Scenariusz lekcji

Jan Sebastian Bach – kompozytor epoki Baroku.

1. Cele lekcji

a. Wiadomości

1. Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością Jana Sebastiana Bacha.

2. Wskazanie najwybitniejszych dzieł Jana Sebastiana Bacha, uwzględniając gatunki muzyczne uprawiane przez kompozytora.

3. Wyjaśnienie roli Jana Sebastiana Bacha w kształtowaniu się kultury muzycznej.

4. Wyjaśnienie pojęcia fuga oraz wskazanie jej najważniejszych cech.

5. Wysłuchanie i percepcja Toccaty i fugi d‑moll na organy Jana Sebastiana Bacha.

6. Wskazanie modnych instrumentów Baroku i wyjaśnienie mechanizmów tych instrumentów.

7. Omówienie i wyjaśnienie pojęcia związanego z fortepianem: strój równomiernie temperowany.

b. Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. omówić życie i twórczość Jana Sebastiana Bacha;

2. przedstawić najważniejsze gatunki uprawiane przez kompozytora;

3. wyjaśnić rolę Jana Sebastiana Bacha w kształtowaniu się kultury muzycznej;

4. wyjaśnić pojęcie fugi i wskazać jej najważniejsze cechy;

5. przedstawić instrumenty, na które szczególnie chętnie pisał Jan Sebastian Bach, wskazując ich rodzaje i różnice;

6. wyjaśnić pojęcie strój równomiernie temperowany.

2. Metoda i forma pracy

1. Metoda opisu z elementami pogadanki.

2. Praca z podręcznikiem.

3. Percepcja muzyczna.

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik: Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, wyd. WSiP, Warszawa 2004.

2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

3. Nagranie Toccaty i fugi d‑moll Jana Sebastiana Bacha.

4. Preludia i fuga c‑moll na fortepian.

5. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a. Faza przygotowawcza

Sprawdzenie obecności oraz powtórzenie wiadomości z trzech ostatnich lekcji, poprzez odpytanie jednej osoby. Wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki. Zapisanie tematu do zeszytu.

(10 min.)

b. Faza realizacyjna

1. Metodą opisu zapoznanie uczniów z życiem Jana Sebastiana Bacha. Wskazanie miejsca kompozytora w historii muzyki i wpływu Bacha na kompozytorów późniejszych epok. Przedstawienie roli Jana Sebastiana Bacha w kształtowaniu się kultury muzycznej.

2. Zapisanie notatki:

Jan Sebastian Bach – ur. w 1685 r. w Eisenach, zmarł w 1750 r. w Lipsku. Był samoukiem muzycznym. Z czasem zaczął mu pomagać starszy brat. Bach co kilka lat zmieniał pracę i miejsce zamieszkania. Najdłużej pracował w Lipsku, gdzie objął posadę organisty i kantora. Pełnił różne funkcje: skrzypka, kapelmistrza, nauczyciela, organisty i śpiewaka. Kompozycji uczył się sam. Był nadwornym kompozytorem króla polskiego i księcia saskiego Augusta III.

3. Metodą pracy z książką uczniowie wskazują gatunki muzyczne, które uprawiał kompozytor. Zapisują notatkę:

Twórczość:

- utwory na organy: kantaty, chorały, preludia, toccaty, fugi, wariacje, fantazje;

- utwory na skrzypce, klawesyn, lutnie, utwory wokalne;

- stworzył słynny cykl utworów fortepianowych: Das Wohltenperierte Klavier (Na klawesyn równotemperowany), w którym zawarł 24 preludia i fugi we wszystkich kolejnych tanacjach;

- Wariacje Goldbergowskie;

- Msze np. h‑moll;

- Pasje według św. Jana i Mateusza;

4. Słuchamy i percepujemy: Toccata i fuga d‑moll Jana Sebastiana Bacha ze wskazaniem instrumentu, na którym utwór jest wykonywany. Metodą pogadanki wskazanie skojarzeń i emocji, jakie wywołuje w uczniach ten utwór.

5. Metodą opisu, wyjaśnienie pojęcia fuga i zapisanie notatki:

Fuga – z języka łac. ucieczka. Podstawą konstrukcji tego utworu jest temat melodyczny. Pojawia się on w kolejnych głosach fugi. W trakcie trwania tematu inne głosy kontrapunktują (akompaniują).

4. Strój równomiernie temperowany – oznaczał, że w instrumentach klawiszowych (klawesyn, fortepian) dźwięki kolejnych klawiszy oddalone były od siebie o równe pół tonu.

(30 min.)

c. Faza podsumowująca

Świadome słuchanie Preludium i fugi c‑moll na fortepian, wskazując metodą pogadanki tematy przeprowadzone w tym utworze.

(5 min.)

5. Bibliografia

1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, wyd. WSiP, Warszawa 2004.

6. Załączniki

a. Karta pracy ucznia

Najważniejsze zagadnienia związane z życiem i twórczością Jana Sebastiana Bacha.