Lata 50. XX wieku – działalność ekspresjonistów abstrakcyjnych
2006 r. – obraz No. 5 1948 Pollocka zostaje sprzedany za 140 milionów dolarów
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RYNSYDARxQSno1
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;
6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce.
Nauczysz się
identyfikować sposób w jaki swoje dzieła tworzyli abstrakcjoniści;
rozpoznawać wybrane sylwetki twórców malarstwa abstrakcyjnego;
wymieniać najważniejsze dzieła powstałe w okresie abstrakcjonizmu;
definiować pojęcia: dripping, informel.
Narodziny abstrakcji i jej rodzaje
Na początku XX wieku artyści coraz częściej w swoich dziełach odchodzili od tematyki realistycznej. Nie interesowało ich wyłącznie odzwierciedlanie natury, malowanie portretów. Już pod koniec XIX wieku wielu malarzy sięgało po nowe sposoby wyrażania tematów w swoich dziełach, stosując nowatorskie środki artystyczne. Twórcy XX‑wieczni często wyrażali swoje poglądy na temat sztuki i odczucia świata za pomocą abstrakcjiAbstrakcjonizmabstrakcji. Za pierwsze dzieło abstrakcyjne uważa się Pierwszą akwarelę abstrakcyjną Wasilija Kandinsky'ego z 1910 roku. Artysta namalował luźno rozmieszczone plamy i linie o nieregularnych kształtach, swobodnie rozmieszczając je na całej powierzchni obrazu. Według malarza sztuka powinna pochodzić z wnętrza, najważniejsze jest uczucie. Nie trzeba więc odwzorowywać tego, co istnieje dokoła nas, ale przekazywać to, co czujemy. Z pojęciem odczuwania wiąże się ekspresja, która jest, obok koloru, jedną z najważniejszych cech malarstwa.
R12bJUHd8KBCR1
Abstrakcję w takiej swobodnej formie, gdzie plamy są nieregularne, swobodne i miękkie określa się abstrakcją niegeometryczną. W drugiej dekadzie XX wieku, holenderski artysta Piet Mondrian wykonał wiele prac, których tematem były drzewa. Wychodząc od wiernego rysunku, stopniowo je upraszczał, uzyskując przedstawienie abstrakcyjne, które zawierało przecinające się łuki i linie, oparte na geometrycznym schemacie. W swoich dalszych poszukiwaniach artysta doszedł do kompozycji opartych na krzyżujących się pionowych i poziomych liniach, a przestrzeń między nimi wypełnił płaską plamą. W taki sposób narodziła się abstrakcja geometryczna. W obrazach Mondriana najczęściej przestrzeń obrazu była wypełniona figurami o zróżnicowanych polach, podzielonych czarnymi liniami. Swoje dzieła upraszczał i ograniczał zarówno liczbę pól, jak i kolorów, stosując najczęściej barwy podstawowe, kładzione na szarym lub białym tle.
R1PQOxxOoQNtF1
RTm9XqHzb6S8u1
RpVLAxRksScjg1
RPgKEc415IZ3x1
W tym samym czasie własną koncepcję malarstwa abstrakcyjnego stworzył Kazimierz Malewicz. W 1914 roku namalował obraz zatytułowany Czarny kwadrat na białym tle. Na białym tle obrazu znalazł się czarny czworokąt. Artysta uważał, że w tej pracy jest najważniejsza forma. Barwie nadał rangę czystego odczuwania, odrzucił tradycyjne środki ekspresji, uprościł kształty, doprowadzając abstrakcję do granic przedstawialności. Malewicz jest twórcą teorii zwanej suprematyzmem, którego podstawą jest czyste, niczym nieskażone odczucie.
R7dY4EVA4ICkS1
Malarstwo abstrakcyjne w II połowie XX wieku
Od około połowy XX wieku, w Stanach Zjednoczonych szczególną popularność zyskała abstrakcja niegeometryczna, która przybrała dwie formy: malarstwa gestu (action painting) oraz malarstwa barwnych płaszczyzn (color field painting). Artyści reprezentujący pierwszą z nich największą wagę przywiązywali do samego aktu twórczego i procesu powstawania dzieła. Gest malarski był podstawowym środkiem wyrazu, który w założeniu miał wyrażać ich emocje. Tak jak inni abstrakcjoniści posiadali potrzebę kreacji artystycznej, subiektywnego przekształcania rzeczywistości zamiast jej naśladowania. W Europie w latach 50. XX wieku rozprzestrzenił się taszyzm, inaczej zwany informelemInformelinformelem (bez formy, bezprzedmiotowy). Akcentowali oni przypadkowość procesu twórczego, podkreślali niekontrolowany charakter malarstwa.
RWFxRZIha3cjV1
Twórcy abstrakcji uważali, że sposób malowania powinien być szybki, dynamiczny, zawierać jak największy ładunek energii, a tym samym być nacechowanym emocjami i ekspresją. Jaskcon Pollock w swoich dziełach stosował metodę drippinguDrippingdrippingu, polegającą na rozpryskiwaniu i rozlewaniu farby, Ogromnych rozmiarów obrazy rozkładał na podłodze, wylewał na nie wiadra farmy, rozciągał ją kijem lub pędzlem, kapał farbą na powierzchnię płótna, które traktował jak pole do działania.
Rev3L1U8xcJ541
Siła zawarta w kolorze i poszukiwanie wartości barwy to elementy, które wyznaczyły drogę malarzom zaliczanym do nurtu color field painting. Przedstawiciele tego nurtu zacierali kontury wielkich barwnych płaszczyzn, nadawali barwie rangę wiodącego środka stosowanego przez artystę i oddziałującego na odbiorcę. Najbardziej znanym malarzem prezentującym ten nurt jest Mark Rothko, którego dzieła charakteryzowały się ładunkiem emocjonalnym a kolor był dla niego wartością wyrażająca wszelkie uczucia. Malarz potrafił oddać delikatny ruch w płaskich, statycznych obrazach, które dzięki sposobie nałożenia farby pulsowały i drgały.
R102dRpgCP91G1
RidCJWLhZdKmW1
Zadania
RlIA3EgWd7yb6
Ćwiczenie 1
classicmobile
Ćwiczenie 2
Rn5dGi2DrCKq51
static
Ćwiczenie 2
Przyjrzyj się wybranym reprodukcjom obrazów polskich twórców i dopasuj prace do ich autora/autorki.
Rq2fXnJTzI8G81
1 - Mark Rothko 2 - Kazimierz Malewicz 3 - Wasilij Kandinsky
C‑1,A‑2,B‑3
Zobacz także
Inna wersja zadania
RJJiJtLB9ydXrmabc6f2515f9a0209_00000000000051
Ćwiczenie 3
classicmobile
Ćwiczenie 4
RZJzzerRkF8LU1
Przyporządkuj definicje do podanych określeń. Action painting: Możliwe odpowiedzi: 1. nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2. nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3. malarstwo gestu. Abstrakcjonizm: Możliwe odpowiedzi: 1. nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2. nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3. malarstwo gestu. Informel: Możliwe odpowiedzi: 1. nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2. nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3. malarstwo gestu.
Przyporządkuj definicje do podanych określeń. Action painting: Możliwe odpowiedzi: 1. nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2. nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3. malarstwo gestu. Abstrakcjonizm: Możliwe odpowiedzi: 1. nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2. nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3. malarstwo gestu. Informel: Możliwe odpowiedzi: 1. nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2. nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3. malarstwo gestu.
Przyporządkuj definicje do podanych określeń.
nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości., malarstwo gestu., nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego.
Informel
Action painting
Abstrakcjonizm
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
static
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj definicje do podanych określeń.
A - Action painting B - Abstrakcjonizm C - Informel
1 - nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. 2 - nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości. 3 - malarstwo gestu.
C‑1,B‑2,A‑3
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1VVSPkq8aNV2mabc6f2515f9a0209_00000000000061
Ćwiczenie 5
classicmobile
Ćwiczenie 6
Rv0ObVMlnaPTd1
static
Ćwiczenie 6
Przyjrzyj się ilustracji dzieła. Jaki rodzaj malarstwa prezentuje?
R1GBXKb15SlTC1
A - Abstrakcja geometryczna B - Informel C - Dripping
B
Inna wersja zadania
Wyjaśnij termin informel.
classicmobile
Ćwiczenie 7
R1JmVt2MxhEUy1
static
Ćwiczenie 7
Zaznacz cechy właściwe dla poniższego dzieła.
Rt5vVbEVjw0tw1
A - Brak centrum kompozycyjnego B - Geometryzacja C - Swobodne plamy barwne
A
C
Inna wersja zadania
Wymień znanych malarzy abstrakcyjnych w II połowie XX wieku.
classicmobile
Ćwiczenie 8
RUhSgqisWwnJn1
static
Ćwiczenie 8
Do obrazów dobierz zbiór właściwych dla nich cech.
RNLTxyuNyWbSy1
1 - swoboda kształtów, wąska gama kolorystyczna 2 - płynna linia, szeroka gama kolorystyczna 3 - geometryzacja, brak wyraźnej struktury farby
B‑1,A‑2,C‑3
Inna wersja zadania
O jakim pojęcia mowa: charakterystyczna dla sztuki XX wieku tendencja polegająca na rezygnacji z odtwarzania rzeczywistości i posługiwaniu się formami plastycznymi powstałymi z połączenia figur geometrycznych, kompozycji kolorowych płaszczyzn i plam?
RXD7c2Cdwyh7P
Ćwiczenie 9
Polecenie 1
Inspirując się twórczością Jacksona Pollocka, stwórz własne dzieło wykonane techniką drippingu. Możesz to tego celu wykorzystać farby akrylowe lub temperowe, plakatowe, płótno lub kartkę papieru w formacie A3.
mabc6f2515f9a0209_0000000000005
mabc6f2515f9a0209_0000000000005
Przyjrzyj się wybranym reprodukcjom obrazów polskich twórców i dopasuj prace do ich autora/autorki.
Odpowiedzi: A - nurt w sztuce abstrakcyjnej, którego twórcy podkreślali przypadkowość procesu artystycznego. B - malarstwo gestu. C - nurt w sztuce XX wieku, który zakładał odejście od jakichkolwiek form naśladowania rzeczywistości.
Rozwiązanie: 1‑A 2‑B 3‑C
mabc6f2515f9a0209_0000000000007
mabc6f2515f9a0209_0000000000007
Do obrazów dobierz zbiór właściwych dla nich cech.
Odpowiedzi: A - płynna linia, szeroka gama kolorystyczna B - geometryzacja, brak wyraźnej struktury fraby C - swoboda kształtów, wąska gama kolorystyczna
Rozwiązanie: 1‑B 2‑A 3‑C
Słownik pojęć
Abstrakcjonizm
Abstrakcjonizm
charakterystyczna dla sztuki XX wieku tendencja polegająca na rezygnacji z odtwarzania rzeczywistości i posługiwaniu się formami plastycznymi powstałymi z połączenia figur geometrycznych, kompozycji kolorowych płaszczyzn i plam.
Dripping
Dripping
metoda twórcza opracowana przez Jacksona Pollocka, polegająca na wylewaniu na płótno farby prosto z przedziurawionej puszki.
Informel
Informel
awangardowa tendencja w sztukach plastycznych, polegająca na wykorzystywaniu przypadku w procesie tworzenia dzieła sztuki.
Malarstwo gestu
Malarstwo gestu
gatunek malarstwa współczesnego, który największy nacisk kładzie na proces powstawania dzieła. Inaczej: action painting.