Jak wielka przepaść dzieli nas od ludzi starszych? Zastanawiamy się nad sensem wiersza Tadeusza Różewicza „Przepaść”

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna utwór poetycki,

• wie, jak należy się odnosić do ludzi starszych,

• wymienia środki stylistyczne.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• analizować tekst literacki,

• formułować wnioski,

• brać udział w dyskusji.

c) Postawy

Uczeń pogłębia wrażliwość na potrzeby drugiego człowieka.

2. Metoda i forma pracy

Praca z tekstem, heureza, burza mózgów, praca indywidualna i zbiorowa.

3. Środki dydaktyczne

Tekst utworu

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel podaje temat lekcji. Prosi, by uczniowie spróbowali wyjaśnić wyrażenie różnica pokoleń.

b) Faza realizacyjna

1. Następnie proponuje lekturę wiersza. Uczniowie cicho czytają, a potem prowadzący prosi, by podzielili się wrażeniami na temat utworu.

2. Kolejne zadanie to analiza:

• 1 strofa – opis babci: ma czarny strój, druciane okulary i laseczkę. Chce przejść na drugą stronę jezdni.

• 2 strofa – chłopiec przeprowadza ją przez ulicę, biorąc za rękę.

• 3 strofa – opis przeżyć wewnętrznych babci – radość, pogoda duch, poczucie bezpieczeństwa, nadzieja.

• Czym jest ulica dla kobiety? (przepaścią, otchłanią – czymś niemożliwym do pokonania, można na niej zginąć)

• Dlaczego właśnie chłopiec przeprowadza kobietę? (być może to przypadek, być może tylko on ją dostrzegł lub był w pobliżu, być może tylko on zdecydował się pomóc – nie bez znaczenia jest jego wiek – nadzieja na przyszłość w młodych ludziach, oni mogą zmienić świat)

• Czy ważne jest to, że bierze kobietę za rękę? (tak, gdyż daje to poczucie więzi, bezpieczeństwa, bliskości, pomocy, to „podanie pomocnej dłoni”)

• W jakim czasie gramatycznym podmiot liryczny snuje swa opowieść? (czas teraźniejszy – zdarzenia takie wciąż mają miejsce, temat jest ciągle aktualny)

• Czym jest tytułowa przepaść?

• Czy można ją pokonać? W jaki sposób?

3. Uczniowie sporządzają notatkę. Jeśli jest zbyt mało czasu na samodzielną pracę, nauczyciel dyktuje im podstawowe informacje. (załącznik 1)

c) Faza podsumowująca

Dyskusja: czy zgadzacie się ze spostrzeżeniami autora? Jak traktujemy starszych? Dlaczego tak się dzieje? (warto odwołać się do własnych przeżyć uczniów, do zaobserwowanych przez nich sytuacji, do ich postaw i reakcji – czy sami pomagają starszym, w jaki sposób, kiedy, jak traktują swoich dziadków itd.)

5. Bibliografia

1. Burkot S., T. Różewicz, WSIP, Warszawa 1987.

2. Kulawik A., Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Antykwa, Kraków 1994.

3. Nagajowa M., Słowa i świat. Podręcznik do kształcenia literackiego i językowego dla klasy szóstej szkoły podstawowej, WSIP, Warszawa 1999.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Jakie przepaście, różnice dzielą nasze społeczeństwo? Co zrobić, by je zlikwidować? Napisz wypracowanie w dowolnej formie.

b) Notatki dla nauczyciela

załącznik 1

Notatka do podyktowania:

Starsza kobieta obawia się przejść przez ulicę. Z pomocą przychodzi jej chłopiec.

Uczucia kobiety: strach, obawa, poczucie osamotnienia i odrzucenia.

Rola chłopca: pomoc, rozbudzenie nadziei i radości.

Tytuł wiersza „Przepaść” może oznaczać:

- Ruchliwą, niebezpieczną ulicę.

- Obojętność na los innych.

- Samotność osób starszych w społeczeństwie.

- Granicę nie do przekroczenia dzielącą pokolenia.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak