Jan III Sobieski – miłośnik kultury antycznej cz. II
Ważne daty
70‑19 p.n.e. – Publius Vergilius Maro
63 p.n.e.-14 n.e. – Oktawian August
37‑30 p.n.e. – Praca nad Georgikami
43 p.n.e.- 18 n.e. – Publius Ovidius Naso
1629 – Narodziny Jana Sobieskiego
1677 – Wioska Milanów staje się własnością Jana III Sobieskiego
1677‑1696 – Wielka rozbudowa rezydencji wilanowskiej
1696 – Śmierć Jana III Sobieskiego
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RF9SHe75TwasQ1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
2) nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;
3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;
4) jest świadomy antycznych korzeni kultury polskiej, europejskiej i światowej;
5) dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
interpretować Georgiki Wergiliusza;
opisywać dekoracje pięciu sal pałacu w Wilanowie: Wielkiej Sieni, antykamer i sypialni królewskich, inspirowanych tekstami Owidiusza i Wergiliusza;
przedstawiać związki między kulturą starożytną i polską;
wskazywać w przestrzeni Pałacu w Wilanowie antycznych i mitologicznych form i znaczeń, które stają się kostiumem dla władzy i władcy.
Georgiki
R1BFpMk9sVh4S
Ilustracja autorstwa Simone Martini przedstawia scenę ze średniowiecznej wersji Georgik Wergiliusza. Scena przedstawia pięciu mężczyzn oraz trzy owce. Ilustracja podzielona jest na dwie części. Górna część przedstawia trzech mężczyzn, od lewej: Rudowłosy mężczyzna w średnim wieku o krótkiej brodzie, ubrany jest w biały strój oraz niebieską pelerynę. Na jego pasie widoczny jest miecz. W dłoni trzyma długi drzewiec. Obok, z prawej strony znajduje się mężczyzna w średnim wieku ubrany w białą sukmanę wskazuje na mężczyznę w podeszłym wieku, który siedzi pod drzewem. Dolna część ilustracji to dwóch mężczyzn wypasających owce. Jeden z nich tasakiem ścina krzewy, a drugi doi owcę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Piękna miniatura z XIV wieku, wykonana na zamówienie Petrarki, przedstawia Wergiliusza, rzymskiego poetę czasów Oktawiana Augusta. Poeta leży pod drzewem, a wokół niego znajdują się zwrócone w jego stronę postacie. 2. Mężczyzna oparty o włócznię, rycerz, symbolizuje Eneidę, epos o wielkich czynach Eneasza. Fragment obrazu przedstawiający rycerza, Simone Martini, Ilustracja ze średniowiecznej wersji Georgiki Wergiliusza, Biblioteka Ambrosian, Milan, 3. Pasterz dojący owcę – po prawej stronie – to symbol Bukoliki, pieśni pasterskich. Rolnik, który przycina krzew, ma przypominać o Georgikach – poemacie dydaktycznym, o pracy na roli. Fragment obrazu przedstawiający pasterza, Simone Martini, Ilustracja ze średniowiecznej wersji Wergiliusza, Biblioteka Ambrosian, Milan. 4. Rodzina Wergiliusza bardzo ucierpiała wskutek wojen domowych w I wieku przed naszą erą, nie wahał się on zatem napisać poematu o miłości do ziemi Italii. Fotografia nieznanego autora przedstawia Popiersie Wergiliusza, który został przedstawiony jako młody mężczyzna o krótkich włosach. Na jego twarzy nie widać zmarszczek ani żadnych emocji. Fotografia została wykonana w ciemnym pomieszczeniu. Popiersie Wergiliusza, I wiek, Park miejski w Neapolu, Włochy. 5. Utwór zgodnie z życzeniem Oktawiana Augusta miał przypominać Rzymianom, kim są i do czego są powołani. Celem polityki Augusta była także odbudowa rolnictwa w Italii. Popiersie przedstawia młodego Augusta, który pozuje w długiej szacie. Na jego głowie widoczna jest chusta zakrywająca jego włosy. Wizerunek Augusta, I wiek przed naszą erą, Muzeum Narodowe w Rzymie, Włochy, 6. Cenił on Georgiki tak wysoko, że gdy wrócił spod Akcjum, wezwał Wergiliusza i przez cztery kolejne dni słuchał wersów jego poematu. Obraz autorstwa Lorenzo A. Castro pod tytułem Bitwa pod Akcjum i przedstawia bitwę morską. Na obrazie widoczne są walczące ze sobą okręty. Lorenzo Castro, Bitwa pod akcjum , 1672, Muzuem Morskie w Londynie, Wielka Brytania. 7. Georgiki sławiły bowiem przeszłość i przodków, którzy – jak Cyncynat – dzięki pełnej poświęcenia pracy na roli osiągnęli wspaniałe cnoty: surowość obyczajów, hart ciała, pracowitość, pobożność, skromność i uczciwość. Obraz przedstawia grupę osób na drodze. Na obrazie widoczni są wieśniacy rozmawiający z bogato ubranymi mężczyznami. W tle widoczne jest miasto. Alexandre Cabanel, Cincinnatus przyjmuje ambasadorów Rzymu, 1843, Muzeum sztuki w Montpellier, Francja. 8. Ziemia była bogactwem przekazywanym synom i źródłem ich utrzymania. Przykładem i wzorem takich przodków był Katon Starszy. Popiersie przedstawia Katona, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Na twarzy Katona widoczne są liczne zmarszczki, ale jego twarz nie wyraża emocji. Popiersie zostało sfotografowane na czarnym tle. Wizerunek Katona z XIX wieku, wikimedia.org, domena publiczna. 9. Wergiliusz w latach 37–30 przed naszą erą. opisał zatem w czterech księgach: pracę na roli, sadzenie i pielęgnowanie drzew, hodowlę bydła i pszczelarstwo. Fotografia przedstawia relief na którym widoczni są rzymscy rolnicy w czasie pracy. Na polu widoczny jest zaprzęg konny, wóz i dwóch rolników. Rzymscy rolnicy, wikimedia.org, domena publiczna. 10. W Bukolikach pojawiła się ważna myśl: Omnia vincit Amor –Miłość wszystko zwycięża. Przesłanie Georgik brzmi: Labor omnia vincit improbus – Wytrwała praca wszystko zwycięża. Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na dach domu Krochhocha, na którym znajduje się rzeźba składająca się z dwóch części – dwóch mężczyzn z bronią stoi obok dużego dzwonu. Dom Krochhocha w Lipsku, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0. 11. Wielkim miłośnikiem poematu Wergiliusza był król Jan III Sobieski, który podporządkował Georgikom program ideowy wnętrz swego pałacu w Wilanowie. Obraz nieznanego autora przedstawia portret Jana III Sobieskiego, który został przedstawiony jako otyły mężczyzna w podeszłym wieku. Sobieski pozuje z półprofilu, ma krótkie siwe włosy, oraz siwe wąsy. Na jego twarzy widoczny jest smutek, ubrany jest w białą koszulę, która okryta jest czerwono-czarną kamizelką. Portret Jana III Sobieskiego, 1695, Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, Polska, 12. Zdanie Labor omnia vincit znajdujemy w Antykamerze królewskiej. Malarz Jerzy Siemiginowski umieścił je tuż nad freskiem przedstawiającym przygotowanie narzędzi rolniczych. Fresk autorstwa Jerzego Siemiginowskiego-Eleutera przedstawia przygotowanie narzędzi rolniczych przez rolników. Na fresku widoczni są mężczyźni, kobiety i dzieci. Mężczyźni naprawiają narzędzia, a kobieta gotuje posiłek. Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Przygotowanie narzędzi rolniczych, 1683, Pałac w Wilanowie, Polska
Ilustracja autorstwa Simone Martini przedstawia scenę ze średniowiecznej wersji Georgik Wergiliusza. Scena przedstawia pięciu mężczyzn oraz trzy owce. Ilustracja podzielona jest na dwie części. Górna część przedstawia trzech mężczyzn, od lewej: Rudowłosy mężczyzna w średnim wieku o krótkiej brodzie, ubrany jest w biały strój oraz niebieską pelerynę. Na jego pasie widoczny jest miecz. W dłoni trzyma długi drzewiec. Obok, z prawej strony znajduje się mężczyzna w średnim wieku ubrany w białą sukmanę wskazuje na mężczyznę w podeszłym wieku, który siedzi pod drzewem. Dolna część ilustracji to dwóch mężczyzn wypasających owce. Jeden z nich tasakiem ścina krzewy, a drugi doi owcę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Piękna miniatura z XIV wieku, wykonana na zamówienie Petrarki, przedstawia Wergiliusza, rzymskiego poetę czasów Oktawiana Augusta. Poeta leży pod drzewem, a wokół niego znajdują się zwrócone w jego stronę postacie. 2. Mężczyzna oparty o włócznię, rycerz, symbolizuje Eneidę, epos o wielkich czynach Eneasza. Fragment obrazu przedstawiający rycerza, Simone Martini, Ilustracja ze średniowiecznej wersji Georgiki Wergiliusza, Biblioteka Ambrosian, Milan, 3. Pasterz dojący owcę – po prawej stronie – to symbol Bukoliki, pieśni pasterskich. Rolnik, który przycina krzew, ma przypominać o Georgikach – poemacie dydaktycznym, o pracy na roli. Fragment obrazu przedstawiający pasterza, Simone Martini, Ilustracja ze średniowiecznej wersji Wergiliusza, Biblioteka Ambrosian, Milan. 4. Rodzina Wergiliusza bardzo ucierpiała wskutek wojen domowych w I wieku przed naszą erą, nie wahał się on zatem napisać poematu o miłości do ziemi Italii. Fotografia nieznanego autora przedstawia Popiersie Wergiliusza, który został przedstawiony jako młody mężczyzna o krótkich włosach. Na jego twarzy nie widać zmarszczek ani żadnych emocji. Fotografia została wykonana w ciemnym pomieszczeniu. Popiersie Wergiliusza, I wiek, Park miejski w Neapolu, Włochy. 5. Utwór zgodnie z życzeniem Oktawiana Augusta miał przypominać Rzymianom, kim są i do czego są powołani. Celem polityki Augusta była także odbudowa rolnictwa w Italii. Popiersie przedstawia młodego Augusta, który pozuje w długiej szacie. Na jego głowie widoczna jest chusta zakrywająca jego włosy. Wizerunek Augusta, I wiek przed naszą erą, Muzeum Narodowe w Rzymie, Włochy, 6. Cenił on Georgiki tak wysoko, że gdy wrócił spod Akcjum, wezwał Wergiliusza i przez cztery kolejne dni słuchał wersów jego poematu. Obraz autorstwa Lorenzo A. Castro pod tytułem Bitwa pod Akcjum i przedstawia bitwę morską. Na obrazie widoczne są walczące ze sobą okręty. Lorenzo Castro, Bitwa pod akcjum , 1672, Muzuem Morskie w Londynie, Wielka Brytania. 7. Georgiki sławiły bowiem przeszłość i przodków, którzy – jak Cyncynat – dzięki pełnej poświęcenia pracy na roli osiągnęli wspaniałe cnoty: surowość obyczajów, hart ciała, pracowitość, pobożność, skromność i uczciwość. Obraz przedstawia grupę osób na drodze. Na obrazie widoczni są wieśniacy rozmawiający z bogato ubranymi mężczyznami. W tle widoczne jest miasto. Alexandre Cabanel, Cincinnatus przyjmuje ambasadorów Rzymu, 1843, Muzeum sztuki w Montpellier, Francja. 8. Ziemia była bogactwem przekazywanym synom i źródłem ich utrzymania. Przykładem i wzorem takich przodków był Katon Starszy. Popiersie przedstawia Katona, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Na twarzy Katona widoczne są liczne zmarszczki, ale jego twarz nie wyraża emocji. Popiersie zostało sfotografowane na czarnym tle. Wizerunek Katona z XIX wieku, wikimedia.org, domena publiczna. 9. Wergiliusz w latach 37–30 przed naszą erą. opisał zatem w czterech księgach: pracę na roli, sadzenie i pielęgnowanie drzew, hodowlę bydła i pszczelarstwo. Fotografia przedstawia relief na którym widoczni są rzymscy rolnicy w czasie pracy. Na polu widoczny jest zaprzęg konny, wóz i dwóch rolników. Rzymscy rolnicy, wikimedia.org, domena publiczna. 10. W Bukolikach pojawiła się ważna myśl: Omnia vincit Amor –Miłość wszystko zwycięża. Przesłanie Georgik brzmi: Labor omnia vincit improbus – Wytrwała praca wszystko zwycięża. Fotografia nieznanego autora przedstawia widok na dach domu Krochhocha, na którym znajduje się rzeźba składająca się z dwóch części – dwóch mężczyzn z bronią stoi obok dużego dzwonu. Dom Krochhocha w Lipsku, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0. 11. Wielkim miłośnikiem poematu Wergiliusza był król Jan III Sobieski, który podporządkował Georgikom program ideowy wnętrz swego pałacu w Wilanowie. Obraz nieznanego autora przedstawia portret Jana III Sobieskiego, który został przedstawiony jako otyły mężczyzna w podeszłym wieku. Sobieski pozuje z półprofilu, ma krótkie siwe włosy, oraz siwe wąsy. Na jego twarzy widoczny jest smutek, ubrany jest w białą koszulę, która okryta jest czerwono-czarną kamizelką. Portret Jana III Sobieskiego, 1695, Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, Polska, 12. Zdanie Labor omnia vincit znajdujemy w Antykamerze królewskiej. Malarz Jerzy Siemiginowski umieścił je tuż nad freskiem przedstawiającym przygotowanie narzędzi rolniczych. Fresk autorstwa Jerzego Siemiginowskiego-Eleutera przedstawia przygotowanie narzędzi rolniczych przez rolników. Na fresku widoczni są mężczyźni, kobiety i dzieci. Mężczyźni naprawiają narzędzia, a kobieta gotuje posiłek. Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Przygotowanie narzędzi rolniczych, 1683, Pałac w Wilanowie, Polska
Simone Martini, Ilustracja ze średniowiecznej wersji „Georgiki” Wergiliusza, Biblioteka Ambrosian, Milan, wikimedia.org, domena publiczna
classicmobile
Ćwiczenie 1
R1OaSiJ30msWq1
Na podstawie zdobytej wiedzy odpowiedz: Co było symbolem Bukolik?
Na podstawie zdobytej wiedzy odpowiedz: Co było symbolem Bukolik?
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
Ćwiczenie 1
classicmobile
Ćwiczenie 2
R1IRYdPZF9v0r1
Polecenie do zadania brzmi: Wybierz prawda/fałsz. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Polecenie do zadania brzmi: Wybierz prawda/fałsz. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Zaznacz zdania nieprawdziwe.
Georgiki powstały z inspiracji Oktawiana Augusta.
Georgiki to przykład poezji pasterskiej.
Poemat składa się z pięciu ksiąg: o uprawie roli, o sadownictwie, o hodowli bydła, roślinach leczniczych i o bartnictwie.
Zdanie Labor omnia vincit to motto Georgik.
Praca na roli to warunek przywrócenia starych obyczajów i moralnego odrodzenia Rzymian.
Oktawian po wojnach domowych dąży do odrodzenia gospodarki rolnej.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
Ćwiczenie 2
Pałac Febusa
Publius Ovidius Naso, Metamorphoses, II, 1‑30.
Regia Solis erat sublimibus alta columnis, clara micante auro flammasque imitante pyropo, cuius ebur nitidum fastigia summa tegebat, argenti bifores radiabant lumine valvae. materiam superabat opus: nam Mulciber illic aequora caelarat medias cingentia terras terrarumque orbem caelumque, quod imminet orbi. […] Purpurea velatus veste sedebat in solio Phoebus claris lucente smaragdis. a dextra laevaque Dies et Mensis et Annus Saeculaque et positae spatiis aequalibus Horae Verque novum stabat cinctum florente corona, stabat nuda Aestas et spicea serta gerebat, stabat et Autumnus calcatis sordidus uvis et glacialis Hiems canos hirsuta capillos.
Obraz autorstwa Louisa Laguerre pod tytułem „Apollo i Faeton” przedstawia scenę aniołów i innych stworzeń legendarnych, które przemierzają przestworza. W centrum obrazu widoczne jest wschodzące słońce, obok którego znajdują się dwa anioły. Widoczny jest też Apollo, który został przedstawiony jako młody mężczyzna ubrany w różowe szaty, dotyka on czoła półnagiego Faetona, który przepasany jest niebieską szatą. Całej scenie przyglądają się anioły i inne stworzenia. Niżej widoczny jest koń oraz rydwan, którym za chwilę będzie kierować Faeton.
Louis Laguerre, „Apollo i Faeton”, 1688–1693, Pałac State Music Room, Chatsworth House, Derbyshire, Anglia, wikimedia.org, domena publiczna
classicmobile
Ćwiczenie 3
R1F62VzZ2RiEb1
Polecenie do zadania brzmi:Zaznacz każdy poprawny przekład wyrażeń. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Polecenie do zadania brzmi:Zaznacz każdy poprawny przekład wyrażeń. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Zaznacz każdy poprawny przekład wyrażeń.
Prawda
Fałsz
regia alta sublimibus columnis – wysoki pałac o strzelistych kolumnach
Pałac Słońca wyniosły, na słupach strzelistych Połyska się od złota i blach płomienistych. Szczyty słoniową kością wspaniale jaśnieją, Odrzwia z srebra ulane blask promienny sieją. Nad kruszce droższa praca; bo Wulkana dłutem Morze świat obwodzące było tu wykute, Ziemia i okrąg nieba nad ziemią wiszący. […] Na tronie od szmaragdów lśniącym się bez końca, Siedział w szkarłatnej szacie bóg Światła i słońca. Z obu stron wkoło niego był Wiek, Rok, Miesiące, Dzień i Godziny w równych odstępach stojące; I młoda Wiosna w kwiaty ozdobna i hoża, I nagie Lato z wieńcem splecionym ze zboża, Jesień tłocząca stopą słodkie winogrona I lodowata Zima śronem ubielona.
Tłumaczenie: Owidiusz, Przemiany, Warszawa 1995, przekł. Bruno Kiciński, s. 40–41
QUOD VETUS URBS COLUIT, NUNC NOVA VILLA TENET
„Co czcił Rzym, to teraz ma w swej pieczy Nowa Willa” – taki napis umieszczono nad wejściem do pałacu króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Tu się czciło dawne cnoty i ideały. Z fasady w dół spoglądali antyczni bogowie – od strony dziedzińca głównego – Pallada , a właściwie rzymska Minerwa, od strony ogrodu – Apollo. Podporządkowano im znacz‑ną część programu dekoracyjnego pałacu. Apollo Febus (Świetlisty), symbol potęgi, doskonałości i siły, obdarzony przenikliwym umysłem, symbolizował Jana III. Obok tego ideału dobrego monarchy stały Muzy. Apollo – jak pisze w „Przemianach” rzymski poeta Owidiusz – stał na straży harmonii kosmosu:
Na tronie od szmaragdów lśniącym się bez końca, Siedział w szkarłatnej szacie bóg światła i Słońca. Z obu stron wkoło niego był Wiek, Rok, Miesiące, Dzień i Godziny w równych odstępach stojące…
(Źródło: Owidiusz, Przemiany, Warszawa 1995, przekł. Bruno Kiciński, s. 40)
Ten właśnie fragment „Metamorfoz” mógł natchnąć twórców dekoracji wilanowskiej, by stworzyć tu siedzibę Feba‑Sobieskiego, który jest twórcą ładu i harmonii w swoim królestwie, patronem nauk i sztuk oraz strażnikiem i obrońcą swoich poddanych Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
RwWyoSeBM3y5b1
Fotografia nieznanego autora przedstawia pałac Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Jest to budynek w stylu barokowym. W centrum widoczne jest wejście do budynku, a po lewej i prawej stronie widoczne są skrzydła pałacu. Przed budynkiem widoczny jest duży trawiasty plac. Fotografia została wykonana w jasny i bezchmurny dzień.
Pałac króla Jana III w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0 pl
W centrum pałacu znajduje się Wielka Sień, której wygląd znacznie się zmienił od czasów króla Jana. Na suficie nie ma już malowidła przedstawiającego Apollina, który zwycięża ciemność nocy, pozostały za to alegorieAlegoriaalegorie czterech wiatrów oraz czterech żywiołów: Wody, Powietrza, Ziemi i Ognia, których znaczenie było złożone – z jednej strony symbolizowały uległość wobec majestatu króla, z drugiej cnoty królewskie (czystość, roztropność, niezależność i nieugiętą cnotę).
RpHQ0qZup974g1
Fotografia nieznanego autora przedstawia rekonstrukcję Wielkiej Sieni Pałacu Jana III Sobieskiego. Sala zdobiona jest kolumnadą, w centrum stoi rzeźba Króla Jana III pozującego na koniu. Na ścianach pomieszczenia widoczne są liczne płaskorzeźby, a na suficie widoczny jest fragment fresku. Ściany mają fakturę marmuru.
Rekonstrukcja Wielkiej Sieni pałacu Jana III w: K. Chmielewski, J. Krawczyk, „Wilanowski widnokrąg. Szkice o pałacu i sztuce europejskiej”, Warszawa 2010, s. 236
Cnoty królewskie zostały tu wyobrażone także wprost. Naprzeciwko wejścia stał monumentalny pomnik Jana III jako pogromcy Turków. Posąg był wzorowany na znanych wizerunkach malarskich i rzeźbiarskich Aleksandra Wielkiego i cesarza Konstantyna. Król został tu przedstawiony niczym antyczny heros: w zbroi, szyszaku, a napis umieszczony na podstawie posągu sławił jego cnotę, sławę i władzę.
R1FBbKNsNswkH1
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Pomnik konny Jana III” nieznanego autora. Król jest w zbroi pochodzącej z czasów starożytnego Rzymu. W ręku króla znajduje się buława. Koń na którym siedzi Sobieski taranuje dwie półnagie osoby. Rzeźba znajduje się w pomieszczeniu. Nad rzeźbą widoczne są płaskorzeźby przedstawiające postacie z gałązkami lauru.
autor nieznany, Pomnik konny Jana III, XVII w. Pałac w Wilanowie, wikimedia,org, CC BY-SA 2.0
Po obu stronach Wielkiej Sieni znajdowały się apartamenty królewskie ozdobione plafonami przedstawiającymi cztery pory roku. Owidiusz w kolejnym fragmencie ks. II „Przemian” pisze, tuż obok Apollina oprócz Wieku, Roku, Miesięcy, Dnia i Godzin znajdowały się:
… młoda Wiosna w kwiaty ozdobna i hoża, I nagie Lato z wieńcem splecionym ze zboża, Jesień tłocząca stopą słodkie winogrona I lodowata Zima śronem ubielona.
Owidiusz, Przemiany, Warszawa 1995, przekł. Bruno Kiciński, s. 40–41
Po prawej stronie Wielkiej Sieni znajdowała się Antykamera Króla. Na jej suficie malarz Jerzy Siemiginowski umieścił alegorię Zimy (łac. Hiems). Pośrodku plafonu znajduje się władca wiatrów Eol, gdy je karci i nad nimi panuje. Oglądając to uosobienie króla, który poskramia spiskujących i wichrzycieli, warto obejrzeć także dekorację fryzu. Odnajdziemy tu dowody żywej obecności Georgik Wergiliusza, które tak jak utwory innych poetów epoki augustowskiej kształtowały ziemiańsko‑szlacheckie ideały życia dawnych Polaków.
R159O0DXmdubf1
Fresk pod tytułem „Zima” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Przedstawia scenę na której znajduje się grupa osób. Górna część fresku przedstawia trzy młode postacie, które się bawią. Jedna z nich huśta się na gałęzi drzewa, obok młody mężczyzna polewa wodą z miski starego mężczyznę siedzącego w bali. W centrum fresku widoczny jest lecący mężczyzna w podeszłym wieku o atletycznej budowie ciała. Jest on nagi, i ciągnie za sobą czerwoną pelerynę. Ma on długie siwe włosy oraz średniej długości brodę, na jego głowie znajduje się korona. U dołu fresku widocznych jest pięciu mężczyzn. Czterech z nich znajduje się przy skale, są to upadłe anioły, które więzione są za swoje czyny. Na ich twarzy widoczne jest przerażenie, ponieważ dostrzegli lecącego do nich mężczyznę w koronie. Z prawej strony widoczny jest młody chłopiec, który napełnia naczynie wodą.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Zima”, plafon w Antykamerze Króla, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
W Antykamerze Króla znalazły się sceny zajęć zimowych: tańce wiejskie, przygotowanie narzędzi, przędzenie i tkanie oraz polowanie. Każdą z nich opatrzono cytatem z Georgik Publiusza Wergiliusza Marona. Szczególnie ważne są słowa zaczerpnięte z ks. I (145–146):
Tum variae venere artes, labor omnia vicit improbus et duris urgens in rebus aegestas. Rodzą się i rzemiosła: zaciekła zdobywa Wszystko praca, potrzeba, bieda uporczywa.
(Wergiliusz, Georgiki, przekład A. L. Cerny, Warszawa 1956, s. 24)
Rao2VCIwGAQOv1
Fresk autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego pod tytułem Przygotowanie narzędzi rolniczych. Scena podzielona jest na dwie części. Z lewej strony fresku widoczna jest kobieta w średnim wieku ubrana w brązową suknię, na jej głowie widoczna jest biała chusta, która przygotowuje posiłek dla rodziny. Obok niej widoczne są dzieci – chłopiec bawi się z psem, a dziewczynka bawi się lalką. Z prawej strony fresku widoczni są mężczyźni tworzący narzędzia rolnicze, między innymi motyki.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Przygotowanie narzędzi rolniczych”, dekoracja fryzu w Antykamerze Króla, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
Po lewej stronie Wielkiej Sieni znajdowała się Antykamera Królowej. Tu króluje Jesień (łac. Autumnus), która ma postać dojrzałej kobiety. Róg obfitości zastąpił kosz, z którego wysypują się owoce. Przedstawiono tu bóstwa urodzaju: boga Wertumnusa, symbol przemian i ludzkiej myśli, i nimfę Pomonę, dzięki którym dojrzewały sady. Obok nich bawią się satyry, putta, w górze widzimy znaki zodiaku, wiatry i deszcze. Pomona to alegoria królowej Marysieńki, która wraz z królem troszczy się o pomyślność i dostatek Rzeczpospolitej.
Fryz przedstawia zaś jesienne prace rolników: podbieranie miodu z ula, badanie ziemi pod uprawę winorośli, wypalanie ścierniska i orkę. Towarzyszą im frazy z Georgik, np. cytat z ks. IV (102–103):
Dulcia mella premes, nec tantum dulcia quantum Et liquida et durum Bacchi domitura saporem. Wyciśniesz słodki miód, nie tyle słodki, ile obezwładniający i cierpki smak Bakchusa. (Wergiliusz, „Georgiki”, przekład A. L. Cerny, Warszawa 1956, s. 76)
RDYtwAF2wNlY31
Ilustracja przedstawia fresk „Jesień” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Fresk ukazuje bóstwa urodzaju: boga Wertumnusa, symbol przemian i ludzkiej myśli, i nimfę Pomonę, dzięki którym dojrzewały sady. Wertumnus to młody mężczyzna o atletycznej budowie ciała i krótkich ciemnych włosach, które ma przyozdobione wieńcem. Ubrany jest w długą pomarańczową szatę, która podtrzymywana jest przez karła. Wertumnus przychodzi do Pomony i wyciąga do niej dłoń. Pomona siedzi pod drzewem, ma średniej długości blond włosy, ubrana jest w biało złotą suknię, otoczona jest wiklinowymi koszami, w których znajdują się owoce i warzywa. Obok Wertumnusa i Pomony widoczni są satyry i putta. Na niebie widzimy symbole znaków zodiaku, oraz postacie symbolizujące wiatry i deszcze. Pomona to alegoria królowej Marysieńki, która wraz z królem troszczy się o pomyślność i dostatek Rzeczpospolitej.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Jesień”, plafon w Antykamerze Królowej, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
Sypialnię Króla zdobi alegoria Lata (łac. Aestas). W górnej części malowidła widzimy króla jako Feba przedstawionego tu na rydwanie, a po lewej stronie królową w postaci Jutrzenki lub Astrei, rzymskiego uosobienia sprawiedliwości. W dolnej części zaś Lato/Cerera podaje żniwiarzowi – Triptolemosowi wianek bławatków, nagrodę za dobre gospodarowanie i przywrócenie ziemi urodzaju. Wokół krzątają się putta.
W dekoracji tej sali uwzględniono także symbole odpoczynku, cnotliwego i czystego życia, dobroci i wyrozumiałości. Pod plafonem malarz Jerzy Siemiginowski umieścił sceny rolnicze: konia na pastwisku, strzyżenie kozłów, tańce dożynkowe na cześć Cerery i pobieranie miodu. Ta ostatnia scena ma odniesienie do Jana III jako władcy: dobry król zna sposoby na uśmierzanie niepokoju i zamieszania wśród poddanych. Wergiliusz tak to opisuje w „Georgikach”(ks. IV, 86–87):
Hi motus animorum atque haec certamina tanta pulveris exigui iactu compressa quiescunt. Wszelkie wzburzenie i zamieszanie ucichną, powstrzymane odrobiną posypanego pyłu.
Wergiliusz, Georgiki, przekład A. L. Cerny, Warszawa 1956, s. 76
R1ZnPx4M7jCSD1
Ilustracja przedstawia fresk „Lato” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. W górnej części malowidła widzimy króla Feba , który siedzi na złotym rydwanie i próbuje wyhamować swojego konia, który biegnie w kierunku białego lwa. Z lewej strony znajduje się młoda kobieta o ciemnych kręconych włosach, ubrana w niebieską suknię, która odkrywa jej piersi. Kobieta znajduje się w pozycji półleżącej na chmurze. W dolnej części widoczna jest młoda kobieta, która leży koło dużego złotego naczynia. Ubrana jest w biało-pomarańczową suknię. Podaje ona młodemu mężczyźnie - żniwiarzowi – Triptolemosowi wianek bławatków, nagrodę za dobre gospodarowanie i przywrócenie ziemi urodzaju. Kobieta jak i mężczyzna znajdują się pod dużym zielonym baldachimem, który jest trzymany przez putta. W tle widoczne są karły i putta.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Lato”, plafon w Sypialni Króla, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
Plafon w Sypialni Królowej zdobi piękna Flora, mająca rysy królowej Marysieńki. Otoczona dziećmi – puttami – rozsypuje kwiaty, daje zatem mieszkańcom kraju radość, przyjemność i szczęście. W dolnej części widzimy zaś metamorfozy Narcyza, Krokusa i Ajaksa, po których śmierci wyrosły kwiaty. Cnoty i przymioty ducha królowej: wiedzę, mądrość i skrytość wyrażają cztery pary sfinksów. Fryz zdobią ilustracje prac wiejskich: szczepienia drzew, walki byków, chwytania roju pszczelego i sadzenia winorośli.
Piękne w swojej wymowie są dwa wersy z Georgik (ks. II, 80–81):
Exiit ad caelum ramis felicibus arbos, miratastque novas frondes et non sua poma. […] wkrótce wyrasta wysoko Pień gałęźmi rodnymi w niebo i zdumiony Podziwia nowe liście i nie swoje plony.
Wergiliusz, Georgiki, przekład A. L. Cerny, Warszawa 1956, s. 39
Res8RfTN6QVq91
Ilustracja przedstawia fresk „Wiosna” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Fresk składa się z dwóch części. W górnej części fresku widzimy symbole znaków zodiaku, skrzydlatą postać ubraną w szaty lecącą na burzowej chmurze, putta niosące kosz z kwiatami oraz młodą ciemnowłosą kobietę ubraną w ciemną suknię i przepasaną różowym materiałem. Kobieta zmierza na chmurę z której wyłania się młody mężczyzna. Dolna część fresku przedstawia grupę osób siedzących na trawie. Na pierwszym planie widoczni są młodzi mężczyźni oraz młode kobiety, które obserwują rosnące kwiaty. Na drugim planie widoczny jest żołnierz przebity włócznią, na jego głowie znajdują się niebiesko-czerwone kwiaty. W tle z lewej strony widoczny jest mężczyzna z włócznią oraz latające ptaki na niebie.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Wiosna”, plafon w Sypialni Królowej, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
Dekoracja pałacu Jana III bazuje nie tylko na poemacie Marona, ale także na innych dziełach epoki augustowskiej. Znajdują w niej odbicie nie tylko ówczesne mody, ale także wykształcenie króla oparte na łacinie i lekturach autorów starożytnych, m.in. Owidiusza, Wergiliusza i Horacego. Sceny ukazane w Wielkiej Sieni, sypialniach i antykamerach królewskich miały podkreślać zalety życia na wsi, godność pracy, która zapewnia człowiekowi szczęście, siłę fizyczną i moralną. Jak w czasach Augusta praca miała odnowić i odrodzić społeczeństwo oraz przywrócić dawne obyczaje i moralność. Jan III Sobieski i Maria Kazimiera budzili szacunek swoimi cnotami i zaangażowaniem w sprawy Rzeczpospolitej.
R18cxgn3LvrWi1
Ilustracja przedstawia obraz „Portret rodziny Sobieskich” nieznanego autora. W centrum siedzi Król Jan III, obok którego widoczna jest jego żona. Sobieski został przedstawiony jako otyły mężczyzna w średnim wieku. Ma on krótkie włosy oraz wąsy. Ubrany jest w długą niebiesko-czerwoną szatę. Jego żona ma długie ciemne włosy spięte w kok, ubrana jest w długą niebiesko-czerwoną suknię. Przed królewską parą siedzą dzieci Sobieskich. Chłopcy ubrani są w zbroje, zaś kobiety w bogato zdobione suknie. W tle widoczny jest fragment balkonu.
Autor nieznany, „Portret rodziny Sobieskich”, 1693 (Pałac w Wilanowie), wikimedia.org, domena publiczna
Zadania
classicmobile
Ćwiczenie 5
R7qQrg8rN5QnB1
Przetłumacz nazwy pór roku. 1. Ver 2. Aestas 3. Autumnus 4. Hiems
Przetłumacz nazwy pór roku. 1. Ver 2. Aestas 3. Autumnus 4. Hiems
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
Ćwiczenie 5
classicmobile
Ćwiczenie 6
R1D6VRfpjK79Z1
Dokończ zdanie: Sypialnię Króla zdobi alegoria Tu uzupełnij (Wpisz nazwę pory roku)
Dokończ zdanie: Sypialnię Króla zdobi alegoria Tu uzupełnij (Wpisz nazwę pory roku)
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
Ćwiczenie 6
classicmobile
Ćwiczenie 7
RO1v0OwfqFE6f1
Dokończ zdanie: Antykamera Króla znajdowała się z Tu uzupełnij strony Wielkiej Sieni, zaś Antykamera Królowej z Tu uzupełnij.
Dokończ zdanie: Antykamera Króla znajdowała się z Tu uzupełnij strony Wielkiej Sieni, zaś Antykamera Królowej z Tu uzupełnij.
Oceń, czy poniższe zdania są zgodne, czy niezgodne z prawdą. Każdemu zdaniu przyporządkuj kategorię VERUM (prawda) lub FALSUM (fałsz). VERUM Możliwe odpowiedzi: 1. Autorem „Georgik” jest Publiusz Owidiusz Nazon. 2. Rój pszczeli to alegoria społeczeństwa doskonałego, 3. Opis czterech pór roku jest zawarty w „Przemianach” Owidiusza. 4. Antykamerę Króla zdobi scena opatrzona cytatem z Bukolik: Amor omnia vincit. 5. Jesień była przedstawiana w sztuce jako młodziutka kobieta z rogiem obfitości.” 6. W Wielkiej Sieni Pałacu w Wilanowie znajdował się posąg Jana III jako pogromcy Turków. 7. Przesłanie „Georgiki” brzmi: wytrwała praca wszystko zwycięża. 8. Astrea to uosobienie sprawiedliwości. 9. Dekoracja sypialni i antykamer pałacowych była inspirowana „Bukolikami” Publiusza Wergiliusza Marona. 10. Słowa „QUOD VETUS URBS COLUIT, NUNC NOVA VILLA TENET” umieszczono w Wielkiej Sieni pałacu. FALSUM Możliwe odpowiedzi: 1. Autorem „Georgik” jest Publiusz Owidiusz Nazon. 2. Rój pszczeli to alegoria społeczeństwa doskonałego. 3. Opis czterech pór roku jest zawarty w ”Przemianach” Owidiusza. 4. Antykamerę Króla zdobi scena opatrzona cytatem z ”Bukolik”: „Amor omnia vincit”. 5. Jesień była przedstawiana w sztuce jako młodziutka kobieta z rogiem obfitości.” 6. W Wielkiej Sieni Pałacu w Wilanowie znajdował się posąg Jana III jako pogromcy Turków. 7. Przesłanie „Georgiki” brzmi: wytrwała praca wszystko zwycięża., 8. Astrea to uosobienie sprawiedliwości. 9. Dekoracja sypialni i antykamer pałacowych była inspirowana „Bukolikami” Publiusza Wergiliusza Marona. 10. Słowa „QUOD VETUS URBS COLUIT, NUNC NOVA VILLA TENET” umieszczono w Wielkiej Sieni pałacu.
Oceń, czy poniższe zdania są zgodne, czy niezgodne z prawdą. Każdemu zdaniu przyporządkuj kategorię VERUM (prawda) lub FALSUM (fałsz). VERUM Możliwe odpowiedzi: 1. Autorem „Georgik” jest Publiusz Owidiusz Nazon. 2. Rój pszczeli to alegoria społeczeństwa doskonałego, 3. Opis czterech pór roku jest zawarty w „Przemianach” Owidiusza. 4. Antykamerę Króla zdobi scena opatrzona cytatem z Bukolik: Amor omnia vincit. 5. Jesień była przedstawiana w sztuce jako młodziutka kobieta z rogiem obfitości.” 6. W Wielkiej Sieni Pałacu w Wilanowie znajdował się posąg Jana III jako pogromcy Turków. 7. Przesłanie „Georgiki” brzmi: wytrwała praca wszystko zwycięża. 8. Astrea to uosobienie sprawiedliwości. 9. Dekoracja sypialni i antykamer pałacowych była inspirowana „Bukolikami” Publiusza Wergiliusza Marona. 10. Słowa „QUOD VETUS URBS COLUIT, NUNC NOVA VILLA TENET” umieszczono w Wielkiej Sieni pałacu. FALSUM Możliwe odpowiedzi: 1. Autorem „Georgik” jest Publiusz Owidiusz Nazon. 2. Rój pszczeli to alegoria społeczeństwa doskonałego. 3. Opis czterech pór roku jest zawarty w ”Przemianach” Owidiusza. 4. Antykamerę Króla zdobi scena opatrzona cytatem z ”Bukolik”: „Amor omnia vincit”. 5. Jesień była przedstawiana w sztuce jako młodziutka kobieta z rogiem obfitości.” 6. W Wielkiej Sieni Pałacu w Wilanowie znajdował się posąg Jana III jako pogromcy Turków. 7. Przesłanie „Georgiki” brzmi: wytrwała praca wszystko zwycięża., 8. Astrea to uosobienie sprawiedliwości. 9. Dekoracja sypialni i antykamer pałacowych była inspirowana „Bukolikami” Publiusza Wergiliusza Marona. 10. Słowa „QUOD VETUS URBS COLUIT, NUNC NOVA VILLA TENET” umieszczono w Wielkiej Sieni pałacu.
Oceń, czy poniższe zdania są zgodne, czy niezgodne z prawdą. Każdemu zdaniu przyporządkuj kategorię VERUM (prawda) lub FALSUM (fałsz).
Przesłanie <i>Georgiki<i> brzmi: wytrwała praca wszystko zwycięża., Astrea to uosobienie sprawiedliwości., Dekoracja sypialni i antykamer pałacowych była inspirowana <i>Bukolikami</i> Publiusza Wergiliusza Marona., Opis czterech pór roku jest zawarty w <i>Przemianach<i> Owidiusza., Jesień była przedstawiana w sztuce jako młodziutka kobieta z rogiem obfitości.</i></i></i></i>, Rój pszczeli to alegoria społeczeństwa doskonałego., W Wielkiej Sieni Pałacu w Wilanowie znajdował się posąg Jana III jako pogromcy Turków., Autorem <i>Georgik</i> jest Publiusz Owidiusz Nazon., Antykamerę Króla zdobi scena opatrzona cytatem z <i>Bukolik</i>: <i>Amor omnia vincit</i>., Słowa <i>QUOD VETUS URBS COLUIT, NUNC NOVA VILLA TENET</i> umieszczono w Wielkiej Sieni pałacu.
VERUM
FALSUM
Słowniki
Słownik pojęć
Alegoria
Alegoria
obraz lub opowiadanie, które w całości ma sens przenośny.
Antykamera
Antykamera
rodzaj poczekalni lub przedpokoju we wnętrzach pałacowych w XVI–XVIII w.
Fryz
Fryz
pas dekoracji zdobiących górną część np. ścian.
Metamorfoza
Metamorfoza
przemiana postaci.
Plafon
Plafon
malowidło na suficie.
Putto
Putto
postać małego, nagiego chłopca, przypominającego amorka, popularny motyw w sztuce.
Sfinks
Sfinks
w mitologii greckiej kobieta o uskrzydlonym tułowiu lwa; pożerała ona przybywających do Teb, jeśli nie umieli oni rozwiązać zadawanej przez nią zagadki.
Uosobienie
Uosobienie
wyobrażenie pewnych cech, pojęć lub zjawisk w postaci ludzkiej.
Słownik łacińsko‑polski
RMNbM3uxGLhZD1
Słownik łacińsko-polski.
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
RXlOnU2ZD7FVb1
Obraz autorstwa Louisa Laguerre pod tytułem „Apollo i Faeton” przedstawia scenę aniołów i innych stworzeń legendarnych, które przemierzają przestworza. W centrum obrazu widoczne jest wschodzące słońce, obok którego znajdują się dwa anioły. Widoczny jest też Apollo, który został przedstawiony jako młody mężczyzna ubrany w różowe szaty, dotyka on czoła półnagiego Faetona, który przepasany jest niebieską szatą. Całej scenie przyglądają się anioły i inne stworzenia. Niżej widoczny jest koń oraz rydwan, którym za chwilę będzie kierować Faeton.
Louis Laguerre, „Apollo i Faeton”, 1688–1693, Pałac State Music Room, Chatsworth House, Derbyshire, Anglia, wikimedia.org, domena publiczna
RwWyoSeBM3y5b1
Fotografia nieznanego autora przedstawia pałac Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Jest to budynek w stylu barokowym. W centrum widoczne jest wejście do budynku, a po lewej i prawej stronie widoczne są skrzydła pałacu. Przed budynkiem widoczny jest duży trawiasty plac. Fotografia została wykonana w jasny i bezchmurny dzień.
Pałac króla Jana III w Wilanowie, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0 pl
RpHQ0qZup974g1
Fotografia nieznanego autora przedstawia rekonstrukcję Wielkiej Sieni Pałacu Jana III Sobieskiego. Sala zdobiona jest kolumnadą, w centrum stoi rzeźba Króla Jana III pozującego na koniu. Na ścianach pomieszczenia widoczne są liczne płaskorzeźby, a na suficie widoczny jest fragment fresku. Ściany mają fakturę marmuru.
Rekonstrukcja Wielkiej Sieni pałacu Jana III w: K. Chmielewski, J. Krawczyk, „Wilanowski widnokrąg. Szkice o pałacu i sztuce europejskiej”, Warszawa 2010, s. 236
R1FBbKNsNswkH1
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Pomnik konny Jana III” nieznanego autora. Król jest w zbroi pochodzącej z czasów starożytnego Rzymu. W ręku króla znajduje się buława. Koń na którym siedzi Sobieski taranuje dwie półnagie osoby. Rzeźba znajduje się w pomieszczeniu. Nad rzeźbą widoczne są płaskorzeźby przedstawiające postacie z gałązkami lauru.
autor nieznany, Pomnik konny Jana III, XVII w. Pałac w Wilanowie, wikimedia,org, CC BY-SA 2.0
R159O0DXmdubf1
Fresk pod tytułem „Zima” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Przedstawia scenę na której znajduje się grupa osób. Górna część fresku przedstawia trzy młode postacie, które się bawią. Jedna z nich huśta się na gałęzi drzewa, obok młody mężczyzna polewa wodą z miski starego mężczyznę siedzącego w bali. W centrum fresku widoczny jest lecący mężczyzna w podeszłym wieku o atletycznej budowie ciała. Jest on nagi, i ciągnie za sobą czerwoną pelerynę. Ma on długie siwe włosy oraz średniej długości brodę, na jego głowie znajduje się korona. U dołu fresku widocznych jest pięciu mężczyzn. Czterech z nich znajduje się przy skale, są to upadłe anioły, które więzione są za swoje czyny. Na ich twarzy widoczne jest przerażenie, ponieważ dostrzegli lecącego do nich mężczyznę w koronie. Z prawej strony widoczny jest młody chłopiec, który napełnia naczynie wodą.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Zima”, plafon w Antykamerze Króla, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
Rao2VCIwGAQOv1
Fresk autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego pod tytułem Przygotowanie narzędzi rolniczych. Scena podzielona jest na dwie części. Z lewej strony fresku widoczna jest kobieta w średnim wieku ubrana w brązową suknię, na jej głowie widoczna jest biała chusta, która przygotowuje posiłek dla rodziny. Obok niej widoczne są dzieci – chłopiec bawi się z psem, a dziewczynka bawi się lalką. Z prawej strony fresku widoczni są mężczyźni tworzący narzędzia rolnicze, między innymi motyki.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Przygotowanie narzędzi rolniczych”, dekoracja fryzu w Antykamerze Króla, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
RDYtwAF2wNlY31
Ilustracja przedstawia fresk „Jesień” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Fresk ukazuje bóstwa urodzaju: boga Wertumnusa, symbol przemian i ludzkiej myśli, i nimfę Pomonę, dzięki którym dojrzewały sady. Wertumnus to młody mężczyzna o atletycznej budowie ciała i krótkich ciemnych włosach, które ma przyozdobione wieńcem. Ubrany jest w długą pomarańczową szatę, która podtrzymywana jest przez karła. Wertumnus przychodzi do Pomony i wyciąga do niej dłoń. Pomona siedzi pod drzewem, ma średniej długości blond włosy, ubrana jest w biało złotą suknię, otoczona jest wiklinowymi koszami, w których znajdują się owoce i warzywa. Obok Wertumnusa i Pomony widoczni są satyry i putta. Na niebie widzimy symbole znaków zodiaku, oraz postacie symbolizujące wiatry i deszcze. Pomona to alegoria królowej Marysieńki, która wraz z królem troszczy się o pomyślność i dostatek Rzeczpospolitej.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Jesień”, plafon w Antykamerze Królowej, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
R1ZnPx4M7jCSD1
Ilustracja przedstawia fresk „Lato” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. W górnej części malowidła widzimy króla Feba , który siedzi na złotym rydwanie i próbuje wyhamować swojego konia, który biegnie w kierunku białego lwa. Z lewej strony znajduje się młoda kobieta o ciemnych kręconych włosach, ubrana w niebieską suknię, która odkrywa jej piersi. Kobieta znajduje się w pozycji półleżącej na chmurze. W dolnej części widoczna jest młoda kobieta, która leży koło dużego złotego naczynia. Ubrana jest w biało-pomarańczową suknię. Podaje ona młodemu mężczyźnie - żniwiarzowi – Triptolemosowi wianek bławatków, nagrodę za dobre gospodarowanie i przywrócenie ziemi urodzaju. Kobieta jak i mężczyzna znajdują się pod dużym zielonym baldachimem, który jest trzymany przez putta. W tle widoczne są karły i putta.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Lato”, plafon w Sypialni Króla, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
Res8RfTN6QVq91
Ilustracja przedstawia fresk „Wiosna” autorstwa Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Fresk składa się z dwóch części. W górnej części fresku widzimy symbole znaków zodiaku, skrzydlatą postać ubraną w szaty lecącą na burzowej chmurze, putta niosące kosz z kwiatami oraz młodą ciemnowłosą kobietę ubraną w ciemną suknię i przepasaną różowym materiałem. Kobieta zmierza na chmurę z której wyłania się młody mężczyzna. Dolna część fresku przedstawia grupę osób siedzących na trawie. Na pierwszym planie widoczni są młodzi mężczyźni oraz młode kobiety, które obserwują rosnące kwiaty. Na drugim planie widoczny jest żołnierz przebity włócznią, na jego głowie znajdują się niebiesko-czerwone kwiaty. W tle z lewej strony widoczny jest mężczyzna z włócznią oraz latające ptaki na niebie.
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski, „Wiosna”, plafon w Sypialni Królowej, lata 80. XVII w., Pałac w Wilanowie, Pałac w Wilanowie, wikimedia.org, domena publiczna
R18cxgn3LvrWi1
Ilustracja przedstawia obraz „Portret rodziny Sobieskich” nieznanego autora. W centrum siedzi Król Jan III, obok którego widoczna jest jego żona. Sobieski został przedstawiony jako otyły mężczyzna w średnim wieku. Ma on krótkie włosy oraz wąsy. Ubrany jest w długą niebiesko-czerwoną szatę. Jego żona ma długie ciemne włosy spięte w kok, ubrana jest w długą niebiesko-czerwoną suknię. Przed królewską parą siedzą dzieci Sobieskich. Chłopcy ubrani są w zbroje, zaś kobiety w bogato zdobione suknie. W tle widoczny jest fragment balkonu.
Autor nieznany, „Portret rodziny Sobieskich”, 1693 (Pałac w Wilanowie), wikimedia.org, domena publiczna
Bibliografia
K. Chmielewski, J. Krawczyk, Wilanowski widnokrąg. Szkice o pałacu i sztuce europejskiej, Warszawa 2010.
W. Fijałkowski, Vademecum Wilanowa, Warszawa 2014.
W. Fijałkowski, Wnętrza pałacowe w Wilanowie, Warszawa 1977.
I. Komasara, Jan III Sobieski – miłośnik ksiąg, Ossolineum 1982.
Owidiusz, Przemiany, Warszawa 1995.
L. Rychlewska, Dzieje literatury rzymskiej, Wrocław 2005.
K. Targosz, Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych, Warszawa 2012.
