1872 – namalowanie obrazu Impresja, wschód Słońca przez Claude Moneta
1874 – pierwsza wystawa impresjonistów
1886 – ósma, ostatnia wystawa impresjonistów
1890 – namalowanie Błękitnych tancerek przez Edgara Degasa
m815d24d0eaafefc9_0000000000020
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RRfWBSE4LxbQo1
m815d24d0eaafefc9_0000000000023
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
3) klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna, koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżnia i identyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe, dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacji natury, uwzględniające problematykę barwy;
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych).
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;
5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.
m815d24d0eaafefc9_0000000000032
Nauczysz się
rozpoznawać sztandarowe dzieła impresjonistyczne i umiejscawiać je w czasie i w przestrzeni geograficznej;
rozpoznawać charakterystykę malarstwa impresjonistycznego: sposób malowania – dywizjonizm, wrażeniowość, świetlistość;
podstawowej terminologii odnoszącej się do motywów malarskich przedstawianych w nurcie impresjonizmu: pejzaż, scena rodzajowa;
określać uczucia, które towarzyszą Ci przy odbiorze dzieła malarskiego – ekspresja dzieła;
formułować samodzielne przejrzyste i logiczne wypowiedzi na temat malarstwa, uwzględniając właściwą terminologię;
tworzyć opisy wybranych przykładów dzieł malarskich uwzględniając właściwą kompozycję pracy, język i styl;
opisu i analizy porównawczej dzieł, uwzględniając ich cechy formalne (np. tematyka, kolorystyka, kompozycja, ekspresja).
m815d24d0eaafefc9_0000000000036
Impresjonizm
Impresjonizm rozwinął się we Francji w drugiej połowie XIX wieku wśród grupy młodych malarzy paryskich. Nazwa nowego kierunku artystycznego została zaczerpnięta od najsłynniejszego obrazu impresjonistycznego malarza Claude’a Moneta „Impresja, wschód Słońca”, wystawionego po raz pierwszy w 1874 roku. Ekspozycja ta była w tamtych czasach odebrana jako prowokacja – swoje prace obok Moneta przedstawiło 30 malarzy, których obrazy odrzucili paryscy krytycy sztuki i nie zakwalifikowali ich na oficjalną, prestiżową wystawę nazywaną „Salonem”. Grupa twórców buntowała się przeciwko kanonomKanonkanonom, założeniom ówczesnej sztuki francuskiej, która skupiała się na wiernym, rzeczywistym, nieruchomym i niezmiennym malowaniu rzeczywistości.
Impresjoniści byli wyjątkowo wrażliwi na zmieniające się światło słoneczne, migotliwość powietrza i barwne poświaty wokół przedstawianych przedmiotów, starano się uchwycić na płótnie wrażenie, czyli impresjęImpresjaimpresję, zmienność chwili dnia.
Dopiero w XIX wieku stały się dostępne farby w tubach, solidniejsze pędzle i lekkie sztalugi. Umożliwiło to ówczesnym artystom wyjście w plener – zaczęto malować na świeżym powietrzu. Uwieczniano pejzaż, do którego podchodzono subiektywnie, indywidualnie, próbowano uchwycić niepowtarzalny, przelotny moment za pomocą bogatych odcieni barw. W impresjonizmie najważniejszy staje się sam kolor, sposób malowania obrazu niż jego tematyka. Motywem inspirującym malarzy były również sceny rodzajowe i miejsca, w których się odbywały, np.: sale taneczne, kawiarnie, koncerty w plenerze.
m815d24d0eaafefc9_0000000000049
Wybitni przedstawiciele impresjonizmu
Claude Monet
Francuski malarz, który jest najbardziej rozpoznawalnym przedstawicielem impresjonizmu. Głównym tematem jego twórczości jest pejzaż. Monet stosował technikę szkicową. Malował czystymi, jasnymi barwami. Pozwala ona na oddanie refleksów (odbić) światła i zmienności krajobrazu. Nakładane drobnymi pociągnięciami pędzla farby mieszają się w oczach widza, tworząc kolory dopełniające.
R1YvIQjAFFoSS1
Edgar Degas
Początkowo malował obrazy o tematyce historycznej i portrety, jednak na ukształtowanie jego twórczości najbardziej wpłynął kontakt z impresjonistami. Artysta interesował się ruchem, chciał uwiecznić na płótnie chwilowe gesty i ulotne sytuacje; w ich uchwyceniu pomagała mu szybka technika rysunkowa pastelu oraz fotografia, na której bazował malując sceny baletowe. Uczucie momentalności uzyskiwał dzięki asymetrycznej kompozycji, pozornie przypadkowemu wyborowi kadru oraz odważnie zestawionym, jakby wibrującym barwom.
R4JXbHMApA7Lh1
m815d24d0eaafefc9_0000000000057
Obrazy impresjonistów
Rl25gJESv5JsS1
Gdy przypatrujemy się obrazom impresjonistów z bliska, widzimy jedynie drobne, z pozoru niedbałe, wydające się przypadkowe, rozrzucone na płótnie plamki barwne i smużki. Wystarczy jednak cofnąć się o kilka kroków, a wielobarwne pociągnięcia pędzla zleją się, tworząc rozmyte zarysy postaci, rozedrgane rośliny, fragmenty przyrody. Kolorowe punkty łączą się ze sobą, wywierając wrażenie świetlistości i wibracji.
Zapoczątkowana przez ówczesnych malarzy technika – dywizjonizmDywizjonizmdywizjonizm, polegała na zestawieniu obok siebie czystych plam koloru. Ten sposób malowania rozwinęli neoimpresjoniści w późniejszej epoce. Na ilustracji po lewej stronie dopiero w dużym powiększeniu widać, że na konarach drzew Monet umieścił spore plamy intensywnej błękitnej barwy, a na zaroślach plamy brązów i czerwieni.
m815d24d0eaafefc9_0000000000069
Bardzo duże znaczenie dla artystów w XIX wieku miało wynalezienie i rozpowszechnienie się fotografii. Nowa dziedzina sztuki była najdokładniejszą, najwierniejszą formą obrazowania i żadne przedstawienie malarskie nie mogło z nią konkurować. Wtedy też pojawiła się potrzeba uwolnienia malarstwa od rywalizacji z aparatem fotograficznym. Malarze nie dążyli więc już do realizmu, dlatego tak duże znaczenie miał kolor (którego fotografii brakowało) oraz nowatorski sposób nakładania farby. W XVIII w. impresjoniści używali tylko czystych barw, możliwie jak najmniej mieszając je ze sobą. Cienie malowano za pomocą połączonych kolorów podstawowych, całkowicie rezygnując z czerni. W malarstwie impresjonistycznym często stosowano kompozycję otwartąKompozycja otwartakompozycję otwartą - obraz wydawał się być tylko fragmentem większej całości.
R1GaaPyb2btNE1
RAZISabXoXYME1
RitohoITJXzhu1
R1ZV5lydDH9Ma1
m815d24d0eaafefc9_0000000000078
Początki Impresjonistów
Sztuka francuska połowy XIX wieku zdominowana była przez naturalizm i realizm. Prestiżowa wystawa w Paryżu, zwana salonem malarstwa i rzeźby, zajmowała ważną pozycję w życiu artystycznym XIX‑wiecznej Europy. W tamtym czasie nie istniały prywatne galerie: Salon paryski był jedynym miejscem, w którym artysta mógł zaprezentować publiczności swoje dzieła i zdobyć rozgłos. Wystawy te prezentowały sztukę oficjalną, akademicką, która została doceniona i zaakceptowana przez jury złożone z profesorów Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Opierała się ona na klasycznym pięknie, inspirowanym sztuką antycznej Grecji i Rzymu. Pracom, które wyróżniono, przyznawano nagrody. Zazwyczaj nie dopuszczano na wystawę prac nowatorskich i niezgodnych z obowiązującą doktryną, czyli realizmem.
Mimo że w XIX wieku podobne wystawy organizowano także przy innych szkołach artystycznych w Europie, to jednak właśnie paryskie wystawy stały się najpopularniejsze. W 1841 odwiedziło go około miliona osób. Stale rosła też liczba dzieł nadsyłanych przez artystów, a co za tym idzie, prac odrzucanych przez komisję: w 1801 roku wystawiono 485 obrazów, w 1806 – 707, w 1848 – 518.
R13e9TcU4PDsf1
W 1863 roku Napoleon III Bonaparte nakazał utworzenie drugiej wystawy, prezentującej prace artystów, które nie zostały docenione przez jury. Ekspozycja ta została nazwana Salonem Odrzuconych i tam po raz pierwszy zaczęły pojawiać się prace malarzy impresjonistów. Pierwsza wystawa impresjonistów odbyła się w pracowni francuskiego fotografa w 1874 roku. Przez kolejne 12 lat, do roku 1886, zrealizowano w sumie 8 wystaw pod szyldem nowego kierunku artystycznego.
Ich obrazy były bardzo jasne i intensywnie kolorowe. Pierwsi malowali kolor tak, jak go widzimy w naturze, kiedy silne światło rozmywa kontury kształtów i kiedy cienie wydają się błękitne, a nie czarne czy szare. Impresjoniści uznawali, że w naturze nie występuje ani kolor biały, ani czarny i całkowicie zrezygnowali z używania farby w tych odcieniach. Byli pierwszymi artystami, którzy wyszli w plenerMalarstwo pleneroweplener z malarstwem olejnym. Uważali, że obraz musiał być malowany bardzo szybko, w bezpośrednim kontakcie ze stale zmieniającą się naturą. Zamiast mieszać barwy na palecie, nakładali farbę na płótno drobnymi pociągnięciami pędzla w taki sposób, aby w oku widza nastąpiło połączenie ich w świetliste, drgające płaszczyzny.
Początkowo prace nowatorskich malarzy spotkały się z dużą niechęcią krytyków i publiczności. W satyrystycznym tygodniku z 1876 roku pojawiła się recenzja pierwszej wystawy impresjonistów; „(…) otworzono wystawę, o której mówi się, że jest wystawą malarzy. Spokojny przechodzień, którego przyciągnęła dekoracja zdobiąca fasadę, otwiera drzwi i jego przerażonym oczom ukazuje się okrutne widowisko: pięciu czy sześciu szaleńców, w tym jedna kobieta, grupa nieszczęśników dotkniętych obłędną ambicją, wystawia tu swoje dzieła. Pewni ludzie wybuchają śmiechem, kiedy to widzą: ja mam serce ściśnięte. Ci domniemani artyści, którzy głoszą, że są nieprzejednani, przybrali miano impresjonistów. Biorą płótna, farby, pędzle, kładą na płótnie kilka tonów jak popadnie i podpisują całość (…)”. Dzisiaj impresjonizm uznaje się za pierwszy nurt nowoczesnej sztuki współczesnej, który wywarł ogromny wpływ na kulturę i sztukę Europejską.
m815d24d0eaafefc9_0000000000094
Analiza wybranych prac malarzy
RV12eA66JyZ4q1
R2ujTqW7aLMNy1
R5cZ0uZVYq9gm1
RhADuolL13iwL1
R1XK9z6etyq0D1
m815d24d0eaafefc9_0000000000191
Zadania
RrrI7yzGixNH2
Ćwiczenie 1
classicmobile
Ćwiczenie 2
Rqx5ydPfVPtnf1
static
Ćwiczenie 2
Przyjrzyj się wybranym reprodukcjom prac. Połącz w pary obrazy, które łączy podobna tematyka.
R13LcErbGHg521
C‑1,B‑2,A‑3
Zobacz także
Inna wersja zadania
Rgwf4bno0xezgm815d24d0eaafefc9_00000000000061
W malarstwie impresjonistycznym ważniejsza stała się sama forma dzieła, czyli sposób malowania, kolor, nastrój, towarzyszące odbiorowi obrazu emocje niż temat pracy, czyli to, co przedstawia. Malarzy nowego nurtu nie interesowały ani problemy społeczne, ani polityczne czy religijne. Impresjoniści wybierali więc najczęściej motyw pejzażu, sceny z pokazujące życie codzienne, rozrywkę.
classicmobile
Ćwiczenie 3
R9lMPAXawYQR31
static
Ćwiczenie 3
Przyjrzyj się wybranym reprodukcjom i dopasuj je do autora.
Jakie środki artystycznego wyrazu zastosował autor przedstawionego powyżej dzieła?
A - Kompozycja otwarta B - Dywizjonizm C - Ograniczenie palety barw
A
B
classicmobile
Ćwiczenie 6
R1bZn81532nls1
static
Ćwiczenie 6
Na czym polegała nowatorskość malarstwa impresjonistów?
A - Na używaniu czystych, jak najmniej zmieszanych barw B - Na podejmowaniu tematyki historycznej C - Na stosowaniu techniki dywizjonizmu
A
C
classicmobile
Ćwiczenie 7
R1XHPZRKBdUZB1
static
Ćwiczenie 7
Co oznacza słowo impresja?
A - Wschód słońca B - Pejzaż C - Ulotne wrażenie
C
Polecenie 1
Malarze impresjonistyczni często stosowali kompozycję otwartą, to znaczy, że obraz wydaje się być fragmentem, wycinkiem większej całości. Wykonaj kilka fotografii, które będą oparte na tego typu kompozycji. Możesz wybrać dowolny temat, np. fragment krajobrazu, miasta lub przedmioty nieożywione.
m815d24d0eaafefc9_0000000000006
m815d24d0eaafefc9_0000000000006
Przyjrzyj się wybranym reprodukcjom prac. Połącz w pary obrazy, które łączy podobna tematyka.
ogólnie przyjęta w danej epoce norma, np. etyczna lub estetyczna.
Impresja
Impresja
ulotne wrażenie.
Dywizjonizm
Dywizjonizm
technika opracowana przez malarzy impresjonistów, polegająca na budowaniu obrazu drobnymi pociągnięciami pędzla i używaniu możliwie czystego koloru. Płaszczyzna pracy wydawała się wówczas świetlista, falująca, migotliwa.
Kompozycja otwarta
Kompozycja otwarta
rodzaj przedstawienia, który pozostawia odbiorcy wolne pole do interpretacji. Zastosowana w obrazie kompozycja otwarta daje wrażenie, jakby obraz był fragmentem, wycinkiem większej całości.
Malarstwo plenerowe
Malarstwo plenerowe
malowanie na świeżym powietrzu, w bliskim kontakcie z naturą. W II połowie XIX wieku po raz pierwszy twórcy wyszli w plener, co umożliwiły lekkie sztalugi oraz farby olejne w tubkach.
m815d24d0eaafefc9_0000000000248
Galeria dzieł sztuki
R1YvIQjAFFoSS1
R4JXbHMApA7Lh1
Rl25gJESv5JsS1
RitohoITJXzhu1
R13e9TcU4PDsf1
R47pb50ZVk1B91
R1PIjwAfRvdpT1
R1VHhobjNjhr81
RpR32BJljkFRQ1
R4UQR5CYPcIOs1
R1BUHAm5bMfqn1
ROgGgl54Pp5mK1
RvkeJBOoDPqhy1
ROqTO1z4Ukq9z1
RcsYicAierYB91
R6YdmouhMvYVy1
RIBKd5be1Nx9T1
R1XD0butuyvTU1
R1I5juku61ArZ1
m815d24d0eaafefc9_0000000000251
Bibliografia
H.E. Gombrich, O sztuce, tłum. M. Dolińska, I. Kossowska, D. Stefańska‑Szewczuk, A. Kuczyńska, Rebis, Poznań 2009, s. 519