Jak wyczarować muzykę z powietrza – instrumenty dęte drewniane
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
2) rozpoznaje ze słuchu:
A) brzmienie instrumentów muzycznych,
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
1) instrumentów muzycznych ze względu na źródło dźwięku – nazywa i charakteryzuje je.
używać poprawnych nazw podstawowych instrumentów muzycznych z grupy instrumentów dętych drewnianych: flety, klarnet, fagot, kontrafagot, rożek angielski, obój, saksofon altowy;
opisywać wygląd i budowę instrumentów dętych drewnianych: flety, klarnet, fagot, kontrafagot, rożek angielski, obój, saksofon altowy;
rozróżniać ze słuchu instrumenty dęte drewniane: flety, klarnet, fagot, kontrafagot, rożek angielski, obój, saksofon altowy.
Rodzaje instrumentów
Do wykonywania muzyki wykorzystujemy różnego rodzaju instrumenty. Jest ich bardzo dużo i każdy z nich charakteryzuje się innym brzmieniem. Podzielone są na trzy podstawowe grupy: perkusyjneperkusyjne, strunowestrunowe i dętedęte. Instrumenty perkusyjne to grupa, w których źródłem dźwięku są drgania membrany lub całego instrumentu. W instrumentach strunowych źródłem dźwięku są drgania strun, a w dętych, drgające powietrze wdmuchiwane w instrument. Wysokość dźwięku zależy od długości drgającego słupa powietrza.
Instrumenty dęte
Flety
Flet prosty - jest jedenym z najstarszych instrumentów dętych drewnianych z grupy aerofonów wargowychaerofonów wargowych. To drewniana lub plastikowa piszczałka z otworami. Podczas gry zakrywa się je palcami.
Flet poprzeczny - to długa piszczałka z systemem klapek i dźwigni. Powietrze wdmuchuje się przez umieszczony z boku otwór. Instrument ten wykonany jest z metalu, ale ze względu na budowę zalicza się do grupy instrumentów dętych drewnianych.
Wysłuchaj nagrań fletów.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie utworu Tico tico w aranżacji na cztery flety poprzeczne. Utwór jest wesoły, skoczny.
Instrumenty wykorzystujące stroik podwójnystroik podwójny
Fagot - instrument muzyczny z grupy aerofonów stroikowych zbudowany z dwóch drewnianych rur połączonych u dołu. Nazwa pochodzi z języka włoskiego i oznacza wiązkę drewna.
Kontrafagot - basowa odmiana fagotu o niskim brzmieniu. Składa się trzech rur o łącznej długości ponad pięć metrów.
Rożek angielski - instrument muzyczny z grupy aerofonów stroikowych nieco dłuższy od oboju. Zakończony jest charakterystyczną kulistą czarą głosową.
Obój - to instrument muzyczny zaliczany do grupy aerofonów dwustroikowych. Długość tego instrumentu to około 60 cm.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Klarnet
Klarnet - instrument muzyczny z grupy aerofonów stroikowych z pojedynczym stroikiem. Jest to cylindryczna rura, zakończona nieco rozszerzoną czarą głosową. Tak jak obój, klarnet wyposażony jest w metalowe klapki, ale posiada inny niż w oboju stroik, umieszczony w płasko ściętym ustniku za pomocą metalowej obręczy zwanej ligaturą.
Wysłuchaj nagrania klarnetu.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Utwór “Duet na klarnet i fagot nr 3 B-dur” Utwór pogodny, w umiarkowanym tempie. Klarnet gra wyżej, fagot niżej. Czasami grają w jednym rytmie na dwa głosy, innym razem na pierwszy plan wybija się jeden z instrumentów a drugi przejmuje rolę akompaniatora, potem role się zamieniają.
Saksofony
Saksofon - to jeden z młodszych instrumentów muzycznych z grupy aerofonów stroikowych, skonstruowany został w pierwszej połowie XIX wieku przez Adolpha Saxa. Wykonany jest z metalu, ze względu na budowę należy do grupy instrumentów dętych drewnianych.
Wysłuchaj nagrań saksofonu.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Utwór wykonany przez kwartet saksofonowy. Utwór w rytmie tanga, dynamiczny, rytmiczny, o ciekawej melodii. Klarnety mają różne barwy, jeden z nich gra wysoko i ma bardzo jasną barwę, inne brzmią niżej i mają ciemniejsze barwy. Pierwsza część utworu jest w tempie szybkim, rytmiczna i wesoła. Druga część jest nostalgiczna, powolna, troszeczkę smutna.
Zadania
Aerofony to nazwa instrumentów:
- strunowych
- smyczkowych
- dętych
1.
Wskaż, na którym instrumencie został odegrany powyższy dźwięk.
- Ilustracja przedstawia instrument - Saksofon. Jest to duży instrument w kolorze złotym.
- Ilustracja przedstawia instrument - Obój. Instrument jest czarny i posiada złote elementy
- Ilustracja przedstawia instrument - Fagot. Instrument jest czarny z widocznymi srebrnymi elementami.
Stroik podwójny posiadają instrumenty:
- Klarnet, flet prosty, obój
- Saksofon, fagot, flet piccolo
- Kontrafagot, rożek angielski, obój
Spośród przedstawionych definicji wybierz tą, która opisuje stroik pojedynczy:
- urządzenie służące do strojenia instrumentów
- pojedyncza płytka drewniana, część ustnika klarnetu i saksofonu
- drewniana piszczałka z jednym otworem
Zaznacz zdanie prawdziwe.
- W instrumentach dętych drewnianych dźwięki zmienia się za pomocą wentyli.
- Wysokość dźwięku zależy od długości drgającego słupa powietrza.
- Obój skonstruował Adolph Sax.
- Źródłem dźwięku w instrumentach dętych jest drgająca struna.
Przedstawione poniżej ilustracje instrumentów dętych drewnianych ułóż w kolejności od brzmiącego najwyżej do brzmiącego najniżej:
Do podanych opisów dopasuj odpowiednią nazwę instrumentu:
To jeden z młodszych instrumentów, skonstruowany został w pierwszej połowie XIX wieku przez Adolpha Saxa. Wykonany jest z metalu, ze względu na budowę należy do grupy instrumentów dętych drewnianych., Jest jednym z najstarszych instrumentów dętych drewnianych. To drewniana lub plastikowa piszczałka z otworami. Podczas gry zakrywa się je palcami., Jest odmianą fagotu o niskim brzmieniu. Składa się trzech rur o łącznej długości ponad pięć metrów., Jest nieco dłuższy od oboju. Zakończony jest charakterystyczną kulistą czarą głosową., Jest zbudowany z dwóch drewnianych rur połączonych u dołu. Nazwa pochodzi z języka włoskiego i oznacza <i>wiązkę drewna</i>., To długa piszczałka z systemem klapek i dźwigni. Powietrze wdmuchuje się przez umieszczony z boku otwór. Instrument ten wykonany jest z metalu, ale ze względu na budowę zalicza się do grupy instrumentów dętych drewnianych.
| Saksofon | |
| Flet poprzeczny | |
| Flet prosty | |
| Kontrafagot | |
| Rożek angielski | |
| Fagot |
W zamierzchłych czasach ludzie budowali prymitywne piszczałki z muszli, kości i rogów zwierząt, a także z łodyg roślin, na przykład trzciny. Z biegiem czasu udoskonalano konstrukcję instrumentów dętych. Wykorzystując wiedzę poznaną na dzisiejszej lekcji wykonaj w domu instrument dęty.
Słownik pojęć
grupa instrumentów muzycznych (instrumenty dęte), w których źródłem dźwięku jest drgający słup powietrza, pobudzony odpowiednim zadęciem.
zespół złożony z dwóch wykonawców.
grupa instrumentów, w których źródłem dźwięku jest drgające powietrze wdmuchiwane do korpusu.
grupa instrumentów, w których źródłem dźwięku są drgania całości bądź części instrumentu, wywołane uderzeniem odpowiedniej części instrumentu pałką, szczotką, dłonią lub potrząsaniem całego instrumentu.
grupa instrumentów, w których źródłem dźwięku są drgania strun.
zespół wokalny lub instrumentalny złożony z czterech wykonawców.
element instrumentu muzycznego służący do wprowadzania w drganie słupa powietrza zawartego wewnątrz instrumentu lub rezonatora.
dwie cienkie płytki o kształcie łopatkowym, w szerszej części płaskie i stykające się krawędziami, w węższej wklęsłe i tworzące rurkę. Płytki połączone są na stałe w węższej części. Stosowany np. w fagocie, oboju.
prostokątna cienka płytka przytwierdzana jednym końcem do spodu ustnika. Krawędź wolnego końca stroika kryjącego znajduje się w zakończeniu dzioba i wyoblona jest odwzorowując jego kształt. Stosowany np. w klarnecie i saksofonie.
zespół instrumentalny złożony z trzech instrumentalistów.
przyciski w instrumentach dętych służące do zmiany wysokości dźwięku.
sposób wydobywania dźwięku w instrumentach dętych.
Słownik pojęć opracowano na podstawie:
sjp.pwn.pl
Słownik muzyki, pod red. W. Marchwicy, Zielona Sowa, Warszawa 2006
Biblioteka muzyczna
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie utworu Tico tico w aranżacji na cztery flety poprzeczne. Utwór jest wesoły, skoczny.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Utwór “Duet na klarnet i fagot nr 3 B-dur” Utwór pogodny, w umiarkowanym tempie. Klarnet gra wyżej, fagot niżej. Czasami grają w jednym rytmie na dwa głosy, innym razem na pierwszy plan wybija się jeden z instrumentów a drugi przejmuje rolę akompaniatora, potem role się zamieniają.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEk9GHdFf
Utwór wykonany przez kwartet saksofonowy. Utwór w rytmie tanga, dynamiczny, rytmiczny, o ciekawej melodii. Klarnety mają różne barwy, jeden z nich gra wysoko i ma bardzo jasną barwę, inne brzmią niżej i mają ciemniejsze barwy. Pierwsza część utworu jest w tempie szybkim, rytmiczna i wesoła. Druga część jest nostalgiczna, powolna, troszeczkę smutna.
Bibliografia
Encyklopedia muzyczna PWM, pod red. E. Dziębowskiej, PWM, Kraków 1998
Mieczysław Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, PWM, Kraków 1997
Słownik muzyki, pod red. W. Marchwicy, Zielona Sowa, Warszawa 2006
