Jak porozumiewają się ludzie

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna elementy modelu komunikacji.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• słuchać i oglądać ze zrozumieniem,

• na podanych przykładach zanalizować przebieg procesu komunikacji.

2. Metoda i forma pracy

Ćwiczenia w słuchaniu i oglądaniu, ćwiczenia w pisaniu, rozmowa nauczająca, dyskusja, praca z klasą, praca w zespołach.

3. Środki dydaktyczne

Nagrania fragmentów programów TV, karty ćwiczeń dla uczniów, schemat procesu komunikacji (foliogram lub prezentacja multimedialna).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel dokonuje wyboru i nagrywa krótkie scenki z filmów, telewizyjnych spektakli teatralnych, programów publicystycznych, opracowuje karty pracy dla uczniów, zawierające niekompletny zapis prezentowanych dialogów, przygotowuje schematy procesu komunikacji i projektor multimedialny oraz komputer.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od przedstawienia tematu i celów lekcji. Dzieli klasę na 4‑6-osobowe zespoły.

1. Nauczyciel odtwarza przygotowane nagrania, polecając uczniom zwrócenie uwagi na to: kto, co i do kogo mówi.

2. Nauczyciel rozdaje grupom karty pracy z niekompletnymi dialogami, polecając ich uporządkowanie w kolejności odpowiadającej odtwarzanym scenkom i uzupełnienie dialogów w trakcie powtórnego odtworzenia nagrań.

3. Nauczyciel odtwarza nagranie po raz drugi. Uczniowie uzupełniają dialogi.

4. Nauczyciel inicjuje i prowadzi dyskusję na temat obejrzanych scenek, Dyskusja powinna być tak prowadzona, aby to od uczniów wyszły określenie: nadawca, odbiorca, komunikat, szum zakłócający dialog. Nauczyciel wprowadza pojęcia: komunikacja werbalna, komunikacja niewerbalna. Rysuje na tablicy uproszczony schemat komunikacji (załącznik 1).

5. Uczniowie w grupach zapisują na arkuszach z dialogami role, jakie w scenkach pełnią ich uczestnicy, podkreślają fragment, zawierający istotę treści wypowiedzi, opisują jej cel.

6. Przedstawiciele grup prezentują opis scenek według modelu komunikowania.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje lekcję, prezentując model komunikowania się (załącznik 2).

Odtwarza jedno z nagrań. Prosi uczniów o porównanie scenki z modelem komunikacji. Uczniowie zapisują w zeszytach temat i model komunikacji.

5. Bibliografia

1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Komunikacja_interpersonalna

2. Pacewicz A., Jakubowska B. O porozumiewaniu się i nieporozumieniach, [w:] Wiedza o społeczeństwie w gimnazjum. Podręcznik i ćwiczenia. Wersja podstawowa. Część 1, pod red. A. Pacewicz, T. Merta, Civitas, Warszawa 2005, s. 11.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Kartę pracy ucznia stanowi niekompletny zapis scenek, które są prezentowane uczniom. Nauczyciel przygotowuje w formie pisemnej dialogi, które uczniowie odsłuchają, ale pozostawia miejsca do uzupełnienia.

b) Akt komunikacji

załącznik 1.

Uproszczony schemat aktu komunikacji

załącznik 2.

Uproszczony model komunikowania się

Źródło: Pacewicz A., Jakubowska B. O porozumiewaniu się i nieporozumieniach, [w:] Wiedza o społeczeństwie w gimnazjum. Podręcznik i ćwiczenia. Wersja podstawowa. Część 1, pod red. A. Pacewicz, T. Merta, Civitas, Warszawa 2005, s. 11.

c) Zadanie domowe

Obejrzyj dowolny film lub program publicystyczny. Wykorzystując model komunikacji, opisz go. Wskaż między innymi: nadawcę i odbiorcę, intencje nadającego i sposób odbioru, sygnały werbalne i pozawerbalne.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Nauczyciel dokonuje wyboru i przygotowuje nagrania krótkich scenek z filmów, telewizyjnych spektakli teatralnych, programów publicystycznych. Wybrane scenki powinny zawierać krótkie dialogi związane z różnymi, ale czytelnymi dla uczniów sytuacjami i stanami. Dialog, co najmniej jednej scenki, powinien się rozgrywać w warunkach wyraźnie zakłócających przekaz, czyli w warunkach wyraźnego szumu komunikacyjnego.