Jak rozmawiać ze zwierzętami? Jak zrozumieć człowieka?
Ilustracja przedstawia 5 pasm zielonych gór, pierwsze jest najciemniejsze, kolejne coraz jaśniejsze. Na pierwszym planie najwyższa góra ma małe okrągłe oczy, którymi spogląda na mały biały domek ustawiony na jej szczycie. Z komina unosi się dym. Po lewej stronie, z tyłu – kolejna góra, ma oczy i wąsy, na jej szczycie stoi taki sam domek. Po prawej stronie, w tym samym paśmie – góra z oczami w kształcie małych czarnych punktów. Za nią 2 domki na 2 szczytach. Z tyłu kolejna góra z oczami i z loczkiem zakręconym na czubku, za nią w ostatnim paśmie góra z zamkniętymi oczami. Tło bladozielone.Zwierzęta zamieszkiwały naszą planetę na długo przed pojawieniem się ludzi. Można powiedzieć, że homo sapienshomo sapiens zastał już urządzony świat, w którym przyroda żyła własnym rytmem. Jednak z czasem rozpoczął próby różnicowania zwierząt, wybierając te, które uważał za święte, a także te, które mógł wykorzystać do pracy i te, z których pozyskiwał żywność
Gdy wnikliwie prześledzimy historię filozofii, nauki i religii, to z pewnością zauważymy, że stosunek człowieka do natury i miejsca zwierząt w świecie jest wysoce zróżnicowany. Nadal aktualne są pytania, czy zwierzęta mają duszę, czy nas rozumieją, czy potrafią myśleć, czy człowiek jest istotą naczelną i władcą świata, czy tylko jednym z gatunków ssaków. Jeden z podstawowych kierunków myślenia wprowadziła religia chrześcijańska: człowiek według Biblii miał czynić sobie ziemię poddaną, przez co rozumiano takie panowanie nad zwierzętami oraz resztą przyrody, które organizuje przestrzeń życia zgodnie z wartościami duchowymi oraz prowadzi do rozwoju kultury.
Postacią wyjątkową, która starała się wprowadzić ideę radosnej wiary w Boga i miłości do wszystkiego, co stworzył, jednak bez wywyższania się, był św. Franciszek z Asyżuśw. Franciszek z Asyżu. Żył na przełomie XII i XIII wieku, pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej, jednak wyrzekł się majątku i obiecanego mu wysokiego statusu społecznego, aby stać się wolnym i móc lepiej rozumieć naukę Chrystusa. Głosił potrzebę pomagania słabym i potrzebującym (sam także opiekował się trędowatymi), wybaczania grzesznikom. Chciał głosić ewangelię wszystkim stworzeniom, uznawał braterstwo człowieka z każdym elementem natury jako umiłowanym dziełem Boga. Dlatego też przemawiał nie tylko do ludzi, ale także do zwierząt (np. ryb i ptaków) oraz kwiatów. Jego postać od zawsze inspirowała nie tylko artystów i pisarzy, ale także działaczy na rzecz ekologii. Dziś także można odnieść wrażenie, że jest to jeden z najbardziej znanych i szanowanych świętych. Został ogłoszony patronem zwierząt, ekologów i ekologii oraz ornitologówornitologów. Od 1931 roku w dniu wspomnienia św. Franciszka (4 października) obchodzony jest Światowy Dzień Zwierząt.
Współcześnie temat ochrony przyrody, ekologii i praw zwierząt wciąż jest obecny w mediach, w szkole, a także w codziennych rozmowach. Nadal rozwijają się takie nauki, jak etologiaetologia czy zoopsychologiazoopsychologia. Kontynuowane są badania nad komunikacją zwierząt, które zapoczątkowano w XIX wieku. Wiadomo, że mrówki, ptaki czy sarny potrafią porozumiewać się ze sobą w obrębie własnego gatunku. Jednak nieustannie fascynuje nas możliwość odkrycia sposobu komunikacji między zwierzętami a człowiekiem. Za zwierzęta skłonne do rozmów
uznano delfiny, szympansy oraz psy. Warto jednak pamiętać, że w kontakcie ze zwierzętami zazwyczaj nie potrzeba specjalnego alfabetu czy zapamiętywania słówek. Najważniejsze to podstawowa wiedza o danym gatunku, empatia, intuicja i szacunek.
Przyjrzyj się freskowifreskowi Giotta di BondoneGiotta di Bondone pt. Kazanie do ptaków, a następnie opisz co przedstawia. Pomogą ci w tym pytania pomocnicze.
Co widzisz na fresku?
Kim mogą być namalowane osoby? Co oznacza nimbnimb wokół głowy postaci?
Co według ciebie wyrażają gesty postaci z aureolą?
Co postać z aureolą może mówić do ptaków?
Jak sądzisz, dlaczego malarz nadał taki tytuł swojemu dziełu?
Zastanów się i przedstaw w kilku zdaniach, o czym św. Franciszek mógłby mówić do ptaków. Opisz, jak wyglądałaby stworzona przez ciebie rzeźba ukazująca tę scenę.
Wstaw w opis obrazu odpowiednie słowa lub wyrażenia.
planie, ciemne, wysokie drzewa, gromady ptaków, Franciszka, ptakami, Tło, drugim, zakonnika, habity, tajemniczość, postacie, błogosławieństwa, aureola, świętego
Obraz „Kazanie do ptaków” przedstawia scenę spotkania świętego ...................................... z ....................................... Na pierwszym ...................................... znajdują się osoby ...................................... i towarzyszącego mu ....................................... Obydwie ...................................... ubrane są w brązowe .......................................
Nad głową Franciszka jaśnieje ....................................... Święty jest zwrócony w kierunku ....................................... Z jego gestów można wyczytać, że udziela ptakom ....................................... Na ...................................... planie wznoszą się ......................................, a na trzecim widnieje ...................................... wzgórze. ...................................... obrazu stanowi szaroniebieskie niebo. Stonowane kolory nadają obrazowi .......................................
Czy podoba ci się fresk Giotta? Zapisz odpowiedź tutaj lub w zeszycie.
Wysłuchaj uważnie recytacji wiersza Jana Twardowskiego pt. Do świętego Franciszka lub przeczytaj zamieszczony w dalszej części materiału tekst utworu. Zwróć uwagę na to, kim jest nadawca, a kim odbiorca wypowiedzi.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1CSpgZPJ
Wiersz Jana Twardowskiego czyta Elżbieta Golińska
Do świętego FranciszkaŚwięty Franciszku patronie zoologów i ornitologów
dlaczego
żubr jęczy
jeleń beczy
lis skomli
wiewiórka pryska
kos gwiżdże
orzeł szczeka
przepiórka pili
drozd wykrzykuje
słonka chrapi
sikora dzwoni
gołąb bębni i grucha
kwiczoł piska
derkacz skrzypi
kawka plegoce
jaskółka piskocze
żuraw struka
drop ksyka
człowiek mówi śpiewa i wyje
tylko motyle mają wielkie oczy
i wciąż tyle przeraźliwego milczenia
które nie odpowiada na pytaniaŹródło: Jan Twardowski, Do świętego Franciszka, [w:] tegoż, Nie przyszedłem pana nawracać. Wiersze 1945–2006, Poznań 2009, s. 103.
Zastanów się i odpowiedz na pytania.
O czym mówi wiersz?
Do kogo jest skierowany?
Kto jest osobą mówiącą? Czy mógłby nią być każdy człowiek? Dlaczego?
Jaką formę wypowiedzi przypomina ci ten tekst?
Odpowiedz na pytania tutaj lub w zeszycie.
Jak podmiot liryczny zwraca się do św. Franciszka?
O co go pyta?
Co św. Franciszek mógłby odpowiedzieć na to pytanie?
Jak myślisz, dlaczego ten święty jest patronem zoologów i ornitologów?
Przyjrzyj się dokładnie budowie utworu Jana Twardowskiego i powiedz, czym różni się od konstrukcji innych znanych ci wierszy.
Wysłuchaj lub przeczytaj ponownie recytację wiersza. Spróbuj określić, czy występują w nim rymy oraz podział na zwrotki.
Przeczytaj uważnie zdania i wskaż te, które są prawdziwe.
- Wiersz jest rymowany.
- W tekście wiersza nie ma znaków interpunkcyjnych.
- Wiersz nie jest podzielony na strofy.
Podsumuj swoje spostrzeżenia z poprzednich ćwiczeń i utwórz definicje różnych rodzajów wierszy.
znaków, rymów, nie ma
Wiersz bez .............. nazywamy białym.
Wiersz, w którym .............. strof, nazywamy ciągłym.
Wiersz bez .............. interpunkcyjnych nazywamy wolnym.
Wypisz z wiersza wyrazy naśladujące dźwięki.
Zastanów się, czy człowiek może rozpoznać potrzeby zwierząt po ich zachowaniu lub wydawanych dźwiękach. Poniżej wymień co najmniej dwa przykłady.
Przeczytaj cztery ostatnie wersy wiersza i zaznacz w nich epitety.
człowiek {mówi} {śpiewa} {wyje}
tylko motyle mają {#wielkie} oczy
i wciąż tyle {#przeraźliwego} milczenia
które nie odpowiada na {pytanie}
Jak rozumiesz przesłanie wiersza? Jakie znaczenie ma milczenie? Dlaczego nazwano je „przeraźliwym”? Zapisz odpowiedź.
O tym, jak powszechne jest pragnienie, aby móc porozumiewać się ze zwierzętami, świadczy pomysł pewnej firmy na primaaprilisowy żart.
Otóż 1 kwietnia 2010 roku ogłoszono, że dostępna jest dla użytkowników (na razie w trakcie testów), specjalna aplikacja na telefony, dzięki której można przetłumaczyć mowę niektórych gatunków zwierząt. W reklamie produktu wystąpiły świnia i osioł. Ta nieprawdopodobna informacja wzbudziła zainteresowanie na całym świecie. Do tej pory w wynikach wyszukiwania popularnej wyszukiwarki wyświetlają się pytania o tłumacza i podobne aplikacje, które wprawdzie co jakiś czas pojawiają się na rynku, ale raczej w celach rozrywkowych.
Simona Kossak (1943–2007)
Jeśli temat języka zwierząt zainteresował cię na poważnie, warto poszukać informacji o prof. Simonie Kossak. Pochodziła ze znanej artystycznej rodziny, jednak zdecydowała się wybrać własną drogę. Skończyła studia biologiczne i wyjechała z Krakowa do Puszczy Białowieskiej, tam w leśniczówce spędziła większą cześć swojego życia. Interesowała się przyrodą od strony naukowej, działała na rzecz jej ochrony oraz miała wiele empatii dla zwierząt. Potrafiła nawiązywać z nimi więź i chętnie spędzała czas w ich towarzystwie. Odwiedzały ją np. sarny i łosie, a domu pilnowali m.in. oswojona locha Żabka i kruk Korasek.
Nazywała siebie zoopsychologiem. Chętnie dzieliła się swoją wiedzą i zależało jej na edukowaniu społeczeństwa. Występowała np. w audycjach radiowych, pisała książki, z których warte polecenia są: Serce i pazur oraz Opowieści z Dziedzinki.
Naucz się wiersza Jana Twardowskiego na pamięć i przygotuj się do jego recytacji. Zwróć uwagę na brak znaków interpunkcyjnych, który otwiera możliwość wielu interpretacji. Zadbaj o odpowiednią intonację.
Spróbuj w kilku zdaniach zredagować odpowiedź św. Franciszka na pytanie podmiotu lirycznego.