Jak są zbudowane podstawowe składniki organizmów żywych – białka?
Jak są zbudowane podstawowe składniki organizmów żywych – białka?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna pojęcia: peptyd, wiązanie peptydowe, białko, struktura pierwszorzędowa, drugorzędowa, trzeciorzędowa i czwartorzędowa, struktura alfa i struktura beta.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
zapisać równania reakcji tworzenia peptydów,
w podanym wzorze zaznaczyć wiązanie peptydowe,
dokonać klasyfikacji białek,
wskazać wiązania charakterystyczne dla cząsteczek białkowych,
omówić struktury białek,
wymienić rodzaje oddziaływań stabilizujących I-, II- i III–rzędową strukturę białka,
omówić znaczenie białek dla organizmu człowieka,
podać przykłady artykułów spożywczych bogatych w białko.
2. Metoda i forma pracy
Metody:
pogadanka,
mini wykład przygotowany przez ucznia,
dobieranka.
Formy pracy:
praca z całym zespołem,
praca w grupach,
praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Modele aminokwasów (kulki z plasteliny) , foliogram dotyczący klasyfikacji białek, foliogram obrazujący struktury białek, koperty z dobieranką dla grup.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel przypomina reakcję kondensacji prowadzącej do powstania peptydów – chętny uczeń zapisuje równanie reakcji tworzenia tripeptydu – Glu‑Cys‑Gly. Nauczyciel omawia funkcje glutationu w organizmach żywych (korelacja z biologią).
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel, posługując się kulkami z plasteliny, przedstawia proces tworzenia peptydów, zbudowanych z większej ilości aminokwasów, uczniowie określają liczbę moli cząsteczek wody, powstałych w danej reakcji i liczbę utworzonych wiązań peptydowych. Uczniowie zapisują wybrane równania tworzenia peptydów (np. pentapeptydów Enkefalin ).
Podział i struktury białek
Nauczyciel wraz z uczniami definiuje pojęcie: białko. Uczniowie na podstawie wiadomości z lekcji biologii dokonują klasyfikacji białek. Nauczyciel, podsumowując wypowiedzi uczniów, przedstawia foliogram, obrazujący podział białek. Nauczyciel omawia struktury białek – foliogram. Uczniowie definiują poszczególne struktury, wskazując rodzaje oddziaływań stabilizujących.
c) Faza podsumowująca
Uczeń przedstawia przygotowaną wcześniej prezentację dotyczącą funkcji i procesów hydrolizy białek zachodzących w organizmie ludzkim. Młodzież podaje przykłady pokarmów spożywczych bogatych w białko, a następnie, pracując w grupach, określa zawartość białek w podanych produktach (załącznik 1).
5. Bibliografia
Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska–Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 2, WSiP , Warszawa 2003.
Koszmider M., Chemia. Podręcznik. Zakres podstawowy, szkoły ponadgimnazjalne, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
załącznik 1
Dopasuj do nazwy produktu spożywczego odpowiednią zawartość białka
PRODUKT | ZAWARTOŚĆ BIAŁEK |
WIEPRZOWINA | 9,5‑14,1 ( g na 100 g produktu) |
WOŁOWINA | 18,9‑20,6 ( g na 100 g produktu) |
DORSZ | 21,8 ( g na 100 g produktu) |
JAJA | 12,8 ( g na 100 g produktu) |
SER BIAŁY | 28,3‑39,8 ( g na 100 g produktu) |
KALAFIOR | 2,4 ( g na 100 g produktu) |
MARCHEW | 1,1 ( g na 100 g produktu) |
KAPUSTA BIAŁA | 1,6 ( g na 100 g produktu) |
Na podstawie: Koszmider M., Chemia. Podręcznik. Zakres podstawowy, szkoły ponadgimnazjalne, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003, s. 235.
b) Zadanie domowe
W kolumnie I podano przykłady białek, w kolumnie II funkcje fizologiczne, jakie białka mogą pełnić w organizmie. Połącz je ze sobą w ten sposób, aby powstały logiczne informacje.
KOLUMNA I | KOLUMNA II | ||
1 | KERATYNA | A) | KATALITYCZNA |
2 | HEMOGLOBINA | B) | OBRONNA |
3 | UREAZA | C) | TRANSPORTUJĄCA |
4 | IMMUNOGLOBULINA | D) | REGULACYJNA |
5 | AKTYNA | E) | LOKOMOTORYCZNA |
6 | INSULINA | F) | BUDULCOWA |
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak