Polski językiem obrazu |