Jak zmieniała się Europa w I połowie XIX wieku? (lekcja powtórzeniowa)
Materiał powtórzeniowy został podzielony na trzy części:
powtórka z Napoleona - dotyczy najważniejszych bitew i traktatów z okresu jego panowania, jego dyktatury, dołączona jest mapa Europa napoleońska,
pokongresowo - najważniejsze wydarzenia polityczne i pojęcia po kongresie wiedeńskim, także dotyczące ziem polskich,
przemysłowo - dotyczy przemysłu w XIX wieku.
Powtórka z Napoleona
Porównaj systemy władzy. Przyporządkuj podane w tabeli pojęcia i wydarzenia do dyktatury jakobińskiej Robespierra i dyktatury Napoleona I.
| Dyktatura jakobińska | Dyktatura Napoleona I | |
| ekspansja terytorialna w całej Europie | □ | □ |
| podpisanie konkordatu z papieżem | □ | □ |
| walka z Kościołem katolickim | □ | □ |
| egzekucja króla | □ | □ |
| kontrola policyjna | □ | □ |
| terror i masowe egzekucje | □ | □ |
| radykalne reformy społeczne | □ | □ |
| umiarkowane reformy społeczne | □ | □ |
| plebiscyty | □ | □ |
| republika | □ | □ |
| monarchia | □ | □ |
| bezpłatna oświata | □ | □ |
| bezpłatna opieka społeczna | □ | □ |
| powszechne prawo do pracy | □ | □ |
| ceny maksymalne | □ | □ |
| władza oparta na zrewoltowanych miejskich masach ludowych | □ | □ |
| władza oparta na burżuazji i chłopstwie | □ | □ |
| konflikt z chłopstwem | □ | □ |
| armia rewolucyjna | □ | □ |
| Wielka Armia | □ | □ |
Mapa: Europa napoleońska
Na mapie zaznaczono:
granice państw Europy;
Cesarstwo Francuskie w 1812 r.
kraje uzależnione od Napoleona
Wyprawa wojsk Napoleona z udziałem Polaków:
Cesarstwo Francuskie - Jena - Auerstedt - Berlin - Poznań - Raszyn - Warszawa - Tylża;
Ulm - Monachium - Wiedeń - Austerlitz;
Księstwo Warszawskie - Wilno - Smoleńsk - Borodino - Moskwa - Smoleńsk - Studzianka - Wilno - Księstwo Warszawskie;
Cesarstwo Francuskie - Saragossa;
Cesarstwo francuskie - Przeł. Somosierra - Madryt;
Trasa powrotu Napoleona z Elby w 1815 roku (100 dni Napoleona):
Elba
Cannes
Lyon
Paryż
Waterloo
Ważniejsze bitwy:
Auerstadt 1806
Przełęcz Samosierra 1808
Saragossa 1809
Wagram 1809
Jena 1806
Austerlitz 1805
Frydland 1807
Raszyn 1809
Borodino 1812
Studzianka 1812
Lipsk 1813
Waterloo 1815
Ważniejsze bitwy morskie:
Przyl. Trafalgar 1805
Zwycięskie bitwy Napoleona:
Austerlitz 1805
Ulm 1805
Auerstedt 1806
Jena 1806
Frydland 1807
Przeł. Somosierra 1808
Wagram 1809
Saragossa 1809
Ważniejsze traktaty:
Tylża 1807
Wiedeń 1809 i 1815
Blokada kontynentalna Wielkiej Brytanii (wybrzeża Hiszpani, Francji, Królestwo Danii, Królestwo Szwecji, Królestwo Pruskie, Cesarstwo Rosyjskie, Włochy).
Przyjrzyj się powyższej mapie wypisz daty i nazwy miejscowości, gdzie zawarto najważniejsze traktaty w okresie napoleońskim.
Na podstawie opisu powyższej mapy, wypisz najważniejsze traktaty w okresie napoleońskim.
Przyporządkuj cytaty do aktów prawnych, z których pochodzą.
Kodeks Napoleona z 1804 roku, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789 roku, Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z 1807 roku
| „Art. 1. Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi z punktu widzenia prawa. Różnice społeczne mogą się opierać tylko na użyteczności wobec społeczeństwa. Art. 2. Celem każdej organizacji politycznej jest utrzymanie naturalnych i nieprzedawnionych praw człowieka. Tymi prawami są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi” | |
| „Art. 1. Religia rzymskokatolicka jest religią stanu. Art. 2. Wszystkie wyznania są wspólne i publiczne […]. Art. 4. Znosi się niewolę, wszyscy obywatele są równi w obliczu prawa, stan osób zostaje pod opieką trybunałów”. | |
| „Art. 213. Mąż winien obronę dla żony, a żona posłuszeństwo dla męża [...] Art. 215. Żona stawać w sądzie nie może bez upoważnienia od męża swojego, chociażby się trudniła kupiectwem publicznym albo nie była we wspólności majątku, albo rozdzielona była co do majątku […]. Art. 229. Mąż żądać może rozwodu z przyczyny cudzołóstwa żony swojej. Art. 230. Żona może żądać rozwodu z przyczyny cudzołóstwa męża swego, gdy mąż trzymać będzie nałożnicę w domu wspólnym”. |
Odszukaj daty podanych niżej bitew. Czyim zwycięstwem się zakończyły i jakie było ich znaczenie?
Austerlitz.
Lipsk.
Olszynka Grochowska.
Ostrołęka.
Somosierra.
Trafalgar.
Waterloo.
Pokongresowo
Mapa Europa po kongresie wiedeńskim.
Na mapie zamieszczone są:
granice państw w 1815 roku;
granice Związku Niemieckiego w 1815 roku;
Obszary przyznane na kongresie wiedeńskim:
Królestwu Pruskiemu (Wielkopolska z Poznaniem, zachodnie Kujawy, Nadrenia, Westfalia, Pomorze Szwedzkie, północna Saksonia i Rugia);
Cesarstwu Austriackiemu (północne tereny Włoch, okręg tarnopolski, Dalmacja);
Cesarstwu Rosyjskiemu (Królestwo Polskie z Warszawą);
Rzeczpospolita Krakowska;
pozostałe kraje niemieckie;
lenna imperium osmańskiego;
Restauracja monarchii:
Królestwo Francji, Królestwo Hiszpanii, Królestwo Portugalii, Królestwo Obojga Sycylii, Królestwo Niderlandów, Królestwo Sardynii
Wyjaśnij, do jakich wydarzeń, osób i zjawisk odnoszą się poniższe umowne pojęcia:
Bitwa narodów.
Cesarz Francuzów.
Wiosna Ludów.
Święte Przymierze.
Żandarm Europy.
Wyjaśnij pojęcia:
Księstwo Warszawskie.
Związek Reński.
Związek Niemiecki.
Królestwo Polskie.
Rzeczpospolita Krakowska.
Wielkie Księstwo Poznańskie.
Zaznacz, która z przedstawionych wypowiedzi jest prawdziwa.
- Warstwy społeczne, które przed rokiem 1789 najbardziej przyczyniały się do wzrostu gospodarczego Francji, miały znacznie mniej możliwości korzystania z jego efektów niż szlachta i kler.
- Rosja w 1794 roku planowała interweniować w obronie Belgii podbitej przez wojska rewolucyjnej Francji. Przeszkodził jej w tym jednak wybuch powstania listopadowego w Polsce.
- Wyprawa Napoleona do Egiptu miała na celu odcięcie Europy Środkowo-Wschodniej od kolonii na terenie Afryki.
- Armia rosyjska postępująca za wycofującymi się resztkami Wielkiej Armii zagarnęła Księstwo Warszawskie, a także uwolniła Prusy od uzależnienia od Francji.
- W Wiedniu w 1814 roku udało się osiągnąć porozumienie nie tylko w sprawach granic, ale i ogólnych reguł kontynentalnego ładu.
- Ważną cechą brytyjskiej rewolucji przemysłowej była intensywna i skuteczna współpraca wynalazców, uczonych i ludzi pieniądza.
- W połowie XIX wieku kolej dotarła już na wszystkie kontynenty.
- Najważniejszym ośrodkiem polskiej polityki zagranicznej na emigracji polistopadowej był Hotel Lambert, mający swoją siedzibę w Sztokholmie.
- Powstanie krakowskie wybuchło w trakcie Wiosny Ludów.
- Wiosna Ludów doprowadziła do zjednoczenia rozbitych politycznie Niemiec. Powstała II Rzesza.
Jaki los spotkał wymienionych działaczy politycznych: więzienie, zesłanie, emigracja czy kara śmierci? Czy ktoś miał za sobą więcej niż jedno z tych doświadczeń? Kto uniknął śmierci mimo takiego wyroku?
| Kara więzienia | Zesłanie | Emigracja | Kara śmierci | |
| Walerian Łukasiński | □ | □ | □ | □ |
| Tomasz Zan | □ | □ | □ | □ |
| Adam Mickiewicz | □ | □ | □ | □ |
| Adam Jerzy Czartoryski | □ | □ | □ | □ |
| Józef Zaliwski | □ | □ | □ | □ |
| Ludwik Mierosławski | □ | □ | □ | □ |
| Artur Zawisza | □ | □ | □ | □ |
| Karol Libelt | □ | □ | □ | □ |
Przemysłowo
Które z wynalazków znalazły w I połowie XIX wieku zastosowanie w przemyśle włókienniczym, a które w transporcie? Niektóre z nich znalazły zastosowanie w obu gałęziach gospodarki. Zastanów się, o czym to świadczy?
1769 – silnik parowy, 1769 – silnik parowy, 1814 – parowóz, 1779 – przędzarka z mechanicznym formowaniem nici, 1733 – czółenko tkackie, 1784 – mechaniczny warsztat tkacki, 1765 – przędzarka wózkowa, napędzana korbą, 1807 – parostatek
| Przemysł włókienniczy | |
|---|---|
| Transport |
Wyjaśnij, czym są:
Utopia.
Uwłaszczenie chłopów.
Przeczytaj fragment tekstu i skoryguj 4 błędy, jakie zakradły się w druku. Uzupełnij tabelkę z erratą. „W krajach objętych rewolucją przemysłową zmieniał się nie tylko krajobraz. Pod presją kapitalistycznych przemian rodziły się nowe siły społeczne. Jedną z bardziej spektakularnych zmian było pojawienie się dwóch nowych warstw: pracowników umysłowych, określanych nowym pojęciem proletariatu, oraz arystokratycznej burżuazji, która wyodrębniła się spośród tradycyjnego chłopstwa. Wiek XIX przyniósł narodziny nowej etyki pracy. Była to pochwała bezwzględnej walki konkurujących przedsiębiorców o korzyści ekonomiczne, spychająca w cień dawne cechowe rzemiosło i kupiectwo. Sprzyjał tej postawie komunizm gospodarczy, kultywowany w życiu handlowym i przemysłowym ówczesnej Europy”.
| Jest | Powinno być |
|---|---|
| wielkoprzemysłowej | |
| najemnych | |
| komunizm |
Nazwij procesy/zjawiska. Określające je słowa rozpoczynają się na literę U.
| Co to jest? | Określenie |
|---|---|
| W toku europejskiej industrializacji wsie zostały pochłonięte przez miasta, a duże miasta rozwijały się szybciej. | |
| Teoria głosząca, że starania jednostki o własne szczęście są pożyteczne i służą pomnażaniu dobra wspólnego. |
Pomylono nazwiska i poglądy czołowych teoretyków liberalizmu, konserwatyzmu i socjalizmu. Uporządkuj je.
marzył o zniesieniu państwa – instytucji stosującej przemoc, i powołaniu w jego miejsce lokalnych, samorządnych wspólnot. Nawoływał do likwidacji dochodów niepochodzących z pracy własnej ludzi., do klasy wyzyskującej zaliczał właścicieli środków produkcji – czyli fabryk, hut i kopalń, działających na różnych polach gospodarki rozwijającego się kapitalizmu. Dokonując nieuchronnego z punktu widzenia historii rewolucyjnego przewrotu, proletariusze mieli działać nie tylko we własnym interesie, ale jednocześnie dla dobra całej ludzkości., badając przyczyny nędzy i bogactwa na świecie, głosił, że tylko swobodne działania jednostek przedsiębiorczych i kierujących się chęcią zysku mogą razem stworzyć harmonijną całość i powiększać bogactwo ogółu. Stąd wysunął postulat wolności działalności gospodarczej., uważał, że w polityce powinien obowiązywać ostrożny umiar, wynikający z ograniczonej wiary w siłę ludzkiego rozumu. Lepiej zdać się na „zbiorowy rozum wieków” i na rytm pokoleń, na którym wspiera się życie społeczne., uważał, że celem działań powinno być „największe szczęście największej liczby ludzi”, gdyż wszystkich łączy ta sama egoistyczna potrzeba doznawania przyjemności i unikania cierpień.
| Jeremy Bentham | |
| Adam Smith | |
| Edmund Burke | |
| Pierre Joseph Proudhon | |
| Karol Marks |