R18IyHyJXkCWr
Zdjęcie przedstawia starą maszynę do pisania w ciemnym kolorze. Ma cztery rzędy okrągłych klawiszy oraz podłużny przycisk spacji na dole. Nad klawiszami w półokręgu ma ułożone czcionki, a za nimi miejsce do włożenia kartki.

Jak opisać przeżycia wewnętrzne?

Maszyna do pisania
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Twoje cele
  • dowiesz się, czym jest opis przeżyć wewnętrznych,

  • określisz, w jaki sposób mogą być wyrażane przeżycia wewnętrzne,

  • zgromadzisz słownictwo przydatne w tworzeniu opisu przeżyć wewnętrznych,

  • poznasz zasady pisania opisu przeżyć wewnętrznych.

Uczucia towarzyszą nam od najmłodszych lat. Najczęściej wynikają z sytuacji, jakich jesteśmy świadkami lub w jakich uczestniczymy. Na co dzień doznajemy wielu uczuć, a opisanie ich nie jest wcale łatwym zadaniem, gdyż wymaga umiejętności opowiedzenia o nich. Jeśli opisujemy uczucia wewnętrzne bohaterów literackich, konieczne jest wczucie się w ich sytuację, wyciąganie wniosków na podstawie rozmaitych oznak zewnętrznych. Czy trzeba przeżyć sytuacje, by interesująco o nich opowiedzieć? Niekonieczne. Potrzebna jest pewna sprawność, której można się nauczyć i bogate słownictwo.

1
Ćwiczenie 1

Uzupełnij mapę myśli słownictwem opisującym przeżycia wewnętrzne. Skorzystaj ze słownika synonimówsynonimsynonimów oraz związków frazeologicznychzwiązeki frazeologicznezwiązków frazeologicznych.

Rcb6hO6AaoOaD
Mapa myśli przedstawiająca słownictwo związane z opisem przeżyć wewnętrznych. Duże kółko na środku z napisem: OPIS PRZEŻYĆ WEWNĘTRZNYCH, od niego odchodzą linie prowadzące do trzech kolejnych, mniejszych kółek. Pierwsze kółko to: Słownictwo nazywające uczucia, od niego odchodzą mniejsze niepodpisane, wymagające uzupełnienia. Drugie kółko to: Słownictwo opisujące przeżycia wewnętrzne, od niego odchodzą mniejsze, wszystkie są podpisane: smutek, szczęście, wstyd, strach, zdenerwowanie, wściekłość, rozpacz, wzruszenie, zauroczenie. Przy każdym podpisanym kółku znajdują się koła wymagające uzupełnienia. Trzecie kółko to: Słownictwo opisujące zmiany w wyglądzie. Od niego odchodzą mniejsze koła, które wymagają uzupełnienia.
Źródło: Learnetic SA, Przeżycia, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 1

Wyszukaj słownictwo:

  • nazywające uczucia,

  • opisujące przeżycia wewnętrzne,

  • opisujące zmiany w wyglądzie pod wpływem przeżyć wewnętrznych.

Skorzystaj ze słownika synonimów oraz związków frazeologicznych.

R1cSvZYw8Iz5d
(Uzupełnij).
RXg8wZppb1C9V
Ćwiczenie 2
Przenieś podane wyrazy do właściwych miejsc. Rzeczowniki nazywające stany i uczucia Możliwe odpowiedzi: 1. kochać, 2. nienawidzić, 3. radość, 4. gniewać się, 5. zachwyt, 6. obojętnieć, 7. przygnębienie, 8. bać się, 9. żal, 10. beztroska, 11. strach, 12. smucić się Czasowniki informujące o uczuciach Możliwe odpowiedzi: 1. kochać, 2. nienawidzić, 3. radość, 4. gniewać się, 5. zachwyt, 6. obojętnieć, 7. przygnębienie, 8. bać się, 9. żal, 10. beztroska, 11. strach, 12. smucić się
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Magnus Chase i bogowie Asgardu. Miecz lata

Gdzieś nad nami rozległo się głośne trach!, które przetoczyło się echem przez pokój. Brzmiało to, jak by wściekły, trzytonowy boston terier zakrztusił się kością mamuta.
Oczy HearthstoneHearthstoneHearthstone'a zrobiły się wielkie jak spodki. Dźwięk był tak głośny, że zapewne wyczuł wibracje przez podeszwy.
- Wszechmocni bogowie! - BlitzenBlitzenBlitzen chwycił mnie za rękę. Razem z HearthstoneHearthstoneHearthstone'em wywlekli mnie z atriumatriumatrium. [...]
- Co jest tam na górze? - zapytałem, czując że uginają się pode mną kolana. Przypomniała mi się przepowiednia NornNornyNorn, nazywająca mnie heroldem zła.

MagnusChase Źródło: Rick Riordan, Magnus Chase i bogowie Asgardu. Miecz lata, tłum. Agnieszka Fulińska, Kraków 2015, s. 162–163.
Blitzen
Hearthstone
Chase
Norny
atrium
R1DdKGXGpnek1
Ćwiczenie 3
Po przeczytaniu fragmentu powieści Ricka Riordana zaznacz emocje, które odczuwali bohaterowie. Możliwe odpowiedzi: 1. zaniepokojenie, 2. strach, 3. nadzieja, 4. radość, 5. niepewność, 6. zachwyt
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ry13IF5wYjuLq
Ćwiczenie 4
Po czym można poznać przeżycia bohaterów? Uzupełnij tabelę, dobierając odpowiednie cytaty.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RBWTSdRJXmpZC
Ćwiczenie 5
Uzupełnij tabelę tak, aby powstał cały frazeologizm, a następnie dodaj jego znaczenie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RU290NxCHiGLn
Ćwiczenie 6
Połącz w pary frazeologizm z pasującym do niego fragmentem tekstu. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7

Ułóż po jednym zdaniu ze związkami frazeologicznymi: blady strach padł na kogoś, mieć nogi jak z waty, robić wielkie oczy.

R1et8A5yeSbP7
(Uzupełnij).

R.J. PalacioPalacioPalacio, Cudowny chłopak

Palacio
Cudowny chłopak

W którymś momencie przechyliłem głowę, żeby wyssać lody z dna rożka, i wtedy zobaczyłem tego chłopca, AugustaAugustAugusta, tuż obok mnie. Wiem, że powinienem się wstydzić, ale na jego widok krzyknąłem: „Och!”, jakie wyrywa się z gardła, gdy ogląda się straszny film albo gdy chuligan wypada z krzaków. W każdym razie zachowałem się niegrzecznie - chłopak tego nie zauważył, ale usłyszała mnie jego siostra.
- Idziemy JackJackJack! - powiedziała VeronicaVeronicaVeronica.
Już stała, odwracając spacerówkę, bo JamieJamieJamie też zobaczył tego chłopaka i zaraz by powiedział coś krępującego. Wobec tego zerwałem się z ławki, jakby wylądowała na mnie pszczoła i ruszyłem za prującą do przodu Veroniką. [...]
- Co mu jest? - szepnąłem do Veroniki.
- Cicho bądź! - mruknęła ze złością.

CudownyChłopak Źródło: R.J. Palacio, Cudowny chłopak, tłum. Maria Olenijczak-Skarsgård, Poznań 2018, s. 188–189.
Jack
Veronica
Jamie
August
Ćwiczenie 8

Określ, co było przyczyną silnych przeżyć Jack'a.

R9K6z6fZwcEOh
(Uzupełnij).
R17s21wDmWke0
Ćwiczenie 9
Zaznacz emocje, które mógł odczuwał Jack w opisanej sytuacji. Możliwe odpowiedzi: 1. strach, 2. bezsilność, 3. skrępowanie, 4. niepokój, 5. oczarowanie, 6. nienawiść, 7. przerażenie
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 10

Wypisz z tekstu fragmenty, które dotyczą zewnętrznych przejawów emocji Jack'a (zmiany w wyglądzie, zachowaniu). Za pomocą jakich środków stylistycznych zostały one wyrażone?

RgImcvNADn7RU
(Uzupełnij).
ROvi90hmvcQre
Ćwiczenie 11
Przypisz emocje do ich możliwych zewnętrznych objawów. smutek Możliwe odpowiedzi: 1. zjeżenie włosów na głowie, 2. płacz, 3. uśmiech, 4. zaciśnięte pięści, zmarszczone brwi radość Możliwe odpowiedzi: 1. zjeżenie włosów na głowie, 2. płacz, 3. uśmiech, 4. zaciśnięte pięści, zmarszczone brwi złość Możliwe odpowiedzi: 1. zjeżenie włosów na głowie, 2. płacz, 3. uśmiech, 4. zaciśnięte pięści, zmarszczone brwi strach Możliwe odpowiedzi: 1. zjeżenie włosów na głowie, 2. płacz, 3. uśmiech, 4. zaciśnięte pięści, zmarszczone brwi
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R1Ijw6D3AIrUO
Ćwiczenie 12
Dopasuj epitet do emocji tak, by stanowił jej określenie. Wybierz epitety z proponowanych pod tabelą słów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1STWNYifaezq
Ćwiczenie 13
Dokończ porównania, wybierając właściwe spośród proponowanych słów. Blady jak ściana ryba Mieć nogi jak z metalu z waty Dumny jak paw sowa trząść się jakgalareta kot
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Jak napisać opis przeżyć wewnętrznych?

Rxiibzb4Rp7J1
Polecenie 1

Wypisz po trzy związki frazeologiczne, synonimy, porównaniaporównanieporównania i przenośnie, które będą wyrażały czyjś stan emocjonalny. Postaraj się przywołać inne przykłady niż przedstawione w animacji.

RHMmEgjuwjmT6
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Nazwij emocje osoby, która odczuwa gniew.

R1VZ7UFIz0oDg
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Jak można uatrakcyjnić opis przeżyć wewnętrznych? Podaj 2‑3 przykłady.

Rd3qzyN8YSg9s
(Uzupełnij).

Słownik

epitet
epitet

środek stylistyczny, który określa rzeczownik; jego funkcją jest oddziaływanie na wyobraźnię odbiorcy, zobrazowanie opisywanych przedmiotów i uwydatnienie ich cech

metafora
metafora

(inaczej przenośnia) to środek artystyczny polegający na zestawieniu wyrazów w taki sposób, że tworzą one nowy sens, zmieniają swoje dosłowne znaczenie

porównanie
porównanie

polega na zestawieniu dwóch wyrazów, porównywanego i porównującego, połączonych wyrazami: jak, jako, jak gdyby, niby, niczym, na kształt, podobnie do; często w poezji ma znaczenie przenośne (metaforyczne), ma na celu uwydatnić jakieś cechy opisywanego zjawiska

synonim
synonim

wyraz lub dłuższe określenie równoważne znaczeniowo innemu

związeki frazeologiczne
związeki frazeologiczne

to utrwalone w języku związki wyrazowe, których znaczenie jest inne, niż wynika ze składających się na nie słów

Notatki ucznia

RiXJgC8e6vz60
(Uzupełnij).

Bibliografia

Kuziak M., Rzepczyński S., Kasterski R., (2004), Jak pisać po Polsku? W szkole. W domu. W pracy, Bielsko‑Biała: Park.
Palacio R.J., (2018), Cudowny chłopak, tłum. Maria Olejniczak‑Skarsgård, Poznań: Albatros.
Riordan R., (2015), Magnus Chase i bogowie Asgardu. Miecz lata, tłum. Agnieszka Fulińska, Kraków: Galeria Książki.