Jan Sebastian Bach - kompozytor epoki baroku
Scenariusz lekcji
Jan Sebastian Bach – kompozytor epoki Baroku.
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością Jana Sebastiana Bacha.
Wskazanie najwybitniejszych dzieł Jana Sebastiana Bacha, uwzględniając gatunki muzyczne uprawiane przez kompozytora.
Wyjaśnienie roli Jana Sebastiana Bacha w kształtowaniu się kultury muzycznej.
Wyjaśnienie pojęcia fuga oraz wskazanie jej najważniejszych cech.
Wysłuchanie i percepcja Toccaty i fugi d‑moll na organy Jana Sebastiana Bacha.
Wskazanie modnych instrumentów Baroku i wyjaśnienie mechanizmów tych instrumentów.
Omówienie i wyjaśnienie pojęcia związanego z fortepianem: strój równomiernie temperowany.
b. Umiejętności
Uczeń potrafi:
omówić życie i twórczość Jana Sebastiana Bacha;
przedstawić najważniejsze gatunki uprawiane przez kompozytora;
wyjaśnić rolę Jana Sebastiana Bacha w kształtowaniu się kultury muzycznej;
wyjaśnić pojęcie fugi i wskazać jej najważniejsze cechy;
przedstawić instrumenty, na które szczególnie chętnie pisał Jan Sebastian Bach, wskazując ich rodzaje i różnice;
wyjaśnić pojęcie strój równomiernie temperowany.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki.
Praca z podręcznikiem.
Percepcja muzyczna.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik: Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, wyd. WSiP, Warszawa 2004.
Stanowisko do odtwarzania płyt.
Nagranie Toccaty i fugi d‑moll Jana Sebastiana Bacha.
Preludia i fuga c‑moll na fortepian.
Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
Sprawdzenie obecności oraz powtórzenie wiadomości z trzech ostatnich lekcji, poprzez odpytanie jednej osoby. Wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki. Zapisanie tematu do zeszytu.
(10 min.)
b. Faza realizacyjna
Metodą opisu zapoznanie uczniów z życiem Jana Sebastiana Bacha. Wskazanie miejsca kompozytora w historii muzyki i wpływu Bacha na kompozytorów późniejszych epok. Przedstawienie roli Jana Sebastiana Bacha w kształtowaniu się kultury muzycznej.
Zapisanie notatki:
Jan Sebastian Bach – ur. w 1685 r. w Eisenach, zmarł w 1750 r. w Lipsku. Był samoukiem muzycznym. Z czasem zaczął mu pomagać starszy brat. Bach co kilka lat zmieniał pracę i miejsce zamieszkania. Najdłużej pracował w Lipsku, gdzie objął posadę organisty i kantora. Pełnił różne funkcje: skrzypka, kapelmistrza, nauczyciela, organisty i śpiewaka. Kompozycji uczył się sam. Był nadwornym kompozytorem króla polskiego i księcia saskiego Augusta III.
3. Metodą pracy z książką uczniowie wskazują gatunki muzyczne, które uprawiał kompozytor. Zapisują notatkę:
Twórczość:
- utwory na organy: kantaty, chorały, preludia, toccaty, fugi, wariacje, fantazje;
- utwory na skrzypce, klawesyn, lutnie, utwory wokalne;
- stworzył słynny cykl utworów fortepianowych: Das Wohltenperierte Klavier (Na klawesyn równotemperowany), w którym zawarł 24 preludia i fugi we wszystkich kolejnych tanacjach;
- Wariacje Goldbergowskie;
- Msze np. h‑moll;
- Pasje według św. Jana i Mateusza;
4. Słuchamy i percepujemy: Toccata i fuga d‑moll Jana Sebastiana Bacha ze wskazaniem instrumentu, na którym utwór jest wykonywany. Metodą pogadanki wskazanie skojarzeń i emocji, jakie wywołuje w uczniach ten utwór.
5. Metodą opisu, wyjaśnienie pojęcia fuga i zapisanie notatki:
Fuga – z języka łac. ucieczka. Podstawą konstrukcji tego utworu jest temat melodyczny. Pojawia się on w kolejnych głosach fugi. W trakcie trwania tematu inne głosy kontrapunktują (akompaniują).
4. Strój równomiernie temperowany – oznaczał, że w instrumentach klawiszowych (klawesyn, fortepian) dźwięki kolejnych klawiszy oddalone były od siebie o równe pół tonu.
(30 min.)
c. Faza podsumowująca
Świadome słuchanie Preludium i fugi c‑moll na fortepian, wskazując metodą pogadanki tematy przeprowadzone w tym utworze.
(5 min.)
5. Bibliografia
Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, wyd. WSiP, Warszawa 2004.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z życiem i twórczością Jana Sebastiana Bacha.