Jak opisać postać?
poznasz zasady tworzenia opisu postaci,
zgromadzisz słownictwo przydatne do opisu postaci,
opiszesz wygląd i zachowanie bohatera utworu Jana Brzechwy,
zredagujesz opis postaci.
Każdego dnia przyglądamy się bliskim albo przechodniom na ulicy, obserwujemy na portalach społecznościowych internetowe profile swoich idoli, czytamy teksty opisujące wygląd bohaterów literackich lub słuchamy relacji znajomych na temat ubioru i zachowania spotkanych przez nich osób. Czasem czynimy to z ciekawości, czasem, aby pomóc w rozpoznaniu lub odnalezieniu kogoś. Dlatego też umiejętność redagowania opisu postaci jest w życiu bardzo przydatna.
Wymień trzy informacje przydatne do opisu postaci. Możesz skorzystać z wiadomości zawartych w lekcji pt. Perfekcja w detalachPerfekcja w detalach.
Zapoznaj się z animacją pt. Jak opisać postać?, a następnie wykonaj poniższe polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1dEOsoZL9UUT
Animacja z audiodeskrypcją na temat zasad redagowania opisu postaci.
Wymień, co lubisz w swoim wyglądzie.
Przedstaw charakterystyczne cechy swojego wyglądu „z przymrużeniem oka”, np. rudowłosa chudzina, rumiany dryblas.
Wyszukaj w dostępnych źródłach, czym zajmuje się stylista/stylistka. Rozważ, dlaczego zawód ten jest obecnie tak bardzo popularny.
Wyjaśnij, czym są awatary. Odwołując się do poniższej ilustracji, rozważ, w jakim stopniu wygląd graficznych postaci może mieć związek z realnym wyglądem właściciela konkretnego awatara.
Zaproponuj po trzy określenia opisujące każdą z poniższych postaci. Wypełnij pola tekstowe i umieść w odpowiednich miejscach na ilustracji.
Zaproponuj po trzy określenia, którymi można opisać wymienione poniżej osoby.
Opisując postać, często używamy słownictwa wartościującego pozytywnie (np. sympatyczny, przemiła, urocza, nosek, puszysty) lub negatywnie (np. odpychający, nieprzyjazna, nochal, gruby). Wyraża ono nasze nastawienie do przedstawianej osoby.
Warto pamiętać o umiejętnym dobieraniu wyrazów. Stosując słownictwo oceniające ujemnie, można sprawić przykrość opisywanej osobie.
Wybierz z ćwiczenia 5. dwa wyrazy i ułóż z nimi zdania na temat znanej ci osoby. Wyjaśnij, czy są to wyrazy wartościujące pozytywnie czy negatywnie oraz określ ich funkcję.
Podaj trzy przymiotniki wartościujące pozytywnie, a następnie dopisz do nich wyrazy o znaczeniu przeciwnym.
Aby urozmaicić opis, a jednocześnie uniknąć częstego powtarzania tych samych wyrazów, np. czasowników mieć i być, warto stosować słownictwo typu: należy do, wyróżnia się, cechuje ją/go, uwagę zwracają, charakteryzuje się, rzuca się w oczy, odznacza się.
Uzupełnij zdania podanymi poniżej czasownikami tak, aby urozmaicić wypowiedź.
Przekształć poniższe zdania tak, aby uniknąć powtarzania form czasowników: ma i jest.
Mój przyjaciel ma na imię Adam. Jest bardzo wysoki i ma szczupłą sylwetkę ciała.
Karolina jest bardzo ładna. Ma niebieskie oczy i ma długie rzęsy.
O autorze
Jan Brzechwa
– polski pisarz, autor wielu utworów dla dzieci i młodzieży, z zawodu adwokat. Sławę przyniosły mu zbiory wierszy: Brzechwa dzieciom, Sto bajek, Kaczka dziwaczka oraz cykl opowieści o panu Kleksie. Słynął z ogromnego poczucia humoru. W wierszu pt. Ręce i nogi tak opisał siebie:
„Stąd się właśnie pewność bierze,
Że nie jestem ptak ni zwierzę,
Tylko człowiek, starszy pan,
Który zwie się - Brzechwa Jan”.
Redagując opis postaci, warto zwrócić uwagę na cechy wyróżniające przedstawianą osobę, np. znaki szczególne, nietypowy strój, fryzurę, biżuterię. Zapoznaj się z fragmentem utworu Jana Brzechwy pt. Akademia pana Kleksa, a następnie wykonaj poniższe ćwiczenia.
Akademia pana KleksaNie pamiętam, czy wspomniałem już o tym, że twarz pana Kleksa po prostu upstrzonaupstrzona jest piegami. Początkowo najbardziej dziwiła mnie okoliczność, że piegi te codziennie zmieniały swoje położenie: jednego dnia zdobiły nos pana Kleksa, nazajutrz znów przenosiły się na czoło po to, aby trzeciego dnia pojawić się na brodzie albo na szyi.
Okazało się, że przyczyną tego jest roztargnienie pana Kleksa, który na noc zazwyczaj piegi zdejmuje i chowa do złotej tabakierkitabakierki, a rano przytwierdza je z powrotem, ale za każdym razem na innym miejscu. [...]
Wszyscy uczniowie bardzo szanują pana Kleksa, gdyż nigdy się nie gniewa i jest nadzwyczaj dobry. [...]
Pan Kleks jest średniego wzrostu, ale nie wiadomo, czy jest gruby czy chudy, albowiem cały tonie w swoim ubraniu. Nosi szerokie spodnie, niezwykle obszerny, długi surdutsurdut koloru czekoladowego lub bordo, aksamitną cytrynową kamizelkę, zapinaną na szklane guziki wielkości śliwek, sztywny, bardzo wysoki kołnierzyk oraz aksamitną kokardę zamiast krawata. Szczególną osobliwość stroju pana Kleksa stanowią kieszenie, których ma niezliczoną po prostu ilość. W spodniach jego zdołałem naliczyć szesnaście kieszeni, w kamizelce zaś dwadzieścia cztery. […]
W kieszeniach kamizelki pana Kleksa mieszczą się rozmaite przedmioty […]. Jest tam flaszka z zielonym płynem, tabakierka z zapasowymi piegami, powiększająca pompka, […] kilka płomyków świec, pigułki na porost włosów [...].
Głowa pana Kleksa nie przypomina żadnej spośród głów, które się kiedykolwiek w życiu widziało. Pokryta jest ogromną czupryną, mieniącą się wszystkimi barwami tęczy i okolona bujną zwichrzoną brodą, czarną jak smoła.
Nos zajmuje większą część twarzy pana Kleksa, jest bardzo ruchliwy i przekrzywiony w prawo albo w lewo, w zależności od pory roku. Na nosie tkwią srebrne binoklebinokle, bardzo przypominające mały rower, pod nosem zaś rosną długie sztywne wąsy koloru pomarańczy. Oczy pana Kleksa są jak świderki i, gdyby nie binokle, które je osłaniają, na pewno przekłuwałby nimi na wylot.
Pan Kleks widzi absolutnie wszystko, a kiedy chce zobaczyć to, czego nie widzi, też ma na to sposób. [...]
Gdyśmy siedzieli nad stawem, pan Kleks przeglądał się w wodzie i w pewnej chwili tak się nieszczęśliwie przechylił, że z kamizelki wypadła mu powiększająca pompka. Widzieliśmy wszyscy, jak zanurzyła się w wodzie i zanim pan Kleks zdążył ją złapać, poszła na dno. [...] Po prostu znikła bez śladu. Wówczas pan Kleks wyjął prawe oko i wrzucił je do wody, mówiąc:
– Wysyłam oko na oględziny. Dowiemy się zaraz, gdzie leży pompka.
Źródło: Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa, Kraków 2020, s. 10–28.
Na podstawie powyższego fragmentu utworu Jana Brzechwy zgromadź informacje na temat wyglądu pana Kleksa. Uzupełnij poniższe pola.
W opisie wyglądu pana Kleksa wskaż po dwa przykłady elementów realistycznych i fantastycznych.
Na podstawie fragmentu książki Jana Brzechwy wykonaj ilustrację przedstawiającą pana Kleksa. Możesz wykorzystać tradycyjne przybory lub poniższy zestaw cyfrowych „kredek”.
Wyobraź sobie, że jesteś reżyserem filmowym i poszukujesz odtwórcy roli pana Kleksa. Zredaguj krótkie ogłoszenie, w którym w zabawny sposób wyjaśnisz, kto mógłby wystąpić w twoim filmie.
Zredaguj opis dowolnie wybranej postaci (członka rodziny, koleżanki/kolegi, bohatera literackiego lub osoby ukazanej na jednym z poniższych zdjęć).
Zredaguj opis dowolnie wybranej postaci (członka rodziny, koleżanki/kolegi, bohatera literackiego).
Słownik
okulary bez uchwytów na uszy, trzymają się na nosie za pomocą sprężynki
długa marynarka, noszona dawniej przez mężczyzn jako strój wieczorowy
płaskie pudełeczko na tabakę (sproszkowany tytoń)
pokryty plamkami w kolorze innym niż tło
Notatnik
Bibliografia
Brzechwa J., (1990), Akademia pana Kleksa, Warszawa: Siedmioróg.
Dereń E., (2005), Opis a opowiadanie: typowe słownictwo szkolnych form wypowiedzi,
[w:] „Nauczyciel i Szkoła” 3‑4 (28‑29).