Jan Twardowski – poezja kapłańska
Jan Twardowski – poezja kapłańska
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zapoznaje się z sylwetką twórczą Jana Twardowskiego,
zna pojęcie poezji chrześcijańskiej, jej definicję, historyczne odmiany oraz reprezentantów i ich literackie przedstawienia.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
przedstawić twórczość Jana Twardowskiego,
wskazać charakterystyczne cechy poezji Jana Twardowskiego: franciszkański motyw wiary radosnej, prostej jak model chrystianizmu, zachwyt nad pięknem przyrody, poznawanie świata metodą teofanii,
dokonać interpretacji wierszy, m.in. utworu Śpieszmy się kochać ludzi.
2. Metoda i forma pracy
Wykład, dyskusja, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tomikiem poezji Jana Twardowskiego Zgoda na świat.
3. Środki dydaktyczne
Tomik poezji Zgoda na świat Jana Twardowskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Sprawdzenie listy obecności.
Wykład: krótka informacja o autorze. Wskazanie charakterystycznych motywów jego twórczości: narrator - Everyman, teologia Boga uśmiechniętego; zachwyt nad przyrodą; franciszkański motyw wiary radosnej, prostej jak model chrystianizmu.
Twardowski - poezja religijna. Określenie Twardowskiego poetą religijnym uzasadnione jest przede wszystkim obecnością poruszanych motywów w wierszach: wiary, przyrody, modlitwy, Boga, człowieka, miłości oraz maryjne i pasyjne.
Poezja religijna - synteza; inni poeci religijni.
b) Faza realizacyjna
Śpieszmy się kochać ludzi - analiza i interpretacja utworu.
Dlaczego utwór jest dedykowany Annie Kamieńskiej? Kim była dla poety?
Nauczyciel uzupełnia: Annę Kamieńską łączy z poetą więź szczególna - przyjaźń. Po śmierci męża przyjaciółka popada w długotrwałą depresję, z której powoli wychodzi dzięki indywidualnej katechizacji. Twardowski wspiera na duchu Kamieńską; cel pedagogiczny: uwypuklenie myśli, jak wiele dobra może zdziałać zwykła, współczująca obecność, słowo.
Przyjrzyjcie się, w jaki sposób zbudowany jest utwór?
Nauczyciel uzupełnia: autor, jak dostrzegamy, pozostaje wierny tradycji. Wiersz należy do wolnych - brak rymów, znaków interpunkcyjnych - ale wszystkie wersy zachowują równą liczbę sylab - 13. Występuje w utworze celny, dobitny aforyzm, który spina klamrą strofę pierwszą i ostatnią. Natomiast pozostałe zwrotki rozwijają główne motywy aforyzmu, a następnie szczegółowo, tzn. opisowo, je wyjaśniają.
Jaki język został użyty w wierszu?
Poeta powraca do języka Ewangelii, czyli do myślenia kategoriami prawdy słów. Słowa mają być proste po to, by nie przesłaniać mądrości. Prostota języka, bezpośrednie odwołanie do odbiorcy - to wszystko zbliża. Dzięki temu poeta staje pośród swych odbiorców jako jeden z wielu, everyman i podejmuje z każdym osobisty dialog. Prostota języka, klimat utworu - wykorzystany przez poetę - wskazuje na inność tej poezji religijnej od pozostałych.
Zastanówcie się, czym jest miłość dla kapłana - poety?
Uczniowie znajdują odpowiedź już w pierwszej zwrotce. Miłość jest postawą afirmacji wszystkich bytów, zaczynając od tych najmniejszych stworzeń, a kończąc na człowieku. Jest to miłość uniwersalna i nie stawiająca żadnych warunków i wymagań. Staje się w pewnym sensie uczestnictwem w rzeczywistości ponadczasowej, transcendentnej.
Drugi powód do chrześcijańskiej miłości dostarcza druga część aforyzmu: ...tak szybko odchodzą. Jest nią śmierć. To dopiero po utracie bliskiej nam osoby uświadamiamy sobie o sile naszego uczucia. Stąd tryb rozkazujący Śpieszmy się kochać.. Śmierć dla poety jest najważniejszym wydarzeniem w życiu tak prędkie, że nagle się staje... Jest podróżą w jednym kierunku, do Boga.
Co znaczy następny aforyzm: pewność niepewna?
To przekonanie o nieuchronności końca. I tu również okazuje się, że miłość jest najważniejszym elementem ludzkiej egzystencji. Z kolei ostatni aforyzm kochamy wciąż za mało... zakłada akceptację ułomności naszej natury, ale stawia przed nami pewne zadania. Jest nim dążenie do dobra, które polega na dawaniu siebie innym, okazywaniu wzajemnej pomocy.
Znajdźcie cytaty, które obrazują uczucie miłości:
A będziesz tak jak delfin... - wyraźnie widać, że słowo kochać obejmuje sobą całą przestrzeń Bożą. Przede wszystkim małe, drobne istnienia, ptaszki, zwierzątka. Są one wzorem miłości. Zwierzęta wskazują na wartości moralne. Delfin jest symbolem przyjaznej ludziom łagodności i spokoju.
c) Faza podsumowująca
Dyskusja podsumowująca:
Podsumowanie charakterystycznych cech poezji religijnej Jana Twardowskiego.
Dlaczego poezja Twardowskiego ma wiele cech filozofii franciszkańskiej?
5. Bibliografia
J. Twardowski, Zgoda na świat, Prószyński i S‑ka, Warszawa 2001.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Wybierzcie dwa wiersze z dowolnego tomiku Jana Twardowskiego. Następnie przeanalizujcie i zinterpretujcie je oraz wskażcie charakterystyczne cechy występujące w tych wierszach.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Lekcja poświęcona analizie wierszy Jana Twardowskiego – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.