Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przed wyjazdem na zaplanowany urlop wielu ludzi śledzi prognozy pogody. Sprawdza, czy tydzień nad morzem będzie słoneczny albo czy podczas wyprawy w góry nie złapie ich gwałtowna ulewa.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • w jaki sposób różne czynniki zewnętrzne wpływają na twoje zdrowie i samopoczucie;

  • jakie znaczenie ma stan środowiska naturalnego dla roślin i zwierząt.

Twoje cele
  • Uzasadnisz zależność człowieka od środowiska.

  • Wskażesz przykłady zależności człowieka od środowiska.

  • Zaplanujesz działania ułatwiające przeżycie w określonych warunkach.

  • Uzasadnisz konieczność ochrony środowiska.

iclLZ3ZNnW_1441372812369_0

1. Czy jesteśmy niezależni od przyrody?

Często nam się wydaje, że jesteśmy niezależni od natury. Mieszkamy i pracujemy w klimatyzowanych pomieszczeniach, jeździmy samochodami, autobusami i innymi środkami transportu. Nie martwimy się, skąd weźmiemy jedzenie, gdyż kupujemy je w sklepie. Można odnieść wrażenie, że natura nie ma na nas dużego wpływu. Niestety, przyroda często przypomina nam o sobie w najmniej oczekiwanym momencie. Załamania pogody i klęski żywiołowe uświadamiają nam, że nadal jesteśmy od niej zależni.

Wpływ zbyt intensywnych lub zbyt skąpych opadów na pola uprawne:
11
Ćwiczenie 1

Przypomnij sobie i opisz sytuacje, w których twoje plany spędzenia wolnego czasu były uzależnione od przyrody. Razem z koleżankami i kolegami z klasy porównajcie swoje odpowiedzi.

R1RQqewpbllxG
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W codziennym życiu jesteśmy stale zależni od pogody. Gdy nadchodzi zima, musimy zakładać coraz więcej warstw grubszych ubrań, by zapobiec utracie ciepła. Latem natomiast powinniśmy unikać przebywania na najostrzejszym słońcu, gdyż grozi nam udar słonecznyudar słonecznyudar słoneczny. Podczas upałów trzeba pić więcej niż zwykle, by uzupełnić ilość wody w organizmie. Warto też pamiętać o stosowaniu ochronnego kremu nie tylko podczas opalania się na plaży. Zapominanie o jego użyciu może się skończyć bolesnymi oparzeniami. Dawniej przebywanie na słońcu nie było tak szkodliwe, sytuacja jednak zmieniła się w wyniku powstania zjawiska zwanego dziurą ozonowądziura ozonowadziurą ozonową.

Rw9y7O90UQep1
Podczas opalania należy pamiętać o zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń: skórę trzeba posmarować ochronnym kremem, a oczy osłonić okularami.
Źródło: Fotolia, domena publiczna.
Ważne!

Nie należy całkowicie unikać przebywania na słońcu latem. Ma ono wiele zalet, m.in. umożliwia powstawanie w naszych organizmach ważnej dla zdrowia witaminy DIndeks dolny 3.

Ciekawostka

W krajach południa Europy (np. w Hiszpanii) popularna jest tradycja sjesty – krótkiej drzemki w godzinach popołudniowych. Jest to nie tylko forma odpoczynku, ale i sposób na przetrwanie najgorętszej pory dnia i zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru słonecznego.

iclLZ3ZNnW_1441372866608_0

2. Jak rozsądnie przekształcać otoczenie?

Dzięki rozwojowi cywilizacji nie jesteśmy już tak bardzo uzależnieni od przyrody. Potrafimy przewidywać niekorzystne zjawiska pogodowe, a otaczający nas krajobraz i środowisko naturalne dostosowujemy do własnych celów. Przeszkody, które dla naszych przodków były nie do przebycia, dzisiaj są pokonywane dzięki osiągnięciom inżynierii.

Przykłady rozsądnych przekształceń otoczenia:

Przekształcanie krajobrazu jest często bardzo korzystne dla ludzi. Obecnie nad tym procesem czuwają nie tylko inżynierowie, ale również specjaliści od ochrony środowiska. Dzięki temu możliwa jest budowa nowych dróg czy domów w taki sposób, by uniknąć nieodwracalnych, niekorzystnych zmian w przyrodzie lub zmniejszyć je do niezbędnego minimum. Czasami jednak mimo tej kontroli zdarzają się nieprzewidziane wypadki i katastrofy.

Negatywny wpływ przekształceń na krajobraz:
21
Ćwiczenie 2

Podaj przykład rozsądnego przekształcenia otoczenia, znajdującego się w Twojej okolicy.

RgOCHHVCc488R
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka

Niektórzy ludzie mają dość oderwania od przyrody, dlatego ich aktywną formą wypoczynku jest surwiwal (z ang. survival – przetrwanie). Jest to dyscyplina sportu, której uczestnicy starają się przeżyć w różnych ekstremalnych warunkach, np. w niedostępnych górach, na pustyni bądź w lesie. Żywią się tylko tym, co znajdą lub upolują. Muszą również znaleźć czystą wodę pitną i zbudować sobie schronienie na wypadek niekorzystnej pogody.

RXEXx40jEN3Rx
Młody człowiek na obozie przetrwania.
Źródło: dostępny w internecie: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iclLZ3ZNnW_d5e228

Podsumowanie

  • Środowisko naturalne może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na zdrowie człowieka.

  • Pomimo postępu cywilizacyjnego nie jesteśmy w stanie całkowicie uniezależnić się od przyrody.

  • Człowiek, przekształcając otoczenie, powinien robić to w sposób, który w minimalnym stopniu wpływa na środowisko. Nad tym procesem czuwają inżynierowie i specjaliści do spraw ochrony środowiska.

bg‑azure

Praca domowa

21
Ćwiczenie 3

Zastanów się i odpowiedz, w jaki sposób ludzie powinni spędzać czas wolny w oderwaniu od cywilizacji, np. na biwaku. Jakich zasad powinni przestrzegać?

RhorN6V6hw2Tu
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
iclLZ3ZNnW_d5e281

Słownik

dziura ozonowa
dziura ozonowa

ubytek ozonu (substancji złożonej z atomów tlenu) w górnych warstwach atmosfery Ziemi; ozon chroni nas przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym, jego brak może powodować na przykład oparzenia słoneczne i choroby skóry

udar słoneczny
udar słoneczny

choroba wywołana przegrzaniem organizmu; objawia się osłabieniem, mdłościami, zawrotami głowy, dreszczami, oparzeniami, a czasem utratą przytomności

iclLZ3ZNnW_d5e339

Zadania

1
Pokaż ćwiczenia:
21
Ćwiczenie 1
RLZWPxXF7mqzk1
Zaznacz przykłady słynnych katastrof ekologicznych. Możliwe odpowiedzi: 1. wyciek ropy z tankowca Exxon Valdez., 2. wypadek autobusu wycieczkowego wiozącego dzieci., 3. coroczny deszcz meteorytów występujący w sierpniu (tzw. Perseidy)., 4. wyschnięcie jeziora Aralskiego., 5. katastrofa atomowa w Czarnobylu., 6. wycofanie z rynku papierniczego metody wybielania papieru za pomocą chloru., 7. przypadkowe zniszczenie okazu buławnika mieczolistnego, rzadkiego i chronionego storczyka.
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1CyOSOxgAl7W2
Ćwiczenie 2
Łączenie par. Określ, czy poniższe stwierdzenia dotyczące promieniowania słonecznego są prawdziwe, czy fałszywe.. Może powodować oparzenia i nowotwory skóry.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Leczy niewielkie wady postawy.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Sprawia, że włosy i paznokcie szybciej rosną.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jest niezbędne do wytworzenia w organizmie witaminy D3. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nie ma znaczenia dla naszego zdrowia.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nieznacznie podwyższa iloraz inteligencji (IQ).. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 3

Sformułuj trzy zalecenia, do których należy stosować się w czasie upału.

RAEjZagR5rRwT
Sformułuj trzy zalecenia, do których należy stosować się w czasie upału. (Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑azure

Notatnik

RAUUwkREEycKw
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.