Jak Rzymianie zdobywali prowincje?
Scenariusz lekcji – Jak Rzymianie zdobywali prowincje?
Uczeń wie, jaką rolę odgrywała prowincja w starożytnym Rzymie?
Wie, kiedy i jakie prowincje zdobyli Rzymianie.
Wie również, jakie korzyści przychodziły z racji pełnienia namiestnictwa na prowincji.
Umiejętności
Uczeń umie wskazać na mapie poszczególne prowincje; umie również odpowiedzieć na pytania związane z przyczynami ekspansji Rzymu.
Metoda i forma pracy
Bezpośrednie - zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy; powitanie uczniów.
Praca z mapą - podczas lekcji uczniowie znajdują na mapie poszczególne prowincje.
Pogadanka – za pomocą pytań uczniowie sami poznają niektóre zagadnienia.
Referat - przekazuję uczniom wiadomości na temat prowincji, które kolejno dostawały się pod jarzmo rzymskie.
Środki dydaktyczne
Ewa Wipszycka, Cywilizacja starożytna, PWN, Warszawa 1998.
Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
Czynności wstępne - Witam uczniów; zapisuję numer, temat lekcji na tablicy, sprawdzam listę obecności.
Wprowadzenie nowego materiału oraz sprawdzenie i utrwalenie wiadomości z poprzednich zajęć:
Mówię uczniom, iż dzisiaj będziemy omawiać podboje, których dokonywali Rzymianie poza terenami Italii.
W tym celu potrzebna będzie mapa (książka – rozdział 10) oraz tablica. Uczniowie będą odszukiwali na mapie miejsca zajmowane przez Rzymian.
Wydarzenia, o których opowiadam, przytaczam za: Ewa Wipszycka, Cywilizacja starożytna, PWN, Warszawa 1998.
Najpierw pytam uczniów, czy wiedzą, czym jest prowincja?
Wspólnie ustalamy, iż:
- prowincja to „obszar poza Italią podporządkowany urzędnikowi posiadającemu imperium: konsulowi (prokonsulowi), pretorowi (propretorowi)”. Nad całą prowincją władzę sprawował urzędnik rzymski. Zwykle był to namiestnik prowincji. Towarzyszył mu kwestor, który czuwał nad sprawami finansowymi. Pytam uczniów, czy wiedzą, których prowincji namiestnikiem był Cezar?
Odpowiedź: Galia, Afryka Nowa.
Następnie mówię o najważniejszych wydarzeniach, które miały miejsce w czasie podbojów Rzymian poza tereny Italii.
Zapisuję na tablicy dużymi literami:
p. n. e.
- 241 – Rzymianie opanowują większość Sycylii; powstała pierwsza prowincja.
- ok. 238 – Rzymianie zagarniają Sardynię i Korsykę.
- 225‑222 – Rzymianie walczą z Galami żyjącymi nad Padem.
- 197 – w Hiszpanii powstają dwie prowincje.
- 146 – Macedonia staje się prowincją; powstaje prowincja Afryka.
- 129 – powstaje prowincja Azja w Azji Mniejszej (Rzym dostał ją na mocy testamentu ostatniego władcy Pergamonu, ale z powodu buntu ostatecznie wszczęto wojnę).
- 125‑120 - trwały walki w Galii.
- 118 – powstała prowincja Galia Karbońska.
- 116 – powstała prowincja Frygia.
- 74 – Bitynia została prowincją.
- 64 – Pont został prowincją.
- 63- Syria stała się rzymską prowincją.
- 58‑50 – miała miejsce wojna w Galii; wodzem Rzymian został Gajusz Juliusz Cezar.
Cała Galia przeszła pod rzymskie panowanie.
- 46 – Cezar utworzył na obszarze Numidii prowincję zwaną Afryką Nową.
Pytam uczniów, kiedy (w których wiekach) trwały podboje Rzymian? Odpowiedź: III‑I w. p.n.e.
Zwracam uwagę na fakt, iż te podboje miały na celu rozszerzenie terytorium państwa o nowe prowincje. Pytam uczniów, czy na prowincjach można było się wzbogacić? Odpowiedź - tak.
Wzbogacenie następowało poprzez:
dary od miast leżących w prowincji;
łapówki w procesach;
rabunek, np. dzieł sztuki.
Mówię uczniom, iż Cyceron w jednej ze swoich mów występował przeciwko Werresowi, który dokonywał zdzierstw na terenie prowincji Sycylia; Mieszkańcy Sycylii poprosili Cycerona, by w ich obronie wystąpił w procesie sądowym przeciwko Werresowi.
Faza podsumowująca
Zadanie pracy domowej: Jako pracę domową uczniowie mają zadane przyswoić sobie wiadomości, o których była mowa w czasie lekcji, a także umieć odnaleźć na mapie wskazywane miejsca (prowincje).
Bibliografia
Ewa Wipszycka, Cywilizacja starożytna, PWN, Warszawa 1998.