Jan Kasprowicz – społecznik z wpływami naturalizmu

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zapoznaje się z sylwetką Jana Kasprowicza,

• zapoznaje się z twórczością literacką Jana Kasprowicza dotyczącą etapu społecznikowskiego,

• utrwala wiadomości dotyczące sytuacji polskiej wsi przed i po powstaniu styczniowym,

• zapoznaje się z realiami przed i po postaniu styczniowym: sytuacją wsi, chłopa, władzą,

• rozumie pojęcie naturalizmu.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wskazać główne cechy pierwszego etapu twórczości Jana Kasprowicza,

• odnieść wymowę sonetów Kasprowicza do niektórych wierszy Marii Konopnickiej,

• dokonać interpretacji sonetów z cyklu Z chałupy oraz skonfrontować ich treść z realiami po powstaniu styczniowym.

2. Metoda i forma pracy

Wykład, dyskusja, praca analityczna z tekstami z podręcznika, nauczanie sytuacyjne.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze podręcznika Przeszłość to dziś Jacka Kopcińskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Powitanie uczniów.

2. Sprawdzenie listy obecności.

3. Sprawdzenie zadania domowego.

4. Wykład: informacje o Kasprowiczu, jego twórczości.

5. Przypomnienie informacji na temat naturalizmu.

b) Faza realizacyjna

1. Praca z tekstami sonetów (I etap twórczości Kasprowicza).

2. Z chałupy - poezja chłopska społecznikowska z elementami naturalizmu:

• sonet I:

• Jaki obrazek został przedstawiony czytelnikowi?

• Znajdź epitety świadczące o nędzy polskiej wsi.

• Jak rozumiecie słowa podmiotu lirycznego: Szare chaty! Nędzne chłopskie chaty! / Jak się z wami zrosło moje życie!?

• Nad czym zastanawia się podmiot liryczny?

• Jakie uczucia żywi podmiot liryczny do wsi i co o tym świadczy?

  • sonet XV:

• Jaki obraz został przedstawiony?

• Wymień przykre doświadczenia zdobyte przez kobietę.

• Przypomnijcie z historii, jaka sytuacja panowała na wsiach przed i po powstaniu styczniowym (reforma uwłaszczeniowa z 1861 roku, chłopi często pozbawiani ziemi, nędza wsi, ciemnota wieśniaków)

• Zastanówcie się, czy chłop polski był wolny.

• Jakiego języka i jakich chwytów używa Kasprowicz, by podkreślić dramat wsi?

  • sonet XXXIX:

• Gdzie uwidacznia się tragedia dziecka wiejskiego?

• Czy każde dziecko wiejskie przeżywało taki dramat?

• Czy możemy w tych sonetach mówić o autobiografizmie?

• Jakim językiem mówi podmiot liryczny?

3. Podobieństwo I etapu twórczości Kasprowicza do twórczości Marii Konopnickiej:

• Kasprowicz i Konopnicka wywodzili się z rodzin chłopskich,

• przeszkody w zdobywaniu wiedzy.

Kasprowicz przedstawił te gorzkie doświadczenia w Sonetach, natomiast Konopnicka poświęciła znaczną część swoich wierszy najmitom i chłopskim dzieciom.

c) Faza podsumowująca

Podsumowanie charakterystycznych cech pierwszego etapu twórczości Kasprowicza.

Podanie zadania domowego (załącznik).

5. Bibliografia

J. Kopciński, Przeszłość to dziś, Stentor, Warszawa 2005.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Przeczytaj z podręcznika Hymny Jana Kasprowicza.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Jest to pierwsza lekcja z cyklu trzech zajęć poświęconych analizie twórczości Jana Kasprowicza – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum.